1, 2. Kutakametha vakwetu kwapwa vati kwa theho?

CRISTINA, wa myaka 18 ngwendi: “Vithemi vange kuvethi kunjitakametha, oloni vakanjishaula manene. Majwi avo akanjithzivitha kuvavala ku mbunge. Vakanjendeka ngwavo kunjethi na mana, cho njinanunu manene. Njikalili, cho kunjethi kushaka kuvendeketha. Njikalithzivi ngwe njiwangocho.”  ^[1] Vuyoye vunatha kukaluwa nga kukwethi vamo vakututakametha.

² Oloni kutushongangeya kwatha kutwana ndthzili. Rubén ngwendi: “Njinalu ndthzita ya kulithziva kuthzeya ha myaka yaingi. Oloni thimbu imo omwo njakele mu lihya na mukulunu, njamulekele vuthzeye vwange vwoshe. Wanjitolililile mwamuvwa. Ngechi wanjanukithile vyuma vyavivwa vinjakele na kulinga. Wanjanukithile lalo majwi a Yesu aje amwetha ngwavo tuvavoshe twapwa tu va theho kutuvakana tundzilili vavangi. Njikanuka echi chithoneka, cho chikanjete ku mbunge. Majwi a uje mukulunu anjikwathele manene.”—Mateo 10:31.

3. (a) Kapositolo Paulu wendekele vika ha kutakametha vakwetu? (b) Vika vituthimutwiya muno mu chilongetha?

³ Mbimbiliya itushongangeya kutakametha vakwetu thimbu yoshe. Kapositolo Paulu wathonekelele Vaka-kilisitu va Vahevelu  ngwendi: “Vakwetu vaka-kukulahela, nyanyameni ngechi mukati keni kethi mukale umo ali na mbunge yaivi ya kujeneka kukulahela ngechi atunde kuli Njambi wa kuyoya. Oloni umo weni kethi vuvi vumukwithe na kukaluwitha mbunge yendi, munapande kulinangula umo na mukwavo ha litangwa na litangwa.” (Heve. 3:12, 13) Neni hamo muthzivuka theho ili mu kutakametha vakweni omwo mwanuka muvamitakamethelelemo vakweni na majwi amavwa. Ngechi tuchithimutwiyeni ha vihula vino: Mwafwa vika kutakametha vakwetu kwapwa kwa theho? Mwanja wa Yehova na Yesu na Paulu utulongetha vika ha kutakametha vakwetu? Cho twatha kutakametha vati vakwetu mu ngila yaivwa?

4. Veya vashaka kuvatakametha, cho mwafwa vika kunakaluwa ano matangwa?

⁴ Tuvavoshe twashaka kututakametha, maneneni omwo tuya na kukola. Mulongethi Timothy Evans wendekele ngwendi: “Vana . . vashaka kuvatakametha ngechi lika mwa vimbuto mu vikashaka mema. Mwana akalithzivi kupwa wa theho nga vamutakametha.” Oloni tuli na kuyoya mu thimbu ya kukaluwa. Vanu vanapu vaka-kulithzema vakevo vavenya na vaka-kukenyuka, cho kuvethi na thimbu ya kutakametha vakwavo. (2 Tima. 3:1-5) Vithemi vamo kuvethi kushangathzala vana vavo mwafwa navo mukemwo muvavalingilililemo vithemi vavo. Vaka-vipangi vavangi vakavashaula, cho vakalinyenge manene ha kujeneka kuvashangathzala na majwi amavwa.

5. Vyuma muka vinalivungila mu kushongangeya vakwetu?

⁵ Kutakametha mukwetu kunambatethelela na kumushangathzala ha vyuma vyavivwa vyanalingi. Twatha lalo kutakametha vakwetu nga tuvaleka ngwetu vali na vilinga vyavivwa nambe “kutakametha vipapoki [vanathzeye].” (1 Tesa. 5:14.) Lijwi lya Chingiliki livananungulula ngwavo “kutakametha” lilumbununa “kukwatha mukwetu.” Omwo tupanga hamo na vandolome na vandokathzi, tunapande kwendeka vyuma vya kulitakametha umo na mukwavo. (Tandeni Muka-Kwambulula 4:9, 10.) Tukawanako thimbu ya kulekako vakwetu vitwavathzemena ndi? Thimbu kanda tukumbulule echi chihula, tulinga mwamuvwa kuthinganyeka ha chithimo echi: “Kukumbulula chihula ha thimbu yaivwa, kunenela vanu kuvwahelela.”—Vithi. 15:23.

6. Mwafwa vika Liyavolo ashaka kututhzeyetha? Endekeni chakumwenako.

⁶ Satana Liyavolo ashaka kututhzeyetha, mwafwa athzivuka ngwendi kulinga ngocho kwatha kututhzeyetha ku sipilitu na mu vyuma vikwavo. Mukanda wa Vithimo 24:10 ngwawo: “Nga uthzeya ha thimbu ya vukalu, cho ndthzili yove ipwa yaindondo.” Satana wapangethele vukalu vwa kulithethzathethza mangana athzeyethe Yombi wa kulongwa , oloni wonwele. (Yombi 2:3; 22:3; 27:5) Twatha kulwitha Liyavolo nga tushongangeya vaka-nanga yetu na vaje vatukakunguluka navo. Echi chatha kutulingitha tupwe va kuvwahelela mu chikungulukilo na mu nanga yetu.

7, 8. (a) Vyakumwenako muka vya mu Mbimbiliya vije vimwetha ngwavo Yehova wamona kukanyametha vakwetu kupwa kwa theho? (b) Vithemi vatha kulinga vika mangana vatembwinine mwanja wa Yehova? (Kengeni chikupulo ha liputa 7)

⁷ Yehova. Muka-kwimba wembile ngwendi: “Shukulu Kalunga ali muyehi na vaje vanathzeye mu vimbunge, ikeye amena vaje vanajeneka chinyangavili.” (Myatho 34:18) Omwo kapolofweto Njelemiya wathzivile lyova na kuthzeya, Yehova wamukanyamethele. (Njele. 1:6-10) Thinganyekeni lalo mwalithzivililemo kapolofweto wa kakulukathzi  Ndanyele omwo Njambi watumine kangelo kwakumukanyametha. Owo kangelo walekele Ndanyele ngwendi ‘wamuthzema.’ (Ndanye. 10:8, 11, 18, 19) Neni mwatha kukanyametha vaka-kwambulula na vapainiya na vandolome na vandokathzi vaje vanakuluvala na kuthzeya ndi?

⁸ Njambi kalithzivile ngwendi kapandele kukanyametha Munendi Yesu omwo wakele hano hathi mwafwa ngwavo wapangele nendi ha myaka yaingi. Oloni Yesu wathzivile Ishe endeka mu vithimbu vivali kutundilila mwilu ngwendi: “Ou ikeye Munange injathzema, njili na kuvwahelela hali ikeye.” (Mateo 3:17; 17:5) Njambi washangathzalele Yesu na kumuleka ngwendi wakele na kulinga mwamuvwa. Yesu wakanyamene manene omwo wathzivile awa majwi vithimbu vivali, ku maputukilo a chipangi chendi chakwambulula na mu mwaka wendi wa mamanethelelo wa kuyoya hano hathi. Yehova lalo wakanyamethele Yesu omwo wathzeyele ha litangwa lya kuthsa kwendi. (Luka 22:43) Nga muli na vana, cho tembwinineni mwanja wa Yehova ha kukanyametha vana veni na kuvashangathzala thimbu yoshe nga valinga mwamuvwa. Nga kuli vyetheko vivakaliwana navyo ku sikola litangwa na litangwa, cho munapande lalo kuvakwatha.

9. Vika vitulilongetha kuli Yesu mwalingililemo tupositolo vendi?

⁹ Yesu. Ha vuthsiki vuje Yesu walongethele vya Chanukitho, wamwene kulyaletha mukati ka tupositolo vendi. Yesu wavatanethele ku mendi, oloni anga vakele na kulikanangana ngwavo iya wakama mukati kavo, cho Petulu ikeye wakele na kulishasha manene. (Luka 22:24, 33, 34) Oloni Yesu washangathzalele tupositolo vendi va kulongwa ha kukala nendi mu vyetheko vyendi vyoshe. Wavakanyamethele ngwendi vatha kulinga vipangi vyakama kutuvakana vyalingile ikeye, cho wavalekele lalo ngwendi Njambi wavathzema. (Luka 22:28; Yowa. 14:12; 16:27) Tunatha kulihula ngwetu: ‘Nange kunjatha kutembwinina Yesu ha kushangathzala vana vange na vanu veka nga vanalingi mwamuvwa kutuvakana kwakela mana ha tupenga twavo ndi?’

10, 11. Kapositolo Paulu wamwethele vati ngwendi kutakametha vakwavo kwapwile kwa theho kuli ikeye?

¹⁰ Kapositolo Paulu. Mu mikanda yendi, Paulu wendekele manene vya vakwavo Vaka-kilisitu. Vamo wathzivukile mwamuvwa tupenga twavo mwafwa wendele navo ha myaka yaingi, oloni wendekele vyavivwa hali vakevo. Chakumwenako, Paulu watumbwile Timateo ngwendi wapwile ‘munendi wa kulongwa yathzemene muli Mwene,’ uje natha kwakela vakwavo Vaka-kilisitu mana. (1 Koli. 4:17; Fili. 2:19, 20) Ou kapositolo wendekele ngwendi Tito ‘vamwethekele vithimbu vyavingi, cho vawanene ngechi wapwile muka-lukakateya mu kukwatha.’ (2 Koli. 8:22, 23) Timateo na Tito vakanyamene manene omwo vathzivukile mwakele na kuvamwenamo Paulu.

¹¹ Paulu na Mbanambase vakele mwonyo wavo mu vushonde ha kwilukila ku myela kuje kuvavayandethele manene. Chakumwenako, nameme vakele na kuvalwitha manene mu Lisitala, oloni velukileko mangana vakashongangeye vandongethi vavaha kutwalelelaho kukulahela. (Vili. 14:19-22) Omwo waile ku Efeso, Paulu wakawanene mbunga ije yamuluvalelele. Mukanda wa Vilinga 20:1, 2 ngwawo: “Omo uje muyoyo wolokele kulu, Paulu wathanene vaka-kukulahela, cho wendekele kuli vakevo majwi a kuvathimpitha na kuvathaletha. Athinoni wakatukile waile ku Masendoniya. Cho wetile mu mitambela ije na kutakametha vanu na majwi amangi. Cho waile ku Akaya.” Kutakametha vakwavo kukekwo kwapwile kwa theho kuli Paulu.

12. Viwano vyetu vikatukwatha vati mu kulitakametha umo na mukwavo?

¹² Tate yetu wa mwilu natuvwahethela viwano vya thimbu yoshe mangana tukalishongangeye umo na mukwavo. (Tandeni Vahevelu 10:24, 25.) Tukalikungulula hamo mangana tulilongethe na kulitakametha ngwe muvalingilile vaka-kukavangeya Yesu va kulivanga. (1 Koli. 14:31) Cristina itunavanga kwendeka ku maputukilo ngwendi: “Njashaka manene kuya ku viwano mwafwa ya chithzemo chivakanjimwetha na kunjitakametha. Thimbu imo nga njeta ha Njuvo ya Vumwene, njikathzeye. Oloni vandokathzi vakanjisheshe na kunjivumbateya na kunjileka ngwavo njasholoka mwamuvwa. Vakanjileke ngwavo vanjithzema, cho vashaka kumona omwo njili na kuya kulutwe ku sipilitu. Majwi avo akanjithzivitha mwamuvwa.” Kunatha kupwa kwakuvwa manene nga tuvavoshe ‘tulitakametha’ umo na mukwavo.—Loma 1:11, 12.

13. Mwafwa vika vanu vaje vanapangela Njambi ha thimbu yailaha navo vashaka kuvatakametha?

¹³ Nameme vene vaje vaneshwala mu kupangela Njambi navo vashaka kuvatakametha. Kengeni mwanja wa Yoshwa. Wapangelele Njambi mu kulongwa ha myaka yaingi. Oloni Yehova walekele Mosesa amutakamethe. Wamulekele ngwendi: “Shika Yoshwa, mukolethe na kumuthimpitha, omwo ikeye akatwamenena vanu ava na kuvajavwitha mu thambwa na kushwana lifuti lije liwunamono.” (Kwitu. 3:27, 28) Yoshwa te ololo ashangumuka chipangi chakama cha kutwamenena Vaisalele mu Lifuti lya Lishiko. Nethi kuliwana na vukalu na kumulwitha kuli mashwalale vamo. (Yoshwa 7:1-9) Mukemwo Yoshwa wapandele kumutakametha na kumushongangeya. Ngechi, netu tunapande kutakametha vakulunu, hamo lika na vantwama va kuthzenguluka vaje vali na kupanga na ndthzili mu kunyunga vutanga vwa Njambi. (Tandeni 1 Tesalonika 5:12, 13.) Ntwama wa kuthzenguluka umo ngwendi: “Thimbu imo, vandolome vakatuthonekela mukanda wa kukandelela na kutuleka muvalithzivilile omwo twavendelele. Tukatulika eyi mikanda na kuitanda omwo tulithziva kuthzeya. Vakatutakametha vene.”

14. Vika vimwetha ngwavo kushongangeya na kushangathzala munu kunapu kwa theho nga mumunangula?

¹⁴ Vakulunu va Vaka-kilisitu na vithemi vamona ngwavo kushangathzala munu na kumutakametha kwapwa kwa theho, maneneni nga vamunangula kupangetha Mbimbiliya. Paulu mwashangathzalele Vaka-kolinte ha kupangetha vyuma vyavanangwile, vatwaleleleho kulinga vyavivwa. (2 Koli. 7:8-11) Andreas uje ali na vana vavali ngwendi: “Kutakametha vana kukavalingitha vakole ku sipilitu na mu vithinganyeka. Mwatha kunangula vana kwitila mu kuvatakametha.  Nameme vana vetu vathzivuka vyuma vyavivwa, oloni nga tuvatakametha thimbu yoshe, cho vatwalelelaho kulinga vyavivwa mu kuyoya kwavo kwoshe.”

