Biyendeka Mbimbiliya ha Byuma Byabibwa na Byabibi Bitukwasa
Tucisimutwiyeni ha byuma biwana bije binalingisa banu babangi bakulahele ngwabo biyendeka Mbimbiliya bikwasa simbu yoshe, co mwasa kubikulahela.
1. Bulo
Banu bakala na biyongola bya kuliseza-seza ha bulo na ha byuma byasa kukwasa baje bali mu bulo kupwa ba kubwahelela.
MBIMBILIYA NGWAYO: “Umo na umo weni napande kuzema munakazi wendi ngwe mwalizema ikeye babenya, co munakazi napande kusingimika manene munalume wendi.”—Efeso 5:33.
BIWALUMBUNUNA AWA MAJWI: Njambi ikeye wabwahesele ngwendi kukale bulo. Ngeci, azibuka byuma byasa kukwasa baje bali mu bulo bapwe ba kubwahelela. (Maki 10:6-9) Nga munalume na munakazi baje bali mu bulo baka mbunge ku byuma byatonda munu ibanalyambata nendi, keti lika byuma bibatonda bakebo babenya, co bapwa ba kubwahelela mu bulo bwabo. Munalume amwesa ngwendi wazema munakazi wendi nga amunyunga mwamubwa. Munakazi uje akasingimika munalume wendi, akamwesa ngoco mu ngila yakendekelamo nomu mwakalingila byuma.
BINANGULO BYA MU MBIMBILIYA BIPANGA SIMBU YOSHE: Quang na Thi, ba ku lifuti lya Vietnam balizibile ngwe kubasa kupwa ba kubwahelela mu bulo bwabo. Quang kakele na kumwesa munakazi wendi ngozi. Wendekele ngwendi: “Kunjakele mbunge mwakele na kulizibila munakazi wange, co kakangi kunjakele na kumulinga bwino.” Thi washakele kutsiya bulo. Ngwendi: “Njalizibile ngwange kunjasa kukulahela munalume wange nambe kumusingimika.”
Mu kwita kwa simbu, Quang na Thi balilongesele Mbimbiliya na mwakupangesela mukanda wa Efeso 5:33 mu bulo bwabo. Quang wendekele ngwendi: “Ou mukanda wanjikwasele kunanguka seho ya kumwesa ngozi, na kumona binjinapande kulinga mangana munakazi wange alizibe ngwendi njamwaka mbunge, njimunyunga na kusingimika mwalizibila. Kulinga ebi byuma kwamulingisile anjizeme na kunjisingimika.” Thi ngwendi: “Kupangesa manene mukanda wa Efeso 5:33 na kusingimika munalume wange, kunamulingisa anjizeme manene na kunjinyungilila. Co oku kwanjilingisa njilizibe kukala mu kwoloka.”
Nga mushaka kuzibuka biñanda byabingi ha bulo, tandeni Toneni! ya Na. 2 2018, ili na mutwe wa “Vyuma 12 Vikwatha Nanga Ikale Mwamuvwa.” ha jw.org/mck.
2. Mwakuyoyela Mwamubwa na Bakwetu
Banu kubesi kulinga bakwabo mwamubwa mwafwa ya muyati wabo, lifuti lyabo, sholwesi yabo, bulombelo bwabo nambe mwafwa ya bushwamwa bwabo.
MBIMBILIYA NGWAYO: “Singimikeni banu boshe.”—1 Pita 2:17.
BIWALUMBUNUNA AWA MAJWI: Mbimbiliya kuyendekele ngwayo tunapande kuzinda banu ba muyati weka, lifuti lyeka nambe banu baje bakalilala na banu ba bushwama bwa kulifwa na bwabo. Oloni itushongangeya kusingimika banu boshe baje bali na bimbongo nambe tuhutu. (Bilinga 10:34) Nameme kutukulahela byuma bibakulahela bakwetu, nambe hamo kutwashakele byuma bibakalingi anga tucinapande kubasingimika na kubamwesa ngozi.—Mateu 7:12.
BINANGULO BYA MU MBIMBILIYA BIPANGA SIMBU YOSHE: Daniel bamulongesele ngwabo kapandele kusingimika banu ba ku lifuti lya Asia, co wabamwene kupwa bitozi ba lifuti lyendi. Kazemene banu ba ku lifuti lya Asia, co kakangi wakele na kubashaula mu mbunga. Daniel wendekele ngwendi: “Njasinganyekele ngwange njakele na kwimanena banu ba ku lifutli lyange, kunjamwene mulonga ha byuma binjakele na kulinga.”
Daniel walilongesele Mbimbiliya. Co wendekele ngwendi: “Njapandele kutengulula bisinganyeka byange. “Njapandele kumona banu ngwe mwakabamwena Njambi uje kakele na kangu.” Daniel nendeka mwakamwenamo banu ha simbu ino ngwendi: “Kunjesi kwaka mbunge ku lifuti ku batunda. Njazema banu ba miyati yoshe, co njili na babusamba kuzenguluka kaye koshe.”
Nga mushaka kuziba biñanda byabingi, tandeni Toneni! ya Na. 3 2020, ije ili na mutwe wa “Kaangu Kakahwa Ndi?” ha jw.org/mck.
3. Bimbongo
Banu babangi bakashakezeka bufuko mangana bapwe ba kubwahelela na kushaka ngwabo byuma bikabendele mwamubwa kulutwe.
MBIMBILIYA NGWAYO: “Mana anyungilila, ngecilika mwa bimbongo mubikanyungilila. Oloni bubwa bwa mangana obu: Mana anyungilila mwonyo wa babenyawo.”—Ekelesiya 7:12.
BIWALUMBUNUNA AWA MAJWI: Tutonda bimbongo, oloni kubyasa kutukwasa kupwa ba kubwahelela nambe kutulingisa tukayoye mwamubwa kulutwe. (Provebia 18:11; 23:4, 5) Kubwahelela kwa busunga na kuyoya mwamubwa kulutwe kunemana ha kupangesa mana atunda kuli Njambi aje ali mu Mbimbiliya.—1 Timothi 6:17-19.
BINANGULO BYA MU MBIMBILIYA BIPANGA SIMBU YOSHE: Cardo munalume uje wakala ku Indonesia wakele manene mbunge kukushakezeka bufuko. Wendekele ngwendi: “Njakele na byuma byabingi bibashaka kukala nabyo banu babangi. Njakele na kwenda, kulanda byuma byabibwa, bimota na binjibo.” Bimbongo byendi kubyeshwalele. Cardo natwalelelaho kwendeka ngwendi: “Munu umo wanjinyanyamenene, co bimbongo binjapangelele ha simbu yailaha byoshe byanyongele mu simbu yaindondo lika. “Njapangele na nzili ha simbu yailaha kushakezeka bufuko, oloni byuma binjaliwanene nabyo byanjilingisile njilizibe kupwa wa ngoco, co njalizibile manene kuzeya.”
Cardo washangumukile kupangesa binangulo bya mu Mbimbiliya bije byendeka ha bimbongo. Kesi na kupangesa simbu yendi mu kushakezeka manene bufuko, oloni nasiwisa buyoye bwendi. Cardo ngwendi: “Hanwoni njinawana bufuko bwa busunga mwafwa njili na busamba bwabubwa na Njambi. Njasa kulala mwamubwa butsiki, co njinapu wa kubwahelela.”
Nga mushaka kuziba biyendeka Mbimbiliya ha bimbongo, taleni ñanda ya “Kuma Kuya ku Masikola a Helu na Kukala na Bimbongo Byabingi Kutulingisa Tukayoye Mwamubwa Ndi?” mu Kaposhi ka Kukengela Na. 3 2021, ha jw.org/mck.
4. Kulilala
Banu bali na biyongola bya kuliseza-seza ha ñanda ya kulilala.
MBIMBILIYA NGWAYO: ‘Jenjukeni ku bupangala. Umo na umo weni napande kuzibuka mwakwendesela mubila wendi mu kujela na mu kasingimiko, keti na mashungu a kulilala a kutubakanesa aje aija mwafwa ya nuna, ngwe abali nawo baka-kaye baje kubazibuka Njambi.’—1 Tesalonika 4:3-5.
BIWALUMBUNUNA AWA MAJWI: Mbimbiliya inamwesa mutunapande kumwenamo ñanda ya kulilala. Lijwi lya “bupangala” linambateselela bukoi, buhule, kulilala kwa mukati ka banu baje kanda balyambate, kulilila kwa banu ba bushamwa bumo nambe munu kulilala na kasitu. (1 Korinte 6:9, 10) Kulilala inapu bwana bwa kutunda kuli Njambi, co ashaka ngwendi munalume na munakazi baje banalyambata balikuwe obu bwana.—Provebia 5:18, 19.
BINANGULO BYA MU MBIMBILIYA BIPANGA SIMBU YOSHE: Kylie Munakazi uje wakala ku Australia ngwendi: “Munjapwile muzike njasinganyekeIe ngwange nga njilinga bupangala, co njiliziba ngwange banjizema na kuliziba kukala mu kwoloka. Oloni omwo keti mukwemo mubyafwililile byuma. Munima ya kulinga bupangala, njalizibile manene kubabala ku mbunge na kuliziba kupwa wa ngoco.”
Mu kwita kwa simbu, Kylie walilongesele biyendeka Mbimbiliya ha ñanda ya kulilala. Wendekele ngwendi: “Njambi natwana binangulo byendi mwafwa ashaka kutunyungilila ku byuma byasa kutukobelesa mu bukalu. Hanwoni njili na kuliziba kupwa wa seho na kuliziba ngwange Yehova wanjizema mwafwa njili na kulinga byuma mu ngila yatonda. Kupangesa binangulo bya mu Mbimbiliya kwanjikwasa manene mu kuyoya!”
Nga mushaka kuziba byabingi tandeni ñanda ya “Bika Biyendeka Mbimbiliya ha Banu Baje Bayoya Hamo Okuni Kubalyambatele?” ha jw.org/mck.
Ishamatanga yetu akatukwasa kwangununa byuma byabibwa ku byabibi. Nameme kutwalelelaho kulinga byuma byatonda keti kwakwasi, kukabangeya mashiko endi kutukwasa manene. Co tupwa ba kubwahelela simbu yoshe.
