Mbimbiliya Ikatengulula Buyoye Bwa Banu

BIKA byashongangeyeye muka-kwimba myaso ya likamba wa kukundumana alilongese kuzema banu na kubakwasa? Bika byakwasele munalume umo wa ku Mexico ecele bilinga byabibi? Bika byalingisile muka-kulihyana na bikinga wa ku Japan alikele kulihyana na kushangumuka kupangela Njambi? Tusimutwiyeni ha byuma bibanendeka aba banu.

“Njapwile njiwakulyalesa na likamba na butenu”—DENNIS O’BEIRNE

MWAKA WA KUSEMUKA: 1958

LIFUTI KWANASEMUKILA: ENGLAND

YOYESI YENDI YA LAJA: MUKA-KWIMBA MYASO YA KASAUNTU WA KUKUNDUMANA

BUYOYE BWANGE BWA KUNIMA: Baka-tate bapwa ba Irish, ngeci nange njakolelele mu bulombelo bwa Irish Catholic. Kakangi njakele na kuya ku ceci likalyange, oloni kunjakele na lishungu lya kuyako. Nameme ngoco, njashakele kuzibuka busunga hali Njambi. Njakele na kulombela Lilombelo lya Mwata simbu yoshe, co munjakele na kulala ha mwela butsiki njakele na kusinganyekesesa bililumbununa eli lilombelo. Njakele na kulyangununa mu mitamba, co njakele na kusinganyekesesa biulumbununa mutamba na mutamba.

Munjakele na kukola, njalikwatasanene na banu babasana ngwabo marasita. Njazemene lalo cibunga ca bupolitiki ca Anti-Nazi. Oloni njalikobelesele mu bilinga bya kutengulukila bibakele nabyo baka-kwimba myaso ya likamba. Njakele na kupangesa bumbanda bwa kupendesa, maneneni lyamba. Co njakele na kulisipa litangwa na litangwa. Kunjakele na kusinganyeka ngwange banu banjimona bati, njakele na kunwa manene bwala, na kwaka mwonyo wange mu bushonde, co lalo kunjakele banu mbunge. Njapwile munu wa kukundumana, kunjakele na kwendeka na munu kubanga njamono ngwange byasimutwiya binanjii ku mbunge. Kunjashakele nameme kunjikupula. Munjikanuka munjafwililile kunima, njamono ngwangwe njapwile njiwakulyalesa na likamba na butenu. Munu injakele na kumwesa ngozi nambe kwana cuma kubanga uje napu kabusamba wakama kuli yange.

Munjakele na myaka 20 njashangumukile kuzema Mbimbiliya. Kabusamba kange uje wapwile muka-kulandesa bumbanda bwa kupendesa, wakele na kutanda Mbimbiliya te ali mu kamenga, co twasimutwiiye simbu yailaha bya bulombelo, kulumbununa bya ceci na nzili yali nayo Satana hano ha kaye. Njalandele Mbimbiliya, co njashangumukile kulilongesayo likalyange. Nange na kabusamba kange twakele na kutanda mitamba imo ya mu Mbimbiliya, co tusimutwiya bitunalilongesa, co obyo bene bikebyo bitukulahela. Twalingile ngoco ha bingonde byabingi.

Mutwakele na kutanda Mbimbiliya twawanene byuma binatako: twawanene ngwetu tuli na kuyoya mu matangwa a mamaneselelo a kano kaye; baka-Klistu banapande kwambulula muzimbu waubwa wa Bumwene; kubapandele kupwa baka-kaye, kwambateselela na bupolitiki; co lalo twawanene ngwetu biyendeka Mbimbiliya bikwasa munu akale na futisi yaibwa. Twalimwenenene bwino ngwetu Mbimbiliya yapwa ya busunga, co lalo ngwetu kunapande kukala bulombelo bwa busunga. Oloni bulombelo mukoni? Twasimutwiiye ha maceci a kutsimana na ma yunifomu abo na bilika byabo nomu mubakele na kulikobelesela mu bupolitiki, co twanangukile ngwetu Yesu kabilingile bije. Twamwene ngwetu Njambi kesi na kubapangesa, mukemwo twayongwele ngwetu tucimone tahi bulombelo buje kubwatsimanene mangana tumone byabwo.

