1, 2. (a) Vanu vaje vali na ndthzili vanalithethze vati na Yehova? (b) Tuthimutwiya vika muno mu chilongetha?

VANU vaje “vali na ndthzili” vakalyatelela vakwavo. (Mateo 20:25; Kwambu 8:9) Oloni Yehova kafwile ngocho. Nameme wapwa Muka-ndthzili yoshe, akaka manene mbunge ku vanu va kujeneka kulumbunuka. Wapwa muka-ngothzi na kwaka vanu mbunge. Athzivuka mutukalithzivila na vyuma vitutonda. Kethi kutuleka ngwendi tulinge vyuma vije kutwatha, mwafwa “athzivuka ngechi yetu twapwa likungu.”—Myatho 103:13, 14.

² Mu Mbimbiliya muli myanja yaingi ije imwetha ngothzi ya Yehova ku vangamba vendi. Tuthimutwiyeni ha myanja itatu. Wa kulivanga umwetha Njambi mwakwathelelemo Samwele kwetetha muthzimbu wa kuthompa kuli Kapilisitu Wakama Eli. Wa mu chivali umwetha kuthimpa kwa Yehova omwo Mosesa wavyanene kumwana chipangi cha kutwamenena Vaisalele. Wa mu chitatu umwetha mwapatwilililemo Vaisalele mu Ingito.  Omwo tuthimutwiya, tunangukeni viyitulongetha eyi myanja hali Yehova nomwo mutwatha kupangethela vitulilongetha.

3. Vyuma muka vyalingiwile kuli Samwele vuthsiki vumo, cho vikatula chihula muka? (Kengeni chikupulo ha liputa 23)

³ Samwele wakele na “kupangela Shukulu Kalunga” ku Mbalaka kushwa ku vwanike vwendi. (1 Samwe 3:1) Vuthsiki vumo Samwele mwalalele, kwalingiwile chuma chimo. * (Tandeni 1 Samwele 3:2-10.) Wathzivile lijwi lyamuthanene ha lithzina lyendi. Wathinganyekele ngwendi hamo Kapilisitu Wakama Eli ikeye wamuthanene, washatukilile kuli ikeye, cho wendekele ngwendi: “Yange uno omwo unanjithana.” Eli wamukumbulwile ngwendi kethi ikeye wamuthanene. Lije lijwi mulyamuthanene lwa mu chitatu, Eli wanangukile ngwendi Njambi ikeye wakele na kuthana Samwele. Ngechi, walekele mwanike Samwele mwakukumbulwila, cho Samwele walingile ngocho. Yehova mwapangethele kangelo, mwafwa vika kalisholwele kuli Samwele lwa kulivanga? Mbimbiliya kuyendekeleho, oloni vyuma vyalingiwile vimwetha ngwavyo Njambi wakele mbunge Samwele. Mu ngila muka?

4, 5. (a) Samwele walingile vati, Njambi mwamwanene chipangi cha kuleka Eli muthzimbu wa kutewetha? (b) Eyi ñanda itulongetha vika hali Yehova?

⁴ Tandeni 1 Samwele 3:11-18. Lishiko lya Yehova lyashikile vanike vathingimike tukulukathzi, maneneni vantwama. (Kutu 22:28; Levi 19:32) Kwapwile kwakukalu kuli mwanike Samwele kuya kuli Eli ku mutondo kukamuleka muthzimbu wa kutewetha mu kuthimpa. Mukemwo Mbimbiliya yendeka ngwayo Samwele “wakele na lyova ha kwambulula chimona kuli Eli.” Oloni Njambi walingithile Eli ananguke ngwendi munu wathanene Samwele wapwile Njmabi. Mukemwo Eli washikile Samwele ngwendi: “Kethi unjishwekele chuma chimo.” Samwele wononokele, cho “wamulekele vyuma vyoshe.”

⁵ Eli kakathamene manene ha muthzimbu wathzivile kuli Samwele, mwafwa walitombwele na muthzimbu wamulekele ‘munu wa Njambi’ uje kuvatumbwile lithzina. (1 Samwe 2:27-36.) Eyi ñanda ya Samwele na Eli imwetha ngwayo Yehova akaka vanu mbunge, cho wakala na mana.

6. Tulilongetha vika kuli Njambi mu ngila yakwathelelemo Samwele?

⁶ Mu vanike ndi? Nga mukemwo, cho ñanda ya mwanike Samwele imikwatha muthzivuke ngweni Yehova akathzivithitha vukalu vweni nomu mumukalithzivila. Hamo mukathzivi shwamwa, cho kukamikaluwila kwambulula muthzimbu wa Vumwene ku vakulunu nambe kujenjuka ku vyuma vivalinga vakweni vanike. Thzivukeni ngweni Yehova amikwatha. Ngechi, mulombeni na mbunge yeni yoshe. (Myatho 62:8) Tembwinineni myanja ya vanu va mu Mbimbiliya, ngwe wa mwanike Samwele. Cho lalo thimutwiyeni na vaka-Kilisitu va vanike nambe vakulunu vaje vanahyana vukalu vumuli na kuliwana navwo. Vamileka mwavakwathelelemo Yehova mu ngila ije kuvathinganyekele.

7, 8. Yehova wakele vati mbunge kuli Mosesa?

⁷ Mosesa mwakele na myaka 80, Yehova  wamwanene chipangi chakama, cha kukapatula Vaisalele mu vundungo ku Ingito. (Kutu 3:10) Wakathamene manene muvamwanene echi chipangi mwafwa wapwile lika kanyungi ku Mindyani ha myaka 40. Mukemwo wendekele ngwendi: “Yange iyajo ngechi njiye kuli mwene na kukatunditha Vaisalele mu Ingito?” Njambi wamulekele ngwendi: “Yange njikakala hamo nove.” (Kutu 3:11, 12) Cho lalo wamuthimpithile ngwendi, vantwama va Vaisalele “vakatolilila evi ukendeka kuli vakevo.” Nameme ngocho, Mosesa wakumbulwile ngwendi: ‘Vaisalele kuvakanjitolilila.’ (Kutu 3:18; 4:1) Chasholoka ngwe Mosesa wamwene ngwendi majwi a Njambi kuapwile a vuthunga. Oloni Yehova wathimpile. Wamwanene ndthzili ya kulinga vikomowetho, cho ikeye wa kulivanga kukala na ndthzili ya chifwa ocho.—Kutu 4:2-9, 21.

⁸ Nameme ngocho Mosesa, wendekele ngwendi kathzivuka kwendeka. Njambi wamulekele ngwendi: “Njikakukwatha ha kwendeka, cho njikakuleka vije viwukendeka.” Kuma Mosesa watavele majwi a Njambi ndi? Embwe, mwafwa walekele Njambi ngwendi atumeko weka. Ngechi Yehova waluvalele. Nameme ngocho wakele mbunge kuli Mosesa, mukemwo wangwile Alone apwe muka-kwendekelako Mosesa.—Kutu 4:10-16.

9. Kuthimpa kwa Yehova na ngothzi, vyakwathele vati Mosesa mu chipangi chendi?

⁹ Eyi ñanda itulongetha vika hali Yehova? Ha kupwa Njambi Muka-ndthzili yoshe, wapandele kutenukila Mosesa mangana amwononoke. Oloni Yehova wathimpile na kuthzivila ngothzi ngamba yendi wa kulikehetha, cho wamutakamethele. Vuvwa muka vwatundilemo? Mosesa wapwile ntwama wa kulitila uje walingile mwamuvwa vakwavo ngwe muvamulingilile ikeye kuli Yehova.—Kula 12:3.

10. Vuvwa muka vutuwana, nga tutembwinina ngothzi ya Yehova?

¹⁰ Eyi ñanda imilongetha vika, nga yeni  mutwe wa nanga nambe chithemi nambe mu vakulunu mu chikungulukilo? Muli na chipangi cha kutwamenena. Ngechi, tembwinineni Yehova mu kukala na ngothzi na likakateya omwo mupanga na vaje vamutwamenena. (Kolo 3:19-21; 1 Petu 5:1-3) Nga mulifwita kutembwinina Yehova na Mosesa Wakama Yesu Kilisitu, cho mukala na ndthzandthzu na kushuvulwitha vakweni. (Mateo 11:28, 29) Cho lalo mwakela vakweni mwanja wauvwa.—Heve 13:7.

11, 12. Vaisalele muvatundile mu Ingito, Yehova walingile vika mangana vamone ngwavo wakele na kuvanyungilila?

¹¹ Vaisalele muvatundile mu Ingito, mu 1513 B.C.E., vatuvakanene 3 milyoni. Kwakele vanu va kulithethzathethza, vanike na tukulukathzi na viyanga. Kutwamenena ije mbunga kuitunditha mu Ingito, kwatondele Ntwama wa chithzemo na ngothzi. Yehova wamwethele chithzemo na ngothzi yendi kwitila muli Mosesa. Ngechi, Vaisalele valithzivile ngwavo Njambi wakele na kuvanyungilila omwo vatundile ku Ingito.—Myatho 78:52, 53.

