1, 2. Vika vitunapande kulinga mangana tupwe va kukanyama na kulikangula ku mivila?

TUVAVOSHE twashaka kupwa va kukanyama na kulikangula ku mivila. Nga tushaka tupwe va kukanyama na kulikangula, tunapande kulya vyakulya vyavivwa na kulinyunga mwamuvwa na kulikoveletha mu kweha kuje kukanyametha mivila yetu. Echi chikatondo kufwitangana, mwafwa hakeho hanemana vukangule vwa mivila yetu. Mu chifwa chimo lika, tunapande kupwa va kukanyama mu chuma cheka lalo. Chuma muka vene ocho?

² Ndongethi Yunda watakamethele vaka-Kilisitu ngwendi: “Kaleni mu chithzemo cha Njambi.” Cho wamwethele muvanapande kulingila ngocho. Wendekele ngwendi: “Koletheni mu kukulahela kweni kwa kujela.” (Yunda 20, 21) Vika vimunapande kulinga mangana mukolethe likulahelo lyeni na kutwalelela kukala mu chithzemo cha Njambi? Tuthimutwiyeni ha vyuma vitatu vitunapande kwaka mbunge.

3-5. (a) Satana ashaka ngwendi mukale na vithinganyeka muka ha mashiko a Yehova? (b) Tunapande kumona vati mashiko a Njambi, cho vukwathi muka vutwatha kuwana? Aneni chakumwenako.

³ Cha kulivanga, tunapande kukulahela manene mashiko a Njambi. Muno mu livulu, munalilongethamo vyavingi ha mashiko a Yehova a kujela aje anendeka ha vilinga vyetu. Mwamona vati mashiko a Yehova a kujela? Satana ashaka  kumyungumuna mangana mumone mashiko a Yehova na vinangulo vyendi kupwa vyavikalu. Satana napangetha ovu vutumbe kushwa vene mu lihya lya Endeni. (Kushangumuka 3:1-6). Neni mwechelela Satana amyungumune ndi? Echi chili kuli yeni vavenya mumwamwenamo vyuma.

⁴ Chakumwenako: Thinganyekeni ngwe muli na kwenda mu chitungu chachivwa, cho mutulukwa mwela umo vanauthiti mu chipatanga chachilaha. Ou mwela wacho uli na kusholoka mwamuvwa manene. Ha kulivanga, munatha kuthinganyeka ngweni echi chipatanga chinamyonwetha kukovela mukati. Oloni omwo mushumbililamo, mumona muli ndumba ali na kumimwengelela. Mwatha kukandelela ngweni echi chipatanga chinaminyungilila kuli uje ndumba. Kuma kuli chikashama umo wa vukalu ali na kumimwengelela ano matangwa ndi? Lijwi lya Njambi litunangula ngwavo: “Kethi mupende pweni vaka-kukengelela. Chitothzi cheni Liyavolo ali na kwendangana na kwanena ngwe ndumba ashakethzeka umo ngechi amuthanyothzole.”—1 Petulu 5:8.

⁵ Satana napu chikashama umo wa vukalu manene. Yehova kashaka ngwendi Satana atuthanyothzole, mukemwo natwana mashiko aje atunyungilila ku “matumbe amavi” ou chikenya. (Efeso 6:11) Omwo tuthinganyekethetha ha mashiko a Njambi, tunapande kumona chithzemo cha Tate yetu ali mwilu. Nga mashiko a Njambi tuwamona ngocho, cho atha kutunyungilila na kututhzivitha kuvwaha. Ndongethi Yakomba wathonekele ngwendi: ‘Woshe uje akengethetha mu mashiko a kujela aje akapatula vanu, na kuwapangetha,  . . Njambi akamuvethzikitha mu vyuma vyoshe vije alinga.’—Yakomba 1:25

6. Vika vitukwatha tukulahele mashiko a Njambi na vinangulo vyendi? Aneni chakumwenako.

⁶ Kukavangeya mashiko a Njambi kutukwatha tukulahele Muka-kwana mashiko na kunganyala ku mana akala mu mashiko. Chakumwenako, mu “lishiko lya Kilisitu”  mwalivungila na lishiko lya kulongetha vakwetu ‘vyuma vyoshe vya tushikile.’ (Ngalatiya 6:2; Mateo 28:19, 20) Vaka-Kilisitu lalo vakononoka lishiko lya kulikungulwila hamo lika mu kulemetha na kulitakametha umo na mukwavo. (VaHevelu 10:24, 25) Yehova watwana lalo lishiko lya kulombela kuli ikeye thimbu yoshe kutundilila kwithi ya vimbunge vyetu. (Mateo 6:5-8; 1 Tesolonika 5:17) Kukavangeya awa mashiko a Njambi, kutukwatha tulimwene vuvwa vwawo. Nga tuwononoka, kutulingitha tushuvuluke na kupwa va kuvwahelela muno mu kaye kakavi. Nga muthinganyekethetha ha vuvwa vuli mu kukavangeya mashiko a Njambi, cho likulahelo lyetu likanyama manene.

7, 8. Lijwi lya Njambi lyakulahetha vati vaje vakalishoshomwa ngwavo kuvatha kukavangeya mashiko endi ha litangwa na litangwa?

⁷ Vanu vamo vatha kulishoshomwa ngwavo chachikalu kukavangeya mashiko a Yehova ha litangwa na litangwa. Vakashoto mbunge ngwavo hamo vathevuka. Nga neni mukemwo mumukalithzivila, cho anukeni awa majwi a kwendeka ngwavo: “Yange Yehova yange Njambi yeni, ou akamilongetha mangana munganyale, ou akamitwamenena mu ngila imunapande kuya. Nga mutolilila mashiko  ange, cho kwoloka kweni kufwa ngwe ndonga, kuthungama kweni kufwa ngwe mankimba a kalungandonga.” (Isaya 48:17, 18, NWT) Mwathinganyekaho laja vuvwa vwa majwi awa ndi?

⁸ Yehova ali na kutuleka ngwendi tunganyala nga tumwononoka. Natukulahetha vyuma vivali nga tulinga ngocho. Cha kulivanga, kwoloka kwetu kufwa ngwe ndonga, kulumbununa ngwe kuchihu, oloni chitwalelelaho lika. Cha mu chivali, kuthungama kwetu kufwa ngwe mankimba a mu kalungandonga. Nga muli ku kalungandonga na kutala muwakende mankimba, mumona ngweni mankimba kuwethi kuvatama. Oloni akatwalelelaho kulyasha ha nunda myaka na myaka. Yehova nendeka ngwendi nga twononoka mashiko endi, cho kuthungama kwetu kufwa ngwe awa mankimba. Nga tutwalelelaho kupwa va kulongwa kuli ikeye, cho katha kutwechelela mangana tuwe. (Tandeni Myatho 55:22.) Kuma evi vikulahetho kuvyatha kumilingitha mukulahele Yehova na mashiko endi a kuthungama ndi?

9, 10. (a) Mwafwa vika vaka-Kilisitu vanapande kukola ku sipilitu? (b) Kumona vyuma ngwe mwavimwena Yehova kutulingitha vati tuvwahelele?

⁹ Chuma cha mu chivali chije chatha kukoletha likulahelo lyetu vanachimwetha mu majwi a kwendeka ngwavo: “Tuyeni kulutwe ku vilongetha vya kulova.” (VaHevelu 6:1) Muka-Kilisitu woshe napande kuya kulutwe nambe ngwetu kukola ku sipilitu. Nameme ino thimbu kutwatha kupwa va kulumbunuka, oloni twatha kukola ku sipilitu. Vaka-Kilisitu vakavwahelela kupangela Yehova nga vali na kukola ku sipilitu. Mwafwa vika?

