1. ¿Ti diˈibë Jesus ojts yajxon tnigajxy ja ux mä naty yajmatsanë?

KO NATY ja Jesus yajmatsanë ojts dyaˈixyëty ko myëmääy myëdajpyë naty wiˈix ja yˈëxpëjkpëty yˈittët. Axtë ojts tninuˈkxtäägë ets tˈanmääyë tyeety: “Kyajts mij nˈamdoy es xyajpëtsëmët yä naxwiiny. Diˈibëts mij nˈamdeepy mˈagëˈëduk mˈaxäjtukëp es këdiibë ja Mëjkuˈugopk myëmadäˈägëdët. Kyaj yëˈëjëty ja naxwinyëdë [jäˈäy] jyaˈˈatëdë, dëˈën extëmëts ëj kyajts ja naxwinyëdë [jäˈäy] xyjaˈˈaty” (Fwank 17:15, 16). Ko Jesus tˈanmääy duˈunë tyeety, yëˈë yaˈijxë ko mëkë naty ttseky ja yˈëxpëjkpëty ets ko jëjpˈam extëmë naty të tˈokˈanmaabyëdë: “Kyaj mnakydyëˈënˈattë extëm yëˈë naxwinyëdë jäˈäyëty” (Fwank 15:19, OTJ). Yä nbëjkëmë kuentë ko Jesus jëjpˈam tˈijxy etsë yˈëxpëjkpëty kyaj nyekyˈittët extëmë naxwinyëdë jäˈäy.

2. ¿Pënatyë Jesus myaytyak ko jyënany “naxwinyëdë jäˈäyëty”?

² Ko Jesus tmaytyakyë “naxwinyëdë jäˈäyëty”, yëˈë myaytyak niˈamukë jäˈäy diˈib jagam yajpatp mëdë Dios, diˈibë Satanas anaˈamëdëp ets jyaˈayˈattë extëm yëˈë, myëjˈat kyëjxmˈattë ets nitii pën tkatukmëtsoktë (Fwank 14:30; Éfesʉ 2:2; 1 Fwank 5:19). Pääty njaygyujkëm ko “pënëty tsyojktëp es nyaymyayäˈänëdë mët diˈibë ijtp yä naxwiiny, myëtsipˈäjttëp ja Dios” (Santya̱ˈa̱gʉ 4:4). Niˈamukë nˈitäˈänëm xëmë mä ja Diosë tsyojkën, pääty min nˈoknijäˈäjëm mëgoxk peky wiˈix kyaj nekyjukyˈäjtëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy: Ko nbuwäˈkëm aduˈugë Diosë yˈAnaˈamën diˈib të yajtukëdëkë Kristë ets kyaj nduktëjkëmë politikë, ko njëjpkudijëm ja winmäˈäny diˈib yä naxwiiny, ko nayˈoytyuˈunëm ets naywyit nayxyojxëm  adëyë, ko nmëdäjtëm oy ja wiin ets ko nayajtäˈtspëjkëm mët tukëˈëyë diˈibë Dios yajkypy.

3. 1) ¿Ojtsë Jesus ttuktëkë politikë ko jyukyˈajty naxwiiny? 2)  ¿Tiko yajtijtë kyudënaabyë Kristë pënaty të yajwinˈixtë ets nyëjxtët tsäjpotm? (Ixë nota.)

³ Ko Jesus jyukyˈajty yä naxwiiny kyaj ojts ttuktëkë politikë, yëˈë kyäjxwäˈxë Diosë yˈAnaˈmën diˈibë naty naxkëdäˈägäämp tsäjpotm mä yëˈë tyunäˈäny Rey (Daniel 7:13, 14; Lukʉs 4:43; 17:20, 21). Päätyë Jesus tˈanmääyë ja gobernadoor Pilatë ko twinguwäˈkë: “Kyajts ëj nyajkutiky extëm ja naxwinyëdë jäˈäy ja ryeyëty” (Fwank 18:36). Pënatyë Jesukristë jyantsy yˈëxpëjkpëˈäjtypy nan yëˈëyë pyuwäˈkëdëbë Kristë yˈanaˈamën ets tkäjxwäˈxtë abëtsemy nyaxwinyëdë (Matewʉ 24:14). Apostëlë Pääblë duˈun tkujäˈäyë: “Ëëtsëtyë dëˈën ja Kristë kyudënaabyë, [...] nmënuˈxtaktëp mët yëˈëgyëjxmë Jesukristë, katë xymyëtsipˈattë Dios” (2 Korintʉ 5:20). *

