Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

Eni Vanike, Kanyametheni Likulahelo Lyeni

Eni Vanike, Kanyametheni Likulahelo Lyeni

‘Kukulahela kwapwa kutava vyuma vije kanda tumone.’—HEVE. 11:1.

MYATHO: 41, 69

1, 2. Vithinganyeka muka vivanatha kukala navyo vanike matangwa ano, cho vika vivanapande kulinga mangana kethi vivongumune?

Muna sikola umo walekele ndokathzi wa mwanike wa ku Britain ngwendi: “Munu wa kunyanyama manene ngwe yove kapandele kukulahela kuli Njambi.” Ndolome umo wa ku Germany wathonekele ngwendi: “Valongethi vange vamona ngwavo viyalongetha Mbimbiliya ha vyuma vya kutanga vyapwa vya makuli. Cho vashaka ngwavo vana va sikola voshe vakulahele ngwavo vyuma vyalithzilile ngocho.” Ndokathzi wa mwanike wa ku France wendekele ngwendi: “Valongethi vange va ku sikola vakalikathamena manene ha kumona ngwavo kuchili vana va sikola vaje vakulahela Mbimbiliya.”

2 Ha kupwa ngamba ya Yehova wamundondo uje akalilongetha vya Njambi, thimbu imo mukalithzivi ngweni munapande kukulahela vyuma vivakulahela vanu vavangi vya kufwa ngwe vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya, kutuvakana kukulahela Ishamatanga ndi? Nga ngocho, cho kuli vyuma vimo vimunapande kulinga mangana mukanyamethe likulahelo lyeni. Cha kulivanga, munapande kupangetha mana eni anamyana Njambi aje atha ‘kuminyunga.’ Atha kumikwatha mujeneke kungumuka na vithinganyeka vya vanu vije vyatha kuthzilula likulahelo lyeni.—Tandeni Vithimo 2:10-12.

3. Vika vitulilongetha muno mu chilongetha?

3 Kukulahela kwa vuthunga kwemana ha kuthzivuka Njambi mwamuvwa. (1 Tima. 2:4) Ngechi, omwo mulilongetha Lijwi lya Njambi na mavulu a vaka-Kilisitu, kethi mushatothzoke. Pangetheni mana eni mu kuthinganyekethetha mangana ‘muthzivithithe’ vimutanda. (Mateo 13:23) Tumoneni omwo kulinga ngocho kwatha kumikwathelamo kukanyametha likulahelo lyeni kuli Njambi uje wapwa Ishamatanga, na Mbimbiliya omwo tuthimutwiya ha viñanda vije vimwetha vukaleho vutwatha “kutava.”—Heve. 11:1.

MWAKUKANYAMETHELA LIKULAHELO LYENI

4. Vika twendekela ngwetu munu uje watava kuli Njambi nambe uje watava mu vyuma vya kutanga hanga napande kukulahela, cho vika vitunapande kulinga?

4 Kuli vamo vamilekaho laja ngwavo vakulahela chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya mwafwa chapwa cha sayansi, oloni kukulahela Njambi kwemana lika ha likulahelo ndi? Vavangi mukemwo muvakamwenamo. Oloni kethi twivale ngwetu: Vanu vaje vatava muli Njambi nameme vaje vatava mu vyuma vyakulithzila vikevyo vavenya, voshe vali na likulahelo. Mu ngila muka? Naumo wai wamonaho laja Njambi nameme kumona hatangelele vyuma. (Yowa. 1:18) Cho lalo naumo wai wamonaho laja chuma chimo cha kuyoya chilimuka mweka, ipwe muka-sayansi nambe munu nkala. Chakumwenako, naumo wai wamonaho laja linyoka alimuka kupwa kathitu. (Yombi 38:1, 4) Oloni tuvavoshe tunapande kutondethetha vukaleho vwa vyuma vitukulahela na kuthinganyekethethaho mwamuvwa, athina tuvikulahele. Kapositolo Paulu wathonekele kukundama ku vyuma vya kutanga ngwendi: “Tunde haje Njambi watangele kaye, vifwa vyendi vije kutwatha kumona, ndthzili yendi ya myaka yoshe na chifwa chendi cha vuNjambi, vinasholoka mwamuvwa, vanu vatha kuvithzivukila mu vyuma vije vyanalingi Njambi. Ngechi vene, vanu ava kuvatha kulithambetha embwe.”—Loma 1:20.

