1, 2. ¿Tijaty nnayajtëˈëwëm ko pën yˈooky?

BIIBLYË wyandakypy ko jäˈtäämbë tiempë mä “kyaj yˈokˈijnët ja oˈkën” (Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis 21:4). Mä kapitulo 5 të nnijäˈäwëm ko mbäät nbatëm ja jukyˈäjtënë winë xëëbë, mët ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm. Per mä kyajäˈtynyëmë tadë tiempë, niˈamukë tyam nˈoˈkëm (Eclesiastés 9:5). Pääty waˈan nnayajtëˈëwëm: “¿Wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?”.

² Tyäˈädë niˈigyë nnijawëyäˈänëm ko yˈooky tuˈugë jiiky mëguˈuk. Ets waˈan nnayajtëˈëwëm: “¿Mä net yajpääty? ¿Waˈandaa xyˈijxëm? ¿Jadaa yˈayoy? ¿Mbäädëdaa xypyudëjkëm o xyˈaxëktuˈunëm? ¿Waˈandaa näˈä mëët nnaybyatëm?”.

3. ¿Wiˈix näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko jäˈäy yˈooky?

³ Wiˈixëmë relijyonk tˈatsoowëmbittë tyäˈädë yajtëˈëwën. Nääk tyukniˈˈixëdë ko oyjyaˈay nyijkxy tsäjpotm etsë axëkjäˈäy mä ayoowdakn. Etsë wiinkpë jyënäˈändë ko pëtsëëmp ja yˈanmë etsë net nyaybyäädëdë mët ja jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈooktë. Ets ta net diˈib jënandëp ko oˈkpë yajpayoˈoytyëp wiˈix të jyukyˈattë, ta net yajmoˈoytyë wiinkpë jukyˈäjtën o ko mbäät jyukyˈäjtëgatstë extëm tuˈugë jäˈäy o extëm tuˈugë jëyujk.

4. ¿Ti mayë relijyonk myëbëjktëp ko jäˈäy yˈooky?

⁴ Wiˈixëmë relijyonk tyukniˈˈixëdë mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, per may yëˈë myëbëjktëp ko tap ti pyëtsëmy diˈib jukyˈäjtˈadëtsp wiinktsoo ko nˈoˈkëm. Per ¿tëyˈäjtënëdaa?

5, 6. ¿Wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?

⁵ Jyobaa nyijäˈäwëp yajxon wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm. Mä Biiblyë xytyukniˈˈijxëm ko jabäät jyëjpkëxy ja jukyˈäjtënë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky. Ko nˈoˈkëm tëgooytyaapy ja jot winmäˈäny, kyaj nekyˈijxëm, kyaj nekymyëdoˈowëm ets kyaj tii nˈokwinmäˈäyënë. Kyaj pyëtsëmy tuˈugë anmë diˈib nëjkxp wiinktsoo jukyˈäjtpë. *

⁶ Biiblyë jyënaˈany ko “oˈkpë nitii tkanijawëdë”. Pääty kyaj tnekymyëdattë tsojkën ets nan kyaj mbäät xyˈaxëkˈijxëm. Nanduˈun jyënaˈany ko jap jutoty “kyaj jyapëtyë tuunk, kyaj ti yajniwinmayë, kyaj ti yajnijawë, kyaj ti wijyˈäjtënë” (käjpxë Eclesiastés 9:5, 6, 10). Ets mä Salmo 146:4 nanduˈun tmaytyaˈaky ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ta “tyëgooytyaˈay ja jyot wyinmäˈäny”.

7. ¿Ti mëdë Jesus ojts tˈijxkijpxyë ko jäˈäy yˈooky?

⁷ Ko yˈoˈkyë Lázaro, ja Jesusë myëtnaymyaayëbë, ta tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Ja nmëtnaymyaayëbëˈäjtëm Lázarë të myanaxy. Per nejxyëts nˈokˈyuxy”. Perë Jesus kyaj nety yëˈë tmaytyäˈägäˈäny ko jantsy poˈkxp ja Lázaro, pes ok, ta tˈanmääytyë: “Lázarë të yˈoˈknë” (Fwank 11:11-14). Jesus ojts tˈijxkijpxyë oˈkën extëm ko tuˈugë jäˈäy të jyantsy myanaxy. Kyaj ojts jyënaˈany ko Lázaro të nyijkxy tsäjpotm o ko të nyaybyatënë mët ja jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈoˈknëdë. Nan kyaj ojts jyënaˈany ko Lázaro yˈayoy mä ayoowdakn o ko të jyukyˈäjttëgatsy mä wiink jäˈäy o mä tuˈugë jëyujk. Lázaro duˈunë nety yajpääty extëmxyëp jyantsy myëk mäˈäy. Jesus nanduˈun jyënany ko ja nyëëxë  Jairo ojts dyajjukypyeky: “Yëˈë kixyuˈunk kyaj të yˈeeky. Määp jap” (Lukʉs 8:52, 53).

8. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Dios kyaj ojts xyyajkojëm ets nˈoˈkëm?

