CILONGESA 21
MWASO 107 Tembwinineni Njambi mu Kumwesa Cizemo
Mwasa Kuwana Bati Munu Napande wa Kulyambata Nendi?
“Iya asa kuwana munakazi wa ndika-ndika? Wa seho kutubakana makolale.”—PROV 31:10.
BILI MUNO MU CILONGESA
Tusimutwiya ha binangulo bimo bya mu Mbimbiliya bije byasa kukwasa munu kumona munu napande wa kulyambata nendi, nomwo bandolome na bandokazi mu cikungulukilo basa kukwaselamo baje bashaka kukobela mu bulo.
1-2. (a) Bika byanapande kulinga muka-Kristu simbu kanda ashangumuke busamba na munu yashaka kulyambata nendi? (b) Kukala mu “busamba” na munu yashaka kulyambata nendi munu kulumbununa bika? (Taleni “Majwi Abanalumbununa.”)
KUMA mushaka kwambata nambe kushomboka ndi? Nameme kubwahelela kukwemanene ha kukobela mu bulo, baka-Kristu babangi ba bazike, ipwe banike nambe bakulunu bashaka kuwana munu napande wa kulyambata nendi. Simbu kanda munu ashangumuke kukala mu busamba na munu yashaka kulyambata nendi, a napande kukalako na bimbongo bya kupwamo, kukala na busamba bwa kukanyama na Yehova na kukola mu bisinganyeka. (1 Kori 7:36) Nga mulinga ebi byuma simbu kanda mukobele mu bulo, co mupwa ba kubwahelela mu bulo bweni.
2 Nameme ngoco, simbu imo kunasa kukaluwa kuwana munu napande wa kulyambata nendi. (Prov 31:10) Co lalo nameme munasa kuwana munu imushaka kulizibuka nendi mwamubwa, kunasa kukaluwa kushangumuka busamba. b Muno mu cilongesa tusimutwiya byuma byasa kukwasa baka-Kristu ba bazike kuwana munu napande wa kulyambata nendi na kushangumuka busamba. Tumona lalo omwo bandolome na bandokazi basa kukwasela baje bashaka kukobela mu bulo.
MWAKUWANENA MUNU NAPANDE WA KULYAMBATA NENDI
3. Byuma muka byanapande kwaka mu bisinganyeka muka-Kristu nga atonda munu wa kulyambata nendi?
3 Simbu kanda mushangumuke busamba na munu imushaka kulyambata nendi, munapande tahi kuzibuka bifwa byendi. Nga kumulingi ngoco, mwasa kwombwanesa munu uje napande nambe kushangumuka busamba na munu uje kapandele. Munu imunapande kukobela nendi mu bulo napande kupwa wa kumbwitika. (1 Kori 7:39) Oloni keti munu woshe ibanambwitika asa kupwa munu napande wa kulyambata nendi. Ngeci, lihuleni ngweni : ‘Bilengo muka binjili nabyo? Bifwa muka binjishaka ngwange munu injilyambata nendi akale nabyo? Kuma byuma binjitonda byasa kupwa bene ngoco ndi?
