Omwo bana ba sikola bakele mu bungenzi, bakwenje bamo mukati kabo, balingile mulonga wa kulilala na mukwenje mukwabo. Aba bana ba sikola bakobelele ha sikola imo ya kutsimana manene mu Canada. Ebi byuma mubyalingiwile, Leonard Stern wasonekele mu lipapelelo lya mizimbu lya Ottawa Citizen ngwendi: “Kulilongesa manene, kukala na cashu ca kusinganyeka, nambe kukala na bufuko bwabwingi kukwonowesa banike kulinga byuma byabibi.”

Stern wendekele lalo ngwendi: “Cuma ca seo cibanapande kulinga bisemi cinapu kulongesa bana babo mwakukela na futisi yaibwa. Oloni bisemi babangi bakashongangeya bana babo balilongese manene mangana bawane bipangi bije bibanenela bimongo byabingi.”

Nameme kuya ku sikola kwapwa kwakubwa, oloni kukulingisa munu ahyane mashungu nambe biyongola byabibi. Kuli kutwasa kuwana bilongesa bije byasa kutukwasa tukale na futisi yaibwa?

Mbimbiliya yapwa ngwe kalikengelo. Mututandamo, tumona hayalenga nzili yetu na buzeye bwetu. (Yakomba 1:23-25) Kutanda Mbimbiliya kutukwasa mu bingila byabingi. Kukatukwasa tutenguluke na kukala na bifwa bije bitukwasa kuyoya mu kwoloka. Ebi bifwa binapu bubwa, ngozi, kukala na mbunge ya kubandamena, kukwata mbunge na cizemo. Cizemo banacitumbula kupwa cifwa cije “cikakutila byuma byoshe hamo lika mu bumo bwa bubwa” nambe ngwetu cikakwatasanesa banu. (Kolose 3:14) Mwafwa bika cizemo capwa cifwa ca kulitila? Tucimoneni biyendeka Mbimbiliya hali eci cifwa.

• “Cizemo cili na lukakateya, na kutetela, cizemo kucesi na lifuwa nambe kulyalesa, cizemo kucesi kulilwisa, cizemo kucesi kulitondela byaco cikeco babenya, nambe kucesi kulubala, cizemo kucesi kukala na likitikiti ha byuma byabibi, cizemo kucesi kujolela bubi oloni cijolela busunga. Cizemo kucesi kwonwa, . . . . Cizemo capwa ca myaka yoshe.”—1 Kolinte 13:4-8.

• “Nga uzema mukweni, co kuukasa kumulinga mwamubi embwe.”—Loma 13:10.

• “Hakamwa ya byoshe ebi, lizemeni umo na mukwabo na nzili, omwo cizemo cikafwiki bibi byabingi.”—1 Petulu 4:8.

Mukalizibi bati mumukakala na banu baje bamizema? Mukalizibi kushubuluka na kukala mu kwoloka ndi? Eyo, mwafwa muzibuka ngweni bashaka mukale mwamubwa, ngeci kubasa kulinga byuma bije bimibulumuna nambe kumizibisa kubabala ku mbunge.

Cizemo casa kulingisa banu balyane kulingako byuma bimo bya kufwa ngwe kutengulula futisi yabo mangana bayoye mu kwoloka na bakwabo. Cakumwenako, munalume umo washakele kusikama sikama na mutekulyendi, oloni kwakele bukalu. Owo munalume wakele na kusipa manene, ngeci ishemweno kashakele ngwendi asipe oku ali na mwanike. Owo munalume walingile bati? Nameme wakele na kusipa ha myaka 50, oloni walikelele kusipa mwafwa wazemene manene mutekulyendi. Cizemo cilina nzili.

 Twasa kulilongesa kukala na cizemo. Bisemi bali na cipangi cakama manene ca kulongesa bana babo mwakukela na cizemo. Bakalele, kunyungilila na kukwasa bana babo nga bali na kubinja na kubazembeleka nga banalubala. Bisemi bababwa bakasimutwiya na bana babo na kubalongesa. Bakanyanyamesa lalo bana babo kwitila mu kubalongesa mwakukela na futisi yaibwa. Co lalo bisemi bababwa bakakela bana babo mwanja waubwa.

Calubinda, bisemi bamo bakonowa cipangi cabo ca kulongesa bana babo. Kuma oku kulumbununa ngwabo bana babo kubasa kukala na futisi yaibwa ndi? Embwe. Nameme bakulunu baje banakolela mu binaanga muje mwalisala banu ba futisi yaibi, bakatengulula futisi yabo na kupwa banu bababwa. Ngwe mutumwena mu cilongesa cinatako aba bakulunu banambateselela na baje basholokele ngwe kubasa kutengulula futisi yabo.