1, 2. 1) Ko nëjxëm mä pëjkpë, ¿ti näˈäty miimp mä winmäˈäny, ets tiko? 2) ¿Tijaty yaˈˈatsoojëmbitäämp mä tyäˈädë kapitulo?

¿MTSOJKËNYËˈAJTYPY mnëjxäˈäny mä jäˈäy pyeky? Mayë jäˈäy jantsy nëjxandëp, pes ko nëjxëm mä pëjkpë jantsy jotkujk nayjäˈäjëm. Ja diˈib pëjktëp jantsy oy nyayxyoxëdë ets jantsy agujk jotkujk kyëxëˈëktë. Mä tadë xëë jantsy xik xoondëp ets yˈawijx jyëjpˈijxtëp jyotkujkˈatäˈändë.

² Mä tyäˈädë tiempë mayë jäˈäy kyaj duˈun tˈixtë pëjk ukën extëmë Dios të ttuknibëjtäägë. Pääty oy ja pëjkpë njatukmëtsojkëmë jotkujkˈäjtën, näˈäty ta myiny mä winmäˈäny: “¿Okjukyˈattëbëdaa agujk jotkujk ets oktsëënëdëp nëˈën ja xyëë jyukyˈäjtën?”. Mbäät duˈun yˈittë pën ja yetyëjk ets ja toxytyëjk kyuytyuundëp ja Diosë kyäjxwijën (Proverbios 3:5, 6). Pën kyuytyuundëp ta jyukyˈattët agujk jotkujk ets nyayaˈitëdët mä ja Diosë tsyojkën. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Biiblyë tˈatsoojëmbityë tyäˈädë mäjtaxkpë yajtëˈëwën: ¿Tidaa ko tuˈugë jäˈäy pyekäˈäny? ¿Pën mbäät twinˈixy parë tpëkët? ¿Ti jawyiin tyunëp pën pëkäämp? ¿Ti mbäät ttundë pënaty të pyëktë parë jyakëdë tsyënäˈäy jyukyˈäjtën?

3. ¿Tiko kyaj yˈoyëty ets tuˈugë jäˈäy pyëkët mët ko wixatyë jäˈäy yˈanëˈëmxëty?

³ Näägë jäˈäy wyinmaytyë ko jëjpˈam ets tuˈugë jäˈäy pyëkët parë jyotkujkˈatët ets ko kyaj mbäät yˈity jotkujk pën kyaj tpäätyë jyamyëët. Tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty, pesë Jesus kyaj ojts pyeky ets jyënany ko jantsy oy ko jäˈäy nyaytyuˈukˈaty,  ets ko pënaty madakp waˈan duˈun tˈity (Matewʉ 19:11, 12). Apostëlë Pääblë ojts nanduˈun tnigajxy tijatyë jäˈäy tyukˈoyˈajtypy ko nyaytyuˈukˈaty (1 Korintʉ 7:32-38). Perë apostëlë Pääblë etsë Jesus kyaj ojts dyajnaxkëdäˈäktë tuˈugë anaˈamën parë jäˈäy kyaj pyëkët, pesë Biiblyë jyënaˈany ko “ja ëxpëjkën diˈibë miimp mä ja kaˈoybyë [...] kyaj tkupëktë ets pën pyëk yˈuugët” (1 Timotee 4:1-3). Per pën jaa nmëguˈukˈäjtëm diˈib aduˈuk myëdunaambyë Jyobaa oy ko naytyuˈuk yˈitët ets kyaj tmëbëkët ko pën wiˈix yˈanëˈëmxëdët.

4. ¿Tiko yˈoyëty etsë uˈunk ënäˈk ja yaak pyatët mä jäˈäy yˈamajtskˈaty?

⁴ Per ¿tidaa net ko tuˈugë jäˈäy pyëkäˈäny? Yëˈko Dios të tpëjtaˈagyë pëjk ukën ets mbäädë jäˈäy ttukˈoyˈaty ets jyotkujkˈaty (Génesis 2:18). Extëm nˈokpëjtakëm ko jäˈäy yˈamajtskˈaty, mbäädë yˈuˈunk yˈënäˈk tpäättë ets dyajˈyaaktët, pesë uˈunk ënäˈk yëˈë tsyojktëp etsë tyääk tyeety tsyokëdët, nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdët ets jyëjpwijtsëmbitëdët (Salmo 127:3; Éfesʉ 6:1-4). Per ta ja tuk peky tiko mbäät tuˈugë jäˈäy pyeky.