Twakele na kusimutwiya na banu ba muje mu bulombelo na kubehula bihula. Twazibukile biyendeka Mbimbiliya ha cihula na cihula citwakele na kwihula, co twakele na kuzibuka indi bikumbululo byabo byalitombola na Lijwi lya Njambi. Simbu yoshe mutwakele na kulitepa na baje banu, njakele na kulomba Njambi ngwange, ‘Nga baje banu bemanena bulombelo bwa busunga, co njishongangeye njikaliwane nabo lalo.’ Kwetile bingonde, oloni kunjawanene cibunga cakumbulwile bihula byetu kutundilila mu Mbimbiliya. Co lalo kunjakele na lishungu lya kushaka kuliwana nabo lalo.

Kukapwa muje, nange na kabusamba kange twaliwanene na Bakaleho ba Yehova. Ngwe mutwakele na kulinga simbu yoshe, nabo twabehwile bihula, oloni babikumbulwile kupangesa Mbimbiliya. Bibendekele byalitombwele mwamubwa nebi bitwabangele kulilongesa. Ngeci twatwaleleleho kubehula bihula bije kanda tuwane laja bikumbululo mu Mbimbiliya, bya kufwa ngwe Njambi wamona bati kusipa na kupangesa bumbanda bwa kupendesa. Bakumbulwile lalo kupangesa Mbimbiliya. Co twatabele kuya ku biwano ku Njibo ya Bumwene.

Kwanjikaluwilile kuya ku biwano. Njapwile manene munu wa kukundumana mukemwo kunjashakele baje banu banzanzu, banazala mwamubwa banjishwene. Njakele na kumona ngwange bamo bakele na biyogola byabibi hali yange mukemwo kunjashakele kuya lalo ku biwano. Oloni ngwe mwa simbu yoshe, njalombelele kuli Njambi ngwange anjane lishungu lya kuliwana lalo na baje banu nga bemanena bulombelo bwa busunga, co njakele manene na lishungu lya kushaka kulilongesa Mbimbiliya na Bakaleho.

MBIMBILIYA MUYATENGULWILILE BUYOYE BWANGE: Njazibukile ngwange njapandele kulikela kupangesa bumbanda bwa kupendesa, co haje bene njabwecelele. Oloni bukalu bwapwile kusipa. Njesekele bisimbu byabingi ngwange njilikele kusipa, oloni njonowele. Munjazibile bakwetu baje balikelele kusipa, njalekele Yehova ei ñanda. Mukwita kwa simbu Yehova wanjikwasele, co njalikelele kusipa. Njalimwenenene seho ili mu kwendeka busunga kuli Yehova na kumuleka byoshe bili ku mbunge mu lilombelo.

Cuma cikwabo cakama cinjapandele kutengululako capwile zalesi yange. Munjaile lwakulibanga ku biwano ku Njibo ya Bumwene, njapentele mibala-mibala ya blue mu mutwe. Kutundaho, njapentelemo mubala wa orange. Njazalele bizalo bya kusona-sona. Nameme Bakeleho banjikwasele njikale na zalesi yaibwa, kunjamwene seho ya kutengululako. Kukapwa muje, njasinganyekesesele ha cisoneka ca 1 Yowano 2:15-17 cije cendeka ngwaco: “Keti muzeme kaye nambe byuma bili mu kaye. Nga munu azema kaye, co cizemo ca Tate kucesi muli ikeye.” Njanangukile ngwange sholokesi yange yamwesele ngwayo njazemene kaye. Njapandele kutengululako mangana njimwese ngwange njazema Njambi. Ngeci njatengulwileko.