¹⁰ Muka-Kilisitu wa kuhya ku sipilitu akamono vyuma ngwe mwavimwenamo Yehova. (Yowano 4:23) Paulu wathonekele ngwendi: “Omwo vaje vanapu vaka-vuthitu [vayoya mwaya muvila] vayongola vyuma vya vuthitu, oloni vaje vanapu va mundthzindthzime [vayoya mwaya sipilitu]  vayongola vyuma vya mundthzindthzime.” (Loma 8:5) Kumona vyuma ngwe muvamwena vaka-kaye kuchethi kulingitha munu avwahelele, mwafwa ikiye athinganyeka lika vyuma vya ku muvila. Oloni kumona vyuma ngwe mwavimwena Yehova kulingitha munu avwahelele, mwafwa athinganyeka lika hali Yehova uje wapwa ‘Njambi wa kuvwahelela.’ (1 Timateo 1:11, NWT) Munu wa kuhya ku sipilitu washaka kuthzivitha Yehova kuvwaha, cho akapu wa kujolela, nameme ali mu vyetheko. Mwafwa vika? Mwafwa vyetheko vikalingitha munu amwethe ngwendi Satana wapwa muka-makuli na kumwetha lalo kulongwa kwendi mu kuthzivitha Tate yetu wa mwilu kuvwaha.—Vithimo 27:11; tandeni Yakomba 1:2, 3.

11, 12. (a) Vika vyendekele Paulu ha ‘chashu cha kwilula vyuma’ chivakala nacho vaka-Kilisitu, cho lijwi lya ‘kulongetha’ lilumbununa vika? (b) Muvila vanapande kuulongetha vati mangana withzilile na kupwa wa kukanyama?

¹¹ Kulilongetha chikecho chilingitha munu akole ku sipilitu. Mbimbiliya ngwayo: “Oloni vyakulya vya kukola vyapwa vya vakulunu vaje vali na chashu cha kwilula vyuma, chashu chije chivanalongetha laja mwafwa ya kuchipangetha mangana vangunune vuvwa na vuvi.” (VaHevelu 5:14, NWT) Paulu ha kwendeka ngwendi chashu chetu chije “chivanalongetha laja,” wapangethele lijwi lya chiNgiliki livalikwathethele vaka-kweha mu lifuti lya Ngelese. Olyo lijwi vanatha kulitengula lalo ngwavo ‘kulilongetha ngwe mwakalilongetha muka-kulyasha mwilu.’ Achithinganyekeni vyuma vyalivungila mu kweha kwa chifwa echi.

¹² Mutwathemukile, mivila yetu kuyapwile ya kulongetha. Chakumwenako, mbututu kathzivuka mwakupangethela mavoko na mendi endi. Mu kutampula mavoko endi, natha kulipala ku mesho na kushangumuka kulila. Omu mukemwo mwakalongethela muvila wendi. Mu kwita kwa thimbu, ashangumuka kukalava, kutundaho andamangela,  cho ashatuka lumbithi. * Indi muka-kulyasha mwilu akalongetha vati muvila wendi? Nga mumona omwo mwakalyashela mwilu na kumbilumuka-mbilumuka mu vutongwe, neni mutava vene ngweni muvila wendi nawithzilitha ha thimbu yailaha. Chashu chendi cha kulyasha mwilu kuchethi kulithzila, oloni akalilongetha thimbu yoshe. Mbimbiliya yendeka ngwavo “kupangetha muvila chili na theho kamandondo.” Oloni kulongetha chashu chetu cha kwilula vyuma kwapwa kwa theho manene.—1 Timateo 4:8.

13. Twatha kulongetha vati chashu chetu cha kwilula vyuma?

¹³ Muno mu livulu, tunathimutwiya vyuma vyavingi vije vimikwatha mulongethe chashu cheni cha kwilula vyuma mangana mukole ku sipilitu na kupwa va kulongwa kuli Yehova. Kavangeyeni vinangulo na mashiko a Njambi mu vyuma vyoshe vimushaka kulinga. Munapande kulihula ngweni: ‘Mashiko muka a mu Mbimbiliya aje analitombola na vyuma vinjishaka kulinga? Njatha kuwapangetha vati? Vyuma muka vije vithzivitha Tate wa mwilu kuvwaha?’ (Tandeni Vithimo 3:5, 6; Yakomba 1:5.) Nga mulihula evi vihula omwo mwangula vya kulinga, mwatha kulongetha chashu cheni cha kwilula vyuma. Kulinga ngocho, kumikwatha kupwa vanu va kuhya ku sipilitu.