5, 6. 1) Extëm jyënaˈanyë Eclesiastés 4:9-12, ¿wiˈix yajtukˈoyˈaty ko yajxon naymyaˈayëm? 2) ¿Wiˈix mbäät tuˈugë jäˈäy diˈib të pyëjknë yˈity extëmë tejxynyë adëgëëkpë?

⁵ Tyäˈädë kapitulo të tsyondaˈaky mët tuˈugë tekstë, Eclesiastés 4:12, per min nˈokˈijxëm wiˈix myaytyaktsoony mä bersikulo 9: “Niˈigyë yˈoyëty nimajtsk ets kyaj dyuˈunëty ko naytyuˈuk mët ko pyattëbë kyumäˈäyën ko mëk tyundë. Pes pën jam tuˈuk kyëday mbäät jatuˈuk wyijtseˈegyëty. Per ¿wiˈix jyatët ko naytyuˈuk yajpäädët ets kyëdawët mä kyaj pën diˈib wijtsëˈëgëdëp? Ets pën nimajtsk nyaygyoˈogëdë ta nyayajokxpëkëdë; per ¿wiˈix jyokxpëkët ets pën naytyuˈuk? Ets pën jam tuˈuk yajnibëdeˈeky, nimajtsk mbäät yˈittë mëk ets tmëmadäˈäktët. Ets tuˈugë tejxyny diˈib adëgëëk wiity kyaj mbäät pojënë pyojtwaˈxy” (Eclesiastés 4:9-12).

⁶ Mä tyäˈädë tekstë yëˈë nyigajxypy wiˈixë jäˈäy ttukˈoyˈaty  ko jantsy oy nyaymyayëdë. ¿Per nan mbäät yëˈë tmaytyaˈaky ko jäˈäy yˈamajtskˈaty? Tiko këdii, pes ja jäˈäy niˈigyë nyaymyëwingonëdë, nyaybyudëkëdë nixim niyam, nyayjotkujkmoˈoyëdë ets nyayˈijxˈit nyaygyuentˈatëdë. Per parë jyakëdë tsyënäˈäy jyukyˈäjtënë jëjpˈam ets ja tuˈugë jäˈäy tyëkët. Net duˈun yˈitët extëmë tejxyny diˈib adëgëëk wiity, ets extëm jyënaˈanyë Eclesiastés kyaj mbäät pojënë pyojtwaˈxy. ¿Pënë tyäˈädë myëdëgëëkpë jäˈäy diˈib yajmaytyakp? Yëˈë Jyobaa. Ko tpëjtäˈäktë jëjpˈamë Jyobaa pënaty të pyëktë duˈunxyëp extëm adëgëëgë tejxyny yˈity. Ets ko nimajtsk ttundë tijatyë Jyobaa tyukjotkëdakypy ta mëk yˈity ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën.

7, 8. 1) ¿Ti käjxwijënë yajkypyë apostëlë Pääblë parë naytyuˈuktëjk diˈib kyaj tmëmadäˈägäˈändë yˈittët naytyuˈuk? 2)  Extëm jyënaˈanyë Biiblyë, ¿tiko mbäät nˈijxëmë pëjk ukën extëm yˈixëty?

⁷ Ko jäˈäy pyeky, ja mbäät jeˈeyë nanduˈun yˈit tsyëënëdë ets nyayajotkujkˈatëdët (Proverbios 5:18). Pääty, ¿ti mbäät ttundë naytyuˈuktëjk diˈib “ja xyëë jyëmëjt të kyäˈpxnë”, o pën të ja tiempë nyäjxnë mä mëk tjawëdë tsojkën? Pën kyaj tmëmadäˈägäˈändë nyayjëjpkuwitsëdët oy ko pyëktët parë kyaj ja nyiniˈx kyëbäjk yajtuundëgoyëdët. Apostëlë Pääblë dyakyë tyäˈädë käjxwijën: “Pën kyaj madäˈägäˈändë mˈittët naytyiˈigyëty, waanë oy es mdimpëktët, këdiibë mnayajtoyëdët mëdë tsojkën” (1 Corintios 7:36, NTM; 1 Korintʉ 7:9; Santya̱ˈa̱gʉ 1:15).

