1-3. Thimpi muka ya theho ivendeka mu Mbimbiliya ha vuthamba? Twatha kwangula vati vavuthamba vaje vatushongangeya kulinga vyuma vyavivwa?

LIPAI likanu mema nga vanalyaka ha mema. Omwo mukemwo muvapwa na vanu omwo valikuta vuthamba na vakwavo. Kwapwa kwakwathi kutembwinina futithi na yoyethi na vilinga vya vanu vaje vatukalikwatathana navo.

² Mbimbiliya yendeka vuthunga ngwavo: “Uje enda na vaka-mana apwa muka-mana lalo, oloni uje enda na vilema akanyonga.” (Vithimo 13:20) Echi chithimo kuchethi na kwendeka ha kulikwatathana na vanu ha thimbu yaindondo embwe. Lijwi lya ‘kwenda’ limanena kulikwatathana thimbu yoshe. * Mukanda umo uje wathimutwiya vya Mbimbiliya wendeka ngwavo: “Kwenda na munu kulumbununa kumuthzema na kulikwatathana manene nendi.” Mutava ngweni tukatembwinina vanu vaje vatwathzema ndi? Eyo, mwafwa tukalithzilila manene na vanu vatwathzema, cho vatha kutulongetha vyuma vyavivwa nambe vyavivi.

³ Tunapande kwangula vavuthamba vaje vali na vilinga vyavivwa mangana vatukwathe kukala mu chithzemo cha Njambi. Twatha kulinga vati ngocho? Twatha kulinga  ngocho nga tuthzema vanu vaje vavathzema kuli Njambi na kuvapwitha vavuthamba vetu. Kunapu kuvethzika nga twangula vavuthamba vaje vali na vifwa vyashaka Yehova. Tuchithimutwiyeni ha vanu vaje vavathzema kuli Njambi. Twatha kwangula vavuthamba vavavwa nga twaka Yehova mu viyongola vyetu.

4. Mwafwa vika Yehova wakela na ndthzili ya kwangula mwamuvwa vavuthamba vendi, cho vika watumbwilile Avilahama ngwendi “muthamba wange”?

⁴ Yehova akangula mwamuvwa vavuthamba vendi. Ali na ndthzili ya kulinga ngocho. Wapwa Shukulu Wahakamwa ya vyoshe, ngechi kulikuta vuthamba nendi kwapwa kuvethzika kwakama manene. Vanu va kufwa vati vakangula kupwa vavuthamba vendi? Yehova akangula vaje vamukulahela na vimbunge vyavo vyoshe. Achithinganyekeni hali kukulwila yetu Avilahama, munalume uje wakele na likulahelo lyakama. Kukwethi chithemi atha kwana munendi kupwa ñombelo nga vamulomba kulinga ngocho. * Oloni Avilahama “wanene munendi Isake,” mwafwa wakulahelele ngwendi “Njambi atha kuthangula Isake ku vathsi.” (VaHevelu 11:17-19) Yehova watumbwile Avilahama ngwendi “muthamba wange” mwafwa wononokele kuli ikiye na kumukulahela.—Isaya 41:8; Yakomba 2:21-23.

5. Yehova akamono vati vaje vamwononoka mu vuthunga?

⁵ Yehova washaka kumwononoka mu vuthunga. Wathzema vaje vamwononoka kutuvakana kwononoka vyuma vyeka. (Tandeni 2 Samwele 22:26.) Ngwe mutunalilongethele mu Kapetulu 1, Yehova akathzivila kuvwaha  vaje vamwonoka mwafwa vamuthzema. Ku Vithimo 3:32 vendeka ngwavo Njambi “wakulahela vaka-kuthungama.” Yehova akalanya vaje vononoka mashiko endi ngwendi vatha kukala mu “njuvo” yendi, nambe ngwetu kuvatavetha mangana vamulemethe na kulombela kuli ikeye.—Myatho 15:1-5.

6. Tumwetha vati ngwetu twathzema Yesu, cho Yehova akalithzivi vati ha vanu vaje vathzema Munendi?

⁶ Yehova wathzema vaje vathzema Munendi umo lika. Yesu wendekele ngwendi: “Woshe anjithzema ononoke vilongetha vyange. Cho Tate akamuthzema, cho tukaija na kukala muli ikeye.” (Yowano 14:23) Twatha kuthzema vati Yesu? Tuthzema Yesu nga tukavangeya mashiko endi na kupanga chipangi cha kwambulula muthzimbu wauvwa na kupwitha vanu kupwa vandongethi. (Mateo 28:19, 20; Yowano 14:15, 21) Twatha lalo kuthzema Yesu nga ‘tukavangeya myanja yendi,’ kumutembwinina mu endekethi na mu vilinga vyendi nameme kutwalumbunukile. (1 Petulu 2:21) Yehova akalithzivi kuvwaha kumona vanu vathzema Munendi na kulifwita kukavangeya mwanja wa Kilisitu.