14. Njala muka itunapande kukala nayo mangana tukole ku sipilitu, cho vyuma muka vivanatunangula?

 ¹⁴ Nameme munu natha kweta ha vukulunu, oloni ku sipilitu napande kutwalelelaho kukola. Vyakulya vikevyo vikakoletha muvila. Mukemwo Paulu wendekele ngwendi: “Vyakulya vya kukola vyapwa vya vakulunu.” Ngechi munapande kulya vyakulya vya kukola vya ku sipilitu mangana mukanyamethe likulahelo lyeni. Nga mupangetha vyuma vimunalilongetha, cho mukala na mana. Mbimbiliya ngwayo: “Mangana apwa a theho manene.” Ngechi tunapande kukala na njala ya kushaka kulilongetha vuthunga vwa Tate yetu wa mwilu. (Vithimo 4:5-7 NWT; 1 Petulu 2:2) Oloni kutwapandele kulishasha omwo tukala na mangana a vuNjambi. Tunapande kulilula thimbu yoshe kutewa vithinganyeka vyavivi vikovela mu vimbunge vyetu. Paulu wathonekele ngwendi: “Lyethekeni yeni vavenya na kulilula nga munapu vaka-kukulahela.”—2 Kolinte 13:5.

15. Kukala na chithzemo kwapwila vika kwa theho mu kukola ku sipilitu?

¹⁵ Munu natha kukanyama na kupwa wa kulikangula ku muvila, oloni napande kutwalelelaho kulya vya kulya na kulinyunga. Vyuma muka vitunapande kukala navyo mangana tukole ku sipilitu? Tunapande kukala na chithzemo. Tunapande kuthzema Yehova na vakwetu vaka-kukulahela. Nga kutwethi na chithzemo, cho mana etu na vipangi vyetu viya mwangocho. (1 Kolinte 13:1-3) Nga tukala na chithzemo, cho twatha kupwa vaka-Kilisitu va kuhya na kutwalelelaho kukola ku sipilitu.

16. Satana ali na kungumuna vanu na vithinganyeka muka, cho chuma muka chanatwana Yehova mangana chituvingilikiye?

¹⁶ Tuchithimutwiyeni ha chuma chikwavo chije chitukwatha tukanyame ku sipilitu. Tunapande kunyungilila vithinganyeka vyetu mangana tukanyame na kukavangeya Kilisitu mu vuthunga. Satana uje ali na kuyula kano kaye, ali  na kungumuna vanu vathinganyeke ngwavo vapwa vangocho, nevi vivali na kuyoyela vyai. (Efeso 2:2) Vithinganyeka vya chifwa echi, vyatha kunena vukalu kuli muka-Kilisitu ngwe omwo vyakulya vya kuvola vyatha kunena vukalu ku muvila. Oloni twavethzika mwafwa Yehova natwana lilavelelo lije likatuvingilikiya.

17. Lijwi lya Njambi lyamwetha vati vuvwa vwa kukala na lilavelelo?

¹⁷ Mbimbiliya yendeka vitwa vyavingi vya ku sipilitu vitunapande kuthzala mu kulwa na Satana na kano kaye. Chitwa chakamaho manene chinapu tepa, ikeyo “chinyangavili cha kwovoka,” nameme ngwetu lilavelelo lya vwovole. (1 Tesalonika 5:8) Kuthañulu, lishwalale wathzivukile ngwendi athsa nga kathzala tepa yendi mu ndthzita. Tepa yacho yapwile ya chikuvo, cho vaikupikile chilambu hakamwa, ngechi vitwa vivashele ku mutwe kuvyamuvulumwine. Ngwe omwo tepa muikavingilikiya mutwe, lilavelelo nalyo lyatha kuvingilikiya vithinganyeka vyeni.

18, 19. Yesu watwana mwanja muka wa kukala na lilavelelo, cho twatha kumutembwinina vati?