⁸ Extëm nˈijxëm, mbäät kanäk peky jyaˈˈaty tiko jäˈäy pyëkäˈänët, pënaty duˈun winmääytyëp jëjpˈam ets tˈixtëdë pëjk ukën extëm yˈixëty. Pesë apostëlë Pääblë ojts jyënaˈany ko “diˈibaty pëjktëp tyimmëdatandëp ja yˈamay jyotmayëty mä tyäˈädë jikyˈäjtën” (1 Korintʉ 7:28). Tyäˈädë jotmay diˈib myëdäjttëbë jäˈäy diˈib të pyëktë yëˈë diˈib kyaj tmëdattë pënaty naytyuˈukˈäjttëp. Pääty pënaty pëkäämp, ¿ti mbäät ttundë parë niˈigyë tpäättëdë jotkujkˈäjtën ko naty pyëktë ets kyaj nëgoo tpäättëdë jotmay? Yëˈë yajxon twinˈixtët pën mbäät tpeky.

9, 10. 1) ¿Wiˈixë apostëlë Pääblë ojts tˈijxkijxyë ko tuˈugë Dios mëduumbë tpekyë jäˈäy diˈib kyaj tmëbekyë Jesukristë? 2) ¿Wiˈix jyat kyëbattë pënaty nyinäjxtëp këjxmë Diosë yˈanaˈamën ets tpëktë diˈib kyaj Dios mëduny?

⁹ Apostëlë Pääblë ojts dyajweˈemy jääybyety tuˈugë anaˈamën diˈib mbäät tmëmëdowdë pënaty yˈëxtääytyëbë jyamyëët. Ojts jyënaˈany: “Katë mnaymyukëdë mët ja jäˈäyëty diˈibë kyaj tmëbëktë Jesukristë, extëmxyëp mëët mˈittë ja jäˈäyëty mä tuˈugë kukapë” (2 Korintʉ 6:14). Tyäˈädë kukapë diˈib yajmaytyakp yëˈë diˈib yajtuundëp majtskë tsäjkää ko yuˈudë. Per pën tuˈuk niˈigyë myëjëty o kyumëjääjëty ta nimajtsk yˈayowdë ets kyaj yajxon tyundë. Nanduˈun jyaty ko tuˈugë Dios mëduumbë tpekyë jäˈäy diˈib kyaj tnijawë tëyˈäjtën. Xëmë tmëdattë jotmay, pes kyaj kyijxyë tijaty tyunandëp, mbäät tuˈuk ttunäˈäny tijatyë Dios tsyejpy ets mbäät ja tuˈuk wanaty tmëmay tmëdäjy o kyaj ttimtsojkënyëˈaty. Ko duˈun jyaty ta kyaj jotkujk nyekyˈittë, päätyë apostëlë Pääblë ojts dyakyë käjxwijën etsë Dios mëduumbë tpëkët ja diˈib “myëbejkypy ja Jesukristë” (1 Korintʉ 7:39).

¹⁰ Per nääk ko naytyuˈuk nyayjawëdë ta wyinmaytyë ko oybyëtsëmëp ko pyëkët mëdë jäˈäy diˈib kyaj tmëbekyë Jesukristë. Ta näˈäty tninaxtë këjxmë Diosë yˈanaˈamën ets tpëktë diˈib kyaj tmëdunyë Jyobaa. Oknëmë net yˈijxwäˈxtë ets tjaygyukëdë ko ja jäˈäy diˈib të twinˈixtë kyaj mbäät mëët ttundë tijatyë Dios jyaˈäjtypy, ets mbäädë net axtë mas naytyuˈuk nyayjawëdë ets kyaj dyuˈunëty extëm ko naty kyapëktë. Per taaˈäjtp milˈamë Dios mëduumbë diˈib kyaj tpäättë tyäˈädë jotmay, pes myëmëdoodëbë Jyobaa ets myëbëjktëp (Salmo 32:8). Yˈawijxtëp ko ja näˈä tpäädëdë jyamyëët mä Diosë kyäjpn.

