1, 2. ¿Ti mayë jäˈäy nyijawëyandëp?

TUˈUK tuˈugë xëëw nmëdoˈowëm wiˈixë ayoˈon tyuny jyatyëty. Ko të nyaxyë mëk ujx ets të yˈoogyë mayjyaˈay, ko jäˈäy të dyaˈoogyë myëguˈuk diˈib nitii të tkatuundëgoy o ko tuˈugë toxytyëjk të yaˈoogyëtyë kanser ets të tniˈoˈktuˈutyë yˈuˈunk yˈënäˈk.

² Ko duˈun tyuny jyatyëtyë ayoˈon, ta mayë jäˈäy nyayajtëwëdë tiko nëgoo tyim jaˈäjnë ayoˈon yä naxwiiny ets tiko jäˈäy nyayˈaxëkˈixëdë. ¿Të näˈä mijts duˈun mnayajtëyëty?

3, 4. 1) ¿Ti Habacuc yajtëëwë Jyobaa? 2) ¿Ets wiˈixë Jyobaa yˈanmääyë?

³ Biiblyë myaytyakypy näägë Dios mëduumbëty diˈib nanduˈun nayajtëëwëdë. Extëm tuˈugë Diosë kyugajpxy diˈib xëwˈäjt Habacuc duˈun dyajtëëyë Jyobaa: “¿Tii ko xytyukˈixyës yë monyëtukyë ets ëxëëkpë tuˈunën kajpxën? Tsip kajpxy ets oˈkën tëgoˈoyën jeˈeyë ijtp nwintuuy npëˈaayës; xiitsow yaatsow aak tsiptuump ets näyajjootˈanpëjkëp yë jaˈay” (Habacuc 1:3, TY).

⁴ Mä Habacuc 2:2, 3 jyënaˈany ko Jyobaa yˈanmääyë Habacuc ko yaˈoyëyaambyë jotmay. Jyobaa tsyojkypy mëkë jäˈäy, Biiblyë jyënaˈany: “Yëˈë naytyukjotmaytyuunëp mët miitsëty” (1 Peedrʉ 5:7). Dios niˈigyë tmëkjawë ko tˈixy wiˈix jyaˈˈatyë ayoˈon ets kyaj dyuˈunëty ëtsäjtëm (Isaías 55:8, 9). Per pën duˈun, ¿tiko nëgoo tyim jaˈäjnë ayoˈon yä naxwiiny? Min nˈokˈijxëm.

5. 1) ¿Wiˈix näägë jäˈäy tnimaytyäˈäktë tiko jyaˈˈatyë ayoˈon? 2) ¿Ets wiˈixë Biiblyë tyukniˈˈixë?

⁵ Ko tuˈugë jäˈäy yˈayoˈonbääty o axëëk jyaty kyëbety, ta jyënäˈändë ko duˈunën txëëwˈaty tˈsuertëˈaty. Ets ko näägë jäˈäy yˈayowdë, ta pastoor o teetyëty jyënäˈändë ko Dios duˈun yajnigutujkëp. Wiinkpë jyënäˈändë ko pääty nˈoˈkëm parë nˈijtëm tsäjpotm mëdë Dios, extëm ko ënäˈkuˈunk yˈoktë, ta jäˈäy jyënäˈändë ko Dios yëˈë tsyojkypy jatuˈugë anklësuˈunk tsäjpotm. Perë tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty, Jyobaa ninäˈä tkatsoky ets axëëk njäjt ngëbajtëm. Biiblyë jyënaˈany: “¡Ninuˈun kyajäˈty mä winmäˈäny etsë Diosë tëyˈäjtënbë yˈadëˈëtsët axëëk, ja diˈib myëdäjtypy tukëˈëyë mëkˈäjtën ttunët diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty!” (Job 34:10).

6. ¿Tiko mayë jäˈäy tpokymyoˈoytyë Dios ko yëˈë yajjaˈäjtypyë ayoˈon yä naxwiiny?

⁶ ¿Mnijäˈäwëp tiko jäˈäy jyënäˈändë ko Dios yëˈë yajjaˈäjtypy ayoˈon jotmay? Yëˈko wyinmaytyë ko Jyobaa yëˈë diˈib anaˈamp yä naxwiiny. Kyaj tnijawëdë ko Satanás yëˈë diˈib anaˈamp yä naxwiiny, extëm të nˈijxëm mä kapitulo 3.

7, 8. ¿Tiko tyam nëgoo tyim jaˈäjnë ayoˈon?

