1. Kuli kubanendeka byuma bikalingiwa kulutwe?

BYUMA bimuli na kumona ha TV na mizimbu imuli na kuziba ha cisanzi hamo bili na kumikomokesa manene. Mu kaye munashulu byuma byabibi na bukenya, ngeci banu bamo banamono ngwabo kano kaye ololo kahwa. Yeni mumona bati? Kuma twasa kuzibuka bikalingiwa kulutwe ndi? Eyo, twasa kubizibuka. Nameme banu kubasa kupolofweta byuma bikalingiwa kulutwe, oloni Yehova Njambi asa. Natuleka mu Mbimbiliya byuma bikalingiwa kulutwe hano hasi na kuli yetu banu.—Isaya 46:10; Yakomba 4:14.

2, 3. Bandongesi ba Yesu bashakele kuzibuka bika, co Yesu wabakumbulwile bati?

² Mbimbiliya ha kwendeka ngwayo kaye kakahwa, kuyesi na kwendeka kuhwa kwa lifuti lino litwakala embwe, oloni ili na kwendeka kuhwa kwa bubi buje buliho. Yesu walongesele banu ngwendi Bumwene bwa Njambi bukayula hasi hoshe. (Luka 4:43) Bandongesi ba Yesu bashakele kuzibuka litangwa libukaija Bumwene bwa Njambi. Co bamwihwile ngwabo: “Mwaka uka ebi byoshe bikasholoka, co cizibukiso mukajo tukazibuka naco kwija kwobe na kukotoka kwa kaye?” (Mateo 24:3) Yesu kabalekele litangwa libukaija, oloni wabalekele lika byuma bije bikasholoka simbu kanda kaye kano kahwe. Byuma byabalekele Yesu bili na kusholoka mu kaye ano matangwa.

³ Muno mu capita, tusimutwiya bukaleho buje bumwesa ngwabwo tuli mu matangwa a kukotoka. Ca kulibanga,  tusimutwiyeni bya nzita ije yakele mwilu mangana tuzibuke obyo bili na kunenesa manene tuyando hano hasi.

4, 5. (a) Bika byalingiwile mwilu mubakele Yesu ha bumwene? (b) Kwesekesa na Kujombolola 12:12, bika byezilemo mubombilile Satana hano hasi?

⁴ Mu Capita 8 twalilongesele ngwetu Yesu wapwile Mwene mwilu mu 1914. (Ndanyele 7:13, 14) Mukanda wa Kujombolola watuleka byuma byalingiwile ngwawo: “Nzita yashangumukile mwilu. Mingeli [kulumbununa Yesu] na tungelo twendi balwile nzita na uje canza-ngombe [kulumbununa Satana], co canza-ngombe na tungelo twendi balwile.” * Satana na bandemone bendi babahyanene, co babombilile hano hasi. Tungelo baje basalele mwilu, babwahelelele manene. Batico hano hasi? Mbimbiliya ngwayo banu baliwana mu bukalu. Mwafwa bika? Mwafwa Satana banamumbila hano hasi, co nalubala manene “omwo nazibuka ngeci kunasala lika kasimbu kakandondo kuli ikeye.”—Kujombolola 12:7, 9, 12.

⁵ Liyabolo ali na kunena tuyando twatungi hano hasi. Nalubala mwafwa “kunasala lika kasimbu kakandondo” mangana Njambi amutundiseko. Tusimutwiyeni ha byuma byendekele Yesu ngwendi bikasholoka muno mu matangwa a kukotoka.—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 24.

6, 7. Bika twendekela ngwetu binzita na njala bili na kushulisilila majwi a Yesu?

⁶ Nzita. Yesu wendekele ngwendi: “Lifuti limo likalwa nzita na lifuti likwabo, co bumwene bukalwisa bumwene bukwabo.” (Mateo 24:7) Ano matangwa banu babangi  bali na kutsa manene mu binzita kutubakana kunima. Munga imo ya baka-kutondesesa binakulingiwa mu kaye (Worldwatch Institute) yendekele ngwayo kushwa mu 1914, banu ba kutubakana 100 milyoni banatsi mu binzita. Co myaka 100 inetimo, kutunda mu 1900 kweta mu 2000, banu baje banatsi mu binzita banatumu manene kutubakana baje batsile mu myaka 1,900 simbu kanda 1914 yete. Ebi binzita binanenela banu babangi busiwa na tuyando.

