1, 2. (a) Iya itunapande kutaba mangana atuleke bya kulinga? (b) Bihula muka bitusimutwiya muno mu capita?

 OMWO mwapwile mu banike, bisimbu bimo bisemi beni bamilekele kulinga byuma bije kumwashakele. Mwazemene bisemi beni na kumona ngweni munapande kubononoka. Oloni hamo kumwashakele kubononoka simbu yoshe.

² Tuzibuka ngwetu Tate yetu Yehova watuzema. Akatunyungu na kutwana byuma byoshe bije binapande mangana tulikuwe buyoye. Akatuleke bitunapande kulinga mangana tutumame mwamubwa. Bisimbu bimo akapangesa banu mu kutuleka byakulinga. Ngeci tunapande kusingimika Yehova uje ali na moko ya kushika. (Visimo 24:21) Oloni bika kwapwila kwakukalu bisimbu bimo kulinga byuma bibatuleka? Bika byatondela Yehova ngwendi tulinge byuma bibatuleka? Tumwesa bati ngwetu tuli na kukabangeya byuma byali na kutuleka Yehova?​—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 9.

3, 4. Bika byalingisile banu bajeneke kupwa ba kulumbunuka? Bika kwapwila kwakukalu kulinga byuma bibatuleka bakwetu?

³ Yetu banu twakala na mbunge ya likamba. Mbunge ya likamba yashangumukilile ha simbu ibabulumwine ba Andama na Eva. Nameme bapwile ba kulumbunuka, oloni babyanene kubatwamenena kuli Njambi. Kushwa bene haje, banu boshe kubasemukile ba kulumbunuka. Kujeneka kulumbunuka kukekwo kukatulingisa twonwe kukabangeya byuma byatuleka Yehova na bakwetu banu. Cikwabo lalo, banu bali na kupangesa Yehova mu kutuleka byakulinga nabo kubapwile ba kulumbunuka.​—Kushangumuka 2:15-17; 3:1-7; Myaso 51:5; Loma 5:12.

⁴ Yetu banu twakala na mbunge ya kulyalesa mwafwa kutwalumbunukile. Kulyalesa kukatulingisa tubyane byuma bibatuleka. Cakumwenako, Yehova wangwile Mosesa mangana atwamenene Baisalele. Kola, uje wapangelele Yehova ha myaka yaingi, walyalesele na kushaula Mosesa. Oloni Mosesa kalyalesele nameme ikeye watwamenenene banu ba Njambi. Mosesa wapwile munu wa kulikehesa manene kutubakana banu boshe baje bayoyele ha simbu ije. Kola katabele kumutwamenena kuli Mosesa. Wongumwine banu babangi batengulukile Mosesa na kukaba ikeye. Bika byalingiwile kuli Kola na banu bendi? Boshe batsile. (Kulava 12:3; 16:1-3, 31-35) Mu Mbimbiliya muli myanja yaingi ije imwesa ngwayo kulyalesa kwapwa kwakubi.​—2 Mizimbu 26:16-21; taleni Biñanda bya Kushongo ha 10.

5. Banu bamo banapangesa bati mwamubi nzili yabo ya kuyula?

⁵ Kushwa bene kusañulu, banu babangi banapangesa mwamubi nzili yabo ya kuyula. (Tandeni Muka-kwambulula 8:9.) Cakumwenako, Saulu wapwile  munu wamubwa, wa kulikehesa, omwo Yehova wamwangwile kupwa mwene wa Isalele. Oloni washangumukile kukala na mbunge ya kulyalesa na cipululu, co kwamulingisile ayandese Ndabiti uje kamubiisilile cuma cimo. (1 Samwele 9:20, 21; 10:20-22; 18:7-11) Mu myaka yakabeleho, Ndabiti bamwangwile kupwa mwene, co ikeye wapwile mwene wamubwa ha bimyene boshe bayulile mu Isalele. Oloni mu kwita kwa simbu, Ndabiti nendi wapangesele nzili yendi mu ngila yaibi. Walingile bupangala na Mbetesheba, munakazi wa Uliya. Co washakele kushweka mulonga wendi omwo watumine Uliya ku nzita mangana bakamutsiye.​—2 Samwele 11:1-17.

6, 7. (a) Kuzema Yehova kutushongangeya tulinge bika? (b) Bika bitukwasa twononoke Yehova nameme kutukaluwila kulinga ngoco?

⁶ Tushaka Yehova atutwamenene mwafwa twamuzema. Tushaka kumuzibisa kubwaha mwafwa twamuzema manene kutubakana cuma coshe coshe. (Tandeni Visimo 27:11; Mako 12:29, 30.) Kushwa bene kuli Andama na Eva, Satana nashongangeya banu babyane Yehova uje wakala na moko ya kushika. Ashaka tusinganyeke ngwetu Yehova kesi na nzili ya kutuleka bitunapande kulinga. Oloni tuzibuka ngwetu Satana ali na kutukwisa. Tusingimika Yehova ngwe mubanendeka ku Kujombolola 4:11 ngwabo: “Mwene yetu na Njambi yetu, yobe wafwila kutambula bumpau na kasingimiko na nzili. Omwo yobe watangele byuma byoshe.”

⁷ Mutwapwile tu banike, bisemi betu batulongesele ngwabo tubononoke. Oloni bisimbu bimo kwapwile  kwakukalu kwononoka bibatulekele. Mu cifwa cimo lika, netu bangamba ba Yehova kukatukaluwila bisimbu bimo kwononoka Yehova. Oloni nga tuzema Yehova na kumusingimika, kutulingisa tumwononoke. Yesu watumwesa mwanja waubwa. Wononokele Yehova nameme kwapwile kwakukalu kulinga ngoco. Mukemwo wendekele kuli Ishe ngwendi: “Kesi ngwe mwaya cizango cange embwe, oloni cizango cobe cilingiwe.”​—Luka 22:42; taleni Biñanda bya Kushongo ha 11.

8. Bingila muka byali na kupangesa Yehova mu kututwamenena? (Taleni cipalo ca “ Tolilileni Omwo Baminangula”)

⁸ Ano matangwa, Yehova ali na kututwamenena mu bingila bya kulisezaseza. Cakumwenako, ali na kututwamenena kupangesa Mbimbiliya. Ali lalo na kupangesa bakulunu ba cikungulukilo. Nga tusingimika aba bakulunu, co tumwesa ngwetu tuli na kusingimika Yehova uje wakala na moko ya kushika. Nga tubyana omwo batukwasa, co tuli na kubyana Yehova. Omwo Baisalele babyanene Mosesa, Yehova wamwene ngwe banabyana bene ikeye.​—Kulava 14:26, 27; taleni Biñanda bya Kushongo ha 12.

9. Cizemo citulingisa bati tukabangeye byuma bibatuleka?

⁹ Nga tusingimika Yehova uje ali na moko ya kushika, co tumwesa lalo ngwetu twazema bandolome na bandokazi betu. Acisinganyekeni ha cakumwenako eci. Nga mu citingitingi ceni munakobela mushongo wa kolela, fulumende ikapanga na nzili mangana inyungilile banu. Fulumende ikana banu mashiko, nameme bingila bya kulinyungilamo. Nga munu ombwanesa awa mashiko, nasa kutambula mushongo wa kolela na kutambwisako bakwabo. Mu ngila imo lika, netu twasa kukobela mu bukalu  na kukobelesa bakwetu nga kutukabangeya byuma byatuleka Yehova na baje babanana moko ya kushika. Oloni nga twononoka Yehova, tumwesa ngwetu twazema bandolome betu na kusingimika byuma byanabwahesa.​—1 Kolinte 12:14, 25, 26.

10, 11. Bika bitusimutwiya?

¹⁰ Yehova akatuleke kulinga byuma bije bitukwasa tutumame mwamubwa. Nga tusingimika baje bali na moko mu naanga, mu cikungulukilo na bakulunu ba fulumende, co byuma bitwendela mwamubwa.​—Kwituluka mu Mashiko 5:16; Loma 13:4; Efeso 6:2, 3; Vahevelu 13:17.

¹¹ Nga tunanguka byuma byanatulekela Yehova ngwendi tusingimike bakwetu, kutulingisa tubasingimike. Tusimutwiyeni mutwasa kumwesela kasingimiko mu naanga, mu cikungulukilo na ku fulumende.

