Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

KAPETULU 2

Mwatha Kunyunga Vati Chitakutaku Chachivwa?

Mwatha Kunyunga Vati Chitakutaku Chachivwa?

“Chitakutaku cheni chipwe cha kutungukwa.” —1 PETULU 3:16.

1, 2. Vika vitunapande kukela na kampasi, nameme muka-kututwamenena, cho tuvyetheketha vati ku chitakutaku?

ACHITHINGANYEKENI ha munu uje ali na kwendetha mbopolo mu kalunga-ndonga, nameme uje ali na kwenda endi lika mu mambo, nameme uje ali na kwendetha fulai mwilu mukati ka mashelwa aje anafwiki lilu lyoshe ndu. Vika vyatha kukwatha ava vanu vathzivuke kuvaya? Umo na umo wavo natha kukala mu vukalu nga kethi na kampasi ya kumutwamenena.

2 Achithinganyekeni lalo muli na kuya ku mutambela uje kumutanekeya. Oloni muli na kwenda na munu uje atanekeyako mwamuvwa. Atha kumitwamenena, mwafwa athzivuka ngila. Kumwatha kuthzimbala, nga mumukavangeya. Mu chifwa chimo lika, chitakutaku chanatwana Yehova tunatha kuchetheketha ku kampasi nambe kuli muka-kututwamenena. (Yakomba 1:17) Kwa kujeneka chitakutaku, tunatha kuthzimbala. Nga tuchipangetha mwamuvwa, cho chitutwamenena mu ngila yaivwa ya kuyoya. Ngechi, tuchithimutwiyeni vichilumbununa chitakutaku, nomwo muchikapangela. Kutundaho, tulilongetha evi vithimpi vitatu: (1) Mwakulongethela chitakutaku, (2) vitunapande kwakela vitakutaku vya vakwetu mu vithinganyeka, (3) nomwo chitakutaku chachivwa chinatha kutunenela vivethzikitho.

VICHILUMBUNUNA CHITAKUTAKU NOMWO MUCHIKAPANGELA

3. Lijwi lya chiNgiliki lya “chitakutaku” lilumbununa vika, cho limanena vika mu kuyoya kwa vanu?

3 Mu Mbimbiliya, lijwi lya chiNgiliki lya “chitakutaku” lilumbununa “kulithzivuka mutwapwa.” Kutwapwile ngwe tuthitu, mwafwa Njambi watwana ndthzili ya kulithzivuka mutwafwila. Twatha kuthzivuka vili mu mbunge yetu na kwangula mwamuvwa vyuma vitunapande kulinga. Chitakutaku chetu chatha kupwa ngwe mukaleho nambe lyako, mwafwa chatha kwilula vilinga vyetu na futithi yetu na vyuma vitwangula kulinga. Chatha kututwamenena mu kulinga vyavivwa, nambe kutunangula nga tushaka kulinga vuvi. Chatha kutushangathzala nga tunangula kulinga vyavivwa, nambe kutupaya nga tulinga vyavivi.

4, 5. (a) Vika twendekela ngwetu Andama na Eva vakele na chitakutaku, cho vika vyatundile mukwombwanetha lishiko lya Njambi? (b) Vyakumwenako muka vimwetha ngwavo vitakutaku vya vanu va kulongwa va kuthañulu vyakele na kupanga?

4 Vanu va kulivanga vavatangele na chitakutaku. Andama na Eva vamwethele ngwavo vakele na chitakutaku. Twendeka ngocho mwafwa hanima ya kuviyitha, vathzivile shwamwa. (Kushangumuka 3:7, 8) Chitakutaku chavo kuchavakwathele ha thimbu ije mwafwa chakele na mushongo. Vapokwelele shakelo lishiko lya Njambi. Valyangwilile kupwa vitothzi va Yehova Njambi. Ha kupwa vanu va kulumbunuka, vathzivukile vivakele na kulinga, cho kuvyanene kwiluka kuli Njambi.

5 Vanu vavangi va kujeneka kulumbunuka kuvakavele mwanja wa Andama na Eva mwafwa vakevo vakavangeyeye vichavalekele chitakutaku chavo. Chakumwenako, munalume wa kulongwa Yombi wendekele ngwendi: “Njikakateya mu vuthunga vwange, cho kunjikavwechela, thimbu yoshe injiyoya mbunge yange kuyikanjivayetha.” * (Yombi 27:6) Yombi watolililile ku chitakutaku chendi na kulinga vichamulekele. Ngechi, wendekele ngwendi chitakutaku chendi kuchamupayethele. Taleni kulithevuka kuli mukati ka Yombi na Ndaviti. Ndaviti washawile Saulu, Mwene yavwavethele Njambi, “kutwala muje mbunge yendi yashangumukile kumupayetha.” (1 Samwele 24:5, NWT) Kuvavala kwathzivile Ndaviti ku mbunge kwamukwathele kuthingimika vanu.