⁷ Njala. Yesu wendekele ngwendi: “Kukakala njala.” (Mateo 24:7) Nameme byakulya binalisala ano matangwa, oloni banu babangi bali mu njala. Mwafwa bika? Mwafwa kubesi na bimbongo bya kulanda byakulya nambe libu mangana balimeho. Banu babangi lalo kubesi na bimbongo bya kulanda nambe tubyakulya twa litangwa limo. Munga ya World Health Organization yamwesa ngwayo mwaka na mwaka kuli na kutsa banike babangi manene mwafwa kubesi na kulya byakulya byabibwa bije bibakwasa kupwa ba kulikangula ku mibila.

8, 9. Bika bimwesa ngwabyo byuma byapolofwetele Yesu ha mandunduma na mishongo byalishulisilila?

 ⁸ Mandunduma. Yesu wapolofwetele ngwendi: “Kukakala mandunduma akama.” (Luka 21:11) Mwaka na mwaka kuli na kwita mandunduma akama. Kushwa mu 1900, mandunduma ananyongesa banu ba kutubakana mamilyoni abali. Nameme kuli makina aje akakwasa kumwena cimweja mandunduma, oloni mandunduma acili na kutsiya banu babangi.

⁹ Mishongo. Yesu wapolofwetele ngwendi kukakala “mishongo ya kulitambwisa.” Mishongo yaibi inalisala, co ili na kutsiya babangi. (Luka 21:11) Nameme bandotolo banalilongesa kusaka mishongo yaingi, oloni kucili mishongo imo ije kuyesi na bumbanda. Muzimbu umo wendeka ngwabo mishongo ya kufwa ngwe mushongo wa T.B., maleliya na kolela ili na kunyongesa banu babangi mwaka na mwaka. Kuli lalo mishongo ikwabo. Bandotolo banawana mishongo yaiha 30, imo yayo kuyesi na bumbanda.

10. Mukanda wa 2 Timateo 3:1-5 uli na kulishulisilila bati ano matangwa?

¹⁰ Mbimbiliya inendeka ku 2 Timateo 3:1-5 ngwayo: “Kukakala kukaluwa ha simbu ya matangwa a kukotoka.” Kapositolo Paulu wendekele mubakafwa banu ba mu matangwa a kukotoka. Wendekele ngwendi banu. . .

• bakalizema bakebo babenya

• bakazema bimbongo

• kubakononoka bisemi babo

• kubakapu baka-kulongwa

• kubakazeme babusoko bwabo

• bakajeneka kukwata mbunge

• bakakala na bukalu

• bakazema manene senga kutubakana kuzema Njambi

• bakalishasha ngwabo bazema Njambi oloni kubakamwononoka

11. Baka-bubi bakabalinga bati kwesekesa na mukanda wa Myaso 92:7?

¹¹ Omu mukemwo mubafwa banu babangi mu citingitingi ceni ndi? Babangi  mu kaye mukemwo mubafwa. Oloni Njambi ololo alingaho cimo. Nakulahesa ngwendi: “Nameme baka-bubi bakola ngwe mwila, na boshe baka-kulinga byabibi bakala na bufuko bwabungi, bakabanyongesa ku myaka yoshe.”—Myaso 92:7.

12, 13. Bika byanatulongesa Yehova muno mu matangwa a kukotoka?

¹² Mbimbiliya yendekele cimweja ngwayo mu matangwa a kukotoka, banu mu kaye bakayanda manene. Oloni yendekele lalo ngwayo kukakala byuma byabibwa.

¹³ Kuzibisisa Mbimbiliya. Kapolofweto Ndanyele wasonekele byuma bikalingiwa mu matangwa a kukotoka. Wendekele ngwendi: “Mana akalisala.” (Ndanyele 12:4, NWT) Njambi akana banu bendi cashu ca kuzibisisa Mbimbiliya. Yehova nalingi bene ngoco, maneneni kushwa mu 1914. Cakumwenako, natuleka seho ya lizina lyendi na byuma byanayongola kukalinga hano hasi, nomwo itukwasela ndando ya kupatula, nobyo bikalingiwa ku munu nga natsi na kusanguka kwa batsi. Tunalilongesa ngwetu Bumwene bwa Njambi bukebwo lika bukamanesa bukalu bwetu bwoshe. Tunalilongesa bitunapande kulinga mangana tubwahelele na kuzibisa Njambi kubwaha. Oloni byuma bibanalilongesa bangamba ba Njambi bakabilingi bati? Kuli bupolofweto bukwabo bunakumbulula eci cihula.—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 21 na 25.

