Litangwa limo Annette vamuwithilile hathi na kumupika. Annette wendekele ngwendi “Njalingile mwoshe munjathelele mangana njilyamene. Njatambekele, oloni lijwi kulyathzivikile. Njamunakwile, njamulyatele, njamupupile na kumupalutula vyala. Wanjitivile moko ha muvila, ngechi njalithzivile mu vithsiya keke.”

Ngwe yove wakele mu vukalu vwa chifwa echi, ngwe walingile vati?

Nameme walivwahethela mwamuvwa, oloni vyuma vyavivi vyatha kulingiwa, maneneni ha kwenda vuthsiki. Mbimbiliya ngwayo, “Vaka-kushatuka manene kuvethi kuhyana kushatuka thimbu yoshe, cho vaka-mana kuvethi kuwana vufuko thimbu yoshe. Luvinda lukaija ku munu woshe iwoshe.”—Muka-Kwambulula 9:11.

Vanike vavangi vali na kuvapika ku vanu kuvathzivuka, ngwe muchapwile kuli Annette. Veka vakavapiki ku vandambo vavo, nambe kuli vavushoko vwavo. Natalie mwakele na myaka 10, vamupikithile kuli mukwenje umo ivalyatele nendi. Natalie wendekele ngwendi, “Njathzivile manene shwamwa na lyova, naumo wahi injalekele.”

Annette achili na kulyana mulonga ha vyuma vyalingiwile. Wendekele ngwendi, “Njikathinganyeka manene vyuma vivanjilingile ha vuthsiki vuje. Njikathinganyeka ngwange mpamo kunjapindile manene mu kulyamena. Oloni omwo wanjitivile moko, njathzivile muvithsiya keke. Kunjathele kulingaho chimo, oloni njikathinganyeka ngwange njapandele kulingaho chimo njilyamene.”

Natalie nendi achili na kulithziva mulonga. Wendekele ngwendi: “Kunjapandele kukulahela manene uje mwanike wa munalume. Vithemi vange vanjilekele ngwavo njinapande kukala hamo lika na ndokathzi yange omwo tuya na kweha, oloni kunjavatolililile. Njechelelele uje mwanike wa munalume anjipike. Vyuma vyatundilemo vyathzivithile nanga yetu kuvihya, cho njikalyana mulonga ngwange yange njanenethele vyoshe evi. Njikalithzivi manene kuvihya.”

Nga nove ukalithzivi kuvihya ngwe Annette, nambe Natalie, cho thzivuka ngwove munu ivanapiki kethi kushaka ngwendi vamulale. Vanu vamo vakendeka ngwavo kuchethi na vukalu vanalume kupika vanakathzi. Veka ngwavo uje ivanapiki nendi nashakele. Anukeni, naumo wai washaka kumupika. Nga nove vakupikaho laja, cho kethi ulyane mulonga.

Kwapwa kwakwathi kwendeka lika ngwetu “kethi ulyane mulonga,” oloni kwakukalu kutava awa majwi nga vanakupiki. Vanu vamo vakombwo manene ha kuthinganyeka muvavapikile, cho vakoloka lika kulu na kulyana vavenya mulonga. Oloni iya athziva kuvwaha nga woloka kulu? Yove, indi uje nakupikile? Chachivwa kwambulula nga vanakupiki.

Mbimbiliya ngwayo munalume wa kulongwa Yombi mwakele mu vukalu wendekele ngwendi: “Njikendeka vya kulinyenga vije vili mu mbunge yange.” (Yombi 10:1) Nove unatha kuwana vukwathi nga wendeka vukalu vwove. Nga ulekako munu iwakulahela, natha kukukwatha ulithzive ku mbunge hehu.

Omu mukemwo mwalingile Annette. Wendekele ngwendi: “Njalekeleko kavuthamba kange, cho wanjishongangeyele ngwendi njiye na kuleka vakulunu va chikungulukilo. Njalingile ngocho, cho vanjikwathele. Vathimutwiyiye nange lwalwingi, cho vanjithzembelekele ngwavo kunjapandele kulyana mulonga, mwafwa kunjalyangwilile ngwange vanjipike.”

Natalie nendi walekele vithemi vendi. Wendekele ngwendi “Vanjithzembelekele, cho echi chanjikwathele njonowe kuthziva kuvihya na kwombwa.”

Natalie walombele kuli Njambi, cho echi chamuthzembelekele. Wendekele ngwendi: “Kulombela kuli Njambi kwanjikwathele, maneneni mu vithimbu vije njonowele kuleka vakwetu vukalu vwange. Njikathzituka kwendeka nga njilombela, cho echi chikanjana kwoloka na kuthimpa.”

Nove lalo watha kumona ngwove “kuli thimbu ya kwindula.” (Muka-Kwambulula 3:3) Linyunge ku muvila na mu vithinganyeka. Unapande kukala na thimbu yaingi ya kuhwima. Maneneni unapande kukulahela Yehova Njambi uje akatuthzembeleka mu tuyando twetu twoshe.—2 Kolinte 1:3, 4.

Nga munu iuthikama nendi ashaka mulinge vupangala, cho muleke ngwove, “Kunjishaka vupangala,” nambe ngwove, “Kethi unjikwate.” Kethi uthzive lyova ngwove hamo akumbila kuti. Nga nakuvyana mwafwa shove kulinga vupangala, cho kethi munu wamuvwa. Vandamena munu wamuvwa uje akuthingimika na kuthingamika vyuma viwakulahela.

Coretta wendekele ngwendi: “Vanalume ku sikola vakele na kukoka kafunga-mavele kange ka mukati na kwendeka majwi akunjishaula, ngwavo njithziva kuvwaha nga njilala navo.”

Uthinganyeka ngwove vaje vakwenje vakele na

1. Kumushendumuna ndi?

2. Kushakalala nendi ndi?

3. Kushaka kumupika ndi?

Candice wendekele ngwendi: “Mwanike umo wa munalume washangumukile kwendeka nange majwi amavi mu mbasi na kunjikwatakwata. Njachakunwine livoko lyendi ha muvila wange na kumuleka ngwange anjijenjuke. Wanjikengele na matoto.”.

Unathinganyeka ngwove vika vyashakele kulinga ou mwanike wa munalume kuli Candice?

1. Kumushendumuna ndi?

2. Kushakalala nendi ndi?

3. Kushaka kumupika ndi?

Bethany wendekele ngwendi: “Mwaka wali, mwanike umo wa munalume wanjilekele ngwendi wanjithzema, cho washakele ngwendi njipwe nji lipangala lyendi, oloni njamuvyanene lwalwingi. Vithimbu vimo, wakele na kunjikwatakwata. Njamulekele ngwange alikele, oloni kathzivile. Litangwa limo omwo njakele na kuthzala sapato, wanjipashwile mbanda ku matako.”

Unathinganyeka ngwove ou mwanike wa munalume wakele na:

1. Kumushendumuna ndi?

2. Kushakalala nendi ndi?

3. Kushaka kumupika ndi?

Chikumbululo cha C chikecho cha vuthunga.

Munu uje ashaka kupika mukwavo wakala na lukakateya.

Akathindiya mukwavo kweta noho hakamupikila.

Kupika kwapwa kwakuvi mwafwa kwatha kuvulumuna munu.