4. Byuma muka bibakaka bamo mu malombelo abo kuli Yehova?
4 Nga mushaka kuwana munu napande wa kulyambata nendi, tukulahela mwalombo Yehova bukwasi. (Filp 4:6) Nameme ngoco, Yehova kakulahesele kumyana munu wa kulyambata nendi. Oloni wamyaka mbunge, co azibuka mumuli na kulizibila. Ngeci, asa kumikwasa kuwana munu napande wa kulyambata nendi. Twaleleleniho kumuleka byuma bimutonda nomu mumuli na kulizibila. (Samu 62:8) Mulombeni amikwase kukala na mbunge ya kubandamena na mana. (Jems 1:5) Ndolome wa muzike wa lizina lya John c uje wakala mu America nendeka byuma byakaka mu malombelo endi. Ngwendi: “Njikaleke Yehova bifwa binjishaka ngwange munu injilyambata nendi akale nabyo. Njikalombo Yehova ngwange anjikwase kuzibuka munjasa kuwanena munu injasa kulyambata nendi. Njikamulombo lalo anjikwase kukala na bifwa binjilingisa njipwe munalume wamubwa nga njambata.” Ndokazi umo wa lizina lya Tanya uje wakala mu Sri Lanka ngwendi: “Simbu njicibandamena munu napande wa kulyambata nendi, njikalombo Yehova anjikwase kutwalelelaho kupwa wa kulongwa, kumona byuma mu ngila yaibwa na kupwa wa kubwahelela.” Nameme hamo kumuwana munu napande wa kulyambata nendi hano bene, Yehova atwalelelaho kuminyunga ku mubila na mu bisinganyeka.—Samu 55:22.
5. Bazike basa kuwana kuli bazike bakwabo baje bazema Yehova? (1 Korinte 15:58) (Taleni na cikupulo.)
5 Mbimbiliya itushongangeya ‘kukala na byabingi byakulinga mu cipangi ca Mwata.’ (Tandeni 1 Korinte 15:58.) Omwo mutwalelelaho kuzezama mu cipangi ca Yehova na kuwana simbu ya kukala hamo na bandolome na bandokazi ba kuliseza-seza, mulikuwa kulitakamesa umo na mukwabo. Co lalo mwasa kuwana bakweni bazike baje bazema kupangela Yehova ngeci mweni. Co omwo mulinga mwoshe mumwasela kuzibisa Yehova kubwaha, muwana kubwahelela kwa busunga.
Nga muzezama mu bipangi bya Yehova na kusikama na bandolome na bandokazi ba kuliseza-seza, mwasa kuwana bakweni bazike baje bashaka kukobela mu bulo. (Taleni paragirafu 5)
6. Bika bibanapande kwanuka bazike baje bashaka kuwana munu wa kulyambata nendi?
6 Oloni anukeni ngweni kushakezeka munu wa kulyambata nendi kukwapandele kupwa cuma ca seho manene mu kuyoya kweni. (Filp 1:10) Kubwahelela kwa busunga kukwemanene ha kukala mu bulo nambe kupwa muzike. Kunemana ha kulikuta busamba bwa kukanyama na Yehova. (Mate 5:3) Co lalo nga mu bazike, mwasa kuwana simbu yaingi ya kulinga bipangi bya Njambi. (1 Kori 7:32, 33) Pangeseni mwamubwa simbu imuli mu buzike. Ndokazi umo uje wakala mu America wa lizina lya Jessica uje washombokele te ali na myaka ya kukokela ku 40 ngwendi, “Njazezamene mu bipangi bya Yehova. Oku kwanjilingisile njipwe wa kujauka nameme njakele na kutonda kushomboka.”
WANENI SIMBU YA KUZIBUKA MUNU IMUSHAKA KULYAMBATA NENDI
7. Mwafwa bika kunapu kwa seho kuwana simbu ya kuzibuka mwamubwa munu simbu kanda mumuleke mumulizibila? (Provebia 13:16)
7 Bati nga musinganyeka ngweni munawana munu imushaka kulyambata nendi? Kuma munapande kuzambwila kumuleka mumuli na kulizibila ndi? Mbimbiliya ngwayo munu uje ali na mana akasinganyekesesa simbu kanda alinge cuma cimo. (Tandeni Provebia 13:16.) Ngeci, simbu kanda muleke munu mumulizibila, muzibukeni tahi mwamubwa. Lingeni ngoco mu ngila ije kananguka. Aschwin uje wakala ku Netherlands ngwendi: “Mwalizibila munu kwasa kutenguluka mu simbu yaindondo lika. Kuwana simbu ya kuzibuka mwamubwa munu, kumilingisa mujeneke kushangumuka bwasi busamba nendi.” Omwo mutwalelelaho kumuzibuka, munasa kunanguka ngweni owo munu kumwasa kulyambata nendi.
8. Munu asa kuzibuka bati mwamubwa munu yashaka kukobela nendi mu bulo? (Taleni na cikupulo.)
8 Mwasa kuzibuka bati munu imushaka kulyambata nendi, kwa kujeneka ikeye kuzibuka? Ku biwano nambe ku bilika bya kulishubulwisa, mwasa kunanguka mwali na kulingila ku sipilitu na bunu bwendi nambe futisi yendi. Beya bapwa babusamba bendi? Byuma muka akasimutwiya? (Luka 6:45) Kuma bilengo byendi byalitombola na byeni ndi? Mwasa kusimutwiya na bakulunu nambe baka-Kristu ba kukola ku sipilitu baje bamuzibuka mwamubwa. (Prov 20:18) Mwasa kwihula bya futisi nambe bifwa byowo munu. (Ruthi 2:11) Omwo muzibuka owo munu, keti mulinge byuma mu kutubakanesa mangana keti mumuzibise cifwayoyo. Singimikeni mwalizibila, co keti mutondesese nambe kulikobelesa mu byuma binamukundama bije kubyamipandele.
Simbu kanda muleke munu ngweni mushaka kukala nendi mu busamba, muzibukeni tahi kwa kujeneka ikeye kuzibuka (Taleni paragirafu 7-8)
9. Simbu kanda musimutwiye na munu imushaka kulyambata nendi, munapande kulinga bika?
9 Munapande kuzibuka munu ha simbu ya kupwa hali simbu kanda mumuleke mumulizibila? Nga muzambwila kuleka munu biyongola byeni, asa kumimona ngwe kumwesi kusinganyekesesa mwamubwa simbu kanda mulinge byuma. (Prov 29:20) Co lalo nga mwishwala manene, maneneni nga owo munu nananguka biyongola byeni, nasa kumimona kupwa munu uje akakwata-kwata ku masinde kulinga byuma bya seho. (Ekele 11:4) Anukeni ngweni simbu kanda musimutwiye na munu imushaka kulyambata nendi, kumwapandele kusinganyeka ngweni kubanga mulyambate bene nendi. Oloni munapande kulibwahesela kukobela mu bulo na kumona ngweni munu imushaka kulyambata nendi napande.
10. Munapande kulinga bika nga munanguka ngweni munu ashaka kushangumuka neni busamba, oloni yeni kumwesi na biyongola bya kulinga ngoco?
10 Batico nga mwananguka ngweni munu umo ashaka kumizibuka mwamubwa? Nga kumushaka kukala nendi mu busamba, mweseni ngoco mu bilinga byeni. Kumulingi bwino nga mulingisa munu asinganyeke ngwendi hamo mukala mu busamba, okuni yeni kumwayongwele ngoco.—1 Kori 10:24; Efeso 4:25.
11. Nga banamilombo kubwahesa ngwabo ndolome na ndokazi bakale mu busamba nambe kukobela mu bulo, bika bimunapande kwaka mu bisinganyeka?
11 Mu bisemwa bimo, bisemi nambe baka-naanga ya munu baje banakolo basa kumwangwila munu wa kulyambata nendi. Mu bisemwa byekaco, baka-naanga ya munu nambe babusamba bendi basa kumuwanena munu wa kulyambata nendi. Co banasa kubwahesa ngwabo aliwane nowo munu mangana bamone indi balitombola. Nga banamilombo ngwabo mubwaheseleko banu bamo bakale mu busamba nambe bulo, nangukeni byuma bibatonda boshe babali nebi bibashaka. Nga munawana munu ibasa kulyambata nendi, esekeni mwoshe mumwasela kutondesesa ha bunu bwendi nambe bifwa byendi, maneneni mwali na kulingila ku sipilitu. Kukala na busamba bwa kukanyama na Yehova cikeco cuma ca seho manene kutubakana bimbongo byali nabyo munu, mwanalilongesela nambe byuma byali nabyo ku mubila. Anukeni ngweni ndolome na ndokazi bamuli na kubwahesela bakebo banapande kulyangwila kukobela mu bulo nambe kujeneka kulinga ngoco.—Gala 6:5.
KUSHANGUMUKA BUSAMBA
12. Nga mushaka kukala mu busamba na munu umo, mwasa kumuleka bati biyongola byeni?
12 Nga mushaka kushangumuka busamba na munu imumona ngweni mwasa kulyambata nendi, mwasa kumuleka bati? d Mwasa kusimutwiya nowo munu ku mwela umo wa mbunga nambe kupangesa foni. Mulekeni mwamubwa mumuli na kulizibila. (1 Kori 14:9) Nga citaba, mwasa kumwana simbu ya kusinganyekesesa ha byuma bimunamuleke simbu kanda amikumbulule. (Prov 15:28) Co nga munu kesi na biyongola bya kukala neni mu busamba, singimikeni biyongola byendi.
13. Bika bimwasa kulinga nga munu umo amileka ngwendi ashaka kukala neni mu busamba? (Kolose 4:6)
13 Batico nga munu umo namileke mwali na kulizibila? Ou munu kukwamupwililile kwakwasi kumileka bili ku mbunge yendi. Ngeci, mulekeni mwamubwa biyongola byeni mu kasingimiko. (Tandeni Kolose 4:6.) Nga mutonda simbu ya kusinganyekesesaho, mwasa kuleka owo munu ashaka kukala neni mu busamba. Oloni cibwaha manene nga kumwitisamo manene simbu. (Prov 13:12) Nga kumwesi na biyongola bya kukala nendi mu busamba, mulekeni ngoco mu ngila yaibwa. Tuzibeni mwakumbulwilile ndolome Hans uje wakala ku Austria, ndokazi umo mwamulekele mwalizibilile. Ou ndolome ngwendi: “Njendekele biyongola byange mu ngila yaibwa.” Njalingile ngoco haje bene mwafwa kunjashakele asinganyeke ngwendi hamo twasa kukala mu busamba kulutwe. Kutundaho, munima ya kusimutwiya nendi njakele na kulinga byuma mu ngila inapande mangana keti asinganyeke ngwendi hamo njishaka lalo kukala nendi mu busamba.” Oloni nga neni mushaka kukala nowo munu mu busamba, mulekeni mumulizibila nomu mumushaka kulingilamo byuma nga mukala mu busamba. Byuma byanasa kutonda munu umo binasa kuliseza nebi byatonda mukwabo mwafwa ya cisemwa nambe byuma byeka.
TWASA KUKWASA BATI BAKA-KRISTU BA BAZIKE?
14. Twasa kukwasa bati bandolome na bandokazi ba bazike kwitila mu majwi etu?
14 Tubaboshe twasa kukwasa bati bakwetu baka-Kristu baje bashaka kukobela mu bulo? Ngila imo itwasa kulingilamo ngoco inapu kwaka mbunge ku byuma bitwendeka. (Efeso 4:29) Lihuleni ngweni: ‘Kuma njikalingi lyepe lya kutubakanesa na bazike na kubalingisa balizibe ngwabo banapande bene kukobela mu bulo ndi? Munjikamono bandolome na bandokazi ba bazike basimutwiya, kuma njikasinganyeka ngwange bali na kulitonda ndi?’ (1 Timo 5:13) Kutundaho, kutwapandele kulingisa bandolome na bandokazi ba bazike balizibe ngwe bali mu bukalu nambe kuliziba ngwe kubesi bwino mwafwa ya buzike. Hans itunabanga kwendeka byendi ngwendi: “Bandolome bamo bakendeka ngwabo, ‘Mwafwa bika kuwambatele? Unakolo.’ Majwi a cifweci asa kuzeyesa bazike na kubalingisa balizibe ngwabo banapande kukobela bwasi mu bulo.” Oloni tulinga mwamubwa nga tushangala bandolome na bandokazi ba bazike nga kuli byuma bimo byabibwa bibanalingi.—1 Tesa 5:11.
15. Kwesekesa na cinangulo cili ku mukanda wa Loma 15:2, bika bitunapande kwanuka nga tushaka kukwasa munu kuwana munu wa kulyambata nendi? (Taleni na cikupulo.) (b) Bisimpi muka bimunamono mu vidio?
15 Bati nga tusinganyeka ngwetu ndolome na ndokazi basa kulifwila nga balyambata? Mbimbiliya yatuleke kwaka mu bisinganyeka mubalizibila bakwetu. (Tandeni Loma 15:2.) Bwingi bwa bazike kubesi kushaka kubazimbula ku banu babasa kulyambata nabo, co tunapande kusingimika biyongola byabo. (2 Tesa 3:11) Bamaco banasa kutonda bukwasi, oloni kutwapandele kubakwasa nga kubalombele bukwasi bwetu. e (Prov 3:27) Bekaco bakashaka kupangesa ngila yeka. Lydia ndokazi wa muzike uje wakala mu Germany ngwendi: “Mwasa kubwahesa ngweni owo ndolome na ndokazi ba bazike baliwanene hamo mu cibunga. Mwasa kubwahesa lika ngweni baliwane na kuseza byoshe mu maboko abo.”
Nga bandolome na bandokazi banalikungulula, bazike basa kuwana bakwabo baje bashaka kukobela mu bulo (Taleni paragirafu 15)
16. Baka-Kristu ba bazike banapande kwanuka byuma muka?
16 Tubaboshe twasa kupwa ba kubwahelela na kulikuwa kuyoya, ipwe tu bazike nambe hamo tuli mu bulo. (Samu 128:1) Ngeci, nga mushaka kukobela mu bulo, oloni kanda muciwane munu wa kulyambata nendi, twaleleleniho kwaka mbunge ku kupangela Yehova. Ndokazi Sin Yi uje wakala ku Macao ngwendi: “Simbu imukakala na munu imukalyambata nendi mu Paradaisi yakama nga muyesekesa na simbu imupwa bazike ha simbu ino.” Likuweni simbu imuli mu buzike na kuipangesa mwamubwa. Oloni batico nga munawana munu imushaka kulyambata nendi, co muli mu busamba? Mu cilongesa cinatako, tusimutwiya byuma bimunapande kulinga nga muli mu busamba na munu imushaka kulyambata nendi mangana byuma byende mwamubwa.
MWASO 137 Banakazi na Bandokazi ba Kulongwa
a Nga mushaka kumona indi mwalibwahesela kukobela mu bulo, taleni ñanda ili ha jw.org ya mutwe wa “Dating—Part 1: Am I Ready to Date?”
b MAJWI ABANALUMBUNUNA: Muno mu cilongesa na mu cilongesa cinatako, lijwi lya “busamba” libanapangesa lilumbununa simbu ibalizibuka mwamubwa munalume na munakazi mangana bamone indi basa kulitombola nga bakobela mu bulo. Obu busamba bukashangumuka nga munalume na munakazi balileka ngwabo banalishake, co bukatwalelelaho kweta noho habalikumiiya kulyambata nambe habuhwila.s
c Mazina amo banawatengulula.
d Mu bisemwa bimo, kakangi ndolome ikeye akasimutwiya na ndokazi na kumulomba ngwendi bakale mu busamba. Nameme ngoco, ndokazi nendi asa kulinga ngoco. (Ruthi 3:1-13) Nga mushaka kuziba byabingi, taleni ñanda ya “Young People Ask . . . How Can I Tell Him How I Feel?” mu Toneni! ya Ingilishi ya October 22, 2004.
e Kengeni vidio ya Banatwalelelaho Kulwila Likulahelo Lyabo—Bazike, ha jw.org/mck.