¹⁸ Yesu watwana mwanja wauvwa mu kunyunga lilavelelo. Thinganyekeni vukalu vwaliwanene navwo Yesu ha vuthsiki vwa mamanethelelo vwa kuyoya kwendi hano hathi. Kavuthamba kendi wa ha mbunge wamwendele vungungu mwafwa ya vimbongo. Kavuthamba kendi mukwavo wamuvyanene ngwendi kamuthzivuka. Veka lalo vatewele na kumuthethza. Vanu vayoyele navo vamutengulukilile na kulomba mashwalale va vaLoma ngwavo vamushukike ha chiti cha kuyandethela. Vyetheko vyaliwanene navyo Yesu vyapwile vyakama kutuvakana vitwatha kulifwita navyo yetu. Vika vyamukwathele? Ku VaHevelu 12:2 vakumbulula ngwavo: “ Omwo kujolela chije chamuvandamenene, kathzivile shwamwa omwo kuthsa ha [chiti cha kuyandethela, NWT] cho ololo natumbama ku livoko lya chilyo lya litanda lya Njambi.” Yesu kevalele “kujolela chije chamuvandamenene.”

¹⁹ Kujolela muka chavandamenene Yesu? Wathzivukile ngwendi nga akakateya, cho nendi ajeletha lithzina lya  Yehova na kumwetha ngwendi Satana wapwa muka-makuli. Evi vikevyo vyalingithile Yesu avwahelele manene. Wathzivukile lalo ngwendi Yehova akamwana chikandelela omwo akaliwana na Ishe mwilu. Eli likelyo lilavelelo lyakwathele Yesu avwahelele mu vithimbu vyavikalu. Netu tunapande kukavangeya mwanja wendi. Netu kuli vyuma vyavivwa vitunavandamena. Yehova natuthingimika ha kutwana chipangi cha kukwatha kujeletha lithzina lyendi. Tumwetha ngwetu Satana wapwa muka-makuli nga twangula Yehova atuyule na kukala mu chithzemo chendi namene tulifwite na vyetheko vya kufwa vati.

20. Vika vimikwatha mukale na vithinganyeka vyavivwa na lilavelelo?

²⁰ Yehova washungwiya kwana chikandelela ku vangamba vendi va kulongwa. (Isaya 30:18; tandeni Malakiya 3:10.) Washaka kwana vangamba vendi vyuma vije vivashaka. (Myatho 37:4) Ngechi thinganyekeni manene ha vyuma vimwavandamena kukatambula kulutwe. Kethi mwechelele vithinganyeka vyavivi vya kano kaye ka Satana vimyungumune. Nga munanguka ngweni sipilitu ya kaye ili na kumyungumuna, cho lombeleni manene kuli Yehova mangana mukale mu ‘kwoloka kwa Njambi kuje munu na umo wai atha kuthzivithitha.’ Kwoloka kwa Njambi kunyungilila vimbunge na viyongola vyeni.—Filipi 4:6, 7.

21, 22. (a) Lilavelelo muka lyalivwa livakalanalyo vaje vali mu “mbunga yakama”? (b) Vyuma muka vimwathzema manene vije vimuli na kulavelela, cho mushungwiya kulinga vika?

 ²¹ Munalavelela vyuma vyavivwa vije munapande kuthinganyekethetha. Nga muli mu “mbunga yakama,” ya vaje vakovoka “ñavava yakama,” cho thinganyekeni ha kuyoya kuje kumukalikuwa kulutwe. (Kujombolola 7:9, 14) Muvakatundithako Satana na vandemone vendi, mukapwa va kuvwahelela manene. Iya hakati ketu kethi na kulifwita na vyetheko vya Satana? Muvakatundithako vyuma vyavivi vyoshe, tukavwahelela manene mu kupanga chipangi cha kutengulula hano hathi kupwa palandaisi, mu chiyulo cha Yesu na va 144,000 vakayula navo mwilu. Tukathzivi kuvwaha ha kunanguka ngwetu mishongo yoshe ikahwa, cho lalo tukaliwana na vavushoko vwetu vaje vathsa na kuyoya vuyoye ngwe mwayongwelelemo Njambi. Mu kwita kwa thimbu, tukapwa va kulumbunuka, cho Njambi akashulithilila chikulahetho chendi chituwana ku Loma 8:21, cha “kukala na vumpau vwa kupatuka kwa vana va Njambi.”

²² Yehova ashaka ngwendi mukapatuke ku vyuma vyoshe. Oku kupatuka kunemana ha kwononoka Njambi. Munapande kupanga na ndthzili ha litangwa na litangwa mangana mwononoke Yehova. Ngechi twaleleleniho kukoletha likulahelo lyeni lya kujela mangana mukale mu chithzemo cha Njambi myaka yoshe.