1. Vangamba va Njambi va kulongwa vamo vakalithzivi vati ha vuvi vuvalingile kunima?

VANGAMBA va kulongwa va Njambi vakendeka ngwe mwendekelele Paulu ngwendi: “Yange munu wa kuvindama.” (Loma 7:24) Tuvavoshe tukalingi vuvi mwafwa kutwalumbunukile, mukemwo tukathzivi kuvihya ku vimbunge nga tunavulumwina Yehova. Vaka-Kilisitu vaje valingile vuvi vwakama kunima vakalithzivi ngwavo Njambi katha kuvathambetha.

2. (a) Mukanda wa Myatho 34:22 umwetha vati ngwavo vangamba va Yehova kuvapandele kulithziva kukala na mulonga? (b) Tuthimutwiya vika muno mu chilongetha? (Kengeni chipalo cha “ Vinganda vya Kutewela Vimanenako Vyuma Vimo Indi Vinapu Lika Chilongetha?”)

² Oloni Vithoneka vimwetha ngwavyo nga twatewela kuli Yehova, cho kutwapandele kulithziva kukala na mulonga. (Tandeni Myatho 34:22.) Vyuma muka vyalivungila mu kutewela kuli Yehova? Tunapande kulinga vika mangana Yehova atutetele na kututhambetha? Tuwana vikumbululo omwo tuthimutwiya ha vinganda vya kutewela vya Vaisalele va kuthañulu. Evi vinganda vya kutewela vyakeleko ha  thimbu ya Chikumiyo cha Lishiko, cho vyahwile ha Pentekosita ya mu mwaka wa 33 C.E. Anukeni lalo ngweni eli Lishiko lyatundile kuli Yehova. Ngechi, kwangula vinganda vya kutewela, kutukwatha tuthzivuke vithinganyeka vya Yehova ha vuvi na vaka-kulinga vuvi na hali vaje vanatenguluka. Cha kulivanga, tuchimoneni vivangwilile vije vinganda vya kutewela, nomwo vyakwathelelemo vanu.

3. Vaisalele vamwene vati vanu vaje vakele na kuthsiyila vakwavo shakelo?

³ Mu Isalele ya kuthañulu, Yehova wamwene ngwendi kwitila maninga a munu wapwile mulonga wakama manene. Vanu vaje vathsiyilile vakwavo shakelo vakele na kuvathsiya kuli ‘vavushoko va ha mbunge va uje muthsi.’ (Kula. 35:19) Kulinga ngocho kwapwile kufweta maninga a munu wa kujeneka mulonga, uje ivanathsiyi. Kuthsiya vwathi vikenya kwanyungililile Lifuti lya Chikulahetho ku kujwala. Yehova wendekele ha kuthsiyila vanu shakelo ngwendi: “Nga mukalinga ngachije, cho mukajwaletha lifuti muje mu muli na kukala. Kwitila maninga kukajwaletha mu lifuti.”—Kula. 35:33, 34.

4. Vaisalele vakele na kulinga vati vanu vaje vakele na kuthsiya vakwavo mu kujeneka kuthzivuka?

⁴ Vaisalele vakele na kulinga vati vanu vaje vakele na kuthsiya vakwavo mu kujeneka kuthzivuka? Nameme munu wathsiyile mukwavo mu kujeneka kuthzivuka, oloni hanga wakele na mulonga wa kwitila maninga. (Kusha. 9:5) Uje munu vamutavethele kutewela ku imo ya vinganda 6 vya kutewela, mangana vavushoko vwa muthsi kethi vamuthsiye. Kuje ku vinganda kwapwile kwa kuvanda. Munu uje wathsiyile mukwavo mu kujeneka kuthzivuka, watumbamene kuje ku nganda kweta noho hathsililile kapilisitu wakama.—Kula. 35:15, 28.

5. Evi vinganda vya kutewela vimwetha ngwavo Yehova wafwa vati?

⁵ Njambi ikeye wayongwele ngwendi kukale vinganda vya kutewela, kethi vanu embwe. Yehova walekele Yoshwa “aleke vanu Vaisalele ngwendi: ‘Anguleni vinganda vya kutewela.’” Evi vinganda ‘vavyangunwine.’ (Yosh. 20:1, 2, 7, 8) Ha kuwana ngwe Yehova ikeye wayongwele ngwendi kukale evi vinganda, ngechi tunatha kulihula ngwetu: Kuyongola ngwavo kukale evi vinganda kutukwatha vati kuthzivuka kutetela kwa Yehova? Cho vika vitunapande kulinga mangana tutewele kuli Njambi ano matangwa?