⁸ ¿Ojtsë Dios dyajkojˈyë Adán mëdë Eva parë yˈooktët? Kyaj, Jyobaa ojts yajkojëdë parë jyukyˈattët winë xëëw winë tiempë, agujk jotkujk ets oy mëk. Ets parë ninäˈä tkatsojkënyëˈattët yˈooktët (Eclesiastés 3:11). Nituˈugë uˈunkteety tkatukmëtsoky etsë yˈuˈunk yˈënäˈk myëjjäˈäyët ets yˈoogët. Nanduˈunë Jyobaa, kyaj xytyukmëtsojkëm nmëjjäˈäyëm ets nˈoˈkëm, yëˈë ojts xyyajkojëm parë njukyˈäjtëm winë xëëw winë tiempë. Per ¿tiko net nˈoˈkëm?

9. ¿Tiko kyaj nety tsyipëty ja anaˈamënë diˈibë Jyobaa myooyë Adán?

⁹ Tukëˈëyë ja jotmay jam tsyondaky Edén. Jyobaa ojts tˈanëëmë Adán: “Tukëˈëyë ujts kepyë tyëëm diˈib mä lugäärë tsujpë, mbäät xyjeˈxy axtë mjotkëdäˈägët. Per yëˈë ujts kepyë tyëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë kyaj mbäät xyjeˈxy, yëˈë ko ja xëëw mä xyjeˈxy, seguurë ko mˈoogët” (Génesis 2:9, 16, 17). Tyäˈädë anaˈamën diˈib yajmooytyë kyaj nety tsyipëty tkuytyundët, mbäädë nety tmëmëdowdë. Pesë Jyobaa yëˈë diˈibë nety të yajkojëdë ets nyijäˈäwëp ti mas oy parë yëˈëjëty. Koxyëbë Adán mëdë Eva tmëdoowdë Jyobaa, taxyëp ojts dyaˈixëdë ko myëjjäˈäwëdëp tijaty të myoˈoyëdë ets ko wyintsëˈkëdëp ja kyutujkën.

10, 11. 1) ¿Wiˈixë Satanás dyajtuundëgooyë Adán mëdë Eva? 2) Extëm yˈadëtstë Adán mëdë Eva, ¿tiko kyaj mbäät nyaynyikäjpxtutëdë?

¹⁰ Jotmaymyëët njënäˈänëm ko Adán mëdë Eva kyaj tmëmëdoowdë Jyobaa. Satanás duˈun dyajtëëyë Eva: “¿Ti jantsy duˈunë Dios të mˈanëˈëmxëdë ko kyaj xyjëˈxtët diˈib yajpatp mä tukëˈëyë ujts kepy mä lugäärë tsujpë?”. Ta Eva yˈatsooy: “Ja ujts kepyë tyëëm diˈib yajpatp mä lugäärë tsujpë mbäädëts njëˈxtë. Per ja ujts kepyë tyëëm diˈib yajpatp kamˈitkujky, Dios të jyënaˈany: Kyaj mbäät xyjëˈxtë; kyaj, kyaj mbäät xytyondë. Pën mdoondëp mˈooktëp” (Génesis 3:1-3).

¹¹ Ta Satanás tˈanmääyë Eva: “Kyaj mˈoogäˈändë. Mët ko Dios nyijäˈäwëp, ko ja xëëw mä xyjëˈxtë, ta mˈijxwäˈkxäˈändë ets mˈitäˈändë extëmë Dios, xynyijawëyäˈändë diˈib oy ets diˈib axëëk” (Génesis 3:4-6). Satanás tyukmëbëkanë Eva ko tyukˈoybyëtsëmëp ko këˈëm twinˈixët ti oy ets ti axëëk. Per wyinˈëˈën ko tˈanmääy ko kyaj yˈoogët ko tjëˈxtët ja ujtstëëm. Eva myëbëjk, ta ojts tjeˈxy ja ujtstëëm. Ta net tmooy ja Adán diˈib nanduˈun jyëˈx. Yajxonë nety  tnijawëdë ko Jyobaa të yˈanëˈëmxëdë ko kyaj tjëˈxtët ja ujtstëëm. Per ko ojts tjëˈxtë, ta këˈëm winmäˈäny twinˈijxtë ko kyaj tmëmëdowäˈändë ja Diosë yˈanaˈamën diˈib kyaj tsyipëty. Ets duˈun dyaˈijxëdë ko kyaj nety tmëjˈixtë ja Tyeetyë tsäjpotmëdë. Extëm yˈadëtstë, ¡kyaj mbäät nyaynyikäjpxtutëdë!

12. ¿Tiko Jyobaa axëëk nyayjyäˈäwë extëm yˈadëtstë Adán mëdë Eva?

¹² Jantsy axëëgë Jyobaa nyayjyäˈäwë ko duˈun yˈadëtstë Adán mëdë Eva. Pes yëˈë nety yˈuˈunkˈäjttëp, per kyaj myëjˈijxëdë. Okwinmay ko mijts nimëjääw të xyyajˈyeeky të xyajpety tuˈugë mnëëx ets tuˈugë mmäänk, per kyaj mnekymyëmëdowëdët ets ttundët ti tyim tsojktëp. ¿Këdii mëk xyjawët ko duˈun yˈadëˈëtstët?

13. ¿Ti Jyobaa myaytyäˈägan ko Adán tˈanmääy “naxway mjëmbitët”?

¹³ Ko Adán mëdë Eva tmëdëgooytyë Jyobaa, ta kyaj nyekyjukyˈäjttë winë xëëw winë tