1, 2. Vukalu muka vu vali na kuliwana navwo vangamba va Yehova?

KUTUNDA kuli munu wa kulivanga wa kulongwa Avele, kwakweta na lelo lino, vaka-kulemetha va kulongwa vali na kulifwita. Kapositolo Paulu wathonekelele Vaka-Kilisitu va vaHevelu ngwendi ‘vayandele ku vyuma vyavingi, oloni kuvyavahyanene’ omwo vakele na kulifwita mangana Yehova avavethzikithe. (Heve. 10:32-34) Paulu wethekethele kulifwita kwa vaka-Kilisitu ku lijwi lya chiNgiliki lije limanena vweho vwa kulihyana vwa kufwa ngwe kushatuka na kulwa. (Heve. 12:1, 4) Matangwa ano, tuli na kushatuka mu ngila ya ku mwonyo, cho kuli vaka-kulwitha vaje vashaka kutungumuna na kutwonowetha kushatuka, mangana kethi tupwe va kuvwahelela na kukawana vikandelela.

² Cha kulivanga, tuli na “kulwa” na Satana na kaye kendi kakavi. (Efeso. 6:12) Kunapu kwa theho kujenjuka ku vyuma vya kaye ‘vije vyatha kunyongetha vimbonge.’ Evi vyuma vyambatethelela na vilongetha vya vanu na vilinga vyavivi vya kufwa ngwe vukwithzi na kuthipa na kupenda vwala na kupangetha  mambanda a kupendetha. Tunapande kutwalelelaho kulwitha vuthzeye vwa mu muvila na kwombwa.—2 Koli. 10:3-6; Kolo. 3:5-9.

3. Njambi akatulongetha vati mwakulwithila vitothzi vetu?

³ Twatha kuhyana evi vitothzi vya ndthzili ndi? Eyo, oloni kuvanga kulifwita. Paulu wethekethele kulifwita kwendi kuli vaka-kulwa va kuthañulu omwo wendekele ngwendi: “Omu mukemwo munjinapu ngwe muka-kulwa na viñome uje kethi kupupa ngocho mu lihundthzi.” (1 Koli. 9:26) Tunapande kulwitha vitothzi vetu ngwe mwakalingi muka-kulwa na viñome. Yehova akatulongetha mwakulwila, cho akatukwatha mu ndthzita yetu. Mu lijwi lyendi mwakala mashiko aje atha kutwovola. Akatukwatha lalo kupangetha mavulu aje emana ha Mbimbiliya na viwano vya chikungulukilo na viwano vya chitingitingi na viwano vya mutambela. Mukapangetha vimukalilongetha ndi? Nga kumwethi kulinga ngocho, cho kumwethi na kulwitha chitothzi cheni, oloni muli na “kupupa ngocho mu lihundthzi.”

4. Twatha kuhyana vati vuvi?

⁴ Tunapande kupwa va kutona thimbu yoshe, mwafwa vitothzi vetu vanatha kutulwitha ha thimbu ije kutwavandamenene nambe nga tunathzeye. Mbimbiliya ngwayo: “Kethi mutave vuvi vumihyane, oloni hyaneni vuvi na vuvwa.” (Loma 12:21) Awa majwi a kwendeka ngwavo kethi mutave “vuvi vumihyane,” amwetha ngwavo twatha kuhyana vuvi. Twatha kuhyana vuvi nga tutwalelelaho kuvulwitha. Oloni nga tuthzeya na kulikela kulwa, cho kutwatha kuhyana Satana na kaye kendi kakavi na mivila yetu ya kujeneka kuthungama. Kethi mwechelele Satana amihyane.—1 Petu. 5:9.

5. (a) Vyuma muka vyatha kutukwatha tutwaleleleho kulifwita mangana Njambi atuvethzikithe? (b) Vanu muka va mu Mbimbiliya vatuthimutwiyaho?

