1. Bika byashotelele mbunge Yesu ha butsiki bwa mamaneselelo simbu kanda bamutsiye?

 YESU washotele mbunge ha butsiki bwa mamaneselelo simbu kanda bamutsiye. Wazibukile ngwendi ololo aseza bandongesi bendi, ngeci washotele mbunge ha byuma bikabasholokela kulutwe. Wabalekele ngwendi: ‘Yeni kesi mu baka-kaye.’ (Yowano 15:19) Kutandaho, walombele kuli Ishe ngwendi: “Ngwe omwo yange kesi nji muka-kaye, bakebo kesi baka-kaye.” (Yowano 17:15, 16) Yesu walumbunwine bika?

2. “Baka-kaye” muka baje batumbwile Yesu?

² “Baka-kaye” batumbwile Yesu banapu banu baje kubazibuka Njambi, baje babali na kuyula kuli Satana. (Yowano 14:30; Efeso 2:2; Yakomba 4:4; 1 Yowano 5:19) Twasa bati kwangunuka kuli baka-kaye? Muno mu capita, tusimutwiyamo bingila bimo. (1) Nga tupwa ba kulongwa ku Bumwene bwa Njambi na kujeneka kulikobelesa mu biñanda bya lifuti. (2) Nga tubyana sipilitu ya kaye. (3) Nga zalesi yetu na sholwesi yetu ipwa yaibwa. (4) Nga kutuzeme bimbongo. (5) Nga tuzala bitwa bya nzita bije byanatwana Njambi.​—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 16.

3. Yesu wamwene bati bupolitiki?

³ Yesu mwakele hano hasi, wamwene ngwendi banu bakele na bukalu bwabungi, co buyoye bwabo bwakaluwile. Ngeci, wabakele manene mbunge, co washakele kubakwasa. Yesu walikobelesele mu bupolitiki ndi? Embwe. Wazibukile ngwendi banu batondeka Bumwene bwa Njambi, nameme fulumende yendi. Yesu ikeye akupwa Mwene wa buje Bumwene, co wambulwile byobu Bumwene. (Ndanyele 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Yesu kalikobelesele mu bupolitiki, nambe mu byuma bya lifuti. Yesu mubamunenele ku mesho a Ngubulu wa Baloma, Pontiyu Pilato, wendekele ngwendi: “Bumwene bwange kesi bwa hano ha kaye embwe.” (Yowano 18:36) Bandongesi bendi nabo kubalikobelesele mu biñanda bya lifuti. Libulu limo lyendekele ngwalyo baka-Kilisitu ba kulibanga “babyanene kupanga bipangi bije byakundamene ku bupolitiki.” (On the Road to Civilization) Omu mukemwo mubakalizibila baka-Kilisitu ba busunga ano matangwa. Tukakundwiya Bumwene bwa Njambi, co kutwesi kulikobelesa mu biñanda bya bupolitiki.​—Mateo 24:14.

4. Baka-Kilisitu ba busunga bakakundwiya bati Bumwene bwa Njambi?

⁴ Miluwa baje bakai na kupangela ku mafuti eka, bakemanena lika bifulumende bya mafuti abo, co kubesi kulikobelesa mu biñanda bya bupolitiki bya mu mafuti mubali na kupangela. Omu mukemwo mubafwa bakubwabesa baje bali na lilabelelo lya kukayula na Kilisitu mwilu. Paulu wasonekelele baka-Kilisitu ba kubwabesa ngwendi: “Yetu tunapu tu miluwa ba kwimanena Kilisitu.” (2 Kolinte 5:20) Bakubwabesa bakemanena fulumende ya Njambi.  Kubesi kulikobelesa mu bupolitiki, nambe mu biñanda bya mafuti a muno mu kaye. (Filipu 3:20) Oloni bali na kukwasa banu babangi balilongese bya fulumende ya Njambi. Co “bimanga beka” baje bali na lilabelelo lya kukayoya myaka yoshe mu kaye kakaha, bali na kukwasa aba baka-Kilisitu ba kubwabesa. Ngeci, nabo kubesi kulikobelesa mu biñanda bya lifuti. (Yowano 10:16; Mateo 25:31-40) Baka-Kilisitu ba busunga kubasa kulikobelesa mu biñanda bya bupolitiki.​—Tandeni Isaya 2:2-4.

5. Bika baka-Kilisitu kubesi kuila ku nzita?

⁵ Baka-Kilisitu ba busunga bamona bakwabo baka-kukulahela kupwa banu ba mu naanga imo, co balikwatasana nameme batunda ku mafuti eka na ku bisemwa byeka. (1 Kolinte 1:10) Mukemwo kutwesi kuya ku nzita, mwafwa nga tuyako, kutulingisa tulwe na naanga  yetu, bakwetu baka-kukulahela baje batulekele Yesu ngwendi tubazeme. (Yowano 13:34, 35; 1 Yowano 3:10-12) Yesu watulekele lalo ngwendi tunapande kuzema na bitozi betu.​—Mateo 5:44; 26:52.