4. ¿Wiˈix niˈamukë Dios mëduumbë dyaˈixëdë ko yëˈëyë pyuwäˈkëdëbë Kristë yˈAnaˈamën? (Ixë rekuäädrë “ Pënaty pyanëjxtë Kristë kyaj ttuktëjkëdë politëkë”.)

⁴ Tuˈugë kudënaabyë yëˈë duˈun yajtijpë jäˈäy diˈib yajkajxp tsënaabyë wiink paˈis parë jam tniwäˈktanëdë gyobiernë. Tyäˈädë jäˈäy kyaj ttuktëkë tijatyë gobiernë tyuumpy mä jyaˈty. Yëˈëyë nyitsiptuumpy ja gobiernë diˈib mä pyaˈis. Nanduˈunë Dios mëduumbë diˈib nëjxandëp tsäjpotm, yëˈë kyudënääytyëp Kristë gyobiernë, pes tsäjpotmëdë jäˈäy yëˈëjëty (Filipʉs 3:20). Ets mët ko tkäjxwäˈxtë tyäˈädë anaˈam kutujkën, ta tpudëkëdë miyonkˈamë jäˈäy diˈib jukyˈatandëp yä naxwiiny parë nyaymyëˈoybyëkëdët mëdë Dios, diˈibë Jesus ojts ttijy “wiinkpëty ja nborreegëts” (Fwank 10:16;  Matewʉ 25:31-40). Tyäˈädë jäˈäyëty yëˈë diˈibë net pyudëjkëdëp pënaty nëjxandëp tsäjpotm, ets duˈun tijaty ttundë extëm yëˈëjëty nyëˈëmoˈoy tyuˈumoˈoyëdë. Pääty duˈun diˈib nëjxandëp tsäjpotm ets duˈun diˈib wëˈëmandëp yä naxwiiny,  tpuwäˈägëdë Kristë yˈanaˈamën ets niwiˈixtsoo tkatuktëkëdë politikë diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny (Isaías 2:2-4).

5. ¿Wiˈix tyam tëgatsy yajpäätyë Diosë kyäjpn mët ja Israel diˈib tëëyëbë Dios kyäjpnˈäjt, ets ti net mbäät ttundë Dios mëduumbë?

⁵ Taaˈäjtp kanäk peky tiko kyaj nduktëjkëmë politikë, kyaj yëˈëjëty jeˈeyë mët ko nbuwäˈkëmë Kristë yˈanaˈamën. Tuk peky yëˈko kyaj niˈamukë ntsënäˈäyëm tuk it tuk lugäär extëm ijty ja israelitëty tsyëënëdë tuk nax tuk käjpn (Matewʉ 28:19; 1 Peedrʉ 2:9). Nanduˈun pën nbuwäˈkëm tuˈugë partiidë kyaj nëjx nˈijtëm tuˈugyë mëdë nmëguˈukˈäjtëm, ets nan kyaj nëjx oypyënëty ndukmëtmaytyakëm ko yëˈëyë Diosë yˈAnaˈamën yajminaambyë jotkujkˈäjtën (1 Korintʉ 1:10). Ets ko tsip pyëdëˈëgët, ¿ti ja mëdë nmëguˈukˈäjtëm ntsiptuˈunëm? Pes kyaj, kyaj naty nguytyuˈunëm ja anaˈamën mä jyënaˈany: “Naytsyokëdë nixim niyam” (Fwank 13:34, 35; 1 Fwank 3:10-12). Päätyë Jesus tˈanmääyë yˈëxpëjkpëty ets kyaj tsyiptundët, niˈigyë ojts ttukˈaneˈemy ets ttsoktëdë myëtsip (Matewʉ 5:44; 26:52; ixë rekuäädrë mä jyënaˈany: “ ¿Naygyuentˈäjtëbëts parëts kyaj nduktëkëdë politikë?”).

6. Ko të naytyukëdëjkëmë Dios, ¿wiˈixë net mbäät nˈijtëm mëdë “yajkutujkpë”?

⁶ Kom yëˈë njantsy myëduˈunëmë Dios, yëˈë të ndukëdëjkëmë jukyˈäjtën, kyaj të naygyëyäjkëm mä tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy o mä tuˈugë gobiernë. Pääty mä 1 Korintʉ 6:19, 20 jyënaˈany: “Miits kyaj mnaynyiwintsënˈatëdë këˈëm, Diosë dëˈën nWintsënˈäjtëm, [...] mbäät njënäˈänëm ko oj xyjuˈuyëm es dëˈën xyjaˈayˈäjtëm”. Pääty diˈib jëjpˈam mbäät nduˈunëm yëˈë nmoˈoyëm “ja Dios diˈibë Dios jyaˈäjtypy”, ets nmoˈoyëm “ja yajkutujkpë kopk diˈib yëˈë jyaˈäjtypy”, extëm nwintsëˈkëm, nyäjkëmë kugëbety ets nmëmëdoˈojëm nëˈënën pyaatyëty (Markʉs 12:17; Romanʉs 13:1-7). ¿Ets ti yˈandijpy nmoˈoyëmë Dios diˈib jyaˈäjtypy? Ko nmëduˈunëm extëm ttseky, ntsojkëm amumduˈuk jot, nmëmëdoˈojëm xëmë ets mbäät axtë nguˈoˈkëmë tyuunk (Lukʉs 4:8; 10:27; Apostʉlʉty 5:29; Romanʉs 14:8).

7, 8. ¿Tidën yˈandijpy “ja winmäˈäny diˈib yä naxwiiny” ets wiˈix xyajtëgoˈoyëm?

⁷ Ja tuk peky wiˈixë Dios mëduumbë kyaj nyekyˈittë extëmë naxwinyëdë jäˈäy ja ko tjëjpkudijëdë ja axëëkpë winmäˈäny diˈib yä naxwiiny. Apostëlë Pääblë jyënany ko “ëtsäjtëm kyaj të nˈaxäjëm ja winmäˈäny diˈibë yä naxwiiny, yëˈëyë [...] diˈibë yajkypy ja espiritë santë diˈibë tsoˈomp mä Dios” (1 Korintʉ 2:12). Ets ja Efesë jäˈäy duˈun ojts tˈanëëmëdë: “Xypyaduundë naxwinyëdë jäˈäyë wyinmäˈänyëty es xypyanëjxtë nyëˈë tyuˈu ja Mëjkuˈu diˈibë yˈaneˈempy nidëgekyë diˈibë kyajpyëm tmëmëdoy ja Dios” (Éfesʉ 2:2, 3).

⁸ Ja winmäˈäny diˈib yä naxwiiny yëˈë yˈandijpy ko naxwinyëdë jäˈäy axëëk wyinmaytyë ets kyaj tmëmëdowdë Dios, jeˈeyë “tˈëxtäˈäytyë diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy, ko tˈatsoktë ko tii tˈixtë” (1 Fwank 2:16; 1 Timotee 6:9, 10). Tyäˈädë winmäˈäny diˈib yä naxwiiny yˈaneˈembyë jäˈäy ets kom niˈamukë pokyjyaˈay nyajpatëm kyaj nbëjkëmë kuentë ko xyajtëgoˈoyëm. ¿Wiˈixën xyajtëgoˈoyëm? Ko tuˈugë jäˈäy dyajmëjwindëkë jäˈäyˈäjtën diˈibë Dios kyaj ttseky, extëm ko myëj kyëjxmë, ko tijaty tˈatseky, ko tmënejxyë jyukyˈäjtën këˈëm winmäˈäny, ko kyaj pën tii ttukmëtseky ets ko kyaj tmëmëdoy pënaty myëdäjttëbë kutujkën. * Mbäät njënäˈänëm ko wanaty wanatyë jyaˈayˈäjtënë Mëjkuˈu myëjwindëkë mä jäˈäyë kyorasoon (Fwank 8:44; Apostʉlʉty 13:10; 1 Fwank 3:8, 10).

9. ¿Wiˈixtsoo mbäät nyaxkëdaˈaky mä mjot mwinmäˈäny ets mä mjot mgorasoon extëm wyinmayë naxwinyëdë jäˈäy?

⁹ Pën mnaygyujäˈäytyëgooyëp, mbäät nyaxkëdaˈaky mä mwinmäˈäny ets mä mgorasoon extëm wyinmaytyë naxwinyëdë jäˈäy (Proverbios 4:23). Mbäät kyaj xypyekyë kuentë näˈä nyaxkëdaˈaky, extëm ko mduˈukmukët mëdë jäˈäy diˈib këxëˈkp jantsy oyjyaˈay per kyaj Jyobaa ttseky (Proverbios 13:20; 1 Korintʉ 15:33). Mbäät nanduˈun ko xykyäjxëdë liibrë o rebistë diˈib kyaj yˈoyëty, ko xyˈixët mä Internet mä  myiinyë jäˈäyë niwäˈäts ëxwäˈätspë o xykyäjxët mä yajniˈoojë o yajpagajxyë Diosë kyäjpn, o xondakënë diˈib mbäät xyajmäˈtëm, ëyëˈk kuyaty mä jäˈäy axëëk nyaytyunëdë mët ko myadäˈägäˈändë ets tukëˈëyë diˈib yajwinmaapy extëmë Satanas wyinmay mëdë jyaˈay.

10. ¿Wiˈix mbäät njëjpkudijëm extëm wyinmayë naxwinyëdë jäˈäy?

¹⁰ ¿Wiˈix mbäät njëjpkudijëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë ets nayaˈijtëm mä Diosë tsyojkën? Mët ko  nˈaxäjëm tukëˈëyë naybyudëkë diˈibë Jyobaa yajkypy, ets ko nmënuˈkxtakëm xëmë parë xypyudëjkëm mëdë myëjää. Pesë Jyobaa niˈigyë kyumëjääjëty ets kyaj dyuˈunëtyë mëjkuˈu mëdë jyaˈay diˈib yˈaneˈempy (1 Fwank 4:4). Pääty, jëjpˈam ets nmënuˈkxtakëmë Jyobaa parë mëët wingon nˈijtëm.

11. ¿Wiˈix nyigëxeˈeky nikëjxy këbajky mä wiˈix wyinmayë naxwinyëdë jäˈäy ets mä wiˈix jyaˈayˈattë?

¹¹ Extëm nikëjxy këbajky nyayaˈityëtyë jäˈäy, ja nyigëxeˈeky wiˈix wyinmay ets wiˈix jyaˈayˈaty. Ta näägë it lugäär mä jäˈäy niˈigyë dyaˈoˈktëwdë wiˈix nyaywyit nyayxyoxëdë. Pääty tuˈugë jäˈäy diˈib tuump mä telebisionk ojts jyënaˈany ko extëm tyamë toˈoxyˈënäˈk nyayxyoxëdë, ko waanë tiempë yˈakˈitët kyaj nyekyyaˈëxkapäˈäny diˈibë toxytyëjk myëttsënaapy mayë yetyëjk ets diˈibë kyaj. Ets tuˈugë perioodikë jyënany ko axtë kixyuˈungëty diˈib kyajnëm yaˈkpëtsëmdë nanduˈun nyaywyit nyayxyoxëdë, mët wanatyë wyit ets kyaj mä tsoytyuˈun. Taaˈäjtp nanduˈunë jäˈäy diˈib nayxyojxëp jantsy tëgatsy ets duˈun dyajnigëxëˈëktë ko kyaj pën tmëjˈixtë ets ko kyaj këˈëm nyaytsyokëdë.

12, 13. ¿Diˈibë Biiblyë kyäjxwijënë mbäät nyajtuˈunëm mä wiˈix naywyit nayxyojxëm?