6. Vika vimwetha ngwavo chitakutaku chinapu vwana vuvanana vanu voshe?

6 Kuma ovu vwana vwa chitakutaku vavwana lika vangamba va Yehova ndi? Achithinganyekeni ha majwi awa a kapositolo Paulu. Wendekele ngwendi: “Omwo vaje kethi vaYunda kuvethi na Lishiko, oloni hoshe haje valinga na mana mwaya Lishiko, vakevo vavenya vanapu lishiko lyavo, nameme kuvethi na Lishiko. Chifwa chavo chimwetha ngechi vije Lishiko livashika vanachithoneka mu vimbunge vyavo. Cho lalo chitakutaku chavo chivamwetha ngechi chuma echi chinapu cha vuthunga, omwo vithimbu vimo viyongola vyavo vivahitha, cho vithimbu vikwavo vivamena.” (Loma 2:14, 15) Nambe vaje kuvathzivuka mashiko a Yehova, thimbu imo vakalingi vyuma vije vilitombola na vinangulo vya Njambi.

7. Mwafwa vika chitakutaku chinatha kutungumuna vithimbu vimo?

7 Oloni thimbu imo, chitakutaku chinatha kungumuna munu. Mwafwa vika? Nga nguya ya kampasi inika kweka, indi muka-kumitwamenena evala ngila, cho munatha kuthzimbala. Mu chifwa chimo lika, nga chitakutaku chetu vachungumwitha na mashungu amavi, cho chatha kututhzimbaletha. Nga Lijwi lya Njambi lalo kulyethi na kuchitwamenena, cho kuchatha kutukwatha kwangula vyuma vyavivwa nevi vyavivi. Chitakutaku chetu chatha kupanga mwamuvwa nga vachitwamenena na sipilitu ya Yehova ya kujela. Paulu wathonekele ngwendi: “Chitakutaku change lalo chili na kwambulula hamo nange hali mundthzindthzime [sipilitu] wa kujela.” (Loma 9:1) Vika twatha kulinga mangana sipilitu ya Yehova itwamenene chitakutaku chetu? Tunapande kuchilongetha.

MWAKULONGETHELA CHITAKUTAKU CHENI

8. (a) Mbunge yatha kungumuna vati chitakutaku chetu, cho vyuma muka vyakama vitunapande kwanuka nga twangula vya kulinga? (b) Vika kwapwila kwakukalu kuli muka-Kilisitu kukala na chitakutaku chachivwa thimbu yoshe? (Kengeni majwi ali mwithi.)

8 Mukangula vati vyuma vichimileka chitakutaku cheni? Vamo kuvethi kwilula vyuma vichivaleka chitakutaku chavo. Vanatha kwendeka ngwavo: “Chitakutaku change kuchethi na kunjilwitha.” Mashungu a mu mbunge anatha kukala na ndthzili na kwatha kungumuna chitakutaku cheni. Mbimbiliya ngwayo: “Mbunge ya munu yapwa ya makuli kutuvakana vyuma vyoshe, yapwa yaivi manene, iyajo ayithzivuka?” (Njelemiya 17:9) Ngechi kutwapandele kukavangeya lika mashungu a mu mbunge yetu. Oloni tunapande kuthinganyeka vyuma vije vithzivitha Yehova Njambi kuvwaha. *

9. Kuthzivila Njambi lyova kwapwa kuka, cho chitakutaku chetu chifwa vati nga tumuthzivila lyova?

9 Nga chuma chitulinga chimana ha chitakutaku chetu chitunalongetha mwamuvwa, tumwetha ngwetu tuthzivila Njambi lyova, kutwethi kulinga mwaya mbunge yetu embwe. Tutaleni ha mwanja umo. Nguvulu wa kulongwa Nehemiya wakele na moko ya kutambula fweto na vyuma vikwavo ku vanu mu Yelusalema. Oloni wavyanene kulinga ngocho. Mwafwa vika? Kashakele athzivithe Yehova kuvihya ku mbunge mwafwa ya kuyandetha vanu vendi. Wendekele ngwendi: “Yange njalingile mweka, omwo njathingimikile Njambi.” (Nehemiya 5:15) Kuthingimika na kumuthzivila lyova, kwapwa kwakuvwa. Eli lyova lya kuthingimika Njambi, litulingitha tukavangeye mashiko endi ha kwangula vya kulinga.