12. Munalume amwesa bati ngwendi ali na kusingimika Yehova uje wakala na moko ya kushika?

¹² Yehova ikeye wakeleko naanga, co wanene munu na munu mu naanga cipangi cendi. Nga munu na munu alinga byuma byamuleka Yehova, naanga ipwa ya kulikwatasana, co boshe bakala mwamubwa. (1 Kolinte 14:33) Yehova nangula munalume kupwa mutwe wa naanga. Yehova ashaka ngwendi munalume anyungilile mwamubwa munakazi wendi na bana bendi. Ngeci, munalume akalyambulula kuli Yehova mwali na kunyungilamo naanga yendi. Munalume napande kumwesa ngozi, cizemo na kunyungilila naanga yendi ngwe mwakanyungilila Yesu cikungulukilo. Nga munalume alinga ngoco, co amwesa ngwendi ali na kusingimika Yehova.​—Efeso 5:23; taleni Biñanda bya Kushongo ha 13.

13. Munakazi asa kumwesa bati ngwendi ali na kusingimika Yehova uje wakala na moko ya kushika?

 ¹³ Munakazi nendi wakala na cipangi cakama. Akakwasa munalume wendi omwo alifwita kunyunga mwamubwa naanga. Munakazi akapangela hamo na munalume wendi mu kulongesa bana babo. Akana bana bendi mwanja waubwa mu kumwesa kasingimiko mangana nabo bamwese kasingimiko. (Visimo 1:8) Akasingimika munalume wendi na kukundwiya matumbe endi. Nameme kashakele byuma byashaka kulinga munalume wendi, akendeka bili ku mbunge yendi mu ngila yaibwa na mu kasingimiko. Munakazi uje washomboka ku munalume wa kujeneka kukulahela, wakala na bukalu bwa kulitila. Oloni nga atwalelelaho kuzema munalume wendi na kumusingimika, hamo kulutwe nendi akashangumuka kulemesa Yehova.​—Tandeni 1 Petulu 3:1.

14. Bana bamwesa bati ngwabo bali na kusingimika Yehova uje wakala na moko ya kushika?

¹⁴ Yehova wamona bana kupwa ba seho, co banapande kubanyungilila na kubatwamenena. Nga bana bononoka bisemi babo, co bisemi babwahelela. Oloni kuli cuma cakama lalo cibamwesa bana nga bononoka. Bamwesa ngwabo basingimika Yehova na kumuzibisa kubwaha. (Visimo 10:1) Mu binaanga byabingi, cisemi umo lika ikeye akalele bana. Oku kukapu kwakukalu kuli cisemi na bana. Oloni nga bana bononoka cisemi cabo na kupangela nendi hamo, buyoye mu naanga bukapuko bwabubwa. Mwoshe mwoshe muinapu naanga yeni, kukwesi naanga ya kulumbunuka yahi. Oloni nga munu na munu akabangeya mashiko a Yehova, banu mu naanga babwahelela. Oku kulingisa banu bashangazale Yehova, uje wakeleko binaanga.​—Efeso 3:14, 15.

15. Tumwesa bati ngwetu tuli na kusingimika Yehova mu cikungulukilo?

¹⁵ Yehova ali na kupangesa cikungulukilo ca baka-Kilisitu mu kututwamenena. Co Yesu ikeye yanana moko ya kucendesa. (Kolose 1:13) Yesu nendi nana “ndungo wa kulongwa na kunyanyama” cipangi ca kunyunga banu ba Njambi hano hasi. (Mateo 24:45-47, NWT) Ano matangwa, Cibunga ca Kutwamenena cikeco cinapu “ndungo wa kulongwa na kunyanyama.” Cibunga ca Kutwamenena cili na kutwana kulya ca ku sipilitu ha simbu yaibwa mangana tukanyamese likulahelo lyetu. Bakulunu, baka-kupangela na tunyungi ba kuzenguluka bali na kukwasa bikungulukilo mu kaye koshe na kulinga bibabaleka ku Cibunga ca Kutwamenena. Bandolome boshe aba bali na cipangi ca kutunyungilila, co bakalyambulula kuli Yehova mubali na kupangelamo cipangi cabo. Nga tusingimika aba bandolome, tumwesa ngwetu tuli na kusingimika Yehova.​—Tandeni 1 Tesalonika 5:12; Vahevelu 13:17; taleni Biñanda bya Kushongo ha 14.