¹² Kom yëˈë nmëduˈunëmë Jyobaa, ntsojkëm etsë jäˈäy yajxon xyˈijxëm oy tyim määjëty, pääty oy ko xëmë naywyit nayxyojxëm tsuj yajxon, wäˈäts extëm kyaj pën wiˈix jyënäˈänët. Nˈoknayaˈoytyëjkëm “adëyë” parë nyigëxëˈëgët “ja oybyë tuunk”. Tsojkëp nyigëxëˈëgëdë yetyëjk toxytyëjk ko yëˈë “myëduundëp ja Dios”. Ko duˈun naywyit nayxyojxëm kyaj yëˈëjëty parë jäˈäy xyˈijxëm, yëˈë duˈun parë nˈijtëm “xëmë mä ja Diosë tsyojkën” (1 Timotee 2:9, 10; Judas 21, NM). Diˈib niˈigyë ntsojkëm yëˈë “ja tsujˈäjtën diˈibë kyaj nyaxy es niˈigyë tsobatp Dios wyindum” (1 Peedrʉ 3:3, 4).

¹³ Oy ko nanduˈun nmëdäjtëm winmäˈänyoty ko wiˈix nayxyojxëm duˈunë jäˈäy wyinmayaˈany mä wiˈix yˈixëtyë relijyongë tëyˈäjtënbë. Pes diˈib mä ayuk Biiblyë të yajkäjxnaxy “adëyë”, mä gryeegë ayuk yëˈë yˈandijpy nwintsëˈkëm  wiˈixë jäˈäy nyayjawëdët ets wiˈix wyinmayët. Pääty oy njamëdäjtëmë madakën parë nayxyojxëm wiˈix ntsojkëm, oy ko nmëdäjtëm winmäˈänyoty wiˈix wyinmayëdë nmëguˈukˈäjtëm. Pes diˈib mas jëjpˈam parë ëtsäjtëm yëˈë nyajmëjpëtsëmäˈänëmë Jyobaa mëdë kyäjpn, ets nyajnigëxëˈëgäˈänëm ko yëˈë nmëduˈunëmë Dios, pääty tukëˈëyë nduˈunëm parë “jäˈäyëty tmëjˈix tmëjjawët ja Dios” (1 Korintʉ 4:9; 10:31; 2 Korintʉ 6:3, 4; 7:1).

14. ¿Tijaty mbäät mnayajtëyëty mä wiˈix mgëxeˈeky ets mnayaˈityëty?

¹⁴ Ko nëjxëm käjxwäˈxpë ets mä naymyujkën ja mä niˈigyë jyëjpˈamëty parë nëjxëm wäˈäts ets nayˈoytyuˈunëm tsuj yajxon. Pääty oknayajtëwëdë: ¿Wiˈixëts ngëxeˈeky ets wiˈixëts nyaˈixy kots wäˈäts nganayaˈityëty? ¿Waˈanëts nyajtuktsoytyuny? ¿Nayaˈoytyëjkëbëts wiˈixëts ntseky, o duˈunëts nayaˈoytyëkëty extëmëts mbäät nyajtuknipekyë tuunk mä Diosë kyäjpn? (Salmo 68:6; Filipʉs 4:5; 1 Peedrʉ 5:6).

15. ¿Tiko mä Biiblyë kyaj myiny tuˈugë listë mä tnigäjxët wiˈix mbäädë wit xox nbëjtakëm, wiˈix nayaˈoytyëjkëm ets wiˈix wäˈäts nayaˈijtëm?

¹⁵ Mä Biiblyë kyaj myiny tuˈugë listë mä yajtukˈanaˈamdë Dios mëduumbë wiˈix mbäädë wyit xyox tpëjtäˈäktë, wiˈix nyayaˈoytyëkëdët ets wiˈix wäˈäts nyayaˈitëdët. Pesë Jyobaa xynyasˈijxëm parë nwinmäˈäyëm këˈëm ti ndunäˈänëm. Yëˈë tsyejpy ets nˈijtëm extëmë jäˈäy diˈib tapë jyot wyinmäˈäny, diˈib myaay wyijtsypy wiˈix mbäät yajxon tkuytyuny tijatyë Biiblyë nyiˈanaˈamëp ets diˈib “mbäät tmëwinmäˈänybyaaty  yëˈë oybyë esë axëëkpë” (Ebreeʉsʉty 5:14). Per diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko nduˈunëm tijaty mët ko ntsojkëmë Dios etsë nmëguˈukˈäjtëm (Markʉs 12:30, 31). Jaˈäjtp kanäk peky wiˈix yˈoyëtyë wit xox nbëjtakëm o wiˈix nayaˈoytyëjkëm. Extëm ko nëjxëm mä jantsy nimay tyuˈukmuktë Jyobaa tyestiigë, mbäät nˈijxëm wiˈix kexy kaˈpxyë koloor jyantsy nyayxyoxëdë ets niˈamukë agujk jotkujk jyantsy nyayjawëdë.