11. ¿Ti naybyudëkë jaˈäjtp parë tuˈugë jäˈäy twinˈixët yajxonë jyamyëët? (Ixë rekuäädrë “ ¿Tijatyëts mbäät jawyiin nwinmay pën pëkäämbëts?”)

¹¹ Kyaj mët ko pyëktët ak Dios mëduumbë mbäät yˈoyë  ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën, pääty tsojkëp tˈixët pën kijxyëp ja jyaˈayˈäjtën, pën kijxyëp ja wyinmäˈäny tijaty tyunandëp mä Diosë tyuunk ets pën nimajtsk tuˈugyë Dios ttsoktë. Yëˈë tuumbë diˈib kuwijy të dyajpëtsemyë ëxpëjkpajtën mä dyakyë käjxwijën wiˈix mbäät tijaty yajtuny, pääty oy ko tˈixët wiˈix jyënaˈany etsë net nyuˈkxtäˈägët parë dyajtunëdë tyäˈädë käjxwijën (Salmo 119:105). *

12. ¿Wiˈix mä näägë it lugäär tmëdattë jäˈäyë kostumbrë ko yˈuˈunk yˈënäˈk pyëkäˈändë, ets pënë yˈijxpajtënë mbäät pyudëkëdë?

¹² Taaˈäjtpë it lugäär mä jäˈäy tmëdattë kostumbrë ets ja tääk teety twinˈixët pën ja yˈuˈunk pyëkëp. Ets ttundë duˈun mët ko mëjjäˈäytyëjk të jyukyˈattë ets niˈigyë tijaty tnijawëdë parë yajxon twinˈixtët. Tyäˈädë kostumbrë mbäät yˈoybyëtsemy, extëm yajmaytyaˈagyë jäˈäy ttuundë tëëyëp. Abräänë yˈijxpajtënë mbäät tyam pyudëkëdë uˈunktääk uˈunkteety. Yëˈë kyajxë tyuumbë parë tˈëxtäˈäyët tuˈugë kiixy diˈibë myäänk Isää pyëkëp, per kyaj ojts tˈanëëmë ets tˈëxtäˈäyët diˈib kumeeny kusentääbë o ja diˈib mëj ijtp, ja duˈun yˈëxtäˈäyëp axtë ko tpäädët ja kiixy diˈib myëduumbyë Jyobaa (Génesis 24:3, 67). *

13-15. 1) ¿Wiˈixë Proverbios 24:27 tpudëkë yetyëjk diˈib yˈëxtaabyë nyëdoˈoxy? 2) ¿Wiˈix mbäät tuˈugë toxytyëjk nyayjëjpˈixyëty pën pëkäämp?

¹³ Pën tuˈugë jäˈäy wyinmääynyëp pyëkäˈäny, oy ko nyayajtëwëdët: “¿Jantsy mbäädëtsëdaa net nbëjknë?”. Kyaj jeˈeyë tsyekyëty ets dyaˈittët wyinmäˈänyoty ja  tsojkënë, o ko mbäät yˈijt tsyënääynyë o yˈuˈunk yˈënäˈk tpatnë o mët ko ttsojknë jyamyëët. Diˈibën mbäät twinmay yëˈë pën kyuytyunëp ti nyikëjxmˈataampy ko naty të pyeky.

¹⁴ Nˈokwinmäˈäyëm jawyiin mä tuˈugë mixy diˈib yˈëxtaabyë nyëdoˈoxy. Tsojkëp yajxon twinmayët extëm jyënaˈanyë tyäˈädë tekstë: “Niˈëxkujkë mduunk tëjäˈp, ets niwinmayë mgam mduˈu. Ok, ta net nanduˈun xykyojëdë mdëjk” (Proverbios 24:27). Tyäˈädë tekstë yëˈë xytyukniˈˈijxëm ko ja yetyëjk diˈib ijty kyojaambyë tyëjk, o ja tuk peky njënäˈänëm diˈib myëdataambyë fyamilyë, tsojkëp ijty nyayajtëwëdët: “¿Ijtpëts listë parëts nˈixët ja toxytyëjk ets ja uˈunk ënäˈk diˈib miimp?”. Mä kyapekynyëm të naty jawyiin tyuny yˈayoy mä ja kyam tyuˈu. Tyäˈädë tekstë nan yëˈë tyam mbäät yajwinmayëdë yetyëjk. Pën pëkäämp tsojkëp jawyiin nyayjëjpˈixëdët parë yajxon tkuytyundët diˈib nyikëjxmˈäjtypy. Tyun yˈayowët axtë mäbäät yˈoyˈaty myëkˈaty. Pes pën kyaj tmoˈoyë fyamilyë tijaty tëgoyˈäjtxëdëp, ets kyaj tpudëkë parë agujk jotkujk nyayjawëdët, o parë yajxon tmëdundëdë Dios, Biiblyë jyënaˈany ko waanë axëëk yëˈë wyeˈemy këdiinëm ja diˈib kyaj myëbeky (1 Timotee 5:8).

¹⁵ Yëˈë toxytyëjk tsojkëp nanduˈun jawyiin nyayjëjpˈixëdët parë yajxon tkuytyunët diˈib nyikëjxmˈäjtypy. Biiblyë nyigajxypy diˈibë jäˈäyˈäjtënë mbäät dyajmëjwindëkë ets tijaty mbäät tjaty ttunët parë tpudëkëdë nyaˈay ets tkuentˈatëdë jyëën tyëjk (Proverbios 31:10-31). Ko tuˈugë jäˈäy pyeky jantsy pojënë ets kyaj jawyiin nyayjëjpˈixyëty kyaj naty ti ttukmëtseky ja jyamyëët. Pes kyaj naty wyinmaytyë ti mbäät ttukˈoyˈaty ja nyaˈay o ja nyëdoˈoxy. Per diˈib mas jëjpˈam mbäät tˈixtë pënaty pëkandëp, yëˈë pën myëmadäˈägëp tkuytyunët ja anaˈamën diˈib yajkypyë Biiblyë parë jäˈäy diˈib të pyëjknë.

16, 17. ¿Diˈibatyë tekstë mbäät twinmaytyë pënaty pëkandëp?

 ¹⁶ Tsojkëbë yetyëjk toxytyëjk twinmayët tijatyë Dios yˈawijxypy ets niduˈuk niduˈuk ttundët ko naty të pyëjknëdë. Yëˈë yetyëjk tsojkëp dyaˈitët wyinmäˈänyoty tijaty nyikëjxmˈäjtypy ttunët parë tnigëbäjkˈatëdë fyamilyë. Kyaj dyaˈˈanaxët ja kutujkën diˈib myëdäjtypy, yëˈë pyanëjxëp ja Jesusë yˈijxpajtën (Éfesʉ 5:23). Nanduˈunë toxytyëjk, tsojkëp tjaygyukët tijaty nyikëjxmˈataampy ttunët. Pääty oy ko nyayajtëwëdët: ¿Jënäämbëts kots nmëmëdowäˈänyë “nyaˈayë [yˈ]anaˈamën?” (Romanos 7:2, NM). Yëˈë toxytyëjk diˈib kyajnëm pyeky majtskë jeˈeyë anaˈamën tmëmëdoy, Jyobaa yˈanaˈamën etsë Kristë (Galasyʉ 6:2). Per ko pyëkët ta tmëmëdowët ja tuˈugë anaˈamën, ja nyaˈayë yˈanaˈamën. Pääty oy ko jatëgok nyayajtëwëdët: “¿Nmëmëdowëbëts ets ngajxykyupëkëbëts tuˈugë yetyëjk diˈib kyaj wyäˈäts jäˈäyëty?”. Pën kyaj nyaytyukˈaˈixëty, oy ko kyaj pyëkët.

¹⁷ Pënaty pëjktëp nan tsojkëp tˈixtët wiˈix nyayajotkujkˈatëdë nixim niyam (Filipʉs 2:4). Pääblë ojts tkujayë: “Yëˈë dëˈën jëjpˈam es miits xytsyoktët yëˈë mnëdoˈoxy extëm mij këˈëm, es yëˈë kasäädë toxytyëjk twintsëˈëgëdët yëˈë nyaˈay”. Extëm nˈijxëm, apostëlë Pääblë ojtsë Dios wyinmäˈänymyoˈoyëty ets tjaygyukët ko yetyëjk yëˈë tsyejpy yajwintsëˈëgët, etsë toxytyëjk yajtsokët (Éfesʉ 5:21-33).

18. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets pënaty naynyoobyëˈäjtëdëp tjattët këˈëm nyayjëjpkuwitsëdët?

¹⁸ Ko jäˈäy nyaynyoobyëˈatëdë kyaj yëˈëjëty parë jeˈeyë xyiˈik xyondët. Yëˈë duˈun ets yajxon nyayˈixyˈatëdët parë tˈixtët pën oybyëtsëmëp ko pyëktët. Mä nyaynyoobyëˈatëdë, jëjpˈam ets nyaywyintsëˈëgëdët. ¿Tiko? Yëˈko kom nayˈoyˈijxëdëp mbäät mëk tjawëdë tsojkën ets dyaˈˈaniˈigyëdë mä kyajnëm ttiempëty. Pääty pën jantsy naytsyojkëdëp, kyaj ti ttundët diˈib mbäät ja nyoobyë yajnayjawëty axëëk Dios windum (1 Tesalonicenses 4:6). Pënaty naynyoobyëˈäjtëdëp jëjpˈam ets këˈëm nyayjëjpkuwitsëdët, pes ko duˈun ttundët mbäät ttukˈoyˈattë oy pyëktët ets oy kyaj.

19, 20. Oknimaytyäˈäk mëdë ijxpajtën wiˈix mayë jäˈäy tˈixtë pëjk ukën, ets wiˈix mbäädë Dios mëduumbë tˈixy.

¹⁹ Parë jäˈäyë tsyënäˈäy jyukyˈäjtënë jyakët, tsojkëp wyinmaytyët ko pëjk ukën kyaj dyuˈunëty extëmë iˈk kuyäjtkën. Mä rebistë o pelikula xëmë yaˈixy ko ja jäˈäy pyëjknë ja mä kyugëjxënë jyukyˈäjtën jantsy agujk jotkujk. Perë tyäˈädë kyaj dyuˈunëty, pes ko jäˈäy pyëjktäˈäy ja mä tsyondaˈaky ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën (Génesis 2:24). Jotmaymyëët njënäˈänëm ko tyam mayë jäˈäy tëgatsy tˈixtë pëjk ukën. Extëm mä näägë it lugäär mayë jäˈäy wyinmaytyë ko pëjk ukën duˈun extëm ko majtskë tejxyny yaˈˈaxojtsmiky, ets ko mbäät pojënë yaˈˈagajwaˈxy pën kyaj yˈoyë ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën.

²⁰ Mayë jäˈäy wyinmaytyë ko mbäät pojënë tmastuˈuttë ja jäˈäy diˈib pyejkypy. Pääty jantsy pojënë pyëktë, pes wyinmaytyë ko pën jam tpäättë amay jotmay mbäät pojënë nyaymyastuˈudëdë. Per nˈokjamyajtsëm ko Biiblyë tˈijxkijxyë pëjk ukën mët tuˈugë tejxyny. Ets extëm nijäˈäjëm taaˈäjtpë tejxyny diˈib jantsy juun, extëm diˈib yajtuundëbë barkë yajˈyoˈobyë kyaj pyojtuky ets kyaj kyajwaˈxy oynëˈënë mëk poj tuu myinët. Nanduˈun mbäät yˈityë tsyënäˈäy jyukyˈäjtënë pënaty të pyëktë. Pesë Jyobaa ojts tpëjtaˈaky ets tsyëënëdët winë xëë. Nˈokjamyajtsëm ko Jesus jyënany: “Ja yetyëjk kyaj tmastuˈudët ja nyëdoˈoxy, mët ko ja Dios të yajnaymyikyëty” (Matewʉ 19:6). Ko duˈunë Dios mëduumbë tˈixtë pëjk ukën, ta kyaj tmëkjawëdë yˈamajtskˈattët nëˈën ja xyëë jyukyˈäjtën.

21. Pënaty të pyëktë, ¿tijaty mbäät tˈixtë mä ja jyamyëët ets pënë yˈijxpajtënë mbäät pyudëkëty?

²¹ Ko jäˈäy pyeky mbäät tpäätyë jotkujkˈäjtën etsë xondakën. Parë jyotkujkˈattët, jëjpˈam tˈixtët tijaty oyˈäjtënë  tyuumbyë nyaˈay o ja nyëdoˈoxy ets wiˈix tmëdaty ja oybyë jyaˈayˈäjtën oy pokyjyaˈay yajpääty. Kyaj yëˈë tˈixët mä tyëgoy o mä kyaj yajxon tijaty ttuny. Duˈun extëmë Jyobaa, nyijäˈäp ko pokyjyaˈay nyajpatëm ets ko tëgoˈoyëm, per yëˈëyë yˈijxypy tijaty oy nduˈunëm. Pes mä Salmo 130:3 jyënaˈany: “Koxyëp mijts Jyobaa yëˈëyë xyˈixy xytyunyë tëgoˈoyën, ¿pënxyëp mbäät mˈokwindanëty?”. Pääty jëjpˈam ets pënaty të pyëktë nyaybyojpëmaˈxëdët ets kyaj tmëjpëjtäˈäktët ja tyëgoˈoyën (Kolosʉ 3:13).

22, 23. ¿Ti ijxpajtënë ojts tpëjtäˈäktë Abrään mëdë Sara parë jäˈäy diˈib të pyëjknë?

 ²² Pënaty të pyëktë mbäät myëjwindëkë jyotkujkˈäjtën ko niˈigyë ja xëë tiempë nyaxy. Mä Biiblyë xytyukˈijxëmë yˈijxpajtënë Abrään mëdë Sara diˈibë naty të myëjäˈäyënë. Nëˈën jyukyˈäjttë ojts tpäättë kanäk pekyë amay jotmay. Nˈokpawinmäˈäyëmë Sara ko naty tmëdatyë jyëmëjt naa 60, waˈan tmëkjäˈäjë tmastuˈudët ja jyëën tyëjk jam Ur ets dyajnaxët ja xyëë jyukyˈäjtën witëjk patkëˈëy. Per ojts tsyoony mët ko tkajxykyupejky ja nyaˈay ets xëmë tpudëjkë parë yˈoybyëtsëmët tijaty tyunaampy. Kyaj jeˈeyë wingëˈëy agëˈëy tmëmëdooy, pes ojts ttijy “nwintsën[ëts]” (Génesis 18:12; 1 Peedrʉ 3:6). Wyintsëˈkë ja yˈuˈunk nyaˈay mët winë jyot kyorasoon.

²³ Nan myëdäjttë jotmay mä kyaj ojts kyijxyëdë ja wyinmäˈäny. Extëm tëgok, Sara ojts tˈanëëmë Abrään diˈib ninëˈënën ojts tkaˈoymyëdoy. Per ta Jyobaa yˈanmääyë: “Yiˈiyë mijts kuytyun mëdiˈibë Sara mdukˈanëmääyëbën”. Ta Abrään tkupejky ets tmëmëdooyë nyëdoˈoxy, ko duˈun ttuuny ta jotkujk yˈijttë (Génesis 21:9-13, MNM). Pënaty të pyëjknëdë oy jeky kujk tsyënääy jyukyˈäjnëdë o oy waanë, mbäät pyudëkëdë yˈijxpajtënë Abrään mëdë Sara.

24. ¿Ti tyuundëbë kasäädë jäˈäy parë tmëjkumaytyë Jyobaa, ets tiko?

²⁴ Mä Diosë kyäjpn yajpatp kanäk milë kasäädë jäˈäy mä toxytyëjk mëjwiin kajaa twintsëˈëgë ets tmëjˈixyë nyaˈay, ets ja yetyëjk ttseky ets tmëjkumayë nyëdoˈoxy, ets nimajtsk tpëjtäˈäktë jëjpˈamë Diosë tyuunk. Extëm të nˈijxëm, pënaty jotkujkˈatandëp ko pyëktët tsojkëp yajxon twinˈixët pën pyëkaampy, nyayjëjpˈixëdët mä kyajnëm pyeky ets nimajtsk ttundëdë mëjää parë mä jyëën tyëjk tmëdattëdë jotkujkˈäjtën etsë tuˈugyëˈäjtën. Duˈuntsoo tmëjkumaytyëdë Jyobaa ets nanduˈun nyayaˈitëdë mä ja Diosë tsyojkën.