“Kethi Mutave Mavoko Eni Athzeye Embwe”
“Kethi mutave mavoko eni athzeye embwe.”—ZEFA. 3:16.
MYATHO: 81, 32
1, 2. (a) Vukalu muka vuvakaliwana navwo vanu vavangi matangwa ano, cho vika vikatundumo? (b) Chikulahetho muka chili ku mukanda wa Isaya 41:10, 13?
PAINIYA wa thimbu yoshe uje washomboka kuli mukulunu endeka ngwendi: “Nameme njikalingi vyuma vya ku sipilitu vyavingi, oloni njinalifwiti na vishoti ha myaka yaingi. Echi chikanjivinjitha na kunjithzeyetha manene, cho lalo chikanjonowetha kulala tulo, cho njikathzeye na kuthinganyeka ngwange kuyoya kukwethi na theho.”
2 Neni mwalithzivileho laja ngwe mwakalithzivila ou ndokathzi ndi? Muno mu kaye ka Satana mwakala vukalu vwavungi vuje vwatha kunenela munu vishoti na kumuthzeyetha. Ovu vukalu vunatha kupwa ngwe chikungo chivanakutilila ku vwato mangana chivwonowethe kwenda. (Vithi. 12:25) Vika vyatha kumilingitha mulithzive ngocho? Hamo muli na kulipika na vuthiwa vwa kuthsitha munu imwathzema nambe muli na kuvinja mushongo wakama nambe vukalu vwa kunyunga nanga yeni muno mu thimbu ya kukaluwa, indi hamo vali na kumilwitha. Mukwita kwa thimbu, ovu vukalu vunatha kumithzeyetha. Vunatha kumyonowetha kupwa va kuvwahelela. Oloni anukeni ngweni Njambi atha kumikwatha.—Tandeni Isaya 41:10, 13.
3, 4. (a) Mu Mbimbiliya vakalumbununa vika nga vendeka vya “livoko”? (b) Vika vyatha kutepula mavoko etu?
3 Kakangi mu Mbimbiliya vilyo vya muvila vikalumbununa vifwa nambe vilinga vimo. Chakumwenako, livoko vanalitumbula lwalwingi. Kukanyametha mavoko a munu kunatha kulumbununa kumushongangeya nambe kumutakametha. (1 Samwe. 23:16; Ezela 1:6.) Kunatha kulumbununa lalo kukala na lilavelelo mu vyuma vya kulutwe.
4 Thimbu imo nga vendeka ngwavo munu natepuka mavoko vanatha kulumbununa ngwavo nathzeye nambe ali na vishoti nambe kethi na lilavelelo. (2 Mithzi. 15:7; Heve. 12:12) Kakangi munu wa chifwa echi natha kwonwa kukanyama. Mwatha kukanyama vati nga muliwana mu vukalu vuje vuminenela vishoti nambe kumithzeyetha ku muvila nambe ku sipilitu? Vika vyatha kumishongangeya mangana mukanyame na kupwa va kuvwahelela?
“LIVOKO LYA YEHOVA KULYAPWILE LYALIHI NGECHI LIJENEKE KWAMENA”
5. (a) Nga muliwana mu vukalu, mwatha kulinga vika, oloni munapande kwanuka vika? (b) Tuthimutwiya vika?
5 Tandeni Zefaniya 3:16, 17. Kutwapandele kuthziva lyova na kuthzeya, chije chinapu ngwe kutepula mavoko etu, oloni Yehova Tate yetu uje watuthzema atulanya ngwendi ‘twake vukalu vwetu vwoshe hali ikeye.’ (1 Petu. 5:7) Twanukeni ngwetu Njambi walekele vaIsalele ngwendi ‘livoko lyendi kulyapwile lyalihi ngechi lijeneke kwamena’ vangamba vendi va kulongwa. (Isaya. 59:1) Tuthimutwiya ha myanja itatu ya mu Mbimbiliya ije imwetha ngwavo Yehova wakala na lishungu na ndthzili ya kukanyametha vanu vendi mangana valinge chithzango chendi, nameme valiwana mu vukalu. Kengeni muvyatha kumikanyamethela evi vyakumwenako.
6, 7. Vilongetha muka vya theho vitulilongetha kuli vaIsalele muvahyanenenemo vaAmaleke?
6 Omwo vaIsalele vapatukile mu vundthzinda mu Ingito, vaAmaleke vavalwithile. Yoshwa wakavele vyamulekele Mosesa, wathimpile na kutwamenena vaIsalele mu ndthzita. Oloni Mosesa na Alone na Hule vaile ha munkinda uje wakele kuyehi na kuje vakele na kulwila. Ava vanalume vatatu vajenekele kulikwatathana mu kulwa ndthzita mwafwa ya lyova ndi? Embwe.
7 Mosesa washangumukile kulinga chuma chije chavakwathele mangana vahyane. Mosesa watwaleleleho kwimika mavoko endi mwilu oku nakwata mulamu wa Njambi wa vuthunga. Omwo mavoko a Mosesa muwanethi kutwalelelaho kwimana mwilu, Yehova nethi kwanene vaIsalele ndthzili ya kulwitha na kuhyana vaAmaleke. Oloni omwo mavoko a Mosesa ajukile na kushangumuka kutepuka, cho vaAmaleke vashangumukile kuhyana. Vwathivwathi Alone na Hule “vamunenelele limanya ngechi atumbameho, cho vakevo vemanene kuyehi nendi vajundwile mavoko endi, vawakwatelele noho litangwa lyatokele.” Livoko lya ndthzili lya Njambi lyakwathele vaIsalele vahyane ndthzita.—Kutu. 17:8-13.
8. (a) Asa walingile vati omwo vaSundane vajujwithile vaYunda? (b) Twatha kutembwinina vati kukulahela Njambi kwa Asa?
8 Yehova wamwethele lalo ngwendi livoko lyendi kulyapwile lyalihi mu matangwa a Mwene Asa. Mu Mbimbiliya vendekamo vindthzita vyavingi. Oloni Zela wa kaSundane ikeye wakele na mashwalale vavangi manene. Wakele na mashwalale va ndthzili vakupwa 1,000,000. Mashwalale va vaSundane vavali vakungulukilile lishwalale umo wa Asa. Thinganyekeni lika mwalithzivilile Asa, kwapwile kwakwathi manene kuli ikeye kuthzeya na kutewa kulwitha mbunga yakama ngocho. Oloni vwathivwathi Asa walombele vukwathi kuli Yehova. Vanu vanatha kwendeka ngwavo Asa katha kulwitha vaSundane, oloni “kuli Njambi vyuma vyoshe vyavyathi.” (Mateo 19:26) Njambi wamwethele ndthzili yendi yakama, cho “wahyanene mashwalale va vaSundane omwo vavalwithile kuli Asa” uje “wakulahelele kuli Shukulu Kalunga mu kuyoya kwendi kwoshe.”—2 Mithzi. 14:8-13; 1 Vimye. 15:14.
9. (a) Chuma muka chije kuchonowethele Nehemiya kutungulula vivumbe vya Yelusalema? (b) Njambi wakumbulwile vati lilombelo lya Nehemiya?
9 Thinganyekeni mwalithzivilile Nehemiya omwo waile ku Yelusalema. Omwo mu nganda kumwakele vaka-kulwa, cho vavushoko vwendi vaYunda vathzeyele. Omwo vitothzi va vaYunda va mu mafuti eka, vavajujwithile, cho vathzeyele na kulikela kutunga vivumbe vya Yelusalema. Nehemiya, nendi wathzeyele ndi? Embwe. Nehemiya washangumukile laja kumwetha likulahelo kuli Yehova kwitila mu malombelo ngwe mwalingile Mosesa na Asa na vangamba va Yehova vakwavo va kulongwa. Nehemiya watwaleleleho kulomba vukwathi kuli Njambi. Ha thimbu ije ivamwene vaYunda ngwavo vali mu vukalu vwakama, Yehova wakumbulwile lilombelo lya Nehemiya lya kutundilila kwithi ya mbunge. Njambi wapangethele ‘ndthzili yendi yakama’ mu kutakametha mavoko a vaYunda aje athzeyele. (Tandeni Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Mutava ngweni na matangwa ano, Yehova akapangetha ‘ndthzili yendi yakama’ mu kukanyametha vangamba vendi ndi?
YEHOVA AKANYAMETHA MAVOKO ENI
10, 11. (a) Satana aketheka vati kuthzeyetha mavoko etu? (b) Yehova akapangetha vika mu kutukanyametha na kutwana ndthzili? (c) Vyuma vya ku sipilitu vitukalilongetha vikamikwatha vati?