15. Ngila muka itunatha kupangetha mu kutakametha vakwetu?

¹⁵ Mwetheni kukandelela ku kulyana na vifwa vyavivwa vya vandolome na vandokathzi vetu. (2 Mithzi. 16:9; Yombi 1:8) Nameme tukatha kulinga vyuma vyavindondo kwetheketha na ndthzili yetu, oloni Yehova na Yesu vakakandelela kulifwita kwetu mu kukundwiya vya Vumwene. (Tandeni Luka 21:1-4; 2 Kolinte 8:12.) Chakumwenako, tukulukathzi vetu vamo vakalifwiti muvathela mwoshe mangana vawaniwe ku viwano na kuya mu lihya thimbu yoshe. Ngechi tunapande kuvatakametha na kuvashangathzala.

16. Mwafwa vika kutwapandele kulikela kutakametha vakwetu?

¹⁶ Waneniko thimbu ya kutakametha vakweni. Nga twamonoko vuvwa vumo vuvanalingi vakwetu, cho kutwapandele kwoloka lika kulu. Kengeni vyalingiwile omwo Paulu na Mbanambase vakele ku Antyoke mu Pisindiya. Vakulunu va sinangonge vavalekele ngwavo: “Vandolome, tumishaka ngechi mwendeke kuli vanu nga muli na lijwi lya kuvatakametha.” Paulu washangumukile kwendeka ñanda yaivwa. (Vili. 13:13-16, 42-44) Nga tuli na majwi a kutakametha vakwetu, kutwapandele kwoloka lika kulu. Nga tutakametha vakwetu, cho netu vanu vatutakametha.—Luka 6:38.

17. Vuvwa muka vutunda mu kushangathzala vakwetu mu vuthunga?

¹⁷ Tunapande kushangathzala vakwetu mu vuthunga. Majwi a kutakametha na kushangathzala akakwatha manene vakwetu. Muthzimbu wa Yesu walekele Vaka-kilisitu va ku Tiyatila umwetha ngwavo tunapande kushangala vakwetu mu vuthunga. (Tandeni Kujombolola 2:18, 19.) Chakumwenako, nga tu vithemi, tunatha kulekako vana vetu ngwetu twakandelela ha kumwetha kuya kulutwe mu vyuma vya ku sipilitu. Thimbu imo tunatha kulekako ndokathzi wa muthzike vyuma vikatuthzivitha mwamuvwa mwali na kulelelamo vana vendi nameme ali na kuliwana mu vyetheko vya kulithethzathethza. Nga tumushangathzala na kumunangula mu ngila ya chifwa echi, cho tumukwatha manene.

18, 19. Twatha kutakametha vati vaje vanathzeye?

¹⁸ Yehova katha kutuleka ha kapandi ngwendi tukatakamethe munu ngwe mwalekelele Mosesa ngwendi akanyamethe Yoshwa. Oloni Yehova akathzivi mwamuvwa nga tutakametha vakwetu vaka-kukulahela na vanu veka. (Vithi. 19:17; Heve. 12:12) Chakumwenako, tunatha kulekako muka-kwendeka ñanda ngwetu ñanda yendi inatukwatha mu vingila vyavingi, vya kufwa ngwe kuthzivithitha chithoneka chimo chije kutwakele na kuthzivithitha mwamuvwa. Ndokathzi umo wathonekelele muka-kwendeka ñanda wa mungendthzi ngwendi: “Nameme twathimutwiyiye lika mu minutu yaindondo, wamwene vukalu vunjakele navwo, cho wanjikwathele na kunjithzembeleka. Njishaka uthzivuke ngwove muwakele na kwendeka na ngothzi ha vutenda na kuthimutwiya nange mwamuvwa ha kapandi, njalithzivile ngwange vwana vwa kutunda kuli Yehova.”

¹⁹ Nga tupangetha chinangulo cha Paulu cha kwendeka ngwavo: “Ngechi vene, litakametheni umo na mukwavo na kulikwatha umo na mukwavo, ngwe muje mu muli na kulinga ololo,” cho tuwana vingila vya kutakamethelamo vakwetu. (1 Tesa. 5:11) Tuvavoshe twatha kuthzivitha Yehova kuvwaha ku mbunge nga tutwalelelaho “kulinangula umo na mukwavo ha litangwa na litangwa.”