10, 11. Vika viyendeka Mbimbiliya kukundama ku kunwa vwala, cho mashiko a Njambi atha kututwamenena vati?

10 Chakumwenako, achithinganyekeni ha ñanda ya kunwa vwala. Ha thimbu ya tuvilika twa kuvwahelela, tukalihula ngwetu, Njinweko tuvwala indi embwe? Cha kulivanga tunapande kuthzivuka viyendeka Mbimbiliya ha vwala mangana tuthzivuke vya kulinga. Mbimbiliya kuyavindikile kunwa vwala mu kwethekela. Yashangathzala Yehova ha vwana vwa vinyu vwanana vanu. (Myatho 104:14, 15) Oloni yavindika kunwa manene vwala na viwano vya miyoyo. (Luka 21:34; Loma 13:13) Kupenda chakala hakati ka vilinga vyeka vyavivi, vya kufwa ngwe vupangala na vukwithzi. *1 Kolinte 6:9, 10.

11 Chitakutaku cha muka-Kilisitu vachilongetha mwamuvwa ha kukavangeya vinangula vya Mbimbiliya. Nga tushaka kunwa nambe kujeneka kunwa ku chilika, tunapande kulihula ngwetu: ‘Chilika cha kufwa vati chivanavwahetha? Kwatha kukala miyoyo yaingi ndi? Vuthzeye muka vunjakala navwo? Njashaka kunwa vwala mangana njithzive mwamuvwa ndi? Njakala na mbunge ya kulivindika mangana njathe kunwa mu kwethekela ndi?’ Omwo tuthinganyeka ha vinangulo vya Mbimbiliya na kulihula vihula evi, tunapande kulomba Yehova mangana atutwamenene. (Tandeni Myatho 139:23, 24.) Nga tulinga ngocho, cho tutavetha Yehova atutwamenene na sipilitu yendi ya kujela. Cho lalo, tulongetha chitakutaku chetu chilitombole na vinangulo vya Njambi. Kuli chuma chikwavo lalo chitunapande kwanuka nga twangula vya kulinga.

VIKA VITUNAPANDE KWAKELA VITAKUTAKU VYA VAKWETU MU VITHINGANYEKA?

Chitakutaku chivanalongetha ku Mbimbiliya chimikwatha mwangule kunwa vwala nambe embwe

12, 13. Mwafwa vika vitakutaku vya vaka-Kilisitu vyapwa vya kulithethzathethza, cho tunapande kulinga vati?

12 Thimbu imo tunatha kukomoka muvyalithethza vitakutaku vya vaka-Kilisitu. Muka-Kilisitu umo natha kumona chilika chimo kupwa chachivi, oloni weka wachishaka na kumona ngwendi kuchavihile. Chakumwenako, ha tuvilika twa kuvwahelela, umo natha kumona ngwendi kuhuvilako tuvwala na vavuthamba kunapu kulitundithako lika vuli. Mukwavo ngwendi kulinga ngocho kukwavwahele. Mwafwa vika vanu vanalithethzela ngechi, cho echi chitukwatha vati mu kwangula vya kulinga?

13 Kuli vyuma vyavingi vilingitha vanu vamone vyuma mu ngila ya kulithethzathethza. Vanu valithethza mu ngila ivavalelelelemo. Chakumwenako, vamo vathzivuka vuthzeye vuvakele navwo kunima vuje vwavayandethele. (1 Vimyene 8:38, 39) Ngechi, vanu va chifwa echi vanatha kuthzinda manene vwala. Nga munu wa chifwa echi amyendela, chitakutaku chendi chinatha kumuvindika kutambula vwala vumumujumbula. Muthziva kuvihya ndi? Mumuthindiya ndi? Embwe. Nameme muthzivuka vyanavyanena indi embwe, oloni chithzemo chetu cha vunanana chitulingitha tuthingimike chitakutaku chendi.

14, 15. Vika vyalingithile vitakutaku vya vaka-Kilisitu va mu matangwa a vapositolo vilithethze, cho Paulu wendekele vika?

14 Kapositolo Paulu wamwene ngwendi vitakutaku vya vaka-Kilisitu va mu thimbu ya vapositolo kuvyalifwile. Vaka-Kilisitu vamo kwavakaluwilile manene kulya vyakulya vimo vivakombelelele ku tumponya. (1 Kolinte 10:25) Chitakutaku cha Paulu kuchamuvindikile kulya vyakulya vije vyakele ku vitanda. Kuli ikeye, tumponya vapwile vangocho. Wamwene ngwendi vyakulya vyatunda kuli Yehova, kethi ku tumponya embwe. Oloni Paulu wamwene ngwendi vamo kuvalitombwele na viyongola vyendi, mwafwa vakele na kulombela tumponya thimbu kanda vapwe vaka-Kilisitu. Ngechi vamwene vyuma vyoshe vije vyakundamene ku tumponya kupwa vyavivi. Paulu walingile vati?