6, 7. (a) Vakulunu vakele na kwakula vati viñanda vya vanu vaje vathsiyile vakwavo mu kujeneka kuthzivuka? (Kengeni chikupulo ha liputa 8.) (b) Mwafwa vika kwapwile kwa theho ku munu uje wathsiyile mukwavo kulomba vukwathi ku vakulunu?

⁶ Nga munu nathsiyi mukwavo mu kujeneka kuthzivuka, cho napande “kulangulula kuli vantwama vije vinalingiwa” omwo eta ku chikolo cha nganda kuje kwanatewela. Vakele na kumutambula mwamuvwa. (Yosh. 20:4) Munima ya matangwa, uje munu vakele na kumwilwitha kuli vakulunu va muje mu nganda mwanathsiyila munu mangana vakatale tahi ñanda yendi. (Tandeni Kulava 35:24, 25.) Nga vakulunu vanawana ngwavo chili vene uje munu nathsiyi mukwavo mu kujeneka kuthzivuka, cho vamwilwitha ku nganda ya kutewela.

⁷ Mwafwa vika vakulunu vakele na kwakula viñanda vya chifwa echi? Vakele na kulinga ngocho mangana vakwathe mbunga yoshe ya Vaisalele ikale mwamuvwa, cho oku kwakwathele lalo munu uje nathsiyi mukwavo mu kujeneka kuthzivuka vamutetele kuli Yehova. Muka-kulilongetha vya Mbimbiliya umo wendekele ngwendi nga munu uje navulumuna kayi ku vakulunu, cho “walyakele ikeye vavenya mu vukalu. Wakele na mulonga wa kwitila  maninga mwafwa kalombele vukwathi ku vakulunu vanangula Njambi.” Munu uje wathsiyile mukwavo mu kujeneka kuthzivuka wapandele kulomba vukwathi ku vakulunu. Nga kavanda mu nganda ya kutewela, cho vavushoko vwa uje muthsi vakele na moko ya kumuthsiya.

8, 9. Mwafwa vika muka-Kilisitu uje nalingi vuvi vwakama napande kuya ku vakulunu na kulomba vukwathi?

⁸ Na matangwa ano, muka-Kilisitu uje nalingi mulonga napande kulomba vukwathi ku vakulunu va chikungulukilo mangana vamukwathe. Vika kwapwila kwa theho kulinga ngocho? Cha kulivanga, Lijwi lya Njambi limwetha ngwavo Yehova nana vakulunu chipangi cha kwakula viñanda mu chikungulukilo. (Yako. 5:14-16) Cha mu chivali, vakulunu vakakwatha munu uje nechela kulinga vuvi mangana eluke mu chikungulukilo cha Njambi. Vakamukwatha lalo ajeneke kwilukila vilinga vyendi vyavivi. (Ngala. 6:1; Heve. 12:11) Cha mu chitatu, vakulunu vavashika na kuvalongetha kukwatha munu uje natenguluka mangana ajeneke kulithziva kukala na mulonga lalo. Yehova wamona ava vakulunu kupwa “chimpaka mwa kuvanda lihundthzi lyakama.” (Isaya 32:1, 2) Chili vene, kukala na vakulunu mu chikungulukilo kumwetha ngwavo Njambi wapwa muka-kutetela.

⁹ Vangamba va Njambi vavangi valimwena vuvwa vunatundu mu kulomba vukwathi ku vakulunu. Chakumwenako, ndolome Daniel walingile vuvi vwakama, oloni weshwalele kuleka vakulunu vya vuvi vwendi. Wendekele ngwendi: “Hanima ya vingonde vyavingi, njathinganyekele ngwange vakulunu kuvatha kunjikwatha. Oloni chitakutaku change chakele na kunjipaya na kuvandamena vukalu vutunda mu vyuma vinjinalingi. Omwo njakele na kulombela kuli Yehova, njalithzivile ngwe njinapande kuleka vakulunu vuvi vwoshe vunjinalingi na kulomba likonekelo.” Mamanethelelo Daniel walekele vakulunu vukalu vwendi. Omwo wanukile vyalingiwile, wendekele ngwendi: “Ha kulivanga njathzivile lyova kuya ku vakulunu, oloni omwo njavalekele vukalu vwange, njalithzivile ngwe vananjitulu chitele chije chakele na kunjilemena. Ha thimbu ino, njathzituka kuthimutwiya na Yehova mu kumuleka vyoshe vili mu mbunge yange.” Hano, Daniel ali na chitakutaku cha kujela, cho vanamwangula kupwa muka-kupangela.