7. Vika kwapwila kwa theho kulikwata vuthamba na vaje vathzema Yehova?

⁷ Yehova washaka vavuthamba vendi vakale na likulahelo na kupwa va vuthunga na kupwa va kwononoka na kuthzema Yesu na vingila vyendi. Umo na umo wetu napande kulihula ngwendi: ‘Vavuthamba vange vali nevi vifwa ndi? Vavuthamba va Yehova vakevo vapwa vavuthamba vange ndi?’ Chachivwa kulihula evi vihula. Vanu vaje vali na vifwa vya vuNjambi, vaje vakambulula muthzimbu wauvwa wa Vumwene na ntwima, vatha kutukwatha tutwaleleleho kuyoya mu ngila ije ithzivitha Njambi kuvwaha.—Kengeni chipalo cha “ Kavuthamba Wamuvwa Wafwa Vati?” ha liputa 29.

8. Vika vinamithzivitha kuvwaha ha vuthamba vwa (a) Naumi na Lute? (b) vakwenje vatatu va vaHevelu? (c) Paulu na Timateo?

⁸ Mu Vithoneka mwakala myanja ya vanu vavangi vaje vanganyalele ha kwangula vavuthamba vavavwa. Mwatha kutanda vya vuthamba vwa Naumi na inamweno yendi Lute na vakwenje vatatu va vaHevelu vaje vakele mu Mbambilone na Paulu na Timateo. (Lute 1:16; Ndanyele 3:17, 18; 1 Kolinte 4:17; Filipu 2:20-22) Tuchithimutwiyeni ha mwanja wa kulitila wa vuthamba vwa Ndaviti na Yonatana.

9, 10. Vuthamba vwa Ndaviti na Yonatana vwemanene haka?

⁹ Mbimbiliya yendeka ngwavo omwo Ndaviti wathsiyile Ngolyata, “Yonatana wathzemene manene Ndaviti ngwe mwalithzema ikeye vavenya.” (1 Samwele 18:1) Omwo mukemwo muvwakanyamenene vuthamba vwavo nameme valithethzele manene ku myaka, cho vatwaleleleho kulithzema kweta noho hathsililile Yonatana mu ndthzita. * (2 Samwele 1:26) Vika vyakanyamethele vuthamba vwavo?

¹⁰ Ndaviti na Yonatana valithzemene, mwafwa voshe vathzemene Njambi, cho vashakele kutwalelelaho kupwa va kulongwa kuli ikeye. Ava vanalume vavali valikwatathanene mu kupangela Njambi. Munu na munu wakele na vifwa vije vyathzivithile mukwavo kuvwaha. Yonatana wavwahelelele manene omwo wamwene kuthimpa na ntwima ya Ndaviti ha kwimanena lithzina lya Yehova. Ndaviti wathingimikile Yonatana, mwafwa Yonatana wakundwiyiye chithzango cha Yehova, cho wathzemene manene Ndaviti kutuvakana kulithzema  ikeye vavenya. Achitaleni vyuma vyalingiwile omwo Ndaviti wakele mu vushonde na kwendangana mu mambo mu kutewa Mwene wamuvi Saulu, ishe ya Yonatana. Yonatana wamwethele kulongwa kwendi kuli Ndaviti, cho “waile kuli Ndaviti na kumuthimpitha mbungengechi Njambi akamunyunga.” (1 Samwele 23:16)Achithinganyekeni mwalithzivilile Ndaviti  ha kumona kavuthamba kendi naija na kumukanyametha *

11. Vika vimulilongetha ku vuthamba vwa Ndaviti na Yonatana?

¹¹ Vika vitulilongetha kuli Yonatana na Ndaviti? Tunalilongetha ngwetu vanu vaje vashaka kulikuta vuthamba, vanapande tahi kuthzema Yehova. Nga tulikuta vuthamba na vanu vaje vali na likulahelo ngechi lyetu na futithi ya kulifwa netu na lishungu limo lya kushaka kwononoka Njambi, cho tulitakametha na kulinangula na kulitunga umo na mukwavo. (Tandeni Loma 1: 11, 12.) Twatha kuwana vanu va chifwa echi muli vakwetu  vaka-kutava. Kuma voshe vatukakunguluka navo ku Njuvo ya Vumwene vatha kupwa vavuthamba vavavwa ndi? Embwe.

12, 13. (a) Vika vitunapande kwangwila mwamuvwa vavuthamba muli vaka-Kilisitu? (b) Vukalu muka vwakele mu vikungulukilo mu thimbu ya vapositolo, vuje vwalingithile Paulu avanangule na ndthzili?