⁵ Vaka-kulwa vanapande kuthzivuka vi vali na kulwila, athina vahyana. Vatha kuwana vivethzikitho vya Njambi nga vatwalelelaho kukulahela majwi ali ku VaHevelu 11:6 a kwendeka ngwavo: “Uje aija kuli Njambi napande kukulahela ngechi Njambi kwali na ikeye muka-kwana chikandelela kuli vaje vali na kumushakethzeka.” Lijwi lya chiNgiliki livananungulula ngwavo “kushakethzeka,” lilumbununa kupanga na ndthzili. (Vilinga 15:17) Mu Vithoneka mwakala vyakumwenako vyavivwa vya vanalume na vanakathzi vaje vashakethzekele vivethzikitho vya Yehova. Yakomba na Lakele na Yosefa na Paulu valiwanene na vukalu vwakama vuje vunethi kuvathzeyethele, oloni vakakateyeye kushakethzeka vivethzikitho. Twatha kutembwinina vati kufwitangana kwava vanu?

6. Vika vyakwathele Yakomba akale na lukakateya, cho vamuvethzikithile vati? (Kengeni chikupulo ha liputa 12.)

⁶ Chivendthzi Yakomba walifwitile na kukakateya mwafwa wathzemene Yehova na kumona vyuma vya ku sipilitu kupwa vya theho, cho lalo wakele na likulahelo lyakama mu chikulahetho cha Yehova cha kuvethzikitha vana vendi. (Kusha. 28:3, 4) Mukemwo Yakomba mwakele na myaka ya kukokela ku 100 wapangele na ndthzili mangana awane vivethzikitho vya Njambi. Walwile na kangelo. (Tandeni Kushangumuka 32:24-28.) Kuma Yakomba wakele na ndthzili ya kulwa na kangelo ndi? Embwe. Oloni walikwatethele mangana kethi vamuhyane. Vamuvethzikithile mwafwa ya kukakateya kwendi. Vamulukile  lithzina lyamupande lya Isalele, (kulumbununa “Muka-kulwa [muka-lukakateya] na Njambi” nambe “Njambi Nalu”) Yakomba wawanene vivethzikitho vije vi tuli na kushakethzeka netu. Wawanene vivethzikitho vya Yehova.

7. (a) Lakele waliwanene na vukalu muka? (b) Watwaleleleho vati kulwa mangana vamuvethzikithe?

⁷ Munakathzi wa Yakomba Lakele, wavandamenene kumona kulishulithilila kwa chikulahetho cha Yehova kuli munalume wendi. Oloni kuli vukalu vumo vwasholokele vuje vunethi kwonowetha chije chikulahetho. Kakele na vana. Mu thimbu oyo, ovu vwapwile vukalu vwakama manene. Lakele wathele vati kulwitha ovu vukalu vwakama manene? Kathzeyele embwe. Watwaleleleho kulwa, mu kulombela na mbunge yendi yoshe. Yehova wakumbulwile lilombelo lya Lakele, cho wakitile vana. Mukemwo thimbu imo Lakele wendekele mu kujolela ngwendi: “Njinalu ndthzita ya kukaluwa . . . oloni njinamufungulula.”—Kusha. 30:8, 20-24.

8. Yosefa waliwanene mu vukalu muka ha thimbu yailaha, cho mwanja wendi watha kutukwatha vati?

⁸ Mwanja wauvwa wa Yakomba na Lakele wakwathele munavo Yosefa athzivuke mwakulingila omwo aliwana mu vyetheko. Yosefa mwakele na myaka 17, vuyoye vwendi vwatengulukile. Vandolome vendi vamulandethele mu vundthzinda, mwafwa ya chipululu. Kutundaho lalo, wakayandelele mu kamenga ha myaka yaingi mu Ingito. (Kusha. 37:23-28; 39:7-9, 20-21) Yosefa kathzeyele nambe kulinga shambandinga embwe. Oloni ikeye wakelele mana endi ku vuthamba vwendi na Yehova. (Levi. 19:18; Loma 12:17-21) Mwanja wa Yosefa watha kutukwatha. Chakumwenako, nameme twayandele manene ku vwanike nambe nga thimbu ino tukaliwana mu vukalu vwakama, tunapande kutwalelelaho kulwa na kukakateya. Twakulahela ngwetu nga tulinga ngocho, Yehova atuvethzikitha.—Tandeni Kushangumuka 39:21-23.

9. Vyuma muka vitunapande kulinga mu kutembwinina Yakomba na Lakele na Yosefa vije vikatuwanetha vivethzikitho vya Yehova?

⁹ Achithinganyekeni ha vukalu vu muli na kulipika navwo, vuje vunatha kupwa chetheko kuli yeni. Hamo kuli vamo kuvethi na kumilinga mwamuvwa nambe vali na kumiyengula nambe kumishaula. Nambe hamo kuli umo namivangeya viñanda mwafwa ya chipululu. Kumwapandele kuthzeya, oloni anukeni vyuma vyakanyamethele Yakomba na Lakele na Yosefa mangana vimikwathe kutwalelelaho kupangela Yehova mu kuvwahelela. Njambi wavakanyamethele na kuvavethzikitha, mwafwa vatwaleleleho kuthzema vyuma vya ku sipilitu. Vatwaleleleho kulwa na kulinga vyuma vije vyalitombwele na malombelo avo. Tunapande kukala na lilavelelo lya kukanyama lya vyuma vya kulutwe, mwafwa tuli na kuyoya ku mamanethelelo a futithi yayivi ya vyuma. Mulyana kupanga na ndthzili nambe ngwetu kulwila kutetela kwa Yehova ndi?

10, 11. (a) Twatha kulifwita vati mangana Njambi atuvethzikithe? (b) Vika vyatha kutukwatha twangule mwamuvwa vya kulinga na kulwitha vyuma vije vishaka kututhzeyetha?

¹⁰ Vukalu muka vu vali na kuliwana navwo vanu omwo vali na kufwitangana kuwana vivethzikitho vya Yehova? Vamo vali na kulipika na vuthzeye vwa ku muvila. Vakwavo vanalifwiti mangana vakale na vithinganyeka vyavivwa ha chipangi cha kwambulula. Yeni mpamo muli na kulipika  na mushongo umo nambe kulithziva vuli. Kutwapandele kwivala lalo ngwetu vamo vali na kulipika na vukalu vwa kuthambetha vanu vaje vanavaviyithila. Nameme tunapangela Yehova thimbu yailaha nambe yaindondo, tunapande kulwitha vyuma vije vyatha kutwonowetha kupangela Njambi, uje muka-kuvethzikitha vaka-kulongwa.

¹¹ Kwendeka lika vuthunga, kwangula mwamuvwa vya kulinga na kukavangeya futithi ya vaka-Kilisitu kwapwa kwakukalu. Chinatha kupwa ngocho nga mbunge yetu ije ikakwithi itungumwina mu ngila yeka. (Njele. 17:9) Nga munanguka ngweni neni munaliwana mu vukalu vumo, cho lombeni sipilitu ya kujela. Lilombelo na sipilitu ya kujela, vyatha kumyana ndthzili ya kulinga vyuma vyashaka Yehova. Lingeni vyuma vije vilitombola na malombelo eni. Waneniko thimbu ya kutanda Mbimbiliya litangwa na litangwa na thimbu ya kulilongetha ha kapandi na kukala na kulemetha kwa nanga thimbu yoshe.—Tandeni Myatho 119:32.

12, 13. Vika vyakwathele vaka-Kilisitu vavali valwithe mashungu amavi?

¹² Kuli vyakumwenako vyavingi vije vimwetha omwo Lijwi lya Njambi na sipilitu yendi na mavulu etu vinakwathelamo vaka-Kilisitu kuhyana mashungu amavi. Mukwenje umo watandele ñanda ya “How Can You Resist Wrong Desires?” ivathonekele mu Toneni ya December 8, 2003. Vika vyalingile? Nendeka ngwendi: “Njili na kulwitha vithinganyeka vyavivi. Omwo njatandele omu mu ñanda ngwange ‘vanu vavangi vakawana vukalu vwa kuhyana mashungu amavi,’ njalithzivile kukala mukati  ka vandolome. Njalithzivile ngwange kethi yange lika.” Ou mukwenje wawanene vukwathi lalo mu ñanda ya “Alternative Life-Styles—Does God Approve?” ya mu Toneni ya October 8, 2003. Wendekele ngwendi, eyi ñanda yamwethele ngwavo vamo vali na kulwa ndthzita ya “mushongo wa lulanga mu muvila.” (2 Koli. 12:7) Nameme vali na kulwa mangana vakale na vilinga vyavivwa, oloni vatha kukala na lilavelelo lya kukanyama lya vyuma vya kulutwe. Mukemwo wendekele ngwendi “echi chikanjilingitha njikulahele ngwange njatha kutwalelelaho kupwa wa kulongwa thimbu yoshe. Njakandelela kuli Yehova omwo napangetha munga yendi mukutukwatha kupwa va kulongwa thimbu yoshe muno mu futithi yayivi ya kano kaye.”