Mu kwita kwa simbu, njanangukile ngwange keti Bakaleho bashakele ngwabo njiyayaye ku biwano bya baka-Klistu. Mukanda wa Vahevelu 10:24, 25 wanjikwasele njinanguke ngwange Njambi ikeye washakele njilinge ngoco. Munjashangumukile kuwaniwa ku biwano byoshe na kulizibuka na banu, njalyangwilile kulikundika kuli Yehova na kunjimbwitika.

BUBWA BUNATUNDUMO: Njikazibi kubwaha manene kuzibuka ngwange Yehova ashaka ngwendi tulikute busamba bwa kukanyama nendi. Ngozi yendi ikanjishongangeya njimutembwinine na kubangeya mwanja wa Munendi Yesu Klistu mu kuyoya kwange. (1 Petulu 2:21) Njinalilongesa ngwange omwo njili na kulifwita kukala na bifwa byabibwa ha kupwa muka-Klistu, bakwetu banapande kunjizibukilako hamo. Njinalifwiti kumwesa cizemo na kwaka bakwetu mbunge. Njikeseka kutembwinina Klistu munjikayoyelamo na munakazi wange na munange wa munalume. Njazema manene bandolome na bandokazi bange. Kukabangeya Klistu kunanjikwasa njikwate mbunge, kunalingisa bakwetu banjisingimike, co kunanjikwasa njimwese cizemo ku bakwetu.

“Banjimwene kupwa nji wa seho.”—GUADALUPE VILLARREAL

MWAKA WA KUSEMUKA: 1964

LIFUTI MWANASEMUKILA: MEXICO

YOYESI YENDI YA LAJA: WAYOYELE BUYOYE BWA BUKWIZI

BUYOYE BWANGE BWA KUNIMA: Yange wa bu 7 mwimo lyetu. Njakolelele ku Hermosillo mu Sonora ku Mexico ku mwela umo wa kuhutuwa manene. Batate batsile oku njicili mwanike wamundondo, ngeci banana bakebo bakele na kutulela. Kakangi njakele na kwenda mendi-mendi mwafwa kutwakele na bimbongo bya kulanda makatulo. Njashangumukile kupanga oku njicili mwanike mangana njikwase naanga yetu. Twakele tubabengi ku njibo ngwe lika mwa binaanga bikwabo.

Kakangi banana kubakele na kuwaniwa ha njibo mangana base kutunyungilila ha kupwa banike. Munjakele na myaka 6, mukwenje umo wa myaka 15 washangumukile kunjilala. Watwaleleleleho kunjilala ha simbu yailaha. Kukapwa muje kunjazibukile na byakulinga. Njasinganyekele ngwange kukwabihile kulilala na mukwetu munalume. Munjalombele bukwasi ku bandotolo nambe bakulunu ba bulombelo banjilekele ngwabo bukalu bwahi kukwabihile kuliziba munjakele na kulizibila.

Munjakele na myaka 14, njashangumukile kuzala ngwe mubakazalela banu baka-kulilala mu bushwamwa bumo. Njatwaleleleho kulinga ngoco ha myaka 11, co njakele na kukala na banalume bakuliseza-seza. Mu kwita kwa simbu, njalilongesele mwakubindila biñambu, co njakele na cintolo cacibwa. Nameme ngoco, kunjapwile wa kubwahelela. Kakangi njakele na kuliziba ngwange bananjitengulukila. Njanangukile ngwange binjakele na kulinga keti bikebyo bwino. Njashangumukile kulihula ngwange, ‘Kuma kuli banu bababwa ba seho ndi?’

Njasinganyekele hali yayange wa munakazi. Washangumukile kulilongesa Mbimbiliya na Bakaleho ba Yehova, co mu kwita kwa simbu bamumbwitikile. Wakele na kunjileka byakele na kulilongesa, oloni kunjakeleko mbunge. Nameme ngoco, njakele na kuziba kubwaha kumona mwakele na kuyoyela mu bulo bwendi. Njamwene ngwange ikeye na munalume wendi balizemene manene, co balisingimikile. Balimwesele ngozi. Mu kwita kwa simbu, umo wa Bakaleho ba Yehova washangumukile kulilongesa nange Mbimbiliya. Mutwashangumukile, kunjakeleko manene mbunge. Kukapwa muje byuma byatengulukile.

MBIMBILIYA MUYATENGULWILILE BUYOYE BWANGE: Litangwa limo Bakaleho banjilanyele ku biwano byabo, co njaile. Byuma binjakamwene byanjikomokesele. Banu banjimwene ngwe njiwangoco, oloni Bakaleho bakebo banjisingimikile. Banjimwesele ngozi na kunjimona kupwa wa seho manene. Byuma bibalingile byanjetele ku mbunge.

Njakalimwenenene bubwa bwa Bakaleho munjaile ku ciwano ca citingitingi. Njanangukile ngwange boshe bapwile banu bababwa ngwe lika mwa yayange. Njalyendekesele ngwange aba bakebo banapande kupwa banu bababwa ba seho banjakele na kushakazeka ha simbu yailaha. Cizemo na likwatasano lyabo byanjizibisile kubwaha, ngwe lika mubapangeselele Mbimbiliya mu kukumbulula bihula byoshe. Njanangukile ngwange Mbimbiliya ikeyo yabakwasele bapwe banu bababwa. Co njanangukile ngwange njapandele kutengululako byuma byabingi mu kuyoya mangana njipwe umo wabo.

Njapandele kutenguluka manene bene mwafwa njayoyele buyoye bwakulipwisa ngwe munakazi. Njapandele kutengulula endekesi, bilinga, zalesi, nomu munjakele na kutehwila biñambu byange na kwecela kulikwatasana na babusamba banjakele na kulikwatasana nabo. Babusamba bange ba laja bashangumukile kunjishendumuna ngwabo: “Bika biuli na kulisinina? Wakele na kuyoya lika mwamubwa. Likele kulilongesa Mbimbiliya. Uli na byoshe biutonda.” Cuma canjikaluwilile manene kwecela capwile yoyesi yange ya bukwizi.

Majwi ali ku mukanda wa 1 Kolinte 6:9-11 anjetele ku mbunge, co anjikwasele njinanguke ngwange njasa kutenguluka. Ou mukanda ngwawo: ‘Kuma kumuzibuka ngweni banu ba kujeneka kusungama kubakaswana Bumwene bwa Njambi ndi? Keti bamyungumune. Baka-bupangala, baka-kulemesa tumponya, baka-kulinga bukoi, banalume bataba kubalala ku bakwabo banalume, banalume baje balala bakwabo banalume . . . kubakaswana Bumwene bwa Njambi. Yeni bamo mukemwo mumwafwile. Oloni banamijwelesa.’ Kunima Yehova wakwasele banu batenguluke, co nange wanjikwasele. Kwambatele myaka yaingi oku njili na kulifwita kutenguluka, oloni cizemo cibanjimwesele Bakaleho canjikwasele manene njitenguluke.

BUBWA BUNATUNDUMO: Hano njili na kuyoya buyoye bwabubwa. Njinambata, co nange na mwebwange tuli na kukwasa munetu wa munalume kuyoya mu kulitombola na binangulo bya mu Mbimbiliya. Njinaseze yoyesi yange ya kunima, co njili na kulikuwa byuma byabingi bya ku sipilitu na bipangi bya ku sipilitu. Nji mukulunu mu cikungulukilo, co njinakwasa na bakwetu balilongese busunga bwa mu Mbimbiliya. Kutengulula yoyesi yange kwazibisile banana kubwaha manene mukemwo batabele kulilongesa Mbimbiliya na kubambwitika. Na shongo yange wa munakazi uje wakele na kuyoya buyoye bwa bukwizi napu oni umo wa Bakaleho ba Yehova.

