Kuma Njambi Wamyaka Mbunge Ndi?
BITULILONGESA KU BYUMA BYA KUTANGA
Kunapu kwa seho manene kuli cisemi wa munakazi kunyungilila mwamubwa munendi ha ola ya kulibanga kutunda ha kusemuka kwendi. Mwafwa bika? Mwafwa bisemi ba banakazi baje bakanyungilila mwamubwa bana babo baje bacisemuka bakalingisa bana bakole mwamubwa na kulikangula. *
Bika bikalingisa cisemi wa munakazi anyungilile mwamubwa munendi uje acisemuka? Pulofesa Jeannette Crenshaw wendekele ngwendi kwakala hormone imo ibatumbula ngwabo oxytocin “ije ikalingisa cisemi wa munakazi akale manene na cizemo omwo akwata na kukenga na kujamwesa munendi munima ya kupapa.” Jeannette Crenshaw wendekele awa majwi mu ka libulu ka The Journal of Perinatal Education. Kuli hormone ikwabo lalo ije “ikakwasa cisemi wa munakazi azibuke byuma byatonda munendi” na kulikwatasana manene na mwana. Mwafwa bika kwapwila kwa seho?
Ishamatanga yetu Yehova Njambi ikeye wabwahesele ngwendi kukale likwatasano lyakama mukati ka mwana na baina. * Mwene Ndabiti washangazalele Njambi ha ‘kumunyunga ha kusemuka’ na kumunyunga mwamubwa kuli baina munima ya kusemuka kwendi. Mukemwo walombelele ngwendi: “Yobe wanjinyungile tunde haje njasemukilile. Yobe wapwa u Njambi yange.”—Myaso 22:9, 10.
ACISINGANYEKENI HA ÑANDA EYI: Nga Njambi watangele cisemi wa munakazi na cashu ca kuzibuka byatonda munendi na kumunyungilila mwamubwa, kuma kasa kutwaka mbunge ha kupwa ‘tu bana bendi’ ndi?—Vilinga 17:29.
MBIMBILIYA ITULONGESA NGWAYO NJAMBI AKATUNYUNGILILA
Yesu Kilisitu uje azibuka mwamubwa Ishamatanga kutubakana banu boshe wendekele ngwendi: “Kuma kubesi kulanda tunzilili babali na mbongo imo ndi? Co kanzilili na umo wahi akatsi kujeneka cizango ca Ishweni. Oloni Ishweni walaba biñambu byoshe bya ku mitwe yeni. Ngeci bene, kesi muzibe lyoba, yeni muli na seho yakama kutubakana tunzilili babangi.”—Mateo 10:29-31.
Bwingi bwetu kutwesi kwaka mbunge ku tuzila twatundondo tutukamono, co kutuzibuka noku ‘kutukatsila.’ Oloni Tate yetu wa mwilu akamono kanzilili na kanzilili. Njambi wamona banu kupwa ba seho manene kutubakana tuzila babangi. Ngeci, tunamono ngwetu kutwapandele ‘kuziba lyoba’ na kusinganyeka ngwetu Njambi katwakele mbunge. Neni wamyaka manene mbunge.
Njambi watwaka manene mbunge, co akatunyungilila mu cizemo
Bisoneka bituzembeleka ngwabyo
-
“Mesho a Shukulu Kalunga ali kwoshe-kwoshe. Ikeye ali na kukenga hali baka-bubi na hali baka-busunga.”—VISIMO 15:3.
-
“Shukulu Kalunga akenga hali baka-busunga, co aziba mutambi wabo.”—MYASO 34:15.
-
“Njikabwahelela na kujolela, omwo cizemo cobe cije kucesi kutenguluka. Unamono tuyando twange, yobe uzibuka ñababa yange.”—MYASO 31:7.
“NJALIZIBILE NGWANGE YEHOVA KANJIZEMENE”
Kuma kwapwa kwa seho kuzibuka ngwetu Njambi watuzema na kutunyungilila ndi? Eyo kwapwa kwa seho. Hannah, * wa ku England wendekele ngwendi:
“Ha bisimbu byabingi, njakele na kuliziba ngwange Yehova kanjizemene, co kakele na kukumbulula malombelo ange. Njasinganyekele ngwange hamo kunjesi na likulahelo. Co njalizibile lalo ngwange Njambi ali na kunjana kashitiko nambe kunjiyengula mwafwa kunjesi na seho. Njalizibile ngwange Njambi kanjakele mbunge.”
Oloni ano matangwa, Hannah wamona ngwendi Yehova wamwaka mbunge na kumuzema. Bika byamulingisile akale na bisinganyeka bya cifwa eci? Wendekele ngwendi: “Kuli byuma bimo byatengulwile bisinganyeka byange kamandondo-kamandondo. Kuli ñanda imo ya Mbimbiliya injatolililile mu myaka ya kunima ije yendekele ha ndando ya kupatula ya Yesu. Ije ñanda yanjikwasele njimone ngwange Yehova wanjizema manene. Munjikamono ngwange malombelo ange banawakumbulula, njikasotola misozi mwafwa njikananguka ngwange Yehova wanjizema manene. Kulilongesa Mbimbiliya na kuya ku biwano bya baka-Kilisitu kunanjikwasa kuzibuka mwamubwa bunu bwa Yehova nomwo mwakalizibila hali yetu. Njalimwena ngwange Yehova wakala na lishungu lya kutunyunga mwafwa watuzema, co lalo ikeye muka-kukwasa umo na umo wetu.”
Byuma byendekele Hannah bitutakamesa. Oloni bika bimilingisa mukulahele ngweni Njambi azibuka mumukalizibila? Cilongesa cinatako cisimutwiya ha ñanda eyi.
^ par. 3 Bisemi bamo babanakazi baje babinja mushongo ubatumbula ngwabo postpartum depression kukabakaluwila kunyungilila na kuzema bana babo. Nameme ngoco kubapandele kuliziba mulonga. Mwafwa muzimbu wa baka-U.S. National Institute of Mental Health, umwesa ngwawo ou mushonga ukaija mwafwa ya bukalu bumo bwa ku mubila na mu bisinganyeka. . . oloni kuwesi kwija mwafwa ya byuma byakalingi cisemi wa munakazi nambe bije kesi kulinga.” Nga mushaka kuzibuka byabingi hali ou mushongo, tandeni ha mutwe wa “Understanding Postpartum Depression,” uje uli mu Toneni! ya Ingilishi ya June 8, 2003.
^ par. 5 Mu Mbimbiliya, lizina lya Njambi likelyo Yehova.—Myaso 83:18, NWT.
^ par. 15 Mazina amo ali muno mu bilongesa banawatengulula.
Hamo Mushaka Lalo Ebi
KAPOSHI KA KUKENGELA
Njambi Amizibuka Ndi?
Twakulahela ngwetu Njambi atuzibuka mwamubwa mwafwa ikeye watutangele.
KAPOSHI KA KUKENGELA
Vwana Vwakama Vwanatwana Njambi Vika Vwapwila vwa Theho?
Vyuma muka vyatha kulingitha ngwavo vwana vumo vupwe vwa theho kutuvakana vukwavo? Kuthinganyeka ha vyuma ovyo kutulingitha tukandelele manene ku ndando ya kupatula.