10. Munu uje wathsiyile mukwavo mu kujeneka kuthzivuka wapandele kulinga vika mangana vamutetele?

¹⁰ Munu uje wathsiyile mukwavo mu kujeneka kuthzivuka wapandele kulingako chuma chimo mangana vamutetele. Wapandele kutewela ku nganda ya kutewela ije yakele muyehi. (Tandeni Yoshwa 20:4.) Munu uje wathsiyile mukwavo mu kujeneka kuthzivuka wapandele kuya ku imo ya vinganda vya kutewela na kukakala kuje vene. Oku kwalumbunwine ngwavo wathethzele vipangi vyendi vyoshe. Wathethzele chipangi chakele na kupanga na njuvo yendi yaivwa na kujeneka kulyendela mwanashakela mwoshe, kuvanga noho hathsililile kapilisitu wakama. * (Kula. 35:25) Kuthethza vipangi vyendi kwapwile kwa theho. Nga munu uje nalingi mulonga atuhuka muje mu nganda ya kutewela, cho vamumwene kupwa muka-maumbulu, cho lalo wakele vuyoye vwendi mu vushonde.

11. Muka-Kilisitu uje natenguluka napande kulinga vika mangana amwethe ngwendi natenguluka mu vuthunga?

¹¹ Na matangwa ano, munu uje natenguluka napande kulingako chuma chimo mangana Njambi amuthambethe. Tunapande kwechela vuvi vwoshe vwoshe, ipwe vwakama nambe vwavundondo. Kapositolo Paulu vamuhwimininine kuli Njambi athoneke vyuma vivalingile vaka-Kilisitu va ku Kolinte vaje vatengulukile. Wathonekele ngwendi: “Kengeni Njambi vati nalingi na vuthiwa vweni ovu, vati vunamilingitha ngechi munyanyame manene. Na kusholola sholovya ya kulithungametha na vukaleho vwavuvwa na chithzemo na mu kulikundika na kuthzambula kunyanyametha vilinga.” (2 Koli. 7:10, 11) Nga tunechela kulinga vuvi, cho tumwetha ngwetu tunakulahela Yehova na kushaka ngwetu atutetele.

12. Muka-Kilisitu napande kwechela vika mangana Njambi amutetele?

¹² Muka-Kilisitu napande kwechela kulinga vika mangana Njambi amutetele? Napande kwechela kulinga chuma choshe choshe chije chatha kumulingitha alinge vuvi, nameme kulinga ngocho kunatha kupwa kwakukalu. (Mateo 18:8, 9) Nga vavuthamba veni vamo vamithindiya kulinga vyuma vije vithzivitha Yehova kuvihya ku mbunge, cho echeleni kulikwatathana navo. Nga kumwatha kunwa vwala mu kwethekela, cho mulinga mwamuvwa kulikela kunwa. Nga mukakala na vithinganyeka vya kushaka kulinga vupangala mwafwa ya kuyongola mafilimu nambe kuya ha ma wembusaiti amavi, cho echeleni kulinga ngocho. Anukeni ngweni kupwa va kulongwa kuli Yehova kwapwa kwa theho. Kulyangununa kuli Yehova kutunenela lika vukalu. Oloni kuthzivuka ngwetu Njambi ‘atumwetha chithzemo chendi ku myaka yoshe’ kututhzivitha kuvwaha.—Isaya 54:7, 8.

13. Vika vyalingiwile kuli munu uje watewelele mu nganda?

¹³ Nga munu natewela mu nganda vakele na kumunyungilila. Yehova wendekele ha vinganda vije ngwendi: “Nga munu umo athsiya mukwavo na chintulu athe kutewelamo.” (Yosh. 20:2, 3) Yehova kahithile muka-vuvi uje watewelele mu nganda, cho lalo katavethele ngwendi vavushoko vwa muthsi vakovele muje mu nganda na kukathsiya uje munu natewelamo. Ngechi, munu uje walingile mulonga kalishoshomwenene lalo kumulinga shambandinga mwafwa Yehova wamunyungililile. Oloni vije vinganda kuvyapwile tumenga. Ha thimbu yakele muje mu nganda, uje munu wakele na kupanga na kukwatha vakwavo na kupangela Yehova mu kwoloka. Wakele na kuyoya mu kuvwahelela.