Pangetheni mwamuvwa vinoma viliko mu ndaka yeni omwo muthimutwiya na vakweni (Kengeni palangilafu 5)

5. Yetu vanu va Njambi twalilongetha vati kupangetha ndthzili yetu ya kuthzivuka?

5 ‘Kuthzivuka,’ kulumbununa kumona vyuma vije vyapwa vyavikalu kuvimona. (Heve. 11:3) Vanu vaka-kuthzivuka, kuvethi kutava lika vyuma vya kumona na mesho nambe vya kuthziva, oloni vakapangetha mana avo. Munga ya Yehova inatwana vinoma vyavingi vije vivanavwahetha mwamuvwa. Vyatha kutukwatha ‘tumone’ Ishamatanga yetu na mesho etu a kukulahela. (Heve. 11:27) Evi vinoma vyambatethelela vindiyo ya The Wonders of Creation Reveal God’s Glory na mbuloshuwa ya Was Life Created? na ya The Origin of Life—Five Questions Worth Asking na livulu lya Is There a Creator Who Cares About You? Tukatambula lalo viñanda vya kukanyametha likulahelo mu mangazini etu. Kakangi mu Toneni! mukakala ñanda ya vihula vivakehula vaka-sayansi nambe vanu veka vaje vakalumbununa vyuma vyavalingitha vakulahele ngwavo Njambi kwali. Vilongetha vikakala mwithi ya ka mutwe ka “Pupo Ye Makaza” vikamwetha vyuma vimo vyakutanga vya kukomoketha vitukamono. Kakangi vaka-sayansi vaketheka kutembwinina ovyo vyuma vya kutanga vyavivwa.

6. Vuvwa muka vwakala mu kupangetha vinoma viliko, cho vyamikwatha vati?

6 Ndolome wa myaka 19 wa ku United States wendekele kukundama ku mambuloshuwa avali atunendeka helu ngwendi: “Awa mambuloshuwa ananjikwatha manene. Njalilongethawo lwalwingi.” Ndokathzi umo wa ku France wathonekele ngwendi: “Vilongetha vya ‘Pupo Ye Makaza’ vikanjikomoketha. Vaka-kupanga vyuma mu vutongwe vanatha kwetheka kutembwinina vya kutanga, oloni kuvyatha kulifwa manene na vya kutanga.” Vithemi va mwanike wa myaka 15 va ku South Africa ngwavo: “Chilongetha chakalivanga chakatanda munetu mu Toneni! chapwa cha ‘Vihula.’” Yeni cho? Mukatanda evi vinoma ndi? Vyatha kukanyametha likulahelo lyeni lipwe ngwe muti uje mithzi yao inashalavela mwamuvwa. Nga mulingamo, cho likulahelo lyeni limikwatha mukanyame nga kwita lihundthzi lya vilongetha vya makuli.—Njele. 17:5-8.

KULAHELENI MBIMBILIYA

7. Mwafwa vika Njambi ashaka ngwendi mupangethe chashu cheni cha kuthinganyeka?

7 Kuma kwihula vihula vyavivwa vije vya kundama ku Mbimbiliya kwapwa kwakuvi ndi? Embwe. Yehova ashaka ngwendi mupangethe “chashu cheni cha kuthinganyeka.” Kashaka ngwendi mumukulahele mwafwa lika ngwavo vakweni vamukulahela. Ngechi pangetheni chashu cheni cha kuthinganyeka mangana mukale na mana a vuthunga. Awa mana amilingitha mukale na likulahelo lya vuthunga. (Tandeni Loma 12:1, 2, NWT; 1 Timateo 2:4.) Ngila imo imwatha kuwanenamo awa mana, inapu kukavangeya mwamuvwa chinoneko cha kulilongetha chimunalyakela.

8, 9. (a) Vyuma muka vivashaka kutanda vamo? (b) Vukwathi muka vuvanawana vamo mu kuthinganyekethetha ha vyuma vivalilongetha?

