1, 2. ¿Mä mbäät tyam nbatëmë nitsokën?

OKWINMAY ko tuˈam myajpääty ets ta ajotkumonë tsäjp jyantsy wyindujktäˈäy. Ta jyantsy nyojktaˈagyë anaaw jëtsuk ets jyantsy myinyë komduu. Ta xyˈëxtäˈäy mä mˈoktuutsoˈogët. ¡Jantsy jotkujk mnayjyawëty ko xypyaaty tuˈugë lugäär mä mduutsoˈogët!

² Nanduˈun tyam yˈixëtyë tyäˈädë jukyˈäjtën, pes niˈigyë myäˈtˈadëtsnë tiempë. Ets waˈan mnayajtëyëty: “¿Mäts mbäät nˈoknitsoˈoky?”. Tuˈugë Dios mëduumbë diˈib jyaayë Salmo jyënany: “Nˈanëëmëyaambyëtsë Jyobaa: Mijts nˈaˈoˈkëp ets mijts xymyëjääwmoopy, mijts nDiosˈäjtypy, diˈibëts ndukjotkujkˈäjtypy” (Salmo 91:2). Duˈunë duˈun, Jyobaa mbäät tyam xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay, ets xyˈawäˈänëm ja jukyˈäjtën mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

3. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë Jyobaa xypyudëjkëm?

³ ¿Wiˈixë Jyobaa xykyuwäˈänëm? Yëˈë mbäät xypyudëjkëm oy ti amay jotmay nbatëm. Yëˈë diˈib mas kumëjääw ets kyaj dyuˈunëty pënaty xyˈaxëktunäˈänëm. Axtë pën tyam nbatëmë ayoˈon jotmay, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yaˈoyëyaampy mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ti mbäät nduˈunëm: “[Nayaˈitëdë] mët ja Diosë tsyojkën” (Juudʉs 21). Jëjpˈam ets ninäˈä Dios ngamastutëm parë xypyudëjkëm ets nwinguwäˈkëm ja amay jotmay.

4, 5. ¿Wiˈixë Jyobaa të dyajnigëxëˈëky ko xytsyojkëm?

⁴ Diˈib mbäät xypyudëjkëm parë xëmë ntsojkëmë Dios, yëˈë ko nˈijxëm wixaty yëˈë xytsyojkëm. Okwinmay tijatyë  Jyobaa të xytyukmëduˈunëm, të xymyoˈoyëmë tyäˈädë Naxwinyëdë jantsy tsuj, mä jyaˈˈatyë jeˈxy pëky, nëë, ääy kepyë tsujatypyë etsë jëyujk animal. Nan të nnijäˈäwëm mä Biiblyë ti Dios txëwˈaty ets wiˈix jyaˈayˈaty. Per mä niˈigyë dyajnigëxëˈky ko xytsyojkëm, ja ko ojts tkexyë yˈUˈunk yä Naxwiiny parë tkëyajkyë jyukyˈäjtën ëtsäjtëmgyëjxm (Fwank 3:16). Ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, ta mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtënë diˈib miin këdakp.

⁵ Jyobaa të dyajnaxkëdaˈaky tuˈugë gobiernë jam tsäjpotm mä yˈAnaˈamäˈänyë Kristë. Tyäˈädë gobiernë yëˈë diˈib tim tsojk yajjëjptëgoyaambyë ayoˈon jotmay ets dyajjëmbitäˈänyë tyäˈädë Naxwinyëdë extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë, mä njukyˈatäˈänëm tuˈugyë ets agujk jotkujk (Salmo 37:29). Jyobaa nan xytyukˈijxëm ko xytsyojkëm mët ko xymyoˈoyëmë käjpxwijën parë oy njukyˈäjtëm. Nan xyˈanmäˈäyëm parë nmënuˈkxtakëm ets ko myëdoowˈitaampy ko nmëgäjpxëm. Extëm nˈijxëm, Jyobaa niˈamukë xyjantsy tsyojkëm.

6. ¿Wiˈix mbäät xyajjëmbity ko Jyobaa mtsokyëty?

⁶ ¿Wiˈix mnayjyawëty ko xywyinmay tijatyë Jyobaa të mdukmëdunyëty ets wiˈix mtsokyëty? ¿Këdii mëjwiin kajaa xymyëjjawë? Pes oy ko xyyajnigëxëˈëgët. Jotmaymyëët njënäˈänëm ko tyam kyaj mayë jäˈäy tijaty tmëjjawëdë. Nanduˈun jyajty ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty. Tëgok ojts dyaˈˈagëdaˈaky nimäjkë jäˈäy diˈibë nety myëdäjttëbë leprë päˈäm, per jeˈeyë tuˈuk diˈib mooyë dyoskujuyëp (Lukʉs 17:12-17). Ëtsäjtëm duˈun njäˈäyˈatäˈänëm extëmë tyäˈädë yetyëjk, diˈib yäjkë dyoskujuyëm ets ndukˈixäˈänëmë Jyobaa ko xëmë nmëjjäˈäwëm tijaty xytyukmëduˈunëm.

