1, 2. Bika bimushakela munu, nameme cuma ca kumitwamena nga muli ku mwela uje kumuzibuka? Cuma muka canatwana Yehova mangana citutwamenene?

 ACISINGANYEKENI ngweni muli na kwita mu mambo na kuya ku mutambela umo musambwa likwabo. Oloni mumona ngweni kwita omu mu mambo kwa kujeneka munu wa kumitwamenena kumitwala kweka, nameme kuzimbala mu mambo. Mulinga bati mangana mukete ku mwela umuli na kuya? Hamo mulomba munu uje azibuka mwamubwa mambo yaco mangana amitwamenene.  Indi hamo mupangesa litangwa, nameme ba muta-mbambi mu kusetela mwela umushaka kuya. Kukala na munu, nambe cuma ca kumitwamenena kupwa kwa seho mwafwa kwobola mwonyo weni.

² Tubaboshe tukaliwana na bukalu bwabungi mu kuyoya, co bisimbu bimo tukonowa kuwana mwakulingila. Oloni Yehova nana munu na munu citakutaku mangana cimutwamenene. (Yakomba 1:17) Tubangeni tahi kulumbununa mucapwa citakutaku, nomwo mucikapangela. Co tusimutwiya mutwasa kulongesela citakutaku cetu, nobyo bitunapande kusingimikila bitakutaku bya bakwetu. Kutundaho tusimutwiya omwo citakutaku cacibwa mucasa kutukwasela mu buyoye bwetu.

3. Citakutaku capwa cika?

³ Yehova natwana citakutaku kupwa bwana bwabubwa. Citakutaku capwa mana a mukati a kunongonona byuma byabibwa ku byabibi. Lijwi lya Cingiliki libanapangesa mu Mbimbiliya ngwabo “citakutaku,” lilumbununa “mana a kulizibuka yobe babenya.” Nga citakutaku cetu cili na kupanga mwamubwa, co citukwasa tulilule yetu babenya na kuzibuka mutwafwa. Citukwasa tutanekeye mubyafwa biyongola byetu, nomwo mutukalizibila. Casa kututwamenena mu kulinga byuma byabibwa, nambe kutunangula nga tushaka kulinga byuma byabibi. Citakutaku cetu cituzibisa kubwaha nga twangula byuma byabibwa, co lalo citwana mulonga nga twangula byuma byabibi.​—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 5.

4, 5. (a) Bika byatundilemo omo Andama na Eva bombwanesele bitakutaku byabo? (b) Banu muka babanendeka mu Mbimbiliya baje banamwesa mucikapangela citakutaku?

⁴ Munu na munu asa kutolilila, nambe kwombwanesa  bicimuleka citakutaku cendi. Andama na Eva kubatolililile bitakutaku byabo, ngeci babulumwine. Munima ya kubulumuna, bitakutaku byabo byabanene mulonga, oloni kubyabakwasele mwafwa te banatengulukila laja Njambi. (Kushangumuka 3:7, 8) Andama na Eva bakele na bitakutaku bya kulumbunuka, co bazibukile ngwabo kutengulukila Njambi kwapwile kwakubi, oloni bakebo bombwanesele bitakutaku byabo.

⁵ Oloni kuli banu babangi ba kujeneka kulumbunuka baje batolililile bitakutaku byabo. Yombi wapwile umo wabo, co watwana mwanja waubwa. Yombi watolililile citakutaku cendi, ngeci wangwile byuma mwamubwa. Wendekele ngwendi: ‘Simbu yoshe injiyoya mbunge yange kuikanjipayesa.’ (Yombi 27:6) “Mbunge” yendekele Yombi hano, ilumbununa citakutaku cendi, nameme mana endi a kwangulula byuma byabiwa ku byabibi. Bisimbu bimo, Ndabiti kononokele Yehova mwafwa wombwanesele citakutaku cendi. Oloni munima ya kubulumuna, Ndabiti walizibile kukala na mulonga mwafwa citakutaku cendi camuyandesele. (2 Samwele 24:10) Citakutaku cendi camulekele ngwaco byuma byalingile byapwile byabibi. Ngwe watolilile citakutaku cendi, ngwe camukwasele onwe kusebuka.

6. Bika bitwendekela ngwetu citakutaku cinapu bwana bwabubwa bwanatwana Njambi?

⁶ Nameme banu baje kubatanekeya Yehova, nabo bazibuka byuma byabibwa na byuma byabibi. Mbimbiliya ngwayo: “Bisimbu bimo biyongola byabo bibahisa, co bisimbu bikwabo bibamena.” (Loma 2:14, 15) Cakumwenako, banu babangi bazibuka ngwabo kutsiya munu na kwiba kwapwa kwakubi. Aba banu bali na kutolilila citakutaku cabo, mana abo a kunongonona byuma byabibwa ku byabibi aje anaka Yehova mu bimbunge byabo. Co lalo  bali na kukabangeya binangulo byanatwana Yehova bije bitukwasa twangule byuma byabibwa mu buyoye bwetu.

7. Citakutaku cetu cikatukwisila bika bisimbu bimo?

⁷ Bisimbu bimo, citakutaku cetu casa kutukwisa. Cakumwenako, bisinganyeka byetu kubyalumbunukile, co byasa kulingisa citakutaku cetu conwe kupanga mwamubwa na kwasa kutukwisa. Citakutaku cacibwa kucesi kulizila ngoco. (Kushangumuka 39:1, 2, 7-12) Oloni tunapande kucilongesa. Yehova natwana sipilitu ya kujela na binangulo bya mu Mbimbiliya mangana bitukwase kunangula citakutaku cetu. (Loma 9:1) Tusimutwiyeni mutwasa kulongesela citakutaku cetu.

8. (a) Bisinganyeka byabibi byasa kubiisa bati citakutaku cetu? (b) Tunapande kulihula cihula muka simbu kanda twangule byakulinga?

⁸ Banu bamo bakasinganyeka ngwabo nga balinga munai bisinganyeka byabo, co bali na kutolilila ku citakutaku cabo. Bakasinganyeka ngwabo basa kulinga byoshe byoshe bibashaka cakama kubinabazibisa lika kubwaha. Oloni bisinganyeka byetu kubyalumbunukile, co byasa kutukwisa. Bisinganyeka byabibi byasa kubiisa citakutaku cetu. Mbimbiliya ngwayo: “Mbunge ya munu yapwa ya makuli kutubakana byuma byoshe. Yapwa yaibi manene, iyajo aizibuka?” (Njelemiya 17:9) Tunasa kushangumuka kumona byuma byabibi ngwetu byabibwa. Cakumwenako, simbu kanda Paulu apwe muka-Kilisitu, wayandesele banu ba Njambi, oloni ikeye wasinganyekele ngwendi ali na kulinga mwamubwa. Paulu wamwene ngwendi ali na citakutaku cacibwa. Oloni mu kwita kwa simbu, wasonekele ngwendi: ‘Yehova ikeye anjisompa.’ (1 Kolinte 4:4;  Vilinga 23:1; 2 Timateo 1:3) Paulu watengulukile mwanangukile ngwendi Yehova wazibile kubihya omwo wayandesele banu bendi. Ngeci, simbu kanda tulinge cuma cimo, tunapande kulihula ngwetu, ‘Yehova ashaka ngwendi njilinge bati?’

9. Kuzibila Njambi lyoba kulumbununa bika?

⁹ Nga tunazeme munu, kutwesi kushaka kumuzibisa kubihya. Mu ngila imo lika, kutwesi kushaka kulinga byuma bije bizibisa Yehova kubihya mwafwa twamuzema. Tunapande kuzibila Yehova lyoba mangana twonwe kumuzibisa kubihya. Omu mukemwo mwalingile Nehemiya. Wabyanene kupangesa citwamo cendi ca bungubulu mu kulifukisa babenya. Mwafwa bika? Wendekele ngwendi mwafwa “njasingimikile Njambi.” (Nehemiya 5:15) Nehemiya kashakele kulinga byuma bije bizibisa Yehova kubihya. Ngeci, netu kutushaka kulinga byuma byabibi bije bizibisa Yehova kubihya. Tutandeni Mbimbiliya mangana tuzibuke byuma bije bizibisa Yehova kubwaha.​—Taleni Biñanda bya Kushongo ha 6.

10, 11. Binangulo muka bya mu Mbimbiliya bije bitukwasa nga tushaka kunwa bwala nambe embwe?

¹⁰ Cakumwenako, muka-Kilisitu napande kulyangwila babenya nga napande kunwa bwala indi embwe. Binangulo muka bimukwasa angule ngila yaibwa? Tusimutwiyeni ha binangulo bino: Mbimbiliya kuyabindikile kunwa bwala. Yatuleka ngwayo binyu binapu bwana bwa kutunda kuli Njambi. (Myaso 104:14, 15) Oloni Yesu walekele bandongesi bendi ngwendi keti balikobelese mu kunwa manene. (Luka 21:34) Paulu nendi walekele baka-Kilisitu ngwendi keti ‘balinge biwano bya kalwa na kupenda.’ (Loma 13:13) Wendekele ngwendi baka-kupenda “kubakashwana Bumwene bwa Njambi.”​—1 Kolinte 6:9, 10.