Banu baje bazibukile yoyesi yange ya kunima balimwenenene ngwabo njatengulukile. Njizibuka byanjikwasele njitenguluke. Kunima munjalombele bukwasi kuli baka-cipatela, banjinangwile mu ngila yaibi. Oloni Yehova wanjikwasele mu busanga. Nameme njalizibile kupwa njiwangoco, Yehova wanjimwene na kunjikwasa mu cizemo. Ngeci kuzibuka ngwange Njambi wamubwa wa mana ashaka ngwendi njitenguluke na kuyoya buyoye bwabubwa, kwanjikwasele manene.

“Kunjapwile wa kubwahelela, njalizibile buli na kupwa wangoco.”—KAZUHIRO KUNIMOCHI

MWAKA WA KUSEMUKA: 1951

LIFUTI MWANASEMUKILA: JAPAN

YOYESI YENDI YA LAJA: WAKELE NA KWEHA BWEHO BWA KULIHYANA NA BIKINGA

BUYOYE BWANGE BWA KUNIMA: Njakolelele mu mbongi ya kwoloka mubakele na kututikila mato mu Shizuoka Prefecture ku Japan. Kukekwo kutwakele na naanga yetu ba kupwa 8 mu ka njibo kakandondo. Batate bakele na cintolo mubakele na kubwahesa na kulandesa bikinga. Munjapwile mwanike bakele na kunjitwala kubakele na kwehela bweho bwa kulihyana na bikinga. Co nange njabuzemene. Kutundaho, batate bashakele ngwabo nange njishangumuke kweha buje bweho. Ngeci munjakele na kukola bashangumukile kunjilongesa manene mwakwehela buje bweho. Munjakele ku sekondali njawinine binganja bitatu ha myaka itatu mu bweho bwa kulihyana na bikinga. Banjilanyele mangana njiye ku yuniveziti, oloni njalyangwilile kuya lika ku sikola ya kucoba bikinga. Munjakele na myaka 19, njapwile muka-kulihyana na bikinga wa kuhya.

Cilengo cange capwile ca kupwa wakulibanga mu bweheo bwa kulihyana na bikinga mu Japan. Njashakele kukala na bimbongo byangi mangana njikwase baka-naanga yange kuyoya bwino. Njalingile munjaselele mwoshe mangana njilizilise manene. Munjakele na kuliziba kujuka nambe kuliziba ngwange cipangi capwile cacikalu njakele na kulyendekesa ngwange eci cikeco cipangi cange, ngeci njinapande kutwalelelaho lika. Co njatwaleleleleho. Njashangumukile kuwana byabibwa mu kufwitangana kwange. Mu mwaka wakulibanga, yange njahyanene na kupwa wakulibanga mu bweho. Mu mwaka wateleko, njakobelele mu cibunga ca baka-kuhyana manene mu Japan. Ha bisimbu 6, yange njakele na kupwa wamucibali ku kuhyana.

Munjatwaleleleleho kuhyana njatsimanene manene mu Tokai ku Japan. Njashakele manene kulihyana. Mu kwita kwa simbu banjisingimikile manene. Banjibwezelelele ku bimbongo bibakele na kunjana, co njanangukile ngwange njasele kulanda byoshe-byoshe binjashakele. Njalandele njibo ili na mulili mwakunyamesela mubila muje mwakele makina amabwa manene. Co lalo, njalandele na mota yaibwa ya kweta ku ndando injalandele njibo. Njalandele libu haje hakele laja mitungo na kutunda mitungo ikwabo mubasa kupangela baka-makampani mangana njinyungilile bimbongo byange.

Nameme ngoco, kunjapwile wa kubwahelela, njalizibile buli na kupwa wangoco. Ha simbu ije te njinambata, co twakele na bana batatu babanalume. Oloni kakangi kunjakele na kukwata mbunge. Njakele na kutenukila mwebwange na bana bange nameme ha koma kakandondo lika. Bashangumukile kunjitalesesa mwamubwa ku cihanga mangana bazibuke indi njinalubala.