8 Vamo vanalyangwila kulilongetha vupolofweto vwa mu Mbimbiliya nambe viñanda vya mu Mbimbiliya vya kuthañulu na vya kushitothzola na vije vilitombola na sayansi. Vupolofweto vumo vwavuvwa kulilongethavwo vwapwa vuje vuli ku mukanda wa Kushangumuka 3:15. Eyi vesi imwetha mutwe wakama wa mu Mbimbiliya wa kushangathzala ndthzili ya chiyulo cha Njambi na kujeletha lithzina lyendi kwitila mu Vumwene vwendi. Ha vesi vene eyi, vanapangetha chimwetho mu kwendeka omwo Yehova akamanethelamo tuyando tuvanalifwiti natwo vanu kushwa mu Endeni. Mwatha kulilongetha vati mukanda wa Kushangumuka 3:15? Ngila imo inapu ya kuthoneka chinoneko cha vyuma vinalingiwa. Mwatha kuthoneka mikanda ije imwetha omwo Njambi nasholwela cheke ku vanu kamandondo kamandondo, na vyuma vivanendeka aha ha vesi vije vimwetha ngwavo ovu vupolofweto tangwa vukalishulithilila. Omwo mumona muvinalitombwelamo vithoneka, mutava ngweni tupolofweto na vaka-kuthoneka Mbimbiliya “vavatwamenenene kuli mundthzindthzime wa kujela.”—2 Petu. 1:21.

9 Ndolome wa ku Germany wathonekele ngwendi: “Ñanda ya Vumwene ikeyo yapwa mutwe wa ñanda mu Mbimbiliya. Viyendeka Mbimbiliya vyoshe vikundwiya eyi ñanda nameme vaithonekele ku vanu va kupwa 40. Vwingi vwavo vayoyele ku myela ya kulithethzathethza, cho kuvalithzivukile.” Ndokathzi wa ku Australia wawanene vukwathi mu chilongetha chimo cha mu Kaposhi ka Kukengela ka December 15, 2013, chije chalumbunwine mwamuvwa vya Pasovala. Echi chilika cha kulitila nacho chakundama ku mukanda wa Kushangumuka 3:15 na kwija kwa Mesiya. Owo ndokathzi wathonekele ngwendi: “Echi chilongetha chashokolwele mesho ange ngechi njithzivuke mwafwila Yehova. Njavwahelelele manene kuthzivuka vya munu uje wanene vaIsalele ovu vwana na kuvushulithilila kwitila muli Yesu. Njolokele kulu na kuthinganyeka muyafwile oyo Pasovala ivapolofwetele.” Mwafwa vika ou ndokathzi walithzivile ngocho? Wathinganyekethethele ha vyuma vyatandele na ‘kuvithzivithitha.’ Echi chamukwathele akanyamethe likulahelo lyendi na kulikuta vuthamba na Yehova.—Mateo 13:23.

10. Vyuma vya vuthunga vivathonekele vaka-kuthoneka Mbimbiliya vikakanyanetha vati likulahelo lyetu?

10 Chuma chikwavo chatha kukanyametha likulahelo lyeni chapwa kulilongetha vya kuthimpa na kulongwa kwa vaje vathonekele Mbimbiliya. Vwingi vwa vaje vathonekele mavulu a kuthañulu, vashangathzalele vantwama vavo na vumwene vwavo. Oloni tupolofweto va Yehova vendekele vuthunga thimbu yoshe. Vakele na kwendeka tupenga twa vanu vavo na vimyene vavo. (2 Mithzi. 16:9, 10; 24:18-22) Vatumbwile lalo tupenga twavo na twa vangamba va Njambi vakwavo. (2 Samwe. 12:1-14; Mako 14:50) Ndolome umo wa mukwenje wa ku Britain wendekele ngwendi: “Vanu vavandondo lika vakendeka vuthunga vwa chifwa echi. Echi chitulingitha tukulahele ngwetu chili vene Mbimbiliya yatunda kuli Yehova.”