 ¹¹ Muka-Kilisitu napande kulihula ngwendi: ‘Njashaka manene bwala ndi? Njikanu bwala mangana njikale na simbu yaibwa ya kuhwima ndi? Njikanu mangana njipwe wa kusimpa ndi? Njasa kunwa bwala mu kwesekela na kukehesa bisimbu bya kubunwa ndi? * Njasa kujolajola na babusamba bange nameme kunjanwile bwala ndi?’ Tulombeni kuli Yehova mangana atukwase kwangula mwamubwa byuma. (Tandeni Myaso 139:23, 24.) Nga tulinga ngoco, co tulongesa citakutaku cetu cikabangeye binangulo bya mu Mbimbiliya. Oloni kuli byuma byeka lalo bitunapande kuzibuka ha ñanda eyi.

12, 13. Citakutaku cetu cinasa kulisezela bika na bitakutaku bya bakwetu? Co tulinga bati na bitakutaku byabo?

¹² Bitakutaku bya banu byalisezaseza. Citakutaku ceni casa kumitabesa kulinga byuma bije byamona mukweni ngwendi byabibi. Cakumwenako, mwasa kwangula kunwa bwala, oloni mukweni nasa kumona ngwendi kunwa bwala kwakubi. Bika bikalingisa banu bamone byuma mu ngila ya kulisezaseza?

¹³ Kuli byuma byabingi bikalingisa banu bamone byuma mu ngila ya kulisezaseza. Ku mutambela kwanakolela munu, ku naanga kwatunda, byuma byanaliwana nabyo mu buyoye, bimulingisa amone byuma mu ngila yeka. Nga munu kunima wakele na bukalu bwa kunwa manene bwala, nasa kubyanenena kunwa bwala. (1 Vimyene 8:38, 39) Mulinga bati nga munu shendi kumwana bwala? Muliziba kubihya ndi? Mumusindiya mangana anwe ndi?  Mumwihula muzibuke byanabyanena ndi? Embwe, kumulingi ngoco mwafwa musingimika citakutaku cendi.

14, 15. Bukalu muka bwakeleko mu simbu ya Paulu? Co majwi muka amabwa endekele Paulu?

¹⁴ Mu simbu ya kapositolo Paulu, kwasholokele bukalu buje bwamwesele ngwabwo banu bakala na bitakutaku bya kulisezaseza. Situ imo ibalandesele ku bilandeselo babangele kuikombelela ku tuponya. (1 Kolinte 10:25) Paulu wamwene ngwendi kuhesi bukalu kulanda ije situ na kuilya. Wasinganyekele ngwendi byakulya byoshe byatunda kuli Yehova. Oloni bandolome bendi baje balemesele tuponya kunima bakele na biyongola byeka. Bamwene ngwabo kucitaba kulya ije situ. Kuma Paulu wasinganyekele ngwendi: ‘Citakutaku cange cinanjitabesa, co njili na lisesa lya kulya byoshe binjishaka’ ndi?

¹⁵ Embwe, Paulu kasinganyekele ngoco. Oloni wakele biyongola bya bandolome bendi kulutwe, co walikelele kulinga mwashakele ikeye. Wendekele ngwendi kutwapandele ‘kulishubulwisa yetu babenya embwe.’ Wendekele lalo ngwendi: ‘Omwo Kilisitu kalishubulwisile ikeye babenya embwe.’ (Loma 15:1, 3) Paulu washubulwisile bakwabo kutubakana kulishubulwisa ikeye babenya ngwe mwalingilile Yesu.​—Tandeni 1 Kolinte 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Bika kutwapandele kupaya bandolome betu omwo balinga byuma bicibatabesa citakutaku cabo?

¹⁶ Tulinga bati nga citakutaku ca bakwetu cibatabesa kulinga byuma bitumona yetu ngwetu byabibi? Tunapande kunyanyama kutewa tupaya bakwetu ngwetu banahengesa, oloni yetu tunolola. (Tandeni Loma 14:10.) Yehova katwanene citakutaku mangana tucipangese mu kupaya bakwetu embwe, oloni watwaneneco mangana tulipaye yetu babenya. (Mateo 7:1) Byuma bitulyangwila  kulinga kubyapandele kutepesa cikungulukilo. Oloni tunapande kuwana bingila bya kunenelamo cizemo na likwatasano.​—Loma 14:19.