15 Paulu wendekele ngwendi: “Yetu tunakolo mu kukulahela tunapande kukwatha vaje kanda vakole mu kukulahela kwavo ngechi vambate vitele vyavo. Kutwapandele kulivwaheleletha yetu vavenya embwe. Omwo Kilisitu kalivwahelelethele ikeye vavenya embwe.” (Loma 15:1, 3) Paulu wendekele ngwendi tunapande kwaka vujene vwa vakwetu kulutwe kutuvakana vwetu ngwe mwalingile Kilisitu. Ha thimbu ikwavo lalo, Paulu wendekele ngwendi kakali thitu kutewa atanwitha vimanga va Njambi vaje va nathsila Kilisitu.—Tandeni 1 Kolinte 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Vaje vali na vitakutaku vikavavindika kulinga vyuma vimo, vika kuvapandele kuhitha vaje vali na vitakutaku vya kulithethza nevi vyavo?

16 Vaje vali na vitakutaku vikavavindika kulinga vyuma vimo kuvapandele kuhitha vakwavo na kuvathindiya ngwavo valinge ngwe muvathinganyeka vakevo. (Tandeni Loma 14:10.) Chitakutaku chinapu ngwe lyako wa mu mbunge yetu, kutwapandele kuchipangetha mu kuhitha vakwetu embwe. Yesu wendekele ngwendi: “Kethi muhithe vakweni, kutewa neni Njambi akamihitha.” (Mateo 7:1) Voshe mu chikungulukilo vanapande kujenjuka ku kulwitha vakwavo ha vyuma vichivatavetha chitakutaku chavo. Kutwapandele kuliyengula, oloni tunapande kulithzema na kulikwatathana na kulitakametha umo na mukwavo.—Loma 14:19.

CHITAKUTAKU CHACHIVWA MUCHATHA KUTUNENELA VIVETHZIKITHO

Chitakutaku chachivwa chatha kututwamenena mu kuyoya kwetu kwoshe na kututhimpitha

17. Vitakutaku vya vanu vavangi vinafu vati matangwa ano?

17 Kapositolo Petulu wathonekele ngwendi: “Chitakutaku cheni chipwe cha kutungukwa.” (1 Petulu 3:16) Chitakutaku cha kujela ku mesho a Yehova Njambi, chikanene vivethzikitho vyavingi. Kuchalifwile na vitakutaku vya vanu vavangi va matangwa ano. Paulu wendekele vya vanu vaje vakele na vitakutaku vya viveve, “ngwe vya kwenyeka na chikuvo cha tuhya.” (1 Timateo 4:2) Chikuvo cha tuhya chikenyeka na kuthethza chiveve ha muvila. Vanu vavangi vakala na vitakutaku vya kuthsa, vije kuvyatha kuvavindika kulinga vyuma vyavivi nambe kuthziva shwamwa munima ya kuvilinga. Vanu vavangi vakathembulula nga chitakutaku chavo chivahitha.

18, 19. (a) Nga tuthziva shwamwa na kulithziva kukala na mulonga kumwetha vika? (b) Tunapande kulinga vati nga chitakutaku chetu chitwalelelaho kutuhitha ha vuvi vutwalingile kunima vuje vutunechela laja?

18 Nga tuthziva kuvihya ha vyuma vitunalingi, twanukeni ngwetu chitakutaku chikecho chili na kutuhitha. Nga munu uje navulumuna atenguluka, cho vatha kumuthambetha nameme nalingi vuvi vwakama. Chakumwenako, mwene Ndaviti wathzivile kuvihya ha vuvi vwakama vwalingile, oloni vamuthambethele mwafwa watengulukile. Wathzindile vyuma vyalingile, cho washakele kwononoka mashiko a Yehova. Ngechi wamwene ngwendi Yehova wapwa ‘wamuvwa, cho wapwa muka-kuthambetha.’ (Myatho 51:1-19; 86:5) Vati nga munu atwalelela kulithziva kuvihya hanima ya kwambulula vuvi vwendi na kumuthambetha?