11. Vanike vatha kushangumuka vati kukandelela vinangulo vya mu Mbimbiliya?

11 Vanu vavangi vakulahela ngwavo Mbimbiliya vaihwimininine kuli Njambi mwafwa ya vinangulo vilimo. (Tandeni Myatho 19:7-11.) Ndokathzi wa mwanike wa ku Japan wathonekele ngwendi: “Omwo twakele na kupangetha vinangulo vya mu Mbimbiliya mu nanga yetu, twapwile va kuvwahelela. Twakele mu kwoloka, cho twalikwatathanene na kulithzema.” Vinangulo vya mu Mbimbiliya vikatukwatha tujenjuke kulikoveletha mu vulombelo vwa makuli na vilinga vya vulothzi vije vili na kungumuna vavangi. (Myatho 115:3-8) Vanu vaje vakalongetha ngwavo Njambi kakeleko vatha kungumuna vakwavo ndi? Vilongetha vya kufwa ngwe, vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya vikalingitha vanu valemethe vyuma vya kutanga na kuvyana vumpau vuje vuvanapandele kwana kuli Yehova. Vaje vakendeka ngwavo Njambi kakeleko, vakalishasha ngwavo kuyoya kwetu kwa kulutwe kuli mu mavoko etu. Kuvethi kwana vanu lilavelelo lya vyuma vyavivwa vikalingiwa kulutwe.—Myatho 146:3, 4.

KUTHIMUTWIYA NA VAKWENI

12, 13. Ngila muka yaivwa imwatha kuthimutwiya na vakweni vana va sikola na valongethi na vanu veka ha vyuma vya kutanga na Mbimbiliya?

12 Mwatha kuthimutwiya vati na vakweni ha vyuma vya kutanga na Mbimbiliya mu ngila yaivwa? Kethi muvange kuthinganyeka ngweni muthzivuka vyuma vivakulahela vakweni. Vamo vakendeka ngwavo vatava mu chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya, oloni vakalithzivi lalo ngwavo Njambi kwali. Vakathinganyeka ngwavo vyuma vyalithzilile lika vikevyo vavenya. Veka lalo vatava mu chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya mwafwa vakathinganyeka ngwavo ngwe kuchapwile cha vuthunga, ngwe kuvethi kuchilongetha ku sikola. Veka lalo valikela kukulahela Njambi mwafwa ya vyuma vya shwamwa vikalingiwa mu malombelo. Ngechi omwo muthimutwiya na munu ha vyuma vyakutanga, livangeni tayi kumwihula vihula. Munapande kuthzivuka vyatava owo munu. Nga muthimutwiya nendi mwamuvwa na kumutolilila, cho nendi amitolilila.—Tito 3:2.

13 Nga munu akakateya ha chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya, cho kethi mwendeke vyavingi, mwaneni thimbu yakwendeka. Mwatha kumwihula endeke muvinathe kwithzila vyuma vya kuyoya ngwe kukwakele Ishamatanga. Vyuma vya kutanga vya kulivanga vyapandele kukita vyuma vya kulifwa navyo mangana vitwaleleleho kukalako. Muka-kulongetha sayansi umo wendekele ngwendi vyuma vikalingitha ngocho vyapwa (1) vikanda vije vikanyungilila vilyo na (2) chashu cha kukala na ndthzili na (3) mithzimbu ya mu maselusi ikalingitha vanu valifwe na (4) chashu cha kukala noyo mithzimbu. Wendekele lalo ngwendi: “Vamo vakakomoka mutukalipandakana tuvyuma tumo twatundondo manene na kupanga chuma cha kuyoya.”

14. Vika vimwatha kulinga nga mulithziva ngweni kumwatha kulumbununa ha vyuma vya kutanga nambe ha chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya?