7. ¿Wiˈix mbäät ntsojkëmë Jyobaa?

⁷ Oy ko nanduˈun ntsojkëmë Jyobaa. Jesus duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Tsokë Jyobaa mDios amumduˈukjot, mët tukëˈëyë mniniˈkx mgëbäjk ets mët tukëˈëyë mjot mwinmäˈäny” (käjpxë Mateo 22:37, TNM).

8, 9. ¿Wiˈixë Jyobaa ndukˈijxëm ko ntsojkëm?

 ⁸ ¿Tsobatpëdaa ko jeˈeyë njënäˈänëm ko ntsojkëmë Jyobaa? Kyaj. Pën njantsy tsyojkëmë Jyobaa amumduˈukjot, mët tukëˈëyë niniˈkx këbäjk etsë jot winmäˈäny, tsojkëp nyajnigëxëˈkëm mä jukyˈäjtën (Matewʉ 7:16-20). Biiblyë yajxon tnigajpxy ko pën ntsojkëmë Jyobaa, ta nmëmëdoˈowëm ja yˈanaˈamën. ¿Tsipëdaa nguytyuˈunëm? Kyaj, Jyobaa yˈanaˈamën kyaj tsyipëty nguytyuˈunëm (käjpxë 1 Fwank 5:3).

⁹ Ko nmëmëdoˈowëmë Jyobaa, ta nˈijtëm agujk jotkujk ets ndukxondakëmë jukyˈäjtën (Isaías 48:17, 18). Per ¿ti xypyudëkëyäˈänëm parë niˈigyë Dios nmëwingoˈonëm? Min nˈokˈijxëm.

10. ¿Tiko jyëjpˈamëty ets niˈigyë xyˈixyˈatëdë Jyobaa?

¹⁰ ¿Wiˈix ogäˈän mnaymyaaybyëjkë mëdë Jyobaa? Ko xyˈëxpëjktsondakyë Biiblyë, ta niˈigyë xyˈixyˈajtyë Jyobaa ets xymyëwingoony. Tyäˈädë naymyayë duˈun extëmë jënˈyaˈank, parë kyaj pyiˈitsët, tsojkëp niˈigyë jäˈäxy yajpëjtäˈägët. Nanduˈun mijts, tsojkëp xytyunëdë mëjääw parë niˈigyë xyˈixyˈatëdë Jyobaa ets xyyajkëktëkët ja mnaymyayë (Proverbios 2:1-5).

11. ¿Wiˈix mbudëkëyaˈanyëty ko niˈigyë xyˈëxpëkëdë Biiblyë?

¹¹ Ko niˈigyë xyˈëxpëkëdë Biiblyë, ta niˈigyë xynyijawëyaˈany diˈib mˈajäˈt mjotˈjäˈtëdëp. Okˈix wiˈixë Jesusë yˈëxpëjkpëty nyayjyäˈäwëdë ko tyukmëtmaytyakëdë wiˈix nyikejy tuk pëky majtsk pëky diˈibë nety të yajnaskäjpxë. Duˈun jyënandë: “¿Këdii jantsy oyë jot korasoon të njäˈäwëm ko tuˈääy të xymyëtmaytyakëm ets ko wäˈäts të tnimaytyaˈagyë Diosë jyaaybyajtën?” (Lucas 24:32, TNM).

12, 13. 1) ¿Wiˈix mbäät jyaty ja tsojkën diˈib mjäˈäwëp mä Jyobaa? 2) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj xyaamëdë tsojkën?

¹² Diˈibë Jesus tyukniˈˈijxë ja yˈëxpëjkpëty ajäjt jotjäjtëdë.  Waˈan jantsy jotkujk nanduˈun mnayjyäˈäwë ko ogäˈän xyjaygyujkë Biiblyë. Ets yëˈë mbudëjkë parë niˈigyë xyˈixyˈajtyë Jyobaa ets xytsyojky. Seguurë ko tyäˈädë tsojkën kyaj xyajxaamäˈäny (Matewʉ 24:12).

¹³ Ko tyam mnaymyayëty mëdë Jyobaa, tsojkëbë net xytyunëdë mëjääw parë niˈigyë xyyajkëktëkëdë mnaymyayë. Pääty, ixyˈat niˈigyë Jyobaa mëdë Jesus ets pawinmay wiˈix xykyuytyunäˈäny mä mjukyˈäjtën tijaty mjäjtypy (Fwank 17:3). Ko xyˈëxpëkët o xykyäjpxëdë Biiblyë, winmay tijaty mdukniˈˈijxëp mä Jyobaa. Ets wiˈix mbudëkëty tijaty mjäjtypy parë niˈigyë xytsyokëdë Dios (1 Timotee 4:15).

