YESU mwakele hano hasi watembwininine mu kulumbunuka bifwa bya Ishe na lingisi yendi ya byuma. Wendekele ngwendi: ‘Kunjasa kulinga cuma cimo na nzili yange babenya, oloni njendeka lika bije byanjilongesele Tate . . . Simbu yoshe njikalingi bije bikamuzibisa kubwaha.’ (Yowano 8:28, 29; Kolose 1:15) Ngeci, nga tuzibuka mwamwenenenemo Yesu banakazi nomu mwasimutwiiye nabo, co tuzibisisa mwabamwena Njambi nomu mutunapande kubamwena.

Mwamwenenenemo banakazi Yesu kwalisezele manene nomu mubabamwenenenemo banu babangi ha simbu ibakele na kusoneka mikanda ya Biñanda Byabibwa. Mu ngila muka? Kuma bilongesa byendi byasa kukwasa banakazi bapwe ba kuzituka ano matangwa ndi?

Yesu kamwene ngwendi banakazi bapwa lika ba kulilala nabo. Bantwama ba bulombelo bwa Bayunda bamo bamwene ngwabo kusimutwiya na munu wa bushwamwa bweka kulingisa munu akale na lishungu lya kulilala. Ngeci, banakazi kubabatabesele kusimutwiya na banalume ku mbunga nambe kwenda kwa kujeneka kulifwika nanga ku mutwe mwafwa babamwene kupwa baka-kunena byeseko. Oloni Yesu ikeye wanangwile banalume ngwendi banapande kukwata mbunge na kusingimika banakazi, keti kubayengula.—Mateo 5:28.

Yesu wendekele lalo ngwendi: ‘Woshe akondola munakazi wendi na kwambata weka alinga mulonga wa bukoi kuli munakazi wendi uje yanakondola.’ (Mako 10:11, 12) Ngeci, wabyanene cilongesa ca bantwama ba bulombelo cije catabesele banalume kukondola banakazi babo “ha mulonga nkala.” (Mateo 19:3, 9) Bayunda babangi kubamwene ngwabo munu wasele kulinga mulonga wa bukoi kuli munakazi wendi. Bantwama ba bulombelo babalongesele ngwabo munalume kasa kulinga mulonga wa bukoi, munakazi lika ikeye asa kulinga ngoco. Libulu limo lyendekele aha ha majwi a Yesu ngwalyo: “Omwo Yesu wendekele ngwendi banalume nabo bapandele kupwa ba kulongwa ku banakazi babo, wamwesele ngwendi wasingimikile manene banakazi.”

Bilongesa bya Yesu bili na kukwasa bati baka-Kilistu ano matangwa? Mu cikungulukilo ca Bakaleho ba Yehova, banakazi bakazituka kusimutwiya na kulemesa Njambi hamo na banalume ku biwano. Kubesi kutewa ngwabo hamo babatala mu kuhenga nambe kukala na cizililo ca kutubakanesa mwafwa bandolome bali na kulinga mwoshe mubasela kumona ‘banakazi ba kukola ngwe baina, na bambanda ngwe bandokazi babo, mu kujela mwoshe.’—1 Timateo 5:2.

Yesu wawaneneko simbu ya kulongesa banakazi. Bantwama ba bulombelo balingisile banakazi bajeneke kuzibuka byuma bibapandele kuzibuka. Oloni Yesu ikeye walongesele banakazi na kubalingisa bazituke kwendeka biyongola byabo. Yesu kabindikile Maliya kutumbama ku mendi endi na kutolilila ku byuma byakele na kulongesa, co wamwesele ngwendi banakazi kubapandele kupanga lika bipangi bya ha njibo. (Luka 10:38-42) Mata ndokazi ya Maliya nendi wawanene bukwasi ku bilongesa bya Yesu. Bikumbululo byendi ku bihula bya Yesu omwo Lazalu watokele bimwesa ngoco.—Yowa 11:21-27.

