1, 2. (a) Chipangi muka cha theho chivanene Solomoni? (b) Vika vyalishoshomwenene Ndaviti hali munendi Solomoni?

SOLOMONI vamwangwile kutwamenena chipangi cha theho manene cha kutunga tembele mu Yelusalema. Eyi tembele yapandele “kupwa ya luthsimo na vumpau mu lifuti mwoshe.” Cho eyi tembele lalo yapwile “njuvo ya Shukulu Kalunga.” Yehova wangwile Solomoni kupwa ntwama wechi chipangi cha kutunga.—1 Mithzi. 22:1, 5, 9-11.

² Nameme Solomoni wapwile ‘mukwenje uje te kanda akale na mana’ ha thimbu oyo, oloni Mwene Ndaviti wakulahelele ngwendi Njambi amukwatha. Kuma wathimpile na kushangumuka chipangi cha kutunga tembele ndi? Kuma vukwenje na kujeneka mana kwamwonowethele kutunga ndi? Solomoni wapandele kupwa wa kuthimpa mangana ashangumuke chipangi cha kutunga.

3. Vika vyalingile Ndaviti vije vyakwathele munendi Solomoni apwe wa kuthimpa?

³ Mpamo Solomoni walilongethele kupwa wa kuthimpa kutunda kuli ishe. Omwo wapwile mwanike, Ndaviti wathsiyile vikashama vije vyashakele kuthsiya vimanga va ishe. (1 Samwe. 17:34, 35)  Wamwethele kuthimpa lalo omwo walwile na linalume lya ndthzita lya kukenyuka. Njambi wakwathele Ndaviti athsiye Ngolyata na limanya.—1 Samwe. 17:45, 49, 50.

4. Mwafwa vika Solomoni wapandele kupwa wa kuthimpa?

⁴ Kuthimpa kwa Ndaviti kwamulingithile ashongangeye munendi Solomoni vya chipangi cha kutunga tembele. (Tandeni 1 Mithzimbu 28:20.) Ngwe Solomoni wathzivile lyova na kujeneka kuthimpa ngwe kathele kutwamenena chipangi cha kutunga.

5. Mwafwa vika tunapande kupwa va kuthimpa?

⁵ Netu tunapande kukulahela Yehova mangana atukwathe kupwa va kuthimpa ngwe Solomoni na kumanetha vipangi vyetu. Tuthimutwiya ha myanja ya vanu va kuthañulu vaje vapwile va kuthimpa. Kuthimutwiya ha myanja eyi kutukwatha kupwa va kuthimpa na kupanga vipangi vyetu mwamuvwa.

6. Mwafwa vika kuthimpa kwa Yosefa kumithzivitha kuvwaha?

⁶ Achithinganyekeni kuthimpa kwamwethele Yosefa omwo munakathzi wa Potifalo washakele kulilala nendi. Hamo Yosefa wathzivukile ngwendi kuvyana kulilala na uje munakathzi kumunenela vukalu. Nameme ngocho wamwethele kuthimpa mu kuvyana kulilala na munakathzi wambala.—Kusha. 39:10, 12.

7. Endekeni kuthimpa kwamwethele Lahave. (Kengeni chikupulo ha liputa 28.)

⁷ Lahave nendi wapwile munakathzi wa kuthimpa. Omwo Vaisalele vaka-kunenga lifuti vakovelele mu njuvo yendi ije yakele mu nganda ya Yeliko, kathzivile lyova. Oloni wakulahelele Yehova na kushweka vaje vanalume vavali na kuvaleka mwakwendela mangana kethi vavathsiye. (Yosh. 2:4, 5, 9, 12-16) Lahave wakulahelele ngwendi Yehova wapwa Njambi wa vuthunga, cho akana lifuti ku Vaisalele. Kathzivilile vanu lyova nambe kutewa mwene wa mu Yeliko na vanu vendi. Oloni walingile vyuma vije vyanenethele ngwavo ikeye na vaka-nanga yendi vovoke.—Yosh. 6:22, 23.

8. Kuthimpa kwa Yesu kwakwathele vati tupositolo?

⁸ Tupositolo va Yesu va kulongwa navo vanatwakela mwanja mu kupwa va kuthimpa. Vatembwininine kuthimpa kwa Yesu. (Mateo 8:28-32; Yowa. 2:13-17; 18:3-5) Kuthimpa kwa Yesu kwavakwathele vapwe va kuthimpa. Omwo Vasanduki vavalwithile, vaje tupositolo kuvalikelele kulongetha na kwambulwila vanu vya lithzina lya Yesu.—Vili. 5:17, 18, 27-29.