17. Bitakutaku bya banu bamo binafu bati?

¹⁷ Kapositolo Petulu wasonekele ngwendi: “Citakutaku ceni cipwe cacibwa.” (1 Petulu 3:16, NWT) Oloni ca lubinda, banu bakombwanesa binangulo bya Yehova, co kukapwa muje, bitakutaku byabo kubyesi kubanangula. Paulu wendekele ngwendi bitakutaku bya ngacije bikapu “ngwe bya kwenyeka na cikubo ca tuhya.” (1 Timateo 4:2)  Kwakele litangwa limwenyele manene tuhya ndi? Nga munu nenye, ha cikanda cendi hakashinuka na kusala cibebe. Mu ngila imo lika, nga munu atwalelelaho kulinga bubi, citakutaku cendi ‘cenya’ nambe cishinuka, co kukapwa muje, cilikela kupanga.

18, 19. (a) Nga tuliziba kukala na mulonga nambe kuziba shwamwa, kumwesa bika? (b) Bika bitunapande kulinga nga tuliziba kubihya ha bubi butwalingile kunima, oloni twatengulukile?

¹⁸ Nga tuliziba kukala na mulonga, hamo citakutaku cetu cikeco cili na kutuleka ngwaco tunalingi byuma bimo byabibi. Oku kutukwasa tunanguke bubi butunalingi na kubuseza. Tunapande kulilongesako bimo ku bubi bwetu mangana twonwe kubwilukila lalo. Cakumwenako, Mwene Ndabiti wabulumwine, oloni citakutaku cendi camulingisile atenguluke. Wazindile byuma byalingile, co  washakele kwononoka Yehova mu myaka yasaleleko ya kuyoya kwendi. Byuma byaliwanene nabyo Ndabiti mu buyoye bwendi byamulingisile endeke ngwendi Yehova wapwa ‘wamubwa, co wapwa muka-kusambesa.’​—Myaso 51:1-19; 86:5; taleni Biñanda bya Kushongo ha 7.

¹⁹ Munu nasa kutwalelelaho kuliziba kubihya ha bubi bwalingile kunima nameme natumbama simbu yailaha kutundoho hatengulukilile ku bubi bwendi. Kuliziba kubihya kulingisa munu alimone kupwa wangoco. Nga neni mukalizibi ngoco bisimbu bimo, co anukeni ngweni kumwasa kutengulula byuma byalingiwile kunima. Nameme mwazibukile mwamubwa ngweni mwalingile bubi indi embwe, oloni Yehova wamikonekelele, co wazimanganene bubi bweni bwoshe. Munapu ba kujela ku mesho endi, co zibukeni ngweni muli na kulingoni byuma byabibwa. Nameme mbunge yeni imipaya,  oloni Mbimbiliya ngwayo: “Njambi ikeye wakama manene kutubakana citakutaku cetu.” (Tandeni 1 Yowano 3:19, 20.) Kulaheleni ngweni Yehova namikonekela. Oku kulumbununa ngwabo cizemo cendi na kusambesa kwendi kumikwasa muhyane bisinganyeka byeni bya kuliziba kubihya na shwamwa imuziba. Nga munu ataba kumukonekela kuli Yehova, citakutaku cendi kucimuyandesa, co apangela Yehova mu kubwahelela.​—1 Kolinte 6:11; Vahevelu 10:22.

20, 21. (a) Eli libulu limikwasa mulinge bika? (b) Kupatuka muka kwanatwana Yehova? Co tunapande kupangesa bati kupatuka kwetu?

²⁰ Eli libulu banamisonekelalyo mangana limikwase kulongesa citakutaku ceni cije ciminangula na kuminyungilila mu simbu ino yaikalu. Limikwasa lalo mupangese binangulo bya mu Mbimbiliya mu byuma bimwangula kulinga mu buyoye bweni. Lino libulu kulyesi na mashiko a kutuleka bitunapande kulinga mu bukalu bwa litangwa na litangwa embwe. Tunapande kukabangeya “lishiko lya Kilisitu” lije lyemana ha binangulo bya Njambi. (Ngalatiya 6:2) Nga mu Mbimbiliya kumwesi lishiko lya kutuleka mwakulingila ha ñanda imo, kutwapandele kubulumwina shakelo mwafwa ngwetu Mbimbiliya kuyatulekele embwe. (2 Kolinte 4:1, 2; Vahevelu 4:13; 1 Petulu 2:16) Oloni tupangeseni kupatuka kwetu mu kumwesa ngwetu twazema Yehova.

²¹ Nga tusinganyekesesa ha binangulo bya mu Mbimbiliya na kubipangesa, co tulilongesa ‘mwakwilwila byuma’ na kusinganyeka ngwe mwakasinganyekela Yehova. (Vahevelu 5:14) Oku kutulingisa tukale na citakutaku cibanalongesa mwamubwa cije citunyungilila mu buyoye na kutukwasa tukale mu cizemo ca Njambi.