16. ¿Wiˈix tyëgatsyëty extëm wyinmaytyë naxwinyëdë jäˈäy ets extëmë Jesus jyënany, ets tijaty mbäät nayajtëˈëjëm?

¹⁶ Extëm wyinmayë naxwinyëdë jäˈäy mbäät pojënë xywyinˈëˈënëm pes miyonkˈam wyinmaytyë ko net jyotkujkˈattët pën mëkjäˈäyˈäjttëp. Perë Jesus ojts jyënaˈany: “Kyaj jäˈäy yëˈëyë ttimtukjikyˈaty ko mayë pëjtaˈaky tmëdaty” (Lukʉs 12:15). Jesus kyaj yëˈë tmaytyäˈägany ets oˈktëyë netë jäˈäyë xyëë tiempë dyajnaxët, yëˈë myaytyäˈägan ko yëˈë jantsy jotkujkˈäjtp  diˈib “yajmääyjyajtypyë Diosë yˈëxpëjkën” ets diˈib myëdäjtypy “oy” ja wyiin, tyäˈädë yëˈë yˈandijpy pënaty yajxon yˈijxtëp wiˈixë Dios yajmëdunäˈäny ets jam ja jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë (Mateo 5:3, NM; Matewʉ 6:22, 23). Pääty oknayajtëwëdë: ¿Njantsy myëbejkypyëts extëmë Jesus jyënany, o duˈunëts tijaty nduny extëm Mëjkuˈu ttsekyë diˈib “ninäˈä kyakajxy mët ja tëyˈäjtën”? (Fwank 8:44). ¿Ti nigëxëkp mätsë ngäjx nmaytyakën, mä tijatyëts ndunaampy, mä wiˈixëts njukyˈaty ets mä tijatyëts jëjpˈam nbëjtakypy? (Lukʉs 6:45; 21:34-36; 2 Fwank 6.)

17. Oknigäjx tuˈuk majtskë jotkujkˈäjtën diˈib yajmëdäjtp ko nbëjtakëm ja jot winmäˈäny mä Diosë tyuunk.

¹⁷ Jesus ojts jyënaˈany: “Pën wijy tuˈugë jäˈäy ja nyigëxeˈeky mä wiˈix tijaty ttuny” (Mateo 11:19, NM). ¿Wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nbëjtakëmë winmäˈäny mä Diosë tyuunk? Pënaty duˈun jukyˈäjttëp pyattëp ja “poˈxtakn” o ja nikˈäjt xeemyˈäjtën ko Dios tmëdundë (Matewʉ 11:29, 30). Kyaj nanëgoo nyayaˈˈayowëdë ets tmëmay tmëdäjtë tijaty o tmëmon tmëduktë (1 Timotee 6:9, 10). Jotkujk nyayjawëdë nëˈën tijaty tmëdattë, ets myëdäjttëp niˈigyë tiempë parë yˈittë mëdë fyamilyë etsë myëguˈuktëjk diˈib mëët yˈëxpëktë. Ets axtë mää poˈxtëp jotkujk (Eclesiastés 5:12). Nayjäˈädëp jotkujk ko dyajtundë xyëë tiempë etsë myeeny syentääbë parë tpudëkëdë myëguˈuktëjk (Apostʉlʉty 20:35). Nan yajmëjwiindëjkëdëp ja myëbëjkën ets agujk jotkujk jyukyˈattë (Matewʉ 6:31, 32; Romanʉs 15:13). ¡Tukëˈëyë tyäˈädë nimää kyayajpääty!