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë nuˈkxtakën parë kyaj xyaamëdë tsojkën mä Jyobaa?

¹⁴ Pën mmëdäjtypy tuˈugë oybyë mëtnaymyaayëbë, seguurë ko janäämëty mëët maytyaˈaky ets duˈun niˈigyë xyyajkëktëkë ja mnaymyayë. Pes nanduˈun jyaty mëdë  Jyobaa, pën janäämëty xymyënuˈkxtaˈaky, ta niˈigyë kyëktëkët ja mnaymyayë (käjpxë 1 Tesalónikʉ 5:17). Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko mbäät nmënuˈkxtakëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë. Xëmë mbäät amumduˈukjot nmëgäjpxëm (Salmo 62:8). Kyaj agëbajky njäjtëmë nuˈkxtakën, tsojkëp njäˈäwëm diˈib ndukmëtmaytyakëm. Extëm nˈijxëm, ko nˈëxpëjkëmë Biiblyë ets nnuˈkxtakëm amumduˈukjot, ta kyaj xyaamët ja tsojkënë diˈib njäˈäwëm mëdë Jyobaa.

15, 16. ¿Wiˈix xyˈixy ko nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

¹⁵ Parë duˈunyëm nnaymyaˈayëm mëdë Jyobaa, tsojkëp ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy tijaty kujk njäjtëm mä Biiblyë. Jantsy oyë tyäˈädë tuunk diˈib nikëjxmˈäjtëm ko ndukmëtmaytyakëmë wiinkpë mä pënën Jyobaa (Lukʉs 1:74). Jesus nan yëˈë diˈib ojts ttukˈaneˈemy niˈamukë Dios mëduumbëty. Pääty, oy ko niˈamukë ngäjpxwäˈkxëm ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. ¿Ja kujk duˈun xytyuny? (Matewʉ 24:14; 28:19, 20).

¹⁶ Apostëlë Pablo ojts tmëjjawë tyäˈädë tuunk, duˈun dyajnäjxy “ijxtëm [ko] jäˈäy ja meeny tpëjkëˈëkyën naax tuˈtsjoty” (2 Corintios 4:7, TY). Ko xynyigäjpx xynyimaytyäˈägëdë Jyobaa ets tijaty tyuknibëjtakëp, yëˈë diˈib mas jëjpˈam mbäät xytyuny. Pes duˈunën ja tuk pëkyë Dios yajmëduny, ets yëˈë mëjwiin kajaa dyajtsobääty tijaty mdukmëduumpy (Ebreeʉsʉty 6:10). Ko jäˈäy xymyëtmaytyaˈaky, ta xypyudëkë parë Dios tmëwingony ets nanduˈun mijts xymyëwingony. Nan mbäädaampy ja jukyˈäjtënë winë xëëbë ets nanduˈun pënaty mëtmaytyakypy (käjpxë 1 Timotee 4:16). Kyaj ti wiinkpë jyaˈˈaty diˈib mbäät duˈun myajjotkujkˈatyëty.

17. ¿Tiko yajtukjotëgoyaˈanyë tyäˈädë tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm?

 ¹⁷ Tsojkëp njamyajtsëm ko tyäˈädë tuunk mä nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm yajtukjotëgoyäämp. Mä Biiblyë jyënaˈany: “Käjxwäˈx ja Diosë yˈayuk” (2 Timotee 4:2). ¿Tiko tyam yajtukjotëgoyaˈany? Yëˈko Biiblyë jyënaˈany: “¡Ja Jyobaa myëj xëëw wingon yˈity! ¡Wingon yˈity, ets jantsy jotëgoy myiny!” (Sofonías 1:14; Habacuc 2:3). Tim tsojkë Jyobaa dyajkutëgoyaˈanyë Satanásë yˈanaˈamdakn. Per mä kyakutëgoynyëm, tsojkëbë jäˈäy ndukˈawäˈänëm parë wyinmäˈäny tpëjtäˈäktët ets tmëdundëdë Jyobaa.

18. ¿Tiko jyëjpˈamëty nduˈukmujkëm mëdë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm parë Jyobaa nˈawdäjtëm?

¹⁸ Jyobaa tsyojkypy ets nduˈukmujkëm mëdë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm parë nˈawdäjtëm. Biiblyë jyënaˈany: “Nˈokˈëxtäˈäyëm ja winmäˈäny ets nnaybyudëjkëm nixim niyam es nmëdäjtëm waanë niˈigyë tsojkën es nduˈunëm diˈibë oy. Näägëty kyaj nyekynyaymyukëdë mët ja myëˈˈëxpëjkpëty. Kyaj nˈadëtsëm extëm yëˈëjëty, nˈoknayjyotmëkmoˈoyëm nixim niyam, es waanë niˈigyë tyam, mët ko tyim patnëp mä Jesus jyëmbitäˈäny” (Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë kyaj ndëgoyˈäjtëm nituˈugë reunyonk. Ko nduˈukmujkëm, ta jap nnayjyotmëkmoˈoyëm ets nnaymyëjämoˈoyëm nixim niyam.