10 Satana atwalelelaho kupanga na ndthzili mu kushaka kutwonowetha kupanga vipangi vya ku sipilitu. Akatujujwitha na kutukwitha, kupangetha vifulumende na vantwama va mu malombelo na vaka-kutengulukila. Vika vyakalingila ngocho? Ashaka kuthzeyetha mavoko etu mu chipangi cha kwambulula muthzimbu wauvwa wa Vumwene. Oloni Yehova atha kutukanyametha, kupangetha sipilitu yendi ya kujela. (1 Mithzi. 29:12) Tunapande kukala neyi sipilitu mangana tukanyamene vukalu vwanatha kutunenela Satana na kaye kendi kakavi. (Myatho 18:39; 1 Koli. 10:13) Tunapande lalo kukandelela omwo tuli na Lijwi lya Njambi lije livathoneka na sipilitu ya kujela. Thinganyekeni lalo vyakulya vya ku sipilitu vije vitunda mu Mbimbiliya vitukatambula ngonde na ngonde. Majwi ali ku Zakaliya 8:9, 13 (tandeni) vawendekele ha thimbu ivakele na kutungulula tembele ya mu Yelusalema, cho atukwatha netu ano matangwa.
11 Vyuma vitukalilongetha ku viwano vyetu vya vaka-Kilisitu na ku viwano vya chitingitingi na ku viwano vya mutambela na ku ma sikola a kulilongetha kwambulula navyo vikatukanyametha. Evi vilongetha vyatha kutushongangeya tulyakele vilengo vya ku sipilitu na kupanga vipangi vyoshe vya ku sipilitu vi tuli navyo. (Myatho 119:32) Neni mushaka ngweni evi vilongetha vimikanyamethe ndi?
12. Vika vitunapande kulinga mangana tukanyame ku sipilitu?
12 Yehova wakwathele vaIsalele vahyane vaAmaleke na vaSundane, wanene lalo Nehemiya na vavushoko vwendi ndthzili ya kumanetha chipangi cha kutungulula. Netu Njambi atwana ndthzili ya kukanyamena vyetheko vi tuliwana navyo mangana tutwaleleleho kupanga chipangi cha kwambulula. (1 Petu. 5:10) Kethi tuvandamene Yehova kutulingila vikomoketho. Oloni tunapande kulingako vyuma vimo. Evi vyuma vinambatethelela kutanda Lijwi lya Njambi litangwa na litangwa na kulivwahethela viwano na kuya na kukunguluka chalumingo na chalumingo na kukuna vithinganyeka vya Yehova mu vimbunge vyetu kwitila mu chilongetha cha ha kapandi na kulemetha kwa nanga na kulombela thimbu yoshe. Kethi tutavethe vyuma vya kaye vitwonowethe kutambula vyuma vyali na kutwana Yehova vije vitukanyametha na kutushongangeya. Nga munanguka ngweni kuli hamo hamunathzeye mu vyuma evi, cho lombeni Njambi amikwathe. Nga mulingamo, cho mumona ngweni “Njambi ali na kupanga muli yeni ngechi mukale na chithzango, cho ngechi mwathe kwononoka vutumbe vwendi vavenya.” (Fili. 2:13) Oloni vika vimunapande kulinga mangana mukanyamethe mavoko a vakweni?
JUNDULENI MAVOKO AJE ANATEPUKA
13, 14. (a) Ndolome umo wakanyamene vati munima ya kuthsa kwa munakathzi wendi? (b) Mu vingila muka mutwatha kukanyamethelamo vakwetu?
13 Yehova natwana vandolome vaka-kumulemetha va mu kaye koshe vaje vatha kutushongangeya. Anukeni ngweni kapositolo Paulu wathonekele ngwendi: “Junduleni mavoko eni aje anatepuka, cho koletheni mavuli eni a kuthzeya. Endeni mu vingila vya kuthungama.” (Heve. 12:12, 13) Vanu vavangi va mu chita cha myaka cha kulivanga, navo vavakanyamethele ku sipilitu. Mukemwo mukunafu na matangwa ano. Ndolome umo uje wathsithile munakathzi wendi na kuliwana mu vukalu vukwavo lalo wendekele ngwendi: “Njalilongethele ngwange kutwatha kulyangwila vyetheko vitunapande kuliwana navyo nambe thimbu ivitwithzila. Kulombela na chilongetha cha ha kapandi vinanjikwatha manene. Cho vukwathi vwa vandolome na vandokathzi va ku sipilitu vwanjithzembeleka manene. Njinalilongetha vuvwa vwa kukanyametha vuthamba vwange na Yehova thimbu kanda vukalu vwije.”
