Munga ya United Nations ikashongangeya banu boshe balikwatasane na kusingimika mashiko aje ana banu lisesa lya kulinga byuma na kunyungilila byuma bili mu kaye. Mwafwa bika? Mu mangazini ya UN Chronicle, Maher Nasser wendekele ngwendi: “Byuma bya kufwa ngwe kushaluka manene nambe kutonola manene, bukenya, kuyandesa manene banu, na kubasindiya kuseza membo abo, mishongo ya kulitambwisa, na bukalu bweka byalisala manene mu kaye koshe.”

Kuli banu bamo bakakundwiya biyongola bya kukala na fulumende imo lika mu kaye koshe. Bamo babo bapwile Dante wa ku Italy uje wayoyele kushwa mu mwaka wa 1265 kutwala 1321. Dante wapwile muka-kulilongesa bisinganyeka bya banu na muka-kusoneka binkumbu, wapwile lalo muka-bupolitiki. Mukwabo wapwile Albert Einstein uje wayoyele kushwa mu mwaka wa 1879 kutwala 1955. Albert Einstein wapwile muka-kulilongesa bya sayansi. Dante walizibile ngwendi nga mafuti atwalelelaho kukala na bifulumende byawo, co mu kaye kumwasa kukala kwoloka. Wendekele majwi endekele Yesu ngwendi: Bumwene buje ‘bulyangunuka na kulilwisa mukati kabwo . . . bukanyonga.’—Luka 11:17.

Munima ya Nzita ya Kaye ya mu Cibali muje mubapangesele bimbomba bibali, Albert Einstein wasonekelele mukanda baka-United Nations mu lipapelo lya mizimbu ha simbu ibalingile ciwano na bamembala babo boshe. Wendekele ngwendi: “Baka-United Nations banapande kulinga mubasela mwoshe mangana kukale fulumende imo lika mu kaye koshe ije yasa kunena kwoloka.”

Kuma twasa kukulahela ngwetu nga baka-bupolitiki bashimbika fulumende imo lika mu kaye koshe, co kukukala linyanyamena, mapakeso, na byuma byoshe bili na kuyandesa banu ndi? Indi tukulahela ngwetu nameme kukale fulumende imo lika anga nayo yonowa kunena kwoloka ngwe mubinonowela bifulumende byoshe ndi? Ebi bihula bitwanukisa majwi endekele Lord Acton wa ku Britain uje wapwile muka-kutondesesa byuma bya kusañulu. Wendekele ngwendi: “Banu bakapangesa nzili mwamubi nga babana moko ha byuma byabindondo, co nga babana moko ha byuma byabingi bakaipangesa manene mwamubi.”

Nga tushaka ngwetu tubaboshe muno mu kaye tukale mu kwoloka, co tunapande kulikwatasana. Oloni bika byasa kunena kwoloka mu kaye? Kuma banu basa kukala mu kwoloka ndi? Mbimbiliya imwesa ngwayo banu boshe tangwa bakakala mu kwoloka. Mu ngila muka? Fulumende imo lika ije ibatwamenena kuli baka-bupolitiki ba linyanyamena kuyasa kunena kwoloka. Oloni fulumende ije yanashimbika Njambi ikeyo lika yasa kunena kwoloka. Eyi fulumende ikamwesa ngwayo Njambi ikeye lika napande kuyula byuma byanatanga. Fulumende muka bene oyo? Mbimbiliya yatumbula eyi fulumende ngwayo “Bumwene bwa Njambi.”—Luka 4:43.

Yesu Kilisitu walumbunwine Bumwene bwa Njambi omwo walombelele ngwendi: “Bumwene bwobe bwije. Cizango cobe bacilinge hano hasi.” (Mateo 6:9, 10) Bumwene bwa Njambi bukalinga cizango ca Njambi hano hasi, kesi cizango ca bifulumende bije byakala na cipululu na kushaka kuyula banu mu ngila yaibi.

Bumwene bwa Njambi bakabutumbula lalo ngwabo “Bumwene bwa mwilu.” (Mateo 5:3) Mwafwa bika? Mwafwa obu Bumwene bukayula kaye koshe oku buli mwilu. Eci cilumbununa bika? Bumwene bwa Njambi kubukatondo bimbongo nambe bukwasi bwa kutundilila ku banu. Banu boshe babukayula obu Bumwene bakabezika manene.

 Njambi nangula Yesu Kilisitu kupwa Mwene wa Bumwene bwa Njambi. Mbimbiliya inendeka hali Yesu ngwayo:

• “Akapwa muka-kutuswana . . . Nzili yendi ikakola mbe, co bumwene bwendi bukapwa bwa kwoloka simbu yoshe.”—Isaya 9:6, 7.

• “Bamwanene moko na kasingimiko na nzili ya Bumwene, ngeci bene banu ba ku mafuti oshe na miyati yoshe ya banu na banu baka-kwendeka mu bindaka byeka bamupangele . . . Bumwene bwendi kubukahu.”—Ndanyele 7:14.

• “Nzili ya kuswana kaye ololo inakundama kuli Mwene [Njambi] na Wakubwabesa wendi [Kilisitu].”—Kujombolola 11:15.

Byuma byalombele Yesu bikalishulisilila omwo Bumwene bwa Njambi bukalinga cizango ca Njambi hano hasi. Ha simbu oyo banu boshe bakalilongesa mwakunyungila byuma mu kaye, co byuma byoshe bya kuyoya bikasholoka mwamubwa.

Kutundaho lalo banu boshe baje bakakala mu Bumwene bwa Njambi, bakalilongesa byuma byabingi. Boshe bakalilongesa mashiko a kulifwa. Banu boshe bakalikwatasana. Ku Isaya 11:9 ngwabo, mu Bumwene bwa Njambi kumukakala “cuma cimo ca kubulumuna nambe bubi. Lifuti likashula na mana a kuzibuka Shukulu Kalunga ngwe mema a kalunga mwakajalela.”

Banu boshe hano hasi bakakala mu kwoloka. Ku Myaso 37:11 ngwabo: “Bakajolela na kukala mu kwoloka. Mu kwita kwa simbu, kutukasimutwiya lalo ha byuma bya kufwa ngwe bukenya, kubihya kwa byuma, buhutu na binzita, mwafwa kubikakalako. Ebi byuma byoshe bikalishulisilila tangwa lika? Bumwene bwa Njambi bukashangumuka tangwa lika kuyula kaye koshe? Bumwene bwa Njambi bukalinga bika mangana bumanese byuma byabibi? Tunapande kulinga bika mangana Bumwene bwa Njambi butukwase? Tucisimutwiyeni ha bihula ebi.