¹² Yehova walingile vika mangana vanu vendi valithzive ngwavo wakele na kuvanyungilila? Muvatundile mu Ingito, wavatepele mu vivunga, ngwe maswalale vaje vaya ku ndthzita. (Kutu 13:18) Oku kwalingithile Vaisalele vamone ngwavo Njambi wakele na kuvatwamenena. Cho lalo walingileko vyuma vije vyamwethele ngwavo wakele hamo navo. “Ha thimbu ya mutanya wavatwamenenene na lishelwa, cho ha thimbu ya vuthsiki wavatwamenenene na tuhya.” (Myatho 78:14) Kwafwile lika ngwe Yehova wendekele ngwendi: “Kethi muthzive lyova, njili hamo neni. Njimikwatha na kuminyungilila.” Awa majwi apwile a theho manene kuli vakevo.

13, 14. (a) Yehova wakele vati mbunge kuli Vaisalelele ha Kalunga-ndonga wa Kuvenga? (b) Yehova wamwethele vati ndthzili yendi hali vaka-Ingito?

¹³ Tandeni Kutuhuka 14:19-22. Lingeni ngwe neni muli hakati, oku maswalale va Falo oku Kalunga-ndonga wa Kuvenga. Cho Njambi amikwatha. Lishelwa limana mukati keni na vaka-Ingito, cho vaka-Ingito vali mu lithuthulungu. Oloni yeni na Vaisalele muli mu cheke. Mumona Mosesa olwela livoko ha kalunga ndonga, cho lihundthzi lyakama litepa mema, cho ngila ishokoloka kweta na muthambwa. Yeni na nanga yeni na vimuna veni na vanu voshe mwenda ha mathima a kalunga ndonga. Oho vene mumona chuma cha kukathametha. Ha mathima hamwenda livu linomu chau. Nameme vaje kuvatha kuthzambula veta mwamuvwa muthambwa.

¹⁴ Tandeni Kutuhuka 14:23, 26-30. Falo wa kulyaletha na kujeneka mana amikava mangana amithsiye. Cho Mosesa olwela lalo livoko ha kalunga ndonga. Mema aje alitepele aliwana na kufwika Falo na vanu vendi voshe na kuvanyongetha.—Kutu 15:8-10.

15. Eyi ñanda imilongetha vika hali Yehova?

¹⁵ Eyi ñanda yamwetha ngwayo Yehova wapwa Njambi muka-kulinga vyuma mwamuvwa, ngechi tulithziva ngwetu atunyungilila. (1 Koli 14:33) Yehova wapwa kanyungi wa chithzemo uje akanyungilila vanu vendi mwamuvwa. Wavathzema, cho akavanyungilila ku vitothzi vavo. Awa majwi atutakametha muno mu matangwa a kukotoka.—Vithi 1:33.

16. Kulilongetha omwo Yehova wovwelelemo Vaisalele kutukwatha vati?

¹⁶ Matangwa ano, Yehova ali na kunyungilila  vanu vendi voshe ku sipilitu na ku muvila. Atwalelelaho kunyungilila vanu vendi na ha ñavava yakama ije ili ha muyehi. (Kujo 7:9, 10) Ngechi Vanu va Njambi kuvakathzivi lyova ha ñavava yakama, vapwe vanike nambe tukulukathzi nambe vakangule nambe viyanga. * Oloni vakapwa va kuthimpa. Vakanuka majwi a Yesu uje wendekele ngwendi: “Katukeni mukenge kwilu, omwo kupatuka kweni kuli muyehi.” (Luka 21:28) Nameme Ngonge uje napu vimyene va ndthzili kutuvakana Falo wa kuthañulu akavalwitha, vakapwa va kuthimpa. (Ezeki 38:2, 14-16) Vika vikalingitha vanu va Njambi vakapwe va kuthimpa? Vathzivuka ngwavo Yehova kethi kutenguluka. Akavanyungilila na kuvovola ngwe mwalingile kuthañulu.—Isaya 26:3, 20.

17. (a) Viñanda vije vimwetha omwo Yehova wanyungilililemo vanu vendi vitukwatha vati? (b) Vika vitukathimutwiya mu chilongetha chinatako?

¹⁷ Vitunathimutwiya muno mu chilongetha vimwetha ngwavyo Yehova akamwetha ngothzi ha kunyungilila na kutwamenena na kwovola vanu vendi. Omwo muthinganyekethetha ha viñanda vya chifwa echi, nangukeni vyuma vimwetha vifwa vya Yehova. Nga mulinga ngocho, cho muthzivuka Njambi mwamuvwa na kumuthzema manene na kukanyametha likulahelo lyeni. Mu chilongetha chinatako, tuthimutwiya vingila vitwatha kutembwinina Yehova mu kwaka vakwetu mbunge. Tukathimutwiya manene ha nanga na chikungulukilo cha vaka-Kilisitu na chipangi cha kwambulula.