Munu na munu mu chikungulukilo atha kushongangeya vakwavo (Kengeni palangilafu 14)
14 Alone na Hule vajundwile mavoko a Mosesa mu thimbu ya ndthzita. Netu twatha kutonda vingila vya kukwathelamo vakwetu. Veya vatunapande kukwatha? Vaje vali na kulipika na vukulukathzi na vaje vali na kuvinja na vaje va vali na kulwitha kuli vavushoko vwavo na vaje valithziva vuli na vaje vanathsitha vanu vavathzema. Twatha kukanyametha lalo vanike vaje vali na kuliwana mu vukalu vwa kuvashongangeya kulinga vyuma vyavivi mangana vawane vyuma vyavingi vya muno mu kaye ka Satana vya kufwa ngwe kulilongetha manene nambe kufuka nambe kuwana vipangi vya helu. (1 Tesa. 3:1-3; 5:11, 14) Waneni vingila vimwatha kumwethelamo chithzemo ku vakweni nga muli ku Njuvo ya Vumwene nambe mu lihya nambe omwo mulya hamo vyakulya nambe omwo mwendeka ha foni.
15. Majwi eni amavwa atha kukwatha vati vakweni vaka-Kilisitu?
15 Asa mwahyanene, kapolofweto Azaliya wamushongangeyeye na vanu vendi ngwendi: “Oloni yeni munapande kukoletha kethi muthzeye embwe. Omwo vakamyana chikandelela ha vipangi vije muli na kupanga.” (2 Mithzi. 15:7) Awa majwi ashongangeyeye Asa alinge vyuma vyavingi mangana elwithe kulemetha kwa vuthunga. Neni majwi eni amavwa atha kushongangeya vakweni. Mwatha kuvakwatha vapangele Yehova mu kushula. (Vithi. 15:23) Cho omwo muya ku viwano, kethi mwivale ngweni mwatha kushongangeya vakweni nga mwimika livoko na kukumbulula mwamuvwa.
16. Vakulunu vatha kukanyametha vati mavoko a vanu va mu chikungulukilo ngwe Nehemiya? Aneni vyakumwenako vije vimwetha muvamikwathelelemo vakweni vaka-Kilisitu.
16 Yehova wanene Nehemiya na vaje vakele navo ndthzili ya kupanga. Vamanethele kutungulula vivumbe vya Yelusalema mu matangwa 52 lika. (Nehe. 2:18; 6:15, 16) Nehemiya kakele na kutwamenena lika vanu. Nendi watungulwile vivumbe vya Yelusalema. (Nehe. 5:16) Vakulunu va vavangi matangwa ano, navo vanatembwinina Nehemiya ha kukwatha mu kutunga myela ya kulemethela nambe kujeletha na kunyunga viNjuvo vyavo vya Vumwene. Omwo vapangela hamo na vaka-kwambulula mu lihya na kulinga mangendthzi a vunyungi, cho vakanyametha vaje vanathzeye na vaje vanapokoka vimbunge.—Tandeni Isaya 35:3, 4.
“KETHI MUTAVE MAVOKO ENI ATHZEYE EMBWE”
17, 18. Vika vitunapande kukulahela nga tuliwana mu vukalu nambe nga tulishoshomwena?
17 Kupangela hamo na vandolome na vandokathzi vetu kukanene likwatathano. Kukalingitha lalo vanu valikute vuthamba vwavuvwa na kukanyametha lilavelelo lya vyuma vyavivwa vitukakala navyo mu Vumwene vwa Njambi. Nga tutakametha mavoko a vakwetu, tuvakwatha vakanyame omwo valiwana na vukalu vuje vwatha kuvathzeyetha na kukala na lilavelelo lya vyuma vya kulutwe. Cho lalo nga tukwatha vakwetu, netu tukanyama ku sipilitu na kukulahela vyuma vyanatukulahetha Njambi kulutwe. Netu tukanyama.
18 Kumona omwo Yehova wakwathele na kunyungilila vangamba vendi va kulongwa kunima, kunapande kukanyametha likulahelo lyetu kuli ikeye matangwa ano. Nga muliwana mu vukalu, “kethi mutave mavoko eni athzeye embwe.” Oloni lombeleni kuli Yehova, cho tavetheni livoko lyendi lya ndthzili limikanyamethe na kumikwatha mukawane vivethzikitho vya mu Vumwene.—Myatho 73:23, 24.