18. ¿Wiˈixë Biiblyë tmaytyaˈaky pën diˈib mëët ntsiptuˈunëm, ets wiˈix mëët ntsiptuˈunëm?

¹⁸ Pën nayaˈijtëm xëmë mä Diosë tsyojkën, nëjxëp nyajkuwäˈänëm parë kyaj Satanas xymyëmadakëm, pes diˈib tsyejpy yëˈë parë kyaj njotkujkˈäjtëm ets kyaj nbatëm ja jukyˈäjtënë winëxëëbë (1 Peedrʉ 5:8). Pääblë ojts jyënaˈany: “Kaˈaxë adom nmëëtseptunyëm ja jäˈäy, jaˈats adom mëët ja tsep nyiknäjxyëm pën kayikˈejxp kayiktomp, midi yiktseptump, ku ja tnigubäjkˈaty tukëˈëyë ja kyaˈoybyë yä näxwiiny pën ja Dios jyaˈa  tkatsojkëp” (Efesios 6:12, ØXN). Diˈib yä të yajkäjxnaxy “mëët ja tsep nyiknäjxyëm” mä ayuk gryeegë yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy tsyiptuny wingëjxm jëjpkëjxm mëdë yˈää kyëˈë, kyaj ko tsyiptuny tuk nasˈixë ets tmëdatyë yuˈtstakn. Ets ko jyënaˈany ko yëˈë “tnigubäjkˈaty tukëˈëyë ja kyaˈoybyë”, yëˈë yˈandijpy ko yajxon tnijawëdë wiˈix mbäät xymyëmadakëm ets nyiwinmäˈäyëdëp wiˈix tijaty ttundë.

19. Oknimaytyäˈäk wiˈix tuˈugë Dios mëduumbë täˈtspeky nyaybyëjtaˈagyëty mët tukëˈëyë diˈibë Dios yajkypy.

¹⁹ Ëtsäjtëm mbäät nmadakëm mä tyäˈädë tsip oy pokyjyaˈay nyajpatëm ets oyë mëjää ngamëdäjtëm. ¿Wiˈix? Mët ko täˈtspeky naybyëjtakëm “mët tëgekyë diˈibë Dios yajkypy” duˈun “extëmë soldäädë täˈtspeky nyaybyëjtaˈagyëty” (Éfesʉ 6:13). Extëm jyënaˈany mä Éfesʉ 6:14-18: “Pëjtäˈäktë ja tëyˈäjtën extëmë mwëënën, es net xypyëjtäˈäktët ja mwäˈäts jikyˈäjtën extëmë mgäätsywyëënën, es yëˈë mëët mnaygyuwäˈänëdët; es naygyëˈëgëdë mët ja ayuk esë xykyäjxwäˈxtët ja ayuk diˈibë yajmiimpy ja jotkujkˈäjtën, es extëmë soldäädë tmëdaty ja yˈeskuudë, mëbëktë miitsëty ja Jesukristë, mët ko mëdë tadë mëbëjkën mbäät xyaˈˈaduktë ja jëëndiˈpxn diˈibë ja kaˈoybyë nyasmäjtsëp mä miitsëty. Es extëmë soldäädë tpëjtaˈaky ja pyujxngujup es dyajtseˈegyë kyëbäjk, pëjtäˈäktë miitsëty [o awixtë] ja nitsokën, es yajtundë ja Diosë yˈayuk extëm ja espäädë diˈibë ja espiritë santë yajkypy. Katë xymyastuˈuttë ja käjxtakën [o nuˈkxtakën] dëˈënyëm amdow pëjktsowdë ja Dios extëm ja espiritë santë mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëdë”.

20. ¿Wiˈix tëgatsy nyajpatëm mët tuˈugë soldäädë?

