CILONGESA 39
Njambi Wamona Bati Maninga?
Maninga apwa a seho. Kutwasa kuyoya kwa kujeneka maninga. Ha kupwa Ishamatanga yetu, Njambi ali na lisesa lya kutuleka mutunapande kupangesela maninga. Bika byanendeka ha maninga? Kuma twasa kuwalya nambe kulyakawo mu mubila ndi? Twasa kwangula bati mwamubwa byakulinga?
1. Yehova wamona bati maninga?
Yehova walekele bangamba bendi kusañulu ngwendi: “Mwonyo wa cuma coshe ca kuyoya wakala mu maninga.” (Valevi 17:14) Kuli Yehova, maninga emanena kuyoya. Ngeci, maninga apwa a kujela mwafwa kuyoya kwapwa bwana bwa kujela bwa kutunda kuli Njambi.
2. Njambi nabindika kupangesa maninga mu ngila muka?
Yehova washikile bangamba bendi ba kusañulu ngwendi keti balye maninga (Tandeni Kushangumuka 9:4 na Valevi 17:10.) Njambi wamwesele ngwendi bisinganyeka byendi kubyatengulukile omwo watwamenenene cibunga ca kutwamenena cileke baka-Kilistu ‘bajenjuke ku maninga.’—Tandeni Vilinga 15:28, 29.
Kujenjuka ku maninga kulumbununa bika? Nga ndotolo amileka ngwendi mujenjuke ku bwala, kuma mubunwa lalo ndi? Kuma mulya byakulya bili na bwala nambe kulipompelabwo mu mishisha ndi? Embwe. Mu ngila imolika, Njambi mwanendeka ngwendi tujenjuke ku maninga, kashaka ngwendi tuwanwe nambe kulya kasitu uje kubabatwile milibu na kundwekesa maninga endi. Co lalo kashaka ngwendi tulye byakulya byoshe-byoshe bibanaka maninga.
Batico kupangesa maninga kupwa bumbanda? Sakesi imo kuilitombola na mashiko a Njambi. Ei inambateselela kwaka munu maninga nambe byuma byakama byatunga maninga. Ebi byuma binapu maseluzi a kubenga (red cells), maseluzi a kutoka (white cells), mapuletileti (plateletes) na pulazima (plasma). Simbu imo kunasa kukaluwa kuzibuka indi sakesi imo kuilitombola na mashiko a mu Mbimbiliya. Cakumwenako, bisimbu bimo bakapangesa lika tuma twatundondo twa kutunda ku byuma byakama byatunga maninga mu kusaka munu. Sakesi imoco yapwa ya kupangesa maninga owo bene munu ibasaka. Munu na munu nasa kulyangwila mubamusakela. Oloni napande kusinganyekesesaho mwamubwa. a—Ngalatiya 6:5.
TONDESESENI
Mwasa kwangula bati sakesi yaibwa nga bamileka ngwabo bamyake maninga?
3. Anguleni sakesi ije ilitombola na biyongola bya Njambi
Mwasa kwangula bati sakesi yaibwa ije ilitombola na biyongola bya Njambi? Kengeni VIDIO. Kutundaho, simutwiyeni seho ya kulinga byuma bili mwisi.
-
Lombeni Njambi amyane mana.—Yakomba 1:5.
-
Tondeseseni binangulo bya mu Mbimbiliya na kumona mumwasa kubipangesela.—Visimo 13:16.
-
Tondeseseni sakesi ili ku mutambela kumwakala.
-
Nangukeni sakesi ije imumona ngweni kuilitombola na biyongola bya Njambi.
-
Anguleni sakesi ije imilingisa mukale na citakutaku ca kujela.—Vilinga 24:16. b
-
Nangukeni ngweni naumo wahi napande kumyangwila byakulinga ha ñanda ije itondeka munu kupangesa citakutaku cendi, ipwe muka-limbo lyeni, mukulunu mu cikungulukilo, nambe imukalilongesa nendi Mbimbiliya.—Loma 14:12.
-
Sonekeni byuma bimunangula kulinga.
4. Bakaleho ba Yehova bakatondo sakesi yaibwa
Twasa kuwana sakesi yaibwa ije ilitombola na mashiko a Njambi kwa kujeneka kupangesa maninga. Kengeni VIDIO.