Mu kwita kwa simbu, mwebwange washangumukile kulilongesa Mbimbiliya na Bakaleho ba Yehova. Oku kukekwo kwatengulwile byuma byabingi. Wanjilekele ngwendi washakele kuya ku biwano bya Bakaleho, ngeci njamulekele ngwange tuya tubaboshe ha kupwa naanga. Njicanuka lije litangwa butsiki mukulunu umo mwatumine foni ku njibo yetu na kushangumuka kulilongesa nange Mbimbiliya. Binjakele na kulilongesa byanjetele manene ku mbunge.

MBIMBILIYA MUYATENGULWILILE BUYOYE BWANGE: Kunjikebala muwanjikwaselele mukanda wa Efeso 5:5. Wendeka ngwawo: “Kukwesi muka-bupangala, nambe muka-mazilo, nambe muka-nuna—kulumbununa muka-kulemesa tumponya—akakala na buswana mu bumwene bwa Klistu na Njambi.” Njanangukile ngwange bweho bwa kulihyana mu kucoba bikinga bwapwile bwa linyanyamena buje bwakele na kukundwiya nuna. Citakutaku cange cashangumukile kunjipaya. Njanangukile ngwange nga njishaka kuzibisa Yehova Njambi kubwaha, njinapande kulikela kweha buje bweho. Kukwapwile kwakwasi kwangula byakulinga.

Ha simbu ije hakeho hanjehelele kulihyana kwa kulitila, co njabandamenene byabingi. Oloni njanangukile lalo ngwange kulilongesa Mbimbiliya kwakele na kunjikwasa njilizibe kushubuluka kutubakana kulifwita kunjakele na kulinga mangana njihyane mu bweho. Njehele buje bweho lutatu kutunda hanjashangumukilile kulilongesa Mbimbiliya, oloni mu mbunge yange anga njacishakele kweha. Njalishoshomwenene munjasa kukwaselamo naanga yange. Kunjanabyo nabyo ngo. Co lalo baka-naanga yange bashangumukile kunjilwisa ha byuma binjashangumukile kukulahela. Binjangwile kulinga byazeyesele manene batate. Kunjazibukile byakulinga. Njazeyele manene, co cakele na bimbandu mwimo.

Byuma byanjikwasele ha simbu ije yaikalu byapwile kutwalelelaho kulilongesa Mbimbiliya na kuya ku biwano bya Bakaleho ba Yehova. Likulahelo lyange lyashangumukile kukola kamandondo-kamandondo. Njalombele Yehova ngwange atolilile ku malombelo ange na kunjikwasa njilimwene ngwange ali na kuwakumbulula. Bishoti byange byatepulukile omwo munakazi wange wanjilekele ngwendi kukala mu njibo yakama keti kukekwo kumulingisa apwe wa kubwahelela. Njashangumukile kukola ku sipilitu kamandondo-kamandondo.

BUBWA BUNATUNDUMO: Njalimwenenene busunga bwa majwi a Yesu ali ku Mateu 6:33. Wendekele ngwendi: “Twaleleleniho kutonda tahi bumwene bwendi na kusungama kwendi, co ebi byuma bikwabo byoshe bakamibwezelelabyo.” Kanda tujenekeho laja “byuma bikwabo” byendekele Yesu kulumbununa byuma byakulikwasa nabyo mu kuyoya. Nameme kunjesi na kuwana bimbongo byabingi ngwe binjakele na kuwana munjakele na kweha bweho bwa kucoba bikinga, oloni na bimo byahi bitunajeneka ha myaka 20 ineti.

Njikabwahelela manene kupangela hamo na bandolome na bandokazi bipangi bya ku sipilitu. Matangwa ali na kushatuka. Naanga yange nayo ili na kulinga mwamubwa manene. Bana bange batatu babanalume na banakazi babo bali na kupangela Yehova mu kulongwa.