14. Vika vyanapande kwanuka muka-Kilisitu uje nechela vuvi vwendi?

 ¹⁴ Vanu va Njambi vamo vaje valingile milonga yakama kunima vakalithzivi ngwe vali mu “kamenga” na kuthinganyeka ngwavo Yehova katha kuthambetha vuvi vwavo vwa kunima. Nga neni mukalithzivi ngocho, cho anukeni ngweni Yehova kethi kwanuka vuvi vuje vwanathambetha laja. Echi chalingiwile kuli Daniel itunavanga kuthimutwiya. Omwo Daniel vamukwathele ku vakulunu mangana akale na chitakutaku cha kujela, wendekele ngwendi: “Njalithzivile kuthzituka. Hanima ya kutala ñanda yange mwamuvwa, kunjalithzivile kukala na mulonga lalo. Nga munu vanamuthambetha, cho kunahu vene. Yehova akatunditha munu chitele na kuchumbila kulako. Kethi kuchilwithila ku munu lalo.” Munu uje wavandele mu nganda ya kutewela kalishoshomwenene lalo ngwendi vavushoko vwa muthsi vamuthsiya. Mu ngila imo lika, nga Yehova natuthambetha, cho kutwapandele kulishoshomwena ngwetu hamo akatuhitha ha vuvi vwetu vwa kunima.—Tandeni Myatho 103:8-12.

15, 16. Chipangi cha Yesu ha kupwa Kapilisitu Wakama na Muka-kupatula chinatukwatha vati tukulahele ngwetu Njambi natutetela?

¹⁵ Yetu tunapande kukandelela manene kuli Yehova kutuvakana Vaisalele, mwafwa natutetela manene. Paulu wonowele kwononoka mashiko a Yehova mu kushula, oloni wendekele ngwendi: ‘Njakandelela kuli Njambi hali Mwene yetu Yesu Kilisitu.’ (Loma 7:25) Nameme chitakutaku chendi chakele na kumuvinjitha ha vuvi vwalingile kunima, oloni wakulahelele ngwendi Njambi namuthambetha kwitila muli Yesu. Yesu najeletha vitakutaku vyetu na kutwana kwoloka kwa mu vithinganyeka mwafwa ikeye Muka-kupatula. (Heve. 9:13, 14) Ha kupwa Kapilisitu wetu Wakama, Yesu “atha kwamena vaje vaija kuli ikeye, omwo ayoya ku myaka yoshe mu kuvakwila.” (Heve. 7:24, 25) Chipangi cha kapilisitu wakama chakwathele Vaisalele vavathambethe ku vuvi vwavo. Ngechi na chipangi cha Kapilisitu Wakama Yesu chinatukwatha “tukatambule mema ku mbunge na kutetela kuje akatukwatha omwo tunajeneka.”—Heve. 4:15, 16.

¹⁶ Tunapande kukulahela ñombelo ya Yesu athina twatha kutewela kuli Yehova. Kethi mumone ngweni eyi ñombelo inakwatha lika vakweni. Oloni kulaheleni ngweni ñombelo ya Yesu neni imikwatha. (Ngala. 2:20, 21) Kulaheleni ngweni vuvi vweni vavuthambetha mwafwa ya ñombelo ya Yesu. Kulaheleni lalo ngweni ñombelo imilingitha mukale na lilavelelo lya kukayoya myaka yoshe. Ñombelo ya Yesu inapu vwana vwanamyana Yehova.

17. Vika vimushakela kutewela kuli Yehova?

¹⁷ Yehova wamwethele ngwendi wakala na ngothzi omwo wakeleko vinganda vya kutewela. Wamwethele lalo ngwendi wamona kuyoya kupwa kwa theho na kumwetha muvakatukwathelamo vakulunu, nevi vikulumbununa kutenguluka kwa vuthunga, novyo vitwana vukaleho vuje vumwetha ngwavo Yehova akatuthambetha. Muli na kutewela kuli Yehova ndi? Tulinga mwamuvwa nga tutewela kuli ikeye. (Myatho 91:1, 2) Mu chilongetha chinatako, tukathimutwiya omwo vinganda vya kutewela vitukwatha tutembwinine Yehova mu kwakula mwamuvwa na kumwetha ngothzi.