¹² Nameme mu chikungulukilo, tunapande kwangula vavuthamba vaje vatukwatha kukanyametha vuthamba vwetu na Njambi. Echi kuchapandele kutukomoketha. Vaka-Kilisitu vamo mu chikungulukilo vanatha kwishwala kukola ku sipilitu, ngwe muvukeshwalela kuhya vushuka vumo. Mu vikungulukilo vyoshe, vaka-Kilisitu kuvethi kukola ku sipilitu ha thimbu imo lika. (VaHevelu 5:12–6:3) Tunapande kuthzema na kwana thimbu vanu vavaha na vaje va kuthzeya, mwafwa tushaka ngwetu vakole ku sipilitu.—Loma 14:1; 15:1.

¹³ Vithimbu vimo, mu chikungulukilo munatha kukala vifwa vije vilingitha twangule mwamuvwa vavuthamba vetu. Vamo vanatha kulikoveletha mu vilinga vyavivi. Veka vanatha kukala na ngundi. Vikungulukilo vya mu thimbu ya vapositolo vyakele na vukalu vwa chifwa echi. Nameme vavangi vapwile va kulongwa, oloni vamo vakele na vilinga vyavivi. Vamo mu chikungulukilo cha ku Kolinte kuvanyungile vilongetha vimo vya vaka-Kilisitu, ngechi Paulu wavanangwile ngwendi: “Kethi vamikwithe, vwilanyo vwavuvi vuviyitha vilinga vyavivwa.” (1 Kolinte 15:12, 33) Paulu wanangwile Timateo ngwendi nameme muli vaka-Kilisitu munatha kukala vamo va vilinga vyavivi. Timateo vamulekele ajenjuke ku vanu va chifwa echi, kethi alikute navo vuthamba embwe.—Tandeni 2 Timateo 2:20-22.

14. Twatha kupangetha vati kunangula kwa Paulu mu kwangula vavuthamba?

 ¹⁴ Twatha kukavangeya vati kunangula kwa Paulu? Tulinga ngocho nga tujenjuka kulikuta vuthamba na munu wa mu chikungulukilo nambe wa hanja uje atha kutungumuna. (2 Tesalonika 3:6, 7, 14) Tunapande kunyunga vuthamba vwetu na Yehova. Anukeni ngweni ngwe muje lipai livanaka mu mema likanu mema, netu tukatembunwina futithi na vilinga vya vavuthamba vetu. Nga tumbwitika lipai mu mema a mathzilo, nalyo likala na mathzilo. Netu lalo kutwatha kukala na vifwa vyavivwa nga tulikwatathana na vanu vavavi.—1 Kolinte 5:6.

15. Vika vimunapande kulinga mangana muwane vavuthamba va kuhya ku sipilitu mu chikungulukilo?

¹⁵ Twatha kuwana vavuthamba vavavwa mu chikungulukilo cha vaka-Kilisitu. (Myatho 133:1) Mwatha kuwana vati vavuthamba va kuhya ku sipilitu mu chikungulukilo? Omwo mukala na vifwa vya vuNjambi, cho vakweni vaje vali na vifwa vimo lika valikwatathana neni. Cho lalo neni munapande kulingako vyuma vije vyatha kumikwatha kukala na vavuthamba. (Kengeni chipalo cha “ Mutwathele Kuwana Vavuthamba Vavavwa” ha liputa 30.) Anguleni vanu vaje vali na vifwa vimushaka kutembwinina. Omwo mutonda vavuthamba, kavangeyeni kunangula kwa mu Mbimbiliya kuje kwendeka ngwavo “vimbunge vyeni vishokoloke manene.” (2 Kolinte 6:13; tandeni 1 Petulu 2:17.) Kethi mushake lika kulikuta vuthamba na vakweni va myaka imo. Anukeni ngweni Yonatana wapwile mukulunu manene kuli Ndaviti. Kulikuta vuthamba na vakulunu kumikwatha kuthzivuka vyavingi na kukala na mana.

16, 17. Vika kutwapandele kuthethza chikungulukilo nga mukwetu muka-Kilisitu natulingi mwamuvi?

¹⁶ Mu chikungulukilo munatha kusholoka vukalu mwafwa mwakala vanu va vifwa na vithemwa vya  kulithethzathethza. Mukwetu muka-kukulahela natha kwendeka nambe kulinga vyuma vimo vije vituluvaletha. (Vithimo 12:18) Vukalu vunatha kwija mwafwa ya kujeneka kulitombola mu vifwa na mu vithinganyeka na mu vyuma vimo. Vukalu vwa chifwa echi vunapande kututanwitha na kuthethza chikungulukilo ndi? Kutwatha kulikela nga twathzema manene Yehova na vanu vathzema.

