‘Kesi mulishoshomwene bya litangwa lya imene, omwo litangwa lya imene likalimwena likelyo babenya.’​—MATEO 6:34.

Bicilumbununa cinangulo: Mu kuyoya kwetu kwa litangwa na litangwa, tukalishoshomwena. Oloni kesi mubwezelele bishoti bya litangwa lya imene ku bishoti bya lelo. Kesi mulishoshomwene bya litangwa lya imene.

• Kulishoshomwena kwasa kunena bishoti. Zibukeni byuma ebi bibali: Ca kulibanga, byuma bimo bikanene bishoti kumwasa kubijenjuka. Kushota mbunge ha byuma bije kumwasa kujenjuka kubwezelela lika ku bishoti byeni. Ca mu cibali, zibukeni ngweni kakangi byuma kubyesi kulingiwa kwesekesa nomwo mutukasinganyekela.

‘Mana a kutunda mwilu apwa amabwa.’​—YAKOMBA 3:17.

Bicilumbununa cinangulo: Kesi musinganyeke ngweni munapande kupwa ba kulumbunuka. Kesi mubandamene ngweni bakweni nambe yeni munapande kulinga byuma mu ngila yaibwa manene.

• Pweni ba kulikehesa na kukala na bisinganyeka byabibwa, co zibukeni hayalenga nzili yeni na nzili ya bakweni. Nga mulinga ngoco, co mutepulula ku bishoti byeni nebi bya bakweni na kupangela hamo nabo mwamubwa. Co lalo kaleni na nzanzu. Nga mujolajola nameme byuma bimo kubyendele mwamubwa, mwasa kutepulula ku bishoti byeni na kulizibako mwamubwa.

“Munu uje azibuka mwamubwa byuma akasimpi.”—VISIMO 17:27.

Bicilumbununa cinangulo: Kubabalesa mbunge kwasa kutwonowesa kusinganyeka mwamubwa, ngeci esekeni kusimpa.

• Zibukeni byuma bikamilingisa mukale na bishoti, nomwo mumukalizibila. Cakumwenako, nga muli mu bishoti, iluleni bisinganyeka byeni, mumulizibilamo na mumulingilamo byuma. Simbu imo mwasa kubisonekako hamo. Nga muzibuka bimukalingi mumukakala mu bishoti, co mwasa kubitepulula mwamubwa. Waneni bingila mwakumanesela byuma bije bili na kuminenela bishoti. Nga kumwasa kulinga ngoco, waneniko bingila mwakubitepulwilamo. Mwasa kwaka mbunge ku bipangi nambe kupangesa bwino simbu yeni.

• Esekeni kumona byuma mu ngila yeka. Hamo byuma bili na kuminenela bishoti kesi bikebyo bili na kunenela bakweni bishoti, mwafwa tukamono byuma mu bingila bya kulisezaseza. Tusimutwiyeni ha byuma ebi bitatu bimwasa kulinga:

  1. Kesi muzambwile kusinganyekela bakweni byuma byabibi. Simbu imo, munasa kukala mu mukana, co munu umo amitetebeya kulutwe. Nga musinganyeka ngweni nalingila shakelo, co mwasa kulubala. Oloni kesi muzambwile kusinganyeka ngoco. Hamo kalingilile shakelo.

  2. Moneni bubwa mu byuma binalingiwa. Kutanda nambe kupangako byuma bimo omwo mubandamena ndotolo nambe fulai, kumikwasa mumone ngwe kukwetile simbu yailaha manene.

  3. Singanyekeseseni mwamubwa ha byuma binalingiwa. Lihuleni ngweni: ‘Obu bukalu bwasa kupwa bwakama imene nambe calumingo cijaho ndi?’ Zibukeni bukalu bwabundondo na bukalu bwakama.

‘Byuma byoshe binapande kulingiwa mwamubwa na muje mubinapande.’—1 KOLINTE 14:40.

Bicilumbununa cinangulo: Esekeni kunoneka mwamubwa byuma mu buyoye bweni.

• Tubaboshe twashaka kunoneka mwamubwa byuma mu buyoye. Cuma cimo cikonowesa banu kunoneka mwamubwa bya kulinga cinapu kukala na nzengulu. Nzengulu ikonowesa bipangi byabingi kuhwa bwasi. Ebi byuma bibali binatako byasa kumikwasa.

  1. Bwaeseni cinoneko cije cimwasa kukabangeya.

  2. Zibukeni mwakumanesela byuma bije bikalingisa mukale na nzengulu.

“Mwamubwa kukala lika na byabindondo mu kwoloka kutubakana kuungama bisimbu byoshe na kupanga na maboko abali mu kusheka lihunzi.”—MUKA-KWAMBULULA 4:6.

Bicilumbununa cinangulo: Baka-kupanga manene simbu yaingi kubasa kulikuwa bubwa butunda mu bipangi bibanapanga na “maboko abali.” Kubasa kuwana simbu na nzili ya kulikuwa byuma bibanapanga.

• Moneni bipangi na bimbongo mu ngila inapande. Kukala na bimbongo byabingi keti kukekwo kukanene kubwahelela nambe kutepulula ku bishoti. Oloni kunasa kutunenela bishoti byabingi. Ku mukanda wa Muka-kwambulula 5:12 ngwabo: “Muka-kufuka, nambe nakuta kasa kulala tulo.” Ngeci, pangeseni mwamubwa bimbongo bimuli nabyo.