9. Mukanda wa 2 Timateo 1:7 utukwatha vati kupwa va kuthimpa?

⁹ Yosefa na Lahave na Yesu na tupositolo vapwile va kuthimpa, cho kwavakwathele kupanga vipangi vyavivwa. Kuthimpa kwavo kukwapwile kwa mituto embwe. Vathimpile mwafwa vakulahelele Yehova. Netu tunapande kupwa va kuthimpa nga tuliwana na vukalu. Tunapande kukulahela Yehova, kethi tulikulahele yetu vavenya. (Tandeni 2 Timateo 1:7.) Tuchithimutwiyeni mutwatha kupwila va kuthimpa mu nanga na mu chikungulukilo.

10. Mwafwa vika vanike vaka-Kilisitu vanapande kupwa va kuthimpa?

¹⁰ Vanike vaka-Kilisitu vakaliwana mu vifwa vyavingi mu kuyoya kwavo muje vanapande kupwa va kuthimpa mangana vapangele Yehova. Vatha kulilongetha ku mwanja wa Solomoni uje wapwile wa kuthimpa mu kwangula mwamuvwa vya kulinga mangana amanethe chipangi cha kutunga tembele. Nameme vanike vaka-Kilisitu vanapande kukavangeya mashiko a vithemi vavo, oloni vanapande kulyangwila vya kulinga vakevo vavenya. (Vithi. 27:11) Kuthimpa kuvakwatha vangule kuvambwitika na kukala na futithi yaivwa na kwangula mwamuvwa vyuma  vya kulitangula navyo vuli. Satana kethi kuthziva kuvwaha omwo vanike vangula kulinga chithzango cha Njambi.

11, 12. (a) Mosesa natwakela mwanja muka mu kupwa va kuthimpa? (b) Vanike vatha kutembwinina vati mwanja wa Mosesa?

¹¹ Vanike vanapande kwangula mwamuvwa vya kulinga. Mu mafuti amangi vanike vakavathindiya ngwavo valyakele vilengo vya kuya ku masikola akama mangana vakawane vipangi vyakama. Mu mafuti muje muli vuhutu vanike vakamono ngwavo vanapande kukovela vipangi mangana vakwathe vaka-nanga yavo ku muvila. Nga neni muliwana mu chifwa echi, cho thinganyekeni ha mwanja wa Mosesa. Nameme Mosesa vamulelele kuli muna Falao, oloni wavyanene kulikoveletha mu vufuko na mingotho ya mu Ingito. Hamo vavushoko vwendi va mu Ingito na valongethi vendi na vaka-kumunangula vamujolele ha vyuma vyalyangwilile. Nameme ngocho, Mosesa wathimpile na kutwalelelaho kwimanena kulemetha kwa vuthunga. Mosesa wakulahelele Yehova omwo watundile ku lifuti lya Ingito. (Heve. 11:24-26) Oku kwanenethele ngwavo Yehova amuvethzikithe, cho lalo kulutwe akalikuwe vivethzikitho vyavingi.

¹² Mu ngila imo lika Yehova akavethzikitha vanike vaje vamwetha kuthimpa mu kutwameka vyuma vya Vumwene kulutwe na kulyakela vilengo vya ku sipilitu mu vuyoye vwavo. Njambi avakwatha mu kunyunga vaka-nanga yavo. Mu chita cha myaka cha kulivanga mukwenje Timateo walyakelele vilengo vya ku sipilitu, cho neni mwatha kulinga ngocho. *—Tandeni Filipu 2:19-22.

13. Kuthimpa kwakwathele vati ndokathzi umo ashulithilile vilengo vyendi?

¹³ Ndokathzi wa ku Alabama, U.S.A., wathimpile ha kulyakela vilengo vya ku sipilitu. Wathonekele ngwendi: “Njakele na shwamwa omwo njapwile nji mwanike. Kwanjikaluwilile kuthimutwiya na vanu ku Njuvo ya Vumwene, cho lalo njathzivile manene lyova kuthimutwiya na vanu mu lihya.” Vithemi vou ndokathzi na vandolome mu chikungulukilo vamukwathele manene ashulithilile chilengo chendi cha kupwa painiya wa thimbu yoshe. Wendekele ngwendi: “Kaye ka Satana kali na kushongangeya manene vanike kuya ku masikola akama na kuthsimana na kukala na vimbongo na vufuko vwavwingi. Kulyakela evi vilengo kunapu ngwe kusheka lika lihundthzi, cho kukanene vishoti. Kupangela Yehova kunanjinenela kuvwahelela na kuthziva ngwange njili na kulinga chuma cha theho.”