Yesu wamwene biyongola bya banakazi kupwa bya seho. Ha simbu ije, Bayunda ba banakazi babangi basinganyekele ngwabo basele lika kupwa ba kubwahelela nga bakala na mwana wa munalume, maneneni kapolofweto. Omwo munakazi umo watambekele ngwendi: “Nabezika munakazi uje wakukitile na kukulela!” Yesu wamwene ngwendi ije yapwile simbu yaibwa ya kumuleka cuma ca seho cije casa kulingisa munu apwe wa kubwahelela. (Luka 11:27, 28) Omwo Yesu wendekele ngwendi kwononoka Yehova cikeco cuma ca seho manene, wakwasele uje munakazi ananguke cuma ca seho manene cije citubakana bisemwa bibalingisile banakazi bakabangeye.—Yowa 8:32.

Bilongesa bya Yesu bili na kukwasa bati baka-Kilistu ano matangwa? Mu cikungulukilo ca baka-Kilistu, bakatabesa banakazi kukumbulula ha simbu ya biwano. Bakasingimika banakazi ba kukola mwafwa ‘bakalongesa byabibwa’ mu majwi na mu bilinga. (Tito 2:3) Co lalo babakulahela mwafwa banakwata cipangi cakama ca kwambulula muzimbu waubwa wa Bumwene bwa Njambi.—Myaso 68:11; taleni cipalo ca “ Kuma Kapositolo Paulu Wabindikile Banakazi Kwendeka Ndi?” ha liputa 9.

Yesu wakele mbunge banakazi. Mu simbu ibasonekele Mbimbiliya, bana ba banalume babamwene kupwa ba seho kutubakana bana ba banakazi. Libulu lya Talmud limwesa biyongola bibakele nabyo banu omwo lyendeka ngwalyo: “Nabezika uje ali na bana ba banalume, oloni uje ali na bana ba banakazi ikeye nabindama.” Bisemi bamo bamwene kukala na mwana wa munakazi ngwe citele mwafwa bapandele kumutondela munalume wa kumwambata na kumwana byonda, co lalo kubakulahelele ngwabo abanyunga nga bakulubala.

Yesu wamwesele ngwendi buyoye bwa mwana wa munakazi bwa seho ngwe mwa buyoye bwa mwana wa munalume omwo wasangwile muna Njailosi wa mumbanda na muna fwile wa mukwenje. (Mako 5:35, 41, 42; Luka 7:11-15) Co lalo munima ya kukangwisa munakazi uje wakele na “munzinzime wa kujwala uje wamubinjisile myaka [18]” Yesu wamutumbwile ngwendi ‘muna Abilahama.’ Ei endekesi kuyakele mu mabulu a Bayunda. (Luka 13:10-16) Omwo Yesu wapangesele awa majwi a ngozi na kasingimiko, wamwesele ngwendi uje munakazi wapwile wa seho ngwe mwa banu boshe. Co lalo wamwesele ngwendi wanangukile ngwendi uje munakazi wakele na likulahelo lyakama.—Luka 19:9; Ngala 3:7.

Bilongesa bya Yesu bili na kukwasa bati baka-Kilistu ano matangwa? Endekesi imo ya ku Asia ngwayo: “Kulela mwana wa munakazi kunapu ngwe kushangelela mu citungu ca mukweni.” Bisemi ba banalume baje bapwa baka-Kilistu kubesi kumona byuma mu ngila ei. Bakanyungu mwamubwa bana babo boshe, ipwe banalume nambe banakazi. Bisemi baje bapwa baka-Kilistu bakatwala bana babo ku sikola na kumona ngwabo banalikangula ku mubila.

Yesu wakulahelele banakazi. Mu binkuta bya Bayunda, bukaleho bwa munakazi babumwene ngwe bukaleho bwa ndungo. Muka-kutondesesa mizimbu ya kusañulu wa mu simbu ya tupositolo wa lizina lya Josephus wendekele ngwendi: “Banu kubapandele kukulahela bukaleho bwa banakazi mwafwa bapwa ba kuzeya.”