6. Bangamba ba Yehova bamona bati bifulumende?

⁶ Yetu baka-Kilisitu tukalifwiti kupwa banu bababwa nameme kutwesi kulikobelesa mu biñanda bya lifuti. Cakumwenako, tukasingimika fulumende mu kukabangeya mashiko ayo na kufweta mitelo. Oloni lalo ‘tukana Njambi bije binakundama kuli Njambi.’ (Mako 12:17; Loma 13:1-7; 1 Kolinte 6:19, 20) ‘Byuma bya kukundama kuli Njambi’ binambateselela kumuzema, kumwononoka na kumulemesa. Tukamono ngwetu kwakubwa kutsa kutubakana kupokola mashiko a Yehova.​—Luka 4:8; 10:27; tandeni Vilinga 5:29; Loma 14:8.

7, 8. Sipilitu ya kaye yapwa ika? Co ikapanga bati muli banu?

⁷ Nga tubyana kutwendesa ku sipilitu ya kano kaye, co tumwesa ngwetu tunangunuka ku kaye ka Satana. Eyi sipilitu ya kaye inapu futisi na bisinganyeka bya kutunda kuli Satana, co ikendesa baje kubesi kupangela Yehova. Oloni baka-Kilisitu bakabyana kutambula eyi sipilitu. Paulu ngwendi “kutwatambwile munzinzime [sipilitu] wa hano ha kaye embwe, oloni tunatambula munzinzime utunda kuli Njambi.”​—1 Kolinte 2:12; Efeso 2:2, 3; taleni Biñanda bya Kushongo ha 17.

⁸ Sipilitu ya kaye ikalingisa banu bakale na linyanyamena, balishashe na kukala na likamba. Ikabalingisa babyane kwononoka Njambi. Satana ashaka banu balinge mwoshe mwoshe mubashakela kwa kujeneka  kusinganyeka bukalu butundamo. Ashaka banu bakulahele ngwabo byuma biishaka mibila yabo na mesho abo bikebyo bya seho mu buyoye. (1 Yowano 2:16; 1 Timateo 6:9, 10) Liyabolo ali na kulifwita, maneneni mu kushaka kungumuna yetu bangamba ba Yehova. Ashaka tusinganyeke ngwe mwakasinganyekela ikeye.​—Yowano 8:44; Vilinga 13:10; 1 Yowano 3:8.

9. Twasa bati kutambula sipilitu ya kaye?

⁹ Sipilitu ya kaye twasa kuiwana kwoshe kwoshe mwafwa inapu ngwe mpunzi itukahwimi. Nga kutulifwiti mangana tulinyungilile, yasa kutukobela. (Tandeni Visimo 4:23.) Twasa kuitambula mu bingila bije bisholoka ngwe byabindondo, bya kufwa ngwe, kutembwinina futisi na bisinganyeka bya banu baje kubesi kulemesa Yehova. (Visimo 13:20; 1 Kolinte 15:33) Twasa lalo kuitambula mu kutala bikupulo bya bukwizi, kutolilila baka-kutengulukila Njambi na kulikobelesa mu bweho bwabubi.​—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 18.

10. Tulinga bati mangana sipilitu ya kaye keti itwendese?

¹⁰ Tulinga bati mangana sipilitu ya kaye keti itwendese? Tunapande kushwenya kuyehi na Yehova na kutabesa mana endi atutwamenene. Tunapande kumulomba atwane sipilitu yendi ya kujela, co tunapande lalo kuzezama mu cipangi cendi. Wahi natubakana Yehova ku nzili mwilu na hano hasi. Co twakulahela ngwetu atukwasa mangana tubyane sipilitu ya kano kaye.​—1 Yowano 4:4.

11. Sipilitu ya kaye inalingisa banu bazale bati?

¹¹ Zalesi yetu na sholwesi yetu itumwesa ngwayo keti tu baka-kaye. Banu babangi mu kaye bakazala mangana  banu babamone, bendule mashungu amabi ku bakwabo, bamwese ngwabo kubashaka kuzala ngwe mwa bakwabo boshe, nambe kumwesa ngwabo bali na bimbongo byabingi. Beka kubesi kwaka mana ku sholwesi yabo, ngeci bakazala mu bushaki nambe kukala na mazilo. Kutwasa kutembwinina banu ba cifwa eci mu zalesi yetu na sholwesi yetu.