Tandeni Tito 3:2, na kusimutwiya ha cihula cinatako:
-
Mwafwa bika tunapande kuwa mbunge na kulikwatasana mwamubwa na baka-kusaka?
|
Kutwapandele kutambula |
Twasa kulyangwila kutambula |
|---|---|
|
A. Pulazima ya mu maninga |
Tuma twatundondo twa kutunda ku pulazima |
|
B. Maseluzi a kutoka |
Tuma twatundondo twa kutunda ku maseluzi a kutoka |
|
C. Mapuletileti |
Tuma twatundondo twa kutunda ku mapuletileti |
|
D. Maseluzi a kubenga |
Tuma twatundondo twa kutunda ku maseluzi a kubenga |
5. Nga batonda kumisaka kupangesa tuma twatundondo twatunga maninga
Kuli byuma byakama biwana byatunga maninga. Ebi binapu maseluzi a kubenga, maseluzi a kutoka, mapuletileti, na pulazima. Ebi byuma bili lalo na tuma twatundondo twatunga maninga. c Co tumo bakatwaka mu bumbanda buje bukakwasa mu kulwisa mishongo nambe kwimika maninga nga ali na kwita.
Muka-Kilistu napande kulyangwila ikeye babenya indi atambula tuma twatundondo twatunga maninga indi embwe, kwesekesa na citakutaku cendi. Bamo banasa kubyana sakesi yoshe-yoshe ije itondeka kupangesa tuma twatundondo twatunga maninga. Bekaco citakutaku cabo cinasa kubatabesa kulinga ngoco.
Omwo mwangula byakulinga, lihuleni ngweni:
-
Njasa kulumbwinina bati ndotolo binjitabela nambe binjibyanena kupangesa sakesi itondeka tuma twatundondo twatunga maninga?
BAMO BANASA KWIHULA NGWABO: “Kwaka munu maninga kunabihila hali?”
-
Mukumbulula bati?
SIMPI YAKAMA
Yehova kashaka ngwendi tupangese maninga mu ngila yaibi.
Kwitulukamo
-
Mwafwa bika Yehova wamona maninga kupwa a kujela?
-
Tuzibuka bati ngwetu lishiko lya Njambi lya kujenjuka ku maninga linambateselela na kujeneka kutwakawo?
-
Mwasa kwangula bati sakesi yaibwa nga bashaka kumyaka maninga?
WANENI BIKWABO
Bika bimunapande kwaka mu bisinganyeka nga mwangula sakesi ije itondeka kupangesa maninga eni?
“Bihula bya Baka-kutanda” (Kaposhi ka Kukengela ka October 15, 2000)
Bika bimunapande kwaka mu bisinganyeka simbu kanda mwangule indi mwasa kutambula tuma twatundondo twatunga maninga?
“Bihula bya Baka-kutanda” (Kaposhi ka Kukengela ka June 15, 2004)
Bika byalingisile muka-kusaka umo akulahele ngwendi biyongola bya Yehova ha maninga byabibwa?
“Njataba Ngwange Biyongola bya Njambi ha Maninga Byabibwa” (Toneni! ya December 8, 2003)
Bakulunu bali mu Komiti ya Kulizibasana na Baka-cipatela bakakwasa bati bandolome na bandokazi babo?
a Taleni Cilongesa 35 cije cili na mutwe wa “Bika Bitukwasa Twangule Mwamubwa Byakulinga?”
b Taleni simpi 5 ya mutwe wa “Nga Batonda Kumisaka Kupangesa Tuma Twatundondo Twatunga Maninga,” Biñanda bya Kushongo 3, bya “Kwangula Sakesi Yaibwa Nga Kutondeka Maninga.”
c Bandotolo bamo basa kumileka ngwabo ebi byuma byakama biwana nabyo byapwa tuma twatundondo twatunga maninga. Ngeci, munapande kubalumbunwina ngweni kubapandele kumyaka maninga, nambe maseluzi a kubenga, maseluzi a kutoka, mapuletileti nambe pulazima.
Hamo Mushaka Lalo Ebi
BIHULA BIBAKEHULA MANENE BANU
Cilongesa ca Mbimbiliya Cibakatwamenena Bakaleho ba Yehova Cafwa Bati?
Ha cilongesa ca Mbimbiliya ca bwana cibakatwamenena Bakaleho ba Yehova, mwasa kupangesa Mbimbiliya yoshe-yoshe imushaka. Mwasa kulilongesela hamo na naanga yeni yoshe nambe kulanyako babusamba beni.