14. Vithemi vanapande kumwetha kuthimpa mu vingila muka?

¹⁴ Vithemi vaka-Kilisitu navo vanapande kupwa va kuthimpa. Chakumwenako, hamo mukulunu weni wa vipangi natha kumileka ngwendi muvwethzelele ku thimbu imukapanga, kwambatethelela na thimbu imunangula ngweni ikeyo ya kulemetha kwa nanga na kuya mu lihya na kuya ku viwano. Munapande kupwa va kuthimpa mangana muvyane vyetheko vya chifwa echi na kwakela vana veni mwanja wauvwa. Vithemi vamo mu chikungulukilo vakatavetha vana vavo kulinga vyuma vije kumushaka ngweni vana veni vavilinge. Vaje vithemi vanatha kumihula vyuma vinanenetha ngwavo vana veni vajeneke kulinga vivalinga vakwavo. Kuma muthimpa na kulumbunwina mwamuvwa vakweni ha vyuma vimunalyangwila ndi?

15. Mukanda wa Myatho 37:25 na Vahevelu 13:5 watha kukwatha vati vithemi?

¹⁵ Tumwetha ngwetu twapwa va kuthimpa nga tukwatha vana vetu valyakele vilengo vya ku sipilitu na kuvishulithilila. Chakumwenako, vithemi vamo vakakwatakwata ku mathinde ha kushongangeya vana vavo ngwavo vapwe  vapainiya nambe kukapangela kuje kuli vujene nambe kupangela ha Mbetele nambe kukwatha mu vipangi vya kutunga. Vithemi vakalishoshomwena ngwavo hamo vana vavo kuvatha kukavanyunga nga vanakuluvala. Oloni vithemi vamo vakapu va kuthimpa na kukulahela vikulahetho vya Yehova. (Tandeni Myatho 37:25; Vahevelu 13:5.) Mwetheni ngweni mwapwa va kuthimpa na kukulahela Yehova mu kukwatha vana veni valyakele vilengo vya ku sipilitu.—1 Samwe. 1:27, 28; 2 Tima. 3:14, 15.

16. Vithemi vamo vanakwatha vati vana vavo kulyakela vilengo vya ku sipilitu, cho vuvwa muka vunatundumo?

¹⁶ Vithemi vamo va ku United States vakwathele vana vavo valyakele vilengo vya ku sipilitu. Chithemi wa munalume wendekele ngwendi: “Thimbu kanda vana vetu vashangumuke kwendeka na kwenda, twakele na kuvaleka vuvwa vwa kupanga chipangi cha vupainiya na kukwatha chikungulukilo. Kulinga ngocho kunavakwatha kulyakela echi chilengo. Kukala na vilengo vya ku sipilitu kunakwatha vana vetu vatakamene vyetheko vya muno mu kaye ka Satana na kupangela lika Yehova.” Ndolome uje wakala na vana vavali wendekele ngwendi: “Vithemi vavangi vakalifwiti kukwatha vana vavo valyakele vilengo mu vyuma vya kweha nevi vya kulithzima navyo vuli na kulilongetha manene. Kunatuthzivitha manene kuvwaha kupangela hamo lika na vana vetu na kuvamona muvashulithilila vilengo vyavo vya ku sipilitu vije vivakwatha kupangela Yehova mu kulongwa.” Twakulahela ngwetu Njambi avethzikitha vithemi vaje vakwatha vana vavo valyakele vilengo vya ku sipilitu na kuvishulithilila.

17. Endekeniko myanja ya kumwethelamo kuthimpa mu chikungulukilo.

¹⁷ Tunapande kupwa lalo va kuthimpa mu chikungulukilo. Chakumwenako, vakulunu vanapande kupwa va kuthimpa omwo vakula viñanda nambe omwo vakwatha vaje vali mu vukalu vwa kutambula thakethi ije kuilitombola na mashiko a Njambi. Vakulunu vamo vakayi ku tumenga na kukalongetha vaje vavanakutu. Vilengo muka vivatha kulyakela vandokathzi vavathzike? Kuli vipangi vyavingi vivatha kulinga mu munga ya Njambi vya kufwa ngwe vupainiya  nambe kuya kuje kuli vujene nambe kupanga chipangi cha kutunga nambe kulithoneketha mu Sikola ya Vaka-Kwambulula vya Vumwene. Vamo vatha kuya ku Sikola ya Ngilyande.