12, 13. Binangulo muka bitukwasa twangule byuma bitushaka kuzala?

¹² Yetu bangamba ba Yehova twashaka kuzala  mwamubwa, mu kasingimiko, kwesekesa na byuma bitulinga ha simbu oyo. Tukazala mu “kulikehesa na mana” mangana tumwese ngwetu ‘tu baka-kukulahela.’​—1 Timateo 2:9, 10; Yunda 21.

¹³ Zalesi yetu yasa kulingisa banu bendeke byuma byabibwa, nambe byabibi hali Yehova na banu bendi. Tushaka kulinga byoshe mu ngila ije yana Njamba bumpau. (1 Kolinte 10:31) Kulikehesa kunambateselela na kusingimika bisinganyeka bya bakwetu, nomu mubakalizibila. Omwo twangula buzalo bwetu, nambe ngila itushaka kusholokelamo, twanukeni ngwetu byuma bitwangula bizibisa bakwetu kubwaha, nambe kubihya.​—1 Kolinte 4:9; 2 Kolinte 6:3, 4; 7:1.

14. Bika bitunapande kusinganyeka omwo twangula buzalo butuzala ku biwano nambe mu lihya?

¹⁴ Tukazala bati nga tuli ku biwano byetu, nambe mu lihya? Tukazala mangana banu batumone ndi? Buzalo bwetu bukazibisa shwama bakwetu ndi? Tukalizibi ngwetu twasa kuzala mutunashakela ndi? (Filipu 4:5; 1 Petulu 5:6) Tubaboshe twashaka kusholoka mwamubwa, oloni bifwa bya bunjambi bikebyo bimwesa bubwa bwetu. Ebi bifwa bikebyo byakamono Yehova muli yetu. Bikamwesa cifwa cetu ca mukati, nameme “munu wa kushweka wa mu mbunge,” co byapwa bya “seho yakama manene ku mesho a Njambi.”​—1 Petulu 3:3, 4.

15. Mwafwa bika Yehova katulekelelele buzalo butunapande kuzala, nomwo mutunapande kusholokela?

¹⁵ Yehova katwanene mashiko a kutuleka buzalo butunapande kuzala, nobu kutwapandele kuzala embwe. Oloni natwana binangulo bya mu Mbimbiliya bije bitukwasa twangule mwamubwa bya kulinga. (Vahevelu 5:14) Ashaka ngwendi byuma bitwangula, bipwe byakama,  nambe byabindondo, bimwese ngwabyo twamuzema, co twazema lalo bakwetu. (Tandeni Mako 12:30, 31.) Banu ba Yehova mu kaye koshe bakazala mu bingila bya kulisezaseza kwesekesa na cisemwa cabo na buzalo bubashaka. Kuzala mu bingila bya kulisezaseza kukatuzibisa kubwaha.

16. Baka-kaye bamona bati bimbongo, oloni Yesu watulongesele bika? Bihula muka bitunapande kulihula?

¹⁶ Satana ashaka banu basinganyeke ngwabo bimbongo na bufuko bibanenela kubwahelela. Oloni  bangamba ba Yehova kubesi kusinganyeka ngoco. Tutaba majwi endekele Yesu ngwendi: “Kuyoya kwa munu [kukwemanene ha] byuma byali nabyo, nambe afuke bati.” (Luka 12:15) Bimbongo kubyasa kutunenela kubwahelela mpundu. Kubyasa kutunenela babusamba bababwa, kwoloka kwa busunga, nambe kuyoya kwa myaka yoshe. Kukwabihile kukala na byuma bya ku mubila, mwafwa tushaka tulikuwe buyoye. Oloni Yesu watulongesele ngwendi tupwa ba kubwahelela nga tulikuta busamba bwabubwa na Njambi na kwaka kulutwe byuma bya ku sipilitu. (Mateo 5:3; 6:22) Lihuleni ngweni: ‘Njinalifu na baka-kaye baje bazema bimbongo ndi? Njikasinganyeka na kwendeka ha bimbongo simbu yoshe ndi?’​—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Yowano 6.

17. Buyoye bwetu bufwa bati nga kutuzeme bimbongo?

¹⁷ Keti tuzeme bimbongo ngwe baka-kaye, oloni tupangeleni Yehova. Nga tulinga ngoco, co tuyoya mwamubwa. (Mateo 11:29, 30) Tupwa ba kushubuluka na kutumbama mu kwoloka. (Mateo 6:31, 32; Loma 15:13) Kutushoto manene mbunge ha byuma bya ku mubila. (Tandeni 1 Timateo 6:9, 10.) Tubwahelela na kulikuwa bibezikiso bije bikatundu mu kwana. (Vilinga 20:35) Tukala na simbu ya kusikama na binaanga byetu. Nameme kulala, tulala mwamubwa.​—Kwituluka mu Mashiko 5:12.

18. Bika byashaka alinge Satana kuli yetu?

¹⁸ Satana ashaka kutsiya busamba bwetu na Yehova, ngeci tunapande kulifwita mangana tulinyungilile. Tuli na kulwa na basipilitu bababi. (Efeso 6:12) Satana na bandemone bendi kubashaka tubwahelele, nameme  kuyoya myaka yoshe. (1 Petulu 5:8) Aba bitozi ba nzili bali na kutulwisa, oloni Yehova atukwasa tubahyane.

19. Ku Efeso 6:14-18, banalumbununa bati buzalo bwa nzita bwa baka-Kilisitu?

¹⁹ Kusañulu, maswalale mubaile mu kulwa, bazalele bitwa nambe ngwetu buzalo bwa nzita mangana balinyungilile. Netu tunapande kuzala buzalo bwa nzita buje bwanatwana Yehova. (Efeso 6:13) Obu buzalo butunyungilila. Ku Efeso 6:14-18 banendeka ngwabo: “Libwaheseleni cimweja na busunga munalizitikabwo ngwe mwiba mu bimbunda byeni na kulongwa ngwe ntelo ha binulo byeni, co ngwe biñaku ku myanja yeni mu kulibwahesela cimweja kwambulula biñanda byabibwa bya kwoloka. Simbu yoshe ambateni kukulahela ngwe ntelo, omwo ikeyo mwase kuzima mikili ya tuhya ya uje muka-bubi. Co zaleni tepa ya kwoboka na lijwi lya Njambi ngwe moko ya mukwale ije yanamyana munzinzime [sipilitu.] Lingeni byoshe ebi mu kulombela, lombeni Njambi ngeci amikwase. Lombeleni simbu yoshe ngwe omwo munzinzime amitwamenena.”

20. Bika bitunapande kulinga mangana buzalo bwa nzita butukwase?

²⁰ Nga liswalale ebala buzalo bumo bwa nzita na kuseza mutamba wa mubila wendi mungoco, citozi cendi amwashela haje bene hanaseza. Nga tushaka buzalo bwa nzita butunyungilile, co tunapande kuzala bwoshe. Tunapande kubuzala simbu yoshe na kumona ngwetu buli mwamubwa. Tutwalelelaho kulwa eyi nzita kweta noho bakanyongesela kaye ka Satana, noho lalo bakatundisila Satana na bandemone bendi hano hasi. (Kujombolola 12:17; 20:1-3) Ngeci keti tuzeye nga tuli na kulwisa mashungu amabi nambe kulifwita na buzeye bumo.​—1 Kolinte 9:27.

21. Twasa kuhyana bati mu nzita ituli na kulwa?

 ²¹ Kutwasa kuhyana Liyabolo mu nzili yetu lika. Oloni Yehova atukwasa tuhyane Liyabolo. Tunapande kulombela kuli Yehova, kulilongesa Lijwi lyendi na kulikwatasana na bandolome na bandokazi betu mangana tutwaleleleho kupwa ba kulongwa. (Vahevelu 10:24, 25) Oku kutukwasa tupwe ba kulongwa na kunyunglila likulahelo lyetu.

22, 23. (a) Twasa kunyungilila bati likulahelo lyetu simbu yoshe? (b) Bika bitusimutwiya mu capita inatako?

²² Tunapande kunyungilila likulahelo lyetu simbu yoshe. (Yowano 15:19) Bakaleho ba Yehova bakabyana kulikobelesa mu biñanda bimo bije bibakalikobelesa banu babangi. Lihuleni ngweni: ‘Njizibuka bitukabyanena kulikobelesamo ndi? Njataba ngwange byuma biinendeka Mbimbiliya na ndungo wa kulongwa na kunyanyama ha ñanda oyo binapu bya busunga ndi? Njikalizibi kubwaha kupwa Mukaleho wa Yehova ndi? (Myaso 34:2; Mateo 10:32, 33) Njasa kulumbunwina bakwetu byuma binjakulahela ndi?’​—Mateo 24:45; Yowano 17:17; tandeni 1 Petulu 3:15.

²³ Mu byuma bimo, kukapu kwakwasi kunanguka ngwetu tunapande kwangunuka kuli baka-kaye. Oloni mu byuma bikwabo, kukapu kwakukalu. Satana akatutela miheto ya kulisezaseza mangana atulabule. Muheto umo wakapangesa Satana unapu senga. Twasa bati ngwangula mwamubwa byuma bya senga? Eyi ñanda tuisimutwiya mu capita inatako.