¹⁷ Tunapande kuthzema Yehova na kumupangela mwafwa ikeye watutangele na kutwana mwonyo. (Kujombolola 4:11) Washaka lalo ngwendi tulikwatathane na munga ije yali na kupangetha. (VaHevelu 13:17) Nga mukwetu muka-Kilisitu natulingi mwamuvi, kethi tuluvale na kuthethza chikungulukilo. Yehova kethi ikeye natulingi mwamuvi embwe. Nga twathzema Yehova, kutwatha kumuyengula na kuyengula vanu vendi.—Tandeni Myatho 119:165.

18. (a) Vika vitunapande kulinga mangana tunene kwoloka mu chikungulukilo? (b) Kuvethzika muka kutuwana nga tuthambetha vakwetu?

 ¹⁸ Kuthzema vakwetu vaka-Kilisitu kukatushongangeya kukala mu kwoloka mu chikungulukilo. Yehova kethi kushaka ngwendi vangamba vendi kuvanga valinge vyuma mu kulumbunuka. Cho netu kutwapandele kuthinganyeka ngocho. Tuthzemeni vakwetu na kwivalako tupenga twavo mwafwa tuvavoshe kutwalumbunukile, cho tukathevuka. (Vithimo 17:9; 1 Petulu 4:8) Chithzemo chikatukwatha tutwalelele ‘kulithambetha umo na mukwavo.’ (Kolose 3:13) Kuchapwile chachathi kukavangeya eli lishiko thimbu yoshe. Nga twechelela vithinganyeka vyavivi mu mbunge yetu, cho tunatha kukala na nkulundundu na kuthinganyeka ngwetu tunyanyametha uje natuviyithila. Kukala na nkulundundu, kutunenela vukalu. Oloni tuvethzika nga tuthambetha vakwetu. (Luka 17:3, 4) Kuthambetha vakwetu kutukwatha kupwa va kuvwahelela na kunena kwoloka mu chikungulukilo, cho lalo tunyunga vuthamba vwetu na Yehova.—Mateo 6:14, Loma 14:19.

19. Vyuma muka vimo vyatha kutulingitha tulikele kulikwatathana na munu?

¹⁹ Vithimbu vimo vakatuleke tulikele kulikwatathana na munu uje nakala mu chikungulukilo. Tukalikele kulikwatathana na munu uje ivanatunditha mu chikungulukilo mwafwa ya kutwalelelaho kupokola mashiko a Njambi, nambe uje navyana likulahelo ha kulongetha vyuma vya makuli, nambe uje nalikela vavenya kulikwatathana na chikungulukilo. Lijwi lya Njambi lituleka ngwalyo  “kethi mulipandakane na munu” wa chifwa echi. * (Tandeni 1 Kolinte 5:11-13; 2 Yowano 9-11) Kwapwa kwakukalu kulikela kulikwatathana na munu uje wapwile kavuthamba ketu, nambe kavushoko ketu. Kuma twatha kulikela kulikwatathana na munu uje wapwile kavuthamba ketu, mu kumwetha ngwetu twapwa tu va kulongwa kuli Yehova na kwononoka mashiko Endi kutuvakana vyuma vyoshe ndi? Anukeni ngweni Yehova washaka vanu vapwe va kulongwa kuli ikeye na kumwononoka.

20, 21. (a) Mwafwa vika kutunditha munu mu chikungulukilo kwapwila kwakuvwa? (b) Vika kwapwila kwa theho kwangula mwamuvwa vavuthamba vetu?

²⁰ Kutunditha munu mu chikungulukilo uje navyana kutenguluka, yapwa ngila yaivwa yanakako Yehova. Mwafwa vika? Mwafwa kumwetha ngwavo twathzema lithzina lya Yehova lya kujela na vyuma vilyemanena. (1 Petulu 1:15, 16) Kutunditha munu mu chikungulukilo kulingitha chikungulukilo chipwe cha kujela. Vanu va kulongwa mu chikungulukilo vavanyungilila ku futithi yaivi, cho vatwalelelaho kulemetha Njambi na kumona chikungulukilo kupwa vutewelo vwavo. (1 Kolinte 5:7; VaHevelu 12:15, 16) Kunyanyametha muka-vuvi kumwetha ngwavo vamuthzema. Chinatha kumukwatha amone ngwendi napande kuthethza vingila vyendi vyavivi na kwiluka kuli Yehova.—VaHevelu 12:11.

²¹ Tunapande kuthzivuka ngwetu vavuthamba vetu vatha kutulongetha vyuma vyavivwa nambe vyavivi. Ngechi tunapande kwangula mwamuvwa vavuthamba vetu. Nga twangula vavuthamba va Yehova kupwa vavuthamba vetu na kuthzema vaje vavathzema kuli Yehova, cho tukala na vavuthamba vavavwa manene. Vyuma vitulilongetha kuli vakevo vitukwatha tuyoye mu ngila ije ithzivitha Yehova kuvwaha.