18. Vandokathzi va kukola vatha kumwetha vati kuthimpa?

¹⁸ Kunapu kuvethzika kukala na vanakathzi va kukola mu chikungulukilo. Ava vandokathzi vetu twavathzema manene. Vamo kuvatha kupanga ngwe muvapangelele kunima mu chipangi cha Njambi, oloni vatha kupwa va kuthimpa na kukwatha vakwavo. (Tandeni Tito 2:3-5.) Chakumwenako, ndokathzi uje nakolo napande kupwa wa kuthimpa mangana anangule ndokathzi wamundondo ha thzalethi yendi. Kuthimpa kumukwatha ajeneke kuyalumukila ndokathzi wamundondo ha thzalethi yendi, oloni athimutwiya nendi mu chithzemo na kumuleka omwo thzalethi yendi inatha kutanwitha vakwavo. (1 Tima. 2:9, 10) Kunangula munu mu ngila eyi kwatha kunena vyuma vyavivwa.

19. (a) Vandolome va kumbwitika vatha kupwa vati va kuthimpa? (b) Mukanda wa Filipu 2:13 nou wa 2 Kolinte 4:7 watha kukwatha vati vandolome vapwe va kuthimpa?

¹⁹ Vandolome va kumbwitika navo vanapande kupwa va kuthimpa na kushangumuka vipangi. Vanalume va kuthimpa vaje valyana kupanga vipangi vakakwatha manene chikungulukilo. (1 Tima. 3:1) Oloni vamo vanatha kuthziva vulwa vwa kupanga vipangi mu chikungulukilo. Nga ndolome athinganyeka ha vuvi vwalingile kunima, natha kulimona ngwendi katha kupwa muka-kupangela nambe mukulunu mu chikungulukilo. Vandolome vamo vanatha kulithziva ngwavo kuvatha kupanga chipangi chivanavana. Nga mukemo mumukalithzivila, cho anukeni ngweni Yehova atha kumikwatha kupwa va kuthimpa. (Tandeni Filipu 2:13; 4:13.) Anukeni ngweni thimbu imo, Mosesa walithzivile ngwendi katha kupanga chipangi chivamwanene. (Kutu. 3:11) Kukapwa muje Yehova wamukwathele kupwa wa kuthimpa na kupanga chije chipangi. Vandolome va kumbwitika navo vatha kupwa va kuthimpa nga valomba kuli Njambi ngwavo avakwathe na kutanda Mbimbiliya litangwa na litangwa. Kuthinganyekethetha ha myanja ya vanu vaje vapwile va kuthimpa kumikwatha. Vatha lalo kulomba vukwathi ku vakulunu na kulyana kupanga vipangi vyoshe vyoshe vivavana. Tushongangeya vandolome voshe va kumbwitika ngwetu vapwe va kuthimpa na kupanga na ndthzili mu chikungulukilo.

20, 21. (a) Ndaviti watakamethele vati Solomoni? (b) Twakulahela vika?

²⁰ Mwene Ndaviti walekele Solomoni ngwendi Yehova akakala hamo nendi kutwala ku mamanethelelo a chipangi cha kutunga tembele. (1 Mithzi. 28:20) Solomoni wathimpile omwo wathzivile majwi a ishe, cho kechelelele vukwenje na kujeneka mana kumwonowetha chipangi cha kutunga. Wathimpile manene na kushangumuka chipangi cha kutunga, cho Yehova wamukwathele kumanetha chije chipangi cha kutunga tembele mu myaka 7 na vingonde 6.

²¹ Ngechi lika mwakwathelelemo Solomoni, netu Yehova atukwatha tupwe va kuthimpa omwo tupanga vipangi vyetu mu nanga na mu chikungulukilo. (Isaya 41:10, 13) Nga tupwa va kuthimpa mu kulemetha Yehova, cho atuvethzikitha mu thimbu ino na kulutwe. Ngechi, ‘tupweni va kukoletha na . . . kushangumuka vipangi.’