⁷ Biiblyë yajxon tnigajpxy ko “naxwinyëdë jäˈäy yˈity mä ja axëëkpë dyajtunyë myëkˈäjtën” (1 Juan 5:19, TNM). Satanás diˈib anaˈamp yä Naxwiiny, jantsy axëkjäˈäy ets awäˈän, yëˈë “diˈib wyinˈiˈimpy nidëgekyë ja naxwinyëdë jäˈäy” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 12:9). Mayë jäˈäy nanduˈun jyaˈayˈattë extëm yëˈë, pääty tyam oymyääjëty jyaˈˈatyë axëkˈäjtën, jäˈäy twinˈëëny twinxäjˈyë myëguˈuk ets nyayˈaxëkˈixëdë.

⁸ Ja tuk pëky tiko jyaˈˈatyë ayoˈon, yëˈë ko Adán mëdë Eva pyokytyuundë ko tkamëmëdoowdë Dios, ta ja yˈuˈunk yˈënäˈk ojts ttukninaxtë poky kaytyey. Tyäˈädë  poky kaytyey yëˈë xytyuktunäˈänëm diˈib kyaj yˈoyëty, ets päätyë jäˈäy dyaˈˈayoyë myëguˈuk. Ets kom mayë jäˈäy mëj këjxm nyayjyawëdë, ta dyajjaˈˈattë tsip ets tˈaxëktundë myëguˈuktëjk parë mbäät tmëdattë ja kutujkën (Eclesiastés 4:1; 8:9). Ja tuk pëky tiko jyaˈˈatyë ayoˈon, yëˈë extëmë Biiblyë jyënaˈany, ko ajotkumonë jyaˈty “ja tiempë ets ko tyuny jyatyëty diˈib kyaj nˈawijx njëjpˈijxëm” (Eclesiastés 9:11). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko mbäät nˈayoˈonbatëm o axëëk njäjt ngëbajtëm ko nyajpatëm mä tyunäˈäny jyatäˈänyëtyë ayoˈon.

9. ¿Tsyojkypyë Jyobaa ets nˈayoˈowëm?

⁹ Jyobaa kyaj yëˈë dyajjaˈˈatyë ayoˈon. Kyaj yëˈë tpokyëty ko jyaˈˈatyë tsip, nayaˈook nayajtëgoyë o ko kyayajtunyë tëyˈäjtën, o ko nyaxyë mëk ujx, ayoˈonduu, urakan o ko tijaty yˈayoˈonbëjtaˈaky. Jyobaa mëk xytsyojkëm, yëˈë kyaj ttsoky ets nˈayoˈowëm. Per duˈunyëm jyaˈˈatyë ayoˈon, pääty min nˈokˈijxëm tiko tnasˈixë (1 Fwank 4:8).

10. ¿Wiˈixë Satanás tniwäämbejtyë Jyobaa?

¹⁰ Ko Satanás ojts dyajtuundëgoyë Adán mëdë Eva mä ja lugäärë tsujpë, ta tniwäämbejtyë Jyobaa, ko kyaj oy yˈaneˈemy ets ko tyukwinguyuˈtsypyë oyˈäjtën ja Adán mëdë Eva. Satanás nan tyukmëbëkanë Adán mëdë Eva ko mas oy yëˈë yˈanaˈamët ets ko kyaj dyajtëgoyˈattë Dios parë yˈanaˈamëdët (Génesis 3:2-5; ixë notë 25).

11. ¿Ti yajtëˈëwënë yaˈˈatsoowëmbitäämp?

¹¹ Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa ets ta tnibëdëˈktë. Wyinmääytyë ko myëdäjttëbë madakën parë twinˈixtët ti oy ets ti axëëk. ¿Ti nety mbäädë Jyobaa ttuny parë dyaˈixëdët ko Adán mëdë Eva kyaj tmëdattë tëyˈäjtën ets ko yëˈë diˈib nyijäˈäwëp ti mas oy parë ëtsäjtëm?

12, 13. 1) ¿Tiko Jyobaa kyaj netyë dyajkutëgooyë Adán mëdë Eva? 2) ¿Tiko Jyobaa të tnasˈixë etsë Satanás yˈanaˈamët yä naxwiiny, ets parë naxwinyëdë jäˈäy këˈëm nyayˈanaˈamëdët?