¹³ Thinganyekeni lalo vyuma vyalingiwile kuli ndokathzi wa mu United States. Wathonekele ngwendi: “Njishaka kumikandelela ha kutwana vyuma yoshe vinatupande ha thimbu yayivwa. Njikalithzivi ngwange evi viñanda vanavithonekela yange lika. Ha myaka yaingi, njinakala na ndthzita ya kwechela chuma chimo chathzinda Yehova. Thimbu imo njikathzeye, cho njikashaka kulikela kulwa. Njithzivuka ngwange Yehova wakala na ngothzi, cho washaka kuthambetha. Oloni njikalithzivi ngwange katha kunjikwatha mwafwa kanda njechele mashungu amavi. Eyi ndthzita anga muyaya muje, ngechi yatengulula kuyoya kwange. . . . Omwo njatandele ñanda ya ‘Kana Mu Na Ni ‘Pilu Ye Tabela Ku ziba’ Jehova?’ mu Kaposhi ka Kukengela ka March 15, 2013, njalithzivile ngwange Yehova ashaka kunjikwatha.”

14. (a) Paulu walithzivile vati ha ndthzita yakele nayo? (b) Twatha kuhyana vati tupenga twetu?

¹⁴ Tandeni Loma 7:21-25. Paulu wathzivukile mwamuvwa ngwendi kulifwita na mashungu amavi na kujeneka kuthungama kwa mivila kwapwa kwakukalu. Oloni wakulahelele ngwendi nga alombela kuli Yehova na kumwetha likulahelo mu ñombelo ya Yesu, cho atha kuhyana. Yetu cho? Nga tulifwita kwechela tupenga twetu, twatha kuhyana. Mu ngila muka? Nga tutembwinina Paulu na kukulahela Yehova na ñombelo ya Yesu.

15. Mwafwa vika twendekela ngwetu lilombelo lyatha kutukwatha kutwalelelaho kupwa va kulongwa?

¹⁵ Vithimbu vimo Njambi akechelela vyuma vimo vilingiwe mangana tumwethe vithinganyeka vyetu ha vyuma ovyo. Chakumwenako, twatha kulinga vati nga yetu (nambe umo mu nanga) tuvavala mushongo wakama nambe nga vatulinga mwamuvi? Tunatha kumwetha likulahelo lyetu kuli Yehova kwitila mu kulombela mangana atwane ndthzili ya kutwalelelaho kulongwa na kupwa va kuvwahelela na kukanyama ku sipilitu. (Fili. 4:13) Vyuma vivaliwanene navyo vanu va mu thimbu ya Paulu na mu thimbu yetu, vimwetha ngwavo lilombelo lyatha kutukwatha tukale na ndthzili na kutwalelelaho kukanyamena vukalu vwetu.

16, 17. Mwalyangwila kulinga vika ha kupwa muka-kulwa?

¹⁶ Liyavolo ashaka kumimona muthzeya nambe ngwetu kutepula mavoko. Twaleleleniho ‘kunyunga vije vinapu vyavivwa.’ (1 Tesa. 5:21) Kulaheleni ngweni mwatha kuhyana Satana na kaye kendi kakavi na vyuma vyoshe vyavivi. Mwatha kulinga ngocho nga mukulahela ndthzili ya Njambi imikanyamethe.—2 Koli. 4:7-9; Ngala. 6:9.

¹⁷ Ethekeni mwoshe mumwathela, kutwalelelaho kulwa. Lifwiteni. Twaleleniho kulwa. Kakateyeni. Kulaheleni ngweni Yehova ‘amyana vyuma vyavingi vije mukajeneka kwakuvitulikila.’—Mala. 3:10.