19. ¿Ti mbudëkëyanëp parë xytsyokëdë mëguˈuktëjk?

¹⁹ Mä tuˈukmujkën jap xypyäädäˈänyë oybyë mëtnaymyaayëbë diˈib mbudëkëyanëdëp parë xymyëdunëdë Jyobaa. Nan jap xyˈixyˈatäˈänyë nmëguˈukˈäjtëm diˈib wiˈixëm jyaˈayˈattë ets wiˈixëm ja kostumbrë tmëdattë, per tyuundëbë mëjääw parë Jyobaa tmëdundë. Ets duˈun extëm mijts, yëˈëjëty nan kyaj wyäˈätsjäˈäyˈattë, tëgooytyëp. Pääty ko muum tyëgoytyët, pokymyaˈkxtë (käjpxë Éfesʉ 4:32). Yëˈë ix ja oybyë jyaˈayˈäjtën, pes yëˈë mbudëkëdëp parë xytsyoktët ja mëguˈuktëjk ets niˈigyë Jyobaa xymyëwingonët.

20, 21. ¿Ti yˈandijpy “ja jikyˈäjtën diˈibë tëyˈäjtënbë”?

²⁰ Jyobaa tsyojkypy ets niˈamukë myëtnaymyaayëbë jyukyˈattët agujk jotkujk. Biiblyë jyënaˈany ko mä tiempë myiny kyëdaˈaky tim tëgatsy yˈixˈatäˈänyë jukyˈäjtën, kyaj dyuˈunëty extëm tyam.

²¹ Mä tiempë myiny kyëdaˈaky winë xëëw winë tiempë njukyˈatäˈänëm, kyaj jeˈeyë 70 o 80 jëmëjt. Nëjkxëp ndukxondakëm ja it lugäärë tsujpë ets “ja jukyˈäjtënë winë xëëbë”, mä kyaj pën nyekypyäˈämbatäˈäny, tuˈugyë njukyˈatäˈänëm ets agujk jotkujk. Tyäˈädë yëˈë diˈibë Biiblyë tyijpy “ja jikyˈäjtën diˈibë tëyˈäjtënbë”. Jyobaa xytyukwandakëmë tyäˈädë jukyˈäjtënë, per tsojkëp nduˈunëmë mëjääw parë nbatëm (1 Timotee 6:12, 19).

22. 1) ¿Wiˈix mbäät nbatëm “ja jikyˈäjtën diˈibë tëyˈäjtënbë”? 2) ¿Tiko kyaj nˈaxäjëyäˈänëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë mët ko mëk nduˈunëm?

²² ¿Wiˈix mbäät nbatëm “ja jikyˈäjtën diˈibë tëyˈäjtënbë”? Tsojkëp nduˈunëm “diˈibë dëˈën oy” ets nayajmëkjäˈäytyakëm “mët ja oybyë tuunk” (1 Timotee 6:18). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko tsojkëp nguytyuˈunëm tijaty nˈëxpëjkëm mä Biiblyë. Perë tyäˈädë jukyˈäjtënë winë xëëbë kyaj nyajmoˈoyäˈänëm mët ko mëk nduˈunëm. Yëˈë duˈun ja “mayˈäjtën diˈibë Dios” myoˈoyaampy pënaty xëmë mëduunëp (Romanʉs 5:15). Jyobaa jyantsy tyukumayaambyë tyäˈädë jukyˈäjtënë pënaty mëmëdoowëp.

23. ¿Tiko tyam mbäät xywyinˈixy ets xytyunët diˈibë oy?

²³ Pääty oknayajtëwëdë: “¿Nmëduumbyëtsë Dios extëm tkupëky?”. Pën mbëjkypyë kuentë ko ja muum tsyokyëty nnayajtëgatsëdët, oy ko netyë duˈun xytyunët. Ko Jyobaa ndukˈijxpajtëm ets nmëmëdoˈowëm, ta nˈijtëm seguurë ko yëˈë xykyuwäˈänäˈänëm. Yëˈë kyuentˈataampy pënaty mëduunëp mä tyäˈädë tiempë diˈib jëjpkëxanëp ets  diˈib kujotmay. Ta net xymyoˈoyäˈänëm ja jembyë jukyˈäjtën diˈib të xytyukwandakëm. Pën mijts mbëjtakypyë mjot mwinmäˈäny parë xymyëdunëdë Jyobaa, nëjkxëp mjukyˈaty winë xëëw winë tiempë.