16. Bika bitwendekela ngwetu bakulunu na baka-kupangela bakabangula na sipilitu ya kujela?

¹⁶ Bakulunu na baka-kupangela bakakwasa banu mu cikungulukilo bapwe ba kulongwa na kulikwatasana. Aba bandolome kubalumbunukile ngeci mwetu tubaboshe. Co bakabangula bati? Aba bandolome bakapwisamo byuma bibasoneka mu Mbimbiliya. (1 Timateo 3:1-7, 12; Tito 1:5-9) Yehova wapangesele sipilitu ya kujela ikwase baka-kusoneka Mbimbiliya balumbunune ebi byuma. Bakulunu bakalombela kuli Yehova abane sipilitu yendi mangana ibatwamenene  mu kwangula baje banapande kupwa bakulunu, nambe baka-kupangela. Oku kumwesa ngwabo bikungulukilo bali na kubyendesa kuli Yesu na Yehova. (Vilinga 20:28) Njambi natwana bwana, natwana bandolome baje babanangula mangana batukwase na kutunyunga.​—Efeso 4:8.

17. Bika byanapande kulinga ndokazi bisimbu bimo mangana amwese kasingimiko?

¹⁷ Bisimbu bimo, mu bikungulukilo kumwesi kukala bakulunu, nambe baka-kupangela mangana batwamenene biwano. Nga cili ngoco, co bandolome ba kumbwitika basa kutwamenena. Nga bandolome bahi, co ndokazi nasa kutwamenena biwano bije bibakatwamenena bandolome ba kumbwitika. Oloni napande kulifwika cuma cimo ku mutwe wendi, hamo citambala indi tepa. (1 Kolinte 11:3-10) Nga alinga ngoco, amwesa ngwendi ali na kusingimika Yehova uje nana banalume moko ya kutwamenena mu cikungulukilo na mu naanga.​—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 15.

18, 19. (a) Bika bitulilongesa ku Loma 13:1-7? (b) Twasa kusingimika bati bantwama ba fulumende?

¹⁸ Ano matangwa, Yehova necelela bantwama ba fulumende bakale na moko ya kushika, co tunapande kubasingimika. Bali na kutunga mashiko mangana byuma byende mwamubwa na kulinga byuma bije bikwasa banu. Baka-Kilisitu bakononoka lishiko lili ku Loma 13:1-7. (Tandeni.) Tukasingimika “baka-kuswana,” nambe ngwetu baje bali na moko ya kushika, co tukononoka lalo mashiko a mu lifuti litwakala. Awa mashiko anasa kukundama ku naanga yetu, ku mingoso yetu, nambe ku bufuko bwetu. Cakumwenako, tunasa kufweta mitelo,  nambe kuleka fulumende muzimbu ubashaka. Oloni tulinga bati nga fulumende ituleka kulinga byuma bije bilingisa tupokole mashiko a Njambi? Kapositolo Petulu wendekele ngwendi: “Tunapande kwononoka Njambi, kesi banu.”​—Vilinga 5:28, 29.

¹⁹ Nga twendeka na bangamba ba fulumende, ba kufwa ngwe maako, nambe tupokola, tunapande kubasingimika. Bana ba sikola banapande kusingimika balongesi babo na beka baje bapangela ha sikola. Nga twakobela bipangi, co tunapande kusingimika babenya bipangi nameme bakwetu kubesi kubasingimika. Nga tulinga ngoco, co tutembwinina kapositolo Paulu uje wasingimikile bamyata ba fulumende nameme bisimbu bimo kwapwile kwakukalu. (Vilinga 26:2, 25) Tunapande kusingimika bakwetu nameme bali na kutulinga mwamubi.​—Tandeni Loma 12:17, 18; 1 Petulu 3:15.

20, 21. Bubwa muka bwasa kutunda mu kusingimika bakwetu?

²⁰ Banu babangi mu kaye kubesi kusingimika bakwabo. Oloni yetu banu ba Yehova kutwafwile ngoco. Tukeseka mutwasela mwoshe kusingimika bakwetu. Tukakabangeya majwi endekele kapositolo Petulu ngwendi: “Singimikeni munu woshe.” (1 Petulu 2:17) Nga tusingimika bakwetu, banasa kunanguka ngwabo tuli na kubasingimika. Yesu watulekele ngwendi: “Ceke ceni citwile ku banu, ngeci bamone bilinga byeni byabibwa, co bakashangazala Ishweni ali mwilu.”​—Mateo 5:16.

²¹ Nga tumwesa kasingimiko mu naanga yetu, mu cikungulukilo cetu na mu byuma byeka bitukalingi, kulingisa bakwetu balilongese byabingi hali Yehova. Nga tusingimika bakwetu, co tumwesa ngwetu tuli na kusingimika Yehova. Oku kuzibisa Yehova kubwaha, co tumwesa ngwetu twamuzema.