²⁰ Jëjpˈam ets duˈun nayajtäˈtspëjkëm mët tukëˈëyë diˈibë Dios yajkypy ets xëmë nyajtuˈunëm. ¿Tiko? Yëˈko ëtsäjtëm xëmë ntsiptuˈunëm ets mbäät nbëtsëˈëmëm juuky o mbäät ooky, kyaj dyuˈunëty extëmë soldäädë, yëˈëjëty nyiboˈxëdëp jekyë tsip. Yëˈë Dios mëduumbë jaanëm pyoˈxäˈändë koonëmë Dios dyajkutëgooytyaˈayët diˈibë Satanas yˈaneˈempy ets yajtsuumët mëdë yˈaxëk anklës (Diˈibʉ Jatanʉp 12:17; 20:1-3). Pääty nˈoktuˈunëm niˈigyë mëjää parë njëjpkudijëmë axëëkpë tsojkën o diˈib xyajtëgoyäˈänëm. Pes parë xëmë nmëmëdoˈojëmë Jyobaa ets kyaj nmëdëgoˈoyëm jëjpˈam ets ja niniˈx këbäjk  njëjwijtsëmbijtëm yajxon (1 Korintʉ 9:27). Ja mbäädë jotmay xytyuktëjkëm pën kyaj nekytsyiptuˈunëm.

21. Oknigäjx wiˈix mbäät nmadakëm mä ntsiptuˈunëm.

²¹ Per kyaj mbäät nmëmadakëmë tyäˈädë tsip ëtsäjtëm këˈëm. Päätyë apostëlë Pääblë xyˈanmäˈäyëm: “Dëˈënyëm amdow pëjktsowdë ja Dios extëm ja espiritë santë mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëdë”. Nan tsojkëp nmëdoˈojëm wiˈixë Jyobaa xyˈanmäˈäyëm, mët ko nˈëxpëjkëmë yˈAyuk ets ko ijtp nduˈukmujkëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nanduˈun tsiptuundëp (Filemón 2; Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Pën xëmë duˈun nduˈunëm, nëjxëp nmadakëm mä ntsiptuˈunëm ets nanduˈun njäjtëm nimaytyakëm ja tëyˈäjtën ko jäˈäy tnibëdëˈëgët.

22, 23. 1) ¿Tiko mbäät nˈijtëm listë parë nimaytyakëm wiˈix tijaty nmëbëjkëm, ets tijaty mbäät nayajtëˈëjëm? 2) ¿Ti yajnijawëyäämp mä ja tuˈukpë kapitulo?

²² Jesus ojts jyënaˈany: “Kyaj mnakydyëˈënˈattë extëm yëˈë naxwinyëdë jäˈäyëty. Pääty kyaj mtsokëdë” (Fwank 15:19, OTJ). Kom kyaj xytsyojkëmë naxwinyëdë jäˈäy, pääty jyëjpˈamëty ets xëmë nayjëjpˈijxëm wiˈix nimaytyakëm mëdë wintsëˈkën ets yuunk naxypy tijaty nmëbëjkëm (1 Peedrʉ 3:15). Oknayajtëwëdë: ¿Njaygyujkëbëts extëmë Jyobaa tyestiigë tikots kyaj nduny diˈibë jäˈäy tyuundëp? Ets kots duˈun ngatuny, ¿ijtpëts seguurë ko tëyˈäjtën extëm jyënaˈanyë Biiblyë etsë ëxpëjkpajtën diˈib yajpëtseembyë “tuumbë diˈib kuwijy” diˈibë Jyobaa yajtuumpy yä Naxwiiny? (Matewʉ 24:45; Fwank 17:17). Ko ttukjäˈtyë tiempë parëts ndunët ti Jyobaa tsyejpy, ¿nyajnigëxeˈkypyëtsë net ko tëgatsyëts mëdë wiink jäˈäy, ets ko jotkujkëts nayjawëty kots ngatuny tijaty tyuundëp? (Salmo 34:2; Matewʉ 10:32, 33).

²³ Mëjkuˈu nan yˈëxtaabyë winmäˈäny wiˈix mbäät xytyuktuˈunëm diˈibë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp. Extëm tuk peky diˈib të nˈijxëm yëˈë ko Mëjkuˈu xytyukˈoyˈixäˈänëm ja ixy jawë diˈib kyaj yˈoyëty. Pääty, ¿wiˈix mbäät yajxon nwinˈijxëm ja ixy jawë diˈib ok kyaj axëëk xyajnayjäˈäjëm? Tyäˈädë yëˈë yajnijawëyäämp mä ja tuˈukpë kapitulo.