 ¹² Jyobaa kyaj netyë dyajkutëgooyë Adán mëdë Eva, ojts tnasˈixë parë tmëdattëdë yˈuˈunk yˈënäˈk. Duˈun mbäät ja yˈuˈunk yˈënäˈk twinˈixtë pën pyuwäˈägëyandëbë Jyobaa o Satanás. Jyobaa yëˈë tyuknibëjtakë etsë Naxwinyëdë jyëmbitët jantsy tsuj ets wyindukët mët ja Adán etsë Eva tyëëm yˈääts, ets duˈunën ttunäˈäny oyë Satanás të tjajëjpkuwäˈägë (Génesis 1:28; Isaías 55:10, 11).

¹³ Ko Satanás jyënany ko Jyobaa kyaj oy yˈaneˈemy, tamë nety yˈix myëdowdë niˈamukë anklës (Job 38:7; Diˈibʉ Jatanʉp 5:11). Päätyë Jyobaa të tmoˈoy jekyë tiempë Satanás ets dyaˈixëdët pën tëyˈäjtën extëm jyënaˈany. Nan yëˈë myoobyë tiempë naxwinyëdë jäˈäy parë këˈëm nyayˈanaˈamëdët mä tyamë Satanás tkëˈamˈatyë Naxwinyëdë. Duˈuntsoo yaˈixët aber pënë naxwinyëdë jäˈäy mbäät këˈëm nyayˈaneˈemyëty oyë Dios kyapudëkëdët.

14. ¿Ti të nyigëxëˈëky nuˈun kujkë tiempë nyaxy?

¹⁴ Nuˈun kujkë tiempë nyaxy kanäk mil jëmëjt, këˈëmë naxwinyëdë jäˈäy nyayˈanaˈamëdë, per nituˈugë gobiernë oy kyaˈˈaneˈemy. Duˈunë Satanás nyigëxëˈëky ko andakp ets ko naxwinyëdë jäˈäy yajtëgoyˈäjttëbë Diosë nyaybyudëkë. Mbäät nˈijxëm ko tëyˈäjtën extëm ja kugajpxy Jeremías ojts tkujayë: “Yajxonëts nnijawë, Jyobaa, ko naxwinyëdë jäˈäy kyaj pyaaty nyitëkëtyë nyëˈë tyuˈu. Kyaj yëˈë pyaatyëtyë naxwinyëdë jäˈäy diˈib tuˈuyeˈepy, këˈëm nyaynyëˈëmoˈoy nyaytyuˈumoˈoyëdët” (Jeremías 10:23).

15, 16. 1) ¿Tiko Jyobaa tnaˈixy jekyë tiempë ets jyaˈˈatëdë ayoˈon? 2) ¿Tiko Jyobaa kyajnëm dyaˈoyë amay jotmay diˈib yajjaˈäjtypyë Satanás?

¹⁵ ¿Tiko Jyobaa tnaˈixy jekyë tiempë ets jyaˈˈatëdë ayoˈon? ¿Tiko tnaˈixy ets jyaˈˈatëdë axëkˈäjtën? Tsojkëbë  tiempë nyaxët parë nyigëxëˈëgët ko Satanásë yˈanaˈamdakn ninuˈun kyaˈoybyëtsëmy. Naxwinyëdë jäˈäy të tjaˈijxmäjtstäˈäy kanäk pëkyë gobiernë, per nituˈuk kyaˈoybyëtsëmy. Ets oyë ëxpëkyjyaˈay niˈigyë tijaty tjaˈëxpëjkpëtsëmdë ets oy niˈigyë tijaty jyajemybyëtsëmy, duˈunyëm myëjwindëkë axëkˈäjtën, tsip, jyaˈˈatyë ayoobë jäˈäy ets kyaj pën ttunyë tëyˈäjtën. Kyaj mbäät këˈëm nnayˈanaˈamëm pën kyaj Dios xypyudëjkëm.

¹⁶ Jyobaa kyaj ttuktëkë ja amay jotmay diˈibë Satanás yajjaˈäjtypy, pes koxyëp duˈun tˈoktuny, taxyëp tpudëkë Satanás mä yˈaneˈemy, etsë Dios ninäˈä duˈun tkatunët. Ets nan mbäätxyëbë naxwinyëdë jäˈäy wyinmaytyë ko mbäät këˈëm nyayˈanaˈamëdë. Perë tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty, päätyë Dios kyaj mbäät ttuktëkë mët ko yëˈë ninäˈä kyaˈˈandaˈaky (Ebreeʉsʉty 6:18).