Yesu ikeye kamwene bukaleho bwa banakazi kupwa bwangoco mukemwo walekele banakazi ngwendi bakambulule bya kusanguka kwendi. (Mateo 28:1, 8-10) Nameme aba banakazi ba kulongwa balimwenenene Mwene yabo Yesu mubamutsiile na kumutsinda, tupositolo kubabakulahelele mubabalekele ngwabo Yesu nasanguka. (Mateo 27:55, 56, 61; Luka 24:10, 11) Oloni omwo Kilistu washolokele tahi kuli bakebo munima ya kusanguka, wamwesele ngwendi wabamwene kupwa banu ba seho baje basele kwana bukaleho ngwe mwa bandongesi bendi bakwabo.—Vilinga 1:8, 14.

Bilongesa bya Yesu bili na kukwasa bati baka-Kilistu ano matangwa? Banalume baje bali na moko mu bikungulukilo bya Bakaleho ba Yehova bakatolilila ku biyongola bya banakazi, co bakamwesa ngwabo babamona kupwa ba seho. Baka-Kilistu baje banambata nabo ‘bakasingimika’ banakazi babo ha kubatolilila mwamubwa.—1 Petulu 3:7; Kushangumuka 21:12.

Nga banalume batembwinina Kilistu, co basingimika banakazi na kubalingisa bapwe ba kuzituka ngwe mwayongwelele Njambi ha kulibanga. (Kushangumuka 1:27, 28) Baka-Kilistu baje banambata kubesi kumona banakazi kupwa bangoco ngwe mubakabamwena banalume babangi. Bakapangesa binangulo bya mu Mbimbiliya, co bakalingisa banakazi babo bapwe ba kubwahelela.—Efeso 5:28, 29.

Yelena mwashangumukile kulilongesa Mbimbiliya, munalume wendi wakele na kumuyandesa. Ou munalume wakolelele mu mutambela muje mwakele manene bukenya. Banalume babangi bakele na kwiba banakazi kwa kujeneka kulizibasana nabo nambe bisemi babo, co lalo bakele na kubayandesa. Yelena wendekele ngwendi: “Binjalilongesele mu Mbimbiliya byanjitakamesele. Njazibukile oni ngwange kwakala umo uje wanjizema manene, wanjimona kupwa njiwaseho, co wanjaka mbunge. Co lalo njakulahelele ngwange nga munalume wange alilongesa Mbimbiliya, co anjizema na kunjaka mbunge.” Biyongola byendi byalishulisilile omwo munalume wendi watabele kulilongesa Mbimbiliya, co bamumbwitikile na kupwa Mukaleho wa Yehova. Yelena ngwendi: “Munalume wange wakele oni na kukwata mbunge. Co twakele na kulikonekela umo na mukwabo kutundilila kwisi ya mbunge.” Ku mamaneselelelo wendekele ngwendi: “Binangulo bya mu Mbimbiliya binanjikwasa kuliziba ngwange njiwaseho kuli muka-limbo lyange, co lalo binanyungilila bulo bwetu.”—Kolose 3:13, 18, 19.

Yelena keti ikeye lika nawana bukwasi ku binangulo bya mu Mbimbiliya. Baka-Kilistu ba banakazi babangi bapwa ba kubwahelela mwafwa bakebo na banalume babo bali na kweseka mwoshe mubasela kupangesa binangulo bya mu Mbimbiliya mu malo abo. Co lalo bakwabo baka-Kilistu bakabasingimika, kubazembeleka na kubalingisa bapwe ba kuzituka nga bali hamo nabo.—Yowano 13:34, 35.

Baka-Kilistu boshe, ipwe banalume nambe banakazi bazibuka ngwabo ha kupwa banu ba kujeneka kulumbunuka boshe banapu byuma bya kutanga bije bibalingisile ‘biyoye buyoye bwangoco.’ Oloni mwafwa ya kushwenya kuli Ishabo wa mwilu Yehova, bali na lilabelelo lya ‘kupatuka ku bundungo bwa kutsa na kukala na bumpau bwa kupatuka kwa bana ba Njambi.’ Ebi binapu byuma byabibwa manene bibanalabelela banalume na banakazi, byakabalingila Njambi uje wabaka mbunge!—Loma 8:20, 21.