14 Nga mulithziva ngweni kumwatha kulumbunwina munu ha chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya nambe vya kutanga, cho mwatha kumuleka lika vyendekele Paulu. Wathonekele ngwendi: “Njuvo yoshe vaitunga kuli munu, oloni Njambi ikeye muka-kutunga vyuma vyoshe.” (Heve. 3:4) Owo majwi apwa a vuthunga, cho lalo atha kukwatha munu. Vanu va kunyanyama vakevo vanatungu vinjuvo vyavivwa. Mwatha lalo kupangetha livulu linapande. Ndokathzi umo wapangethele mambuloshuwa avali atunavanga kutumbula, mu kuthimutwiya na mukwenje uje wendekele ngwendi katavele ngwendi Njambi kwali, cho watavele mu chilongetha cha kwendeka ngwavo vyuma vyalithzilile vikevyo vavenya. Mukwetile chalumingo chimo, owo mukwenje wendekele ngwendi: “Njatava kuli Njambi oni.” Owo mukwenje watavele kumulongetha Mbimbiliya, cho kutundoho, wapwile ndolome.

15, 16. Mwatha kuvwethzelela vati ku vutongwe vweni vwa kuthimutwiya vya mu Mbimbiliya, cho vika vimunapande kulingila ngocho?

15 Mwatha kupangetha ngila ya kulifwa lalo mu kuthimutwiya na munu uje kakulahelele Mbimbiliya. Thzivukeni vyuma vyakulahela na viñanda vyanatha kushaka kuthimutwiya. (Vithi. 18:13) Nga washaka manene vya sayansi, cho atha kuvwahelela nga mumuleka vyuma vije vimwetha ngwavo Mbimbiliya yapwa ya kuthungama mu viñanda vya sayansi. Vamo vanatha kuvwahelela lalo kuvalekako vyuma vije vimwetha ngwavo Mbimbiliya yapwa ya kuthungama mu vupolofweto na mu mithzimbu ya kuthañulu. Mwatha kumuleka nambe vinangulo vya mu Mbimbiliya vya kufwa ngwe vije vanendeka mu Ñanda ya ha Munkinda.

16 Oloni anukeni ngweni yeni mushaka kukwatha munu, kethi kulinga vimata. Ngechi mu tolilileni mwamuvwa. Ihuleni vihula vyavivwa na kuthimutwiya mu kathingimiko, maneneni nga muthimutwiya na mukulunu. Nga mulingamo, navo vamithingimika. Vamona lalo ngwavo mwakulahela vyuma vimwatava. Vanike vavangi vakonwa kulinga ngocho. Anukeni lalo ngweni kumwapandele kutwalelelaho kuthimutwiya na vanu vaje vashaka lika kuthziva vimwendeka nambe vaje vashaka kumyetheka mangana vamone vimwakulahela.—Vithi. 26:4.

THZEMENI VUTHUNGA

17, 18. (a) Vika vyatha kumikwatha muthzeme vuthunga? (b) Chihula muka chitukathimutwiya mu chilongetha chinakavangeyaho?

17 Likulahelo lya kukanyama kulyemanene lika ha kuthzivuka vilongetha vya kulivanga vya mu Mbimbiliya. Ngechi munapande kutondethetha mu Lijwi lya Njambi ngwe muka-kushakethzeka vufuko vwa kushweka. (Vithi. 2:3-6) Pangetheni vinoma vikwavo viliko mu ndaka yeni vya kufwa ngwe Watchtower Library on DVD na Watchtower ONLINE LIBRARY na Watch Tower Publications Index nambe Buka ya Lipatisiso ya Lipaki za Jehova. Lyakeleni chilengo cha kutanda Mbimbiliya yoshe. Mwatha kumanetha kutanda Mbimbiliya ya mutunu mu vingonde 12. Kutanda Lijwi lya Njambi kukekwo kwatha kukanyametha manene likulahelo lyetu kutuvakana vyuma vyoshe. Ntwama wa kuthzenguluka umo mwakathinganyeka ha thimbu yapwile mukwenje akendeka ngwendi: “Chuma chimo chanjikwathele njikulahele ngwange Mbimbiliya inapu Lijwi lya Njambi chapwile kuitanda. Njashangumukile kuthzema manene viñanda vya mu Mbimbiliya vinjakele na kutanda ku vwanike. Echi chanjilingithile njikole vwathi ku sipilitu.”

18 Vithemi, yeni munapande kukwatha vana veni vakole ku sipilitu. Mwatha kuvakwatha vati vakanyamethe likulahelo lyavo? Chilongetha chinakavangeyaho chikathimutwiya eyi ñanda.