19 Thimbu imo, chitakutaku chinatha kuyandetha munu nalingi vuvi na kulithziva kukala na mulonga ha thimbu yailaha. Nga tulithziva ngocho, tuthinganyeke ngwetu, vithinganyeka vya Yehova vyapwa vyakama kutuvakana vyetu. Tunapande kukulahela ngwetu Njambi watuthzema, cho wapwa muka-kuthambetha. (Tandeni 1 Yowano 3:19, 20.) Chitakutaku cha kujela chitulingitha kupwa va kwoloka na kuthimpa na kunena kuvwahelela kuje kutwatha kuwana ku kaye. Vanu vavangi vaje valingile vuvi vwakama kunima vanathzituka, cho matangwa ano vali na kupangela Yehova Njambi na chitakutaku chachivwa.—1 Kolinte 6:11.

20, 21. (a) Eli livulu limikwatha vati? (b) Kupatuka muka chituli nacho yetu vaka-Kilisitu, cho tunapande kuchipangetha vati?

20 Eli livulu vanalithoneka mangana limikwathe kupwa va kuvwahelela na kukala na chitakutaku chachivwa mu matangwa ano a kukotoka a futithi ya Satana. Kulyatha kwendeka ha mashiko na vinangulo vyoshe vya mu Mbimbiliya vije vimunapande kupangetha mu kuyoya kweni kwa litangwa na litangwa. Cho lalo kumuwanamo mashiko aje endeka ha vyuma vitunapande kulinga, nevi kutwapandele kulinga kwetheketha na chitakutaku chetu. Eli livulu limikwatha mangana mulongethe chitakutaku cheni, nomwo mumwatha kupangethela Lijwi lya Njambi mu kuyoya kweni kwa litangwa na litangwa. “Lishiko lya Kilisitu” likashongangeya manene vanu kupangetha vitakutaku vyavo na vinangulo vya mu Mbimbiliya, kethi mashiko a kuthoneka embwe. (Ngalatiya 6:2) Yehova nana vaka-Kilisitu ndthzili ya kulyangwila vivashaka. Oloni Lijwi lyendi litunangula ngwavo kupatuka kwetu kwapandele kupwa “chuma cha kufwika vuvi.” (1 Petulu 2:16) Oloni chinapande kutushokolwela ngila ya kumwetha chithzemo chetu kuli Yehova.

21 Nga mulomba Njambi ngweni amikwathe kuyoya mwaya mashiko a Mbimbiliya na kulinga vimunalombo, cho mutwalelelaho kukala na chithzemo ngwe muje mu mwashangumukile kuthzivuka Yehova. Cho mulilongetha “kwangununa mukati ka vyuma vyavivwa nevi vyavivi.” (VaHevelu 5:14) Chitakutaku chivanalongetha ku Mbimbiliya chimikwatha mu kuyoya kweni kwa litangwa na litangwa. Ngwe muje kampasi muikatwamenena munu, mukemwo na chitakutaku cheni muchimikwatha kwangula vyuma vithzivitha Ishweni wa mwilu kuvwaha. Echi chimikwatha mukale mu chithzemo cha Njambi.

^ par. 5 Mu Vithoneka vya chiHevelu, kumwakele lijwi lya “chitakutaku.” Oloni evi vyakumwenako vimwetha ngwavo vanu vakele na vitakutaku. Lijwi lya “mbunge” valyetheketha ku munu wa mukati. Omu mu vyakumwenako vivanatwana, vali na kwendeka ha chuma chimo cha munu wa mukati, nameme ngwetu chitakutaku chendi. Mu Vithoneka vya chiNgiliki vya vaka-Kilisitu, lijwi lya chiNgiliki lya “chitakutaku,” valithonekamo lwa kupwa 30

^ par. 8 Mbimbiliya imwetha ngwavo kukala na chitakutaku chachivwa kukwapwilemo. Chakumwenako, Paulu wendekele ngwendi: “Chitakutaku change chinapu cha kulumbunuka, oloni kuchimwetha ngechi njinapu wa kujeneka mulonga. Mwene [Yehova] ikeye anjithompa.” (1 Kolinte 4:4) Nameme vaje vakayandetha vaka-Kilisitu ngwe mwalingile Paulu, vanatha kulinga ngocho na chitakutaku cha kujela mwafwa vakulahela ngwavo Njambi ikeye navatavetha kulingamo. Chitakutaku chetu chinapande kupwa cha kujela kuli yetu na ku mesho a Njambi.—Vilinga 23:1; 2 Timateo 1:3.

^ par. 10 Vandotolo vavangi vendeka ngwavo chachikalu vaka-kupenda kunwa mu kwethekela. Vaka-kupenda vamona ngwavo kunwa mu “kwethekela” kunalifu na kujeneka kunwa.