14. Muzimbu waubwa wa Bumwene bali na kuwambulwila kuli, co beya bali na kuwambulula?

¹⁴ Kwambulula muzimbu mu kaye koshe. Omwo Yesu wendekele bya matangwa a kukotoka, wendekele ngwendi: “Ebi biñanda byabibwa bya Bumwene  bakabyambulula mu kaye mwoshe.” (Mateo 24:3, 14) Muzimbu waubwa wa Bumwene bali na kuwambulula mu mafuti 240 na mu bindaka bya kutubakana 900. Bakaleho ba Yehova ba ku “miyati yoshe na ku mafuti oshe,” bali na kukwasa banu mu kaye bazibuke obu Bumwene na byuma bibukalingila banu. (Kujombolola 7:9) Bali na kulongesa banu kwa kujeneka kufweta. Nameme banu bazinda Bakaleho na kubayandesa, oloni wahi asa kwimika cipangi ca kwambulula, ngwe muje mwapolofwetele Yesu.—Luka 21:17.

15. (a) Bika bimutabela ngweni tuli mu matangwa a kukotoka? (b) Bika bikalingiwa kuli baje bononoka Yehova na baje kubamwononoka?

¹⁵ Mutaba ngweni tuli mu matangwa a kukotoka ndi? Bupolofweto bwabungi buje bunendeka ha matangwa a kukotoka buli na kulishulisilila. Ololo Yehova ashoka cipangi ca kwambulula muzimbu waubwa, co “kukotoka” kwija. (Mateo 24:14) Kukotoka muka kubanendeka aha? Inapu nzita ya Njambi ya Alamagidoni ije ikamanesa bubi bwoshe. Yehova nangula Yesu na tungelo twendi ba nzili bakanyongese boshe baje banabyana kumwononoka. (2 Tesalonika 1:6-9) Satana na bandemone bendi kubakongumuna banu lalo. Baje bononoka Njambi na kukundwiya Bumwene bwendi bakalimwena byoshe byanabakulahesa.—Kujombolola 20:1-3; 21:3-5.

16. Bika bimunapande kulinga omwo “kukotoka” kuli muyehi?

¹⁶ Kano kaye ka Satana ololo kahwa. Ngeci tunapande kulihula ngwetu: ‘Bika binjinapande kulinga?’ Yehova ashaka ngwendi mulilongese manene Mbimbiliya. Ngeci akeni mana ku kulilongesa. (Yowano 17:3) Bakaleho ba Yehova bakala na biwano mu calumingo na calumingo bije bili na kubakwasa kuzibisisa Mbimbiliya. Kaleni oku ku  biwano simbu yoshe. (Tandeni Vahevelu 10:24, 25.) Nga munanguka ngweni kuli bimo bimunapande kutengululako, co lingeni ngoco bwasi bwasi. Nga mulingamo, co busamba bweni na Yehova bukanyama.—Yakomba 4:8.

17. Mwafwa bika litangwa lya kunyongesa likakasumuna banu babangi?

¹⁷ Kapositolo Paulu wendekele ngwendi litangwa lya kunyongesa banu bababi likaija mu kukasumuna. Likaija ngwe “mwizi omwo akaija ha simbu ya butsiki.” (1 Tesalonika 5:2) Yesu wendekele ngwendi banu bakombwanesa bukaleho buje bumwesa ngwabwo tuli mu matangwa a kukotoka. Wendekele ngwendi: “Ngwe mucapwile ha matangwa a Nowa, ngeci bene, mucikapwa ha kwija kwa Muna munu. Ha matangwa aje omwo libazi kanda lyete, banu balile, banwine, bambatele, na kushombwesa, noho ha litangwa lije omwo Nowa wakobelele mu bwato, oloni kubazibukile cuma muka cikalingiwa noho libazi lyezile, co boshe banyongele. Mukemwo mucikapwa omwo Muna munu akaija.”—Mateo 24:37-39.

18. Bika byatunangwile Yesu?

¹⁸ Yesu watunangwile ngwendi keti tuzezamene ha ‘kulya na kunwa na bishoti bya mu buyoye.’ Wendekele ngwendi litangwa lya kunyongesa likaija mu kukasumuna “ngwe muukamwashuka muheto.” Co lalo ngwendi “likaija ku banu boshe bali hano hasi.” Mukemwo wendekele ngwendi: “Nyanyameni na kulombela simbu yoshe ngeci mukale na nzili ya kuhyana byoshe bije bikalingiwa na kwimana ku mesho a Muna munu.” (Luka 21:34-36) Mwafwa bika tunapande kutolilila kunangula kwa Yesu? Mwafwa kaye ka Satana ololo bakanyongesa. Banu baje banangula Yehova na Yesu bakebo lika bakoboka na kukayoya myaka yoshe mu kaye kakaha.—Yowano 3:16; 2 Petulu 3:13.