17, 18. ¿Ti tyunaambyë Jyobaa parë dyaˈoyëyaˈany ja ayoˈon jotmay diˈib yajjaˈäjtypyë Satanás?

¹⁷ Jyobaa mbäät dyaˈoˈoyëtyaˈay tijatyë Satanás mëdë naxwinyëdë jäˈäy të dyajwindëgoytyë. Kyaj jyaˈˈaty tii diˈibë Jyobaa kyaj tmëmadäˈägët, ets nyijäˈäwëp näˈä tˈatsoowëmbijtäˈäyaˈany extëmë Satanás nyiwäämbetyëty. Taanëmë netë Naxwinyëdë dyajjëmbitäˈäny extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë, extëm ojts ttuknibëjtäägë. Ets nanduˈun niˈamukë “ja oˈkpëty diˈibë të nyaxtëkëdë” jyukypyëkäˈändë (Fwank 5:28, 29). Kyaj pën nyekypyäˈämbatäˈäny ets ni kyanekyˈoogäˈäny. Jyobaa yëˈë yajtunaambyë Jesus “es dyajkutëgoyaˈany diˈibë ja mëjkuˈugopk tyiimpy” (1 Fwank 3:8).

¹⁸ Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa xymyëmaˈkxtujkëm. Duˈun mbäät niˈigyë nˈixyˈäjtëm ets nwinˈijxëm pën ntsojkëm ets yëˈë xyˈanaˈamëm (käjpxë 2 Peedrʉ 3:9, 10). Axtë ko nbatëmë ayoˈon jotmay, Jyobaa xypyudëjkëm parë nmëmadakëm (käjpxë 2 Tesalónikʉ 3:3).

19. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa ojts xyyajkojëm? 2) ¿Ets tiko mbäät nmëjjäˈäwëm?

¹⁹ Jyobaa kyaj xytyukˈaguanëˈäjtëm ets nwinˈijxëm parë yëˈë xyˈanaˈamëm. Yëˈë ojts xyyajkojëm parë këˈëm nwinˈijxëm ti ndunäˈänëm. Jantsy oy extëmë Jyobaa ojts xyyajkojëm parë këˈëm nwinˈijxëm pën nmëdunäˈänëmë o kyaj. Kyaj ojts xyyajkojëm extëmë jëyujk animal, pes yëˈëjëty kyaj twinˈixtë ti tyunandëp (Proverbios 30:24). Nan kyaj nduˈunˈäjtëm extëm tuˈugë makinë diˈib të yajtuknibanë wiˈix tyunët. Ëtsäjtëm, nmëdäjtëmë madakën parë këˈëm nwinˈijxëm wiˈix njäˈäyˈatäˈänëm, pënaty mëët nnaymyayäˈänëm ets ti diˈib ndunäˈänëm mä jukyˈäjtën. Jyobaa tsyojkypy ets njukyˈäjtëm agujk jotkujk.

20, 21. ¿Ti diˈib mbäät mas oy tyam xytyuny?

²⁰ Jyobaa tsyojkypy ets amumduˈukjot ntsojkëm (Matewʉ 22:37, 38). Jyobaa duˈun extëm tuˈugë uˈunkteety diˈib jotkujk nayjyäˈäwëp ko ja yˈuˈunk këˈëm yˈanëˈëmxëty ko tsojkëp ets kyaj mët ko yaˈˈagäjpxë. Jyobaa nan të xymyoˈoyëmë madakën parë këˈëm nwinˈijxëm pën nmëdunäˈänëm o kyaj. Satanás, Adán mëdë Eva këˈëm ojts twinˈixtë ko kyaj tmëmëdowäˈändë Jyobaa. Ets mijts, ¿wiˈix xyyajtunäˈäny ja madakën diˈib të myajmoˈoy?

²¹ Nitii duˈun kyaˈoyëty extëm ko tyam xywyinˈixët xymyëdunëdë Jyobaa. Miyonkˈamë jäˈäy kujk twinˈixtë tmëdunäˈändë Jyobaa ets tjëjpkudijëdë Satanás (Proverbios 27:11). Extëm të nˈijxëm, Dios yajjëgaˈagaampy tukëˈëyë ayoˈon jotmay ets dyajjëmbitäˈänyë Naxwinyëdë extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë. ¿Ti mbäät xytyuny parë jam mjukyˈatët? Min nˈokˈijxëm wiˈix yaˈˈatsoowëmbity mä ja tuˈukpë kapitulo.