• Waneni simbu ya kulihwimisako. Mwasa kutepulula ku bishoti nga mulinga byuma bimukalikuwu. Oloni byuma bimo bya kulizima nabyo buli bya kufwa ngwe kuliyongwela lika byuma byoshe bija ha TV, kubyasa kumikwasa.

• Pangeseni mwamubwa makina. Kesi mumanesele manene simbu yaingi ku kutanda mizimbu ya ha makina nambe kumanesela simbu ku kutuma tu mizimbu ha intaneti. Kesi mutande nambe kusoneka byuma bya ku bipangi nga kumwesi na kupanga, kubanga nga munapande kulinga ngoco.

“Bweho bwa kutakamesa mubila bukwasa.”—1 TIMATEO 4:8, NWT.

Bicilumbununa cinangulo: Kweha bweho bwa kutakamesa mubila kushwa kumo kumikwasa mupweko ba kulikangula.

• Liziliseni kulinga byuma bije bimikwasa mulikangule. Kulinga byuma bije bitakamesa mubila kumikwasa musinganyeke mwamubwa na kutepulule ku bishoti. Lyeni bya kulya bije byasa kumikwasa, co kesi mulyumine bya kulya. Waneni simbu yaingi ya kulala.

• Nga mushaka kumanesa bishoti, kesi mupangese “bingila” byabibi bya kufwa ngwe kusipa makaya nambe kupangesa bumbanda bwa kupendesa na kunwa manene bwala. Mu kwita kwa simbu, ebi byuma byasa kubwezelela ku bishoti byeni. Byasa kumibinjisa nambe kumimanesela bimbongo byeni.

• Limoneni na ndotolo nga bishoti byamitumina manene. Kumwapandele kuziba shwamwa kuya ku cipatela.

‘Nangukeni byuma bije binapu bya seho.’—FILIPU 1:10, NWT.

Bicilumbununa cinangulo: Anguleni byuma bya seho.

• Nonekeni byuma bimutonda kulinga kwesekesa na seho yabyo. Oku kumikwasa kuzibuka bipangi bimunapande tahi kulinga, bimunapande kwana banu beka na bipangi bije kumwapandele kulinga.

• Ha calumingo, sonekeni bipangi bimulinga mangana mumone mumupangeselamo simbu yeni. Co waneni bingila byeka bya mwakupangeselamo mwamubwa simbu yeni. Nga mupangesa mwamubwa simbu yeni,co kumukala manene na bishoti.

• Waneniko simbu ya kulihwimisa. Kulihwimisako nameme ha simbu yaindondo lika kwasa kumyana lalo nzili na kutepulula ku bishoti byeni.

“Cishota-mbunge capwa citele ca kulema, oloni majwi a ngozi anena kubwahelela.”—VISIMO 12:25.

Bicilumbununa cinangulo: Majwi a ngozi abatuleka bakwetu asa kutuzembeleka.

• Lekeniko munu imwakulahela, bishoti byeni. Asa kumikwasa mumone byuma mu ngila yeka, nambe kumikwasa kuwana mwakumanesela bukalu bweni. Co lalo kujeneka kulyana manene mulonga kwasa kumikwasa mutepululeko bishoti byeni.

• Lombeni bukwasi. Mwasa kulombako bakweni bamikwase ku bipangi.

• Nga munu imukapanga nendi ikeye ali na kuminenela bishoti, waneniko bingila mwakumanesela bukalu. Cakumwenako, mwasa kusinganyekako ngila yaibwa ya kumulekelamo mumuli na kulizibila. (Visimo 17:27) Nga kulinga ngoco kukumanesa bukalu, hamo mwasa kutepulula ku simbu imukakala nendi.

“Babwahelela baje banazibuka ngwabo bali mu bujene bwa byuma bya ku sipilitu”—MATEO 5:3, NWT.

Bicilumbununa cinangulo: Yetu banu kututondo lika bya kulya, bya kuzala, nambe binjubo. Oloni tutonda na byuma bya ku sipilitu. Twasa kupwa ba kubwahelela nga tuzibuka ngwetu tuli mu bujene bwa ku sipilitu na kulingako bimo.

• Lilombelo lyasa kutukwasa manene. Njambi amilanya ngwendi ‘mwake bukalu bweni bwoshe hali ikeye, mwafwa ikeye ali na kumilela.’ (1 Petulu 5:7) Kulombela na kusinganyekesesa ha byuma byabibwa kumikwasa mukale mu kwoloka.—Filipu 4:6, 7.

• Tandeni byuma bije bimikwasa mulikute busamba na Njambi. Binangulo bibanasoneka omu mu Toneni! binatundu mu Mbimbiliya, co banabisoneka mangana bimikwase ku sipilitu. Co lalo bimikwasa mubwezelele ku ‘mana eni na kukala na cashu ca kusinganyeka.’ (Visimo 3:21, NWT) Lyakeleni cilengo ca kutandatanda Mbimbiliya. Mwasa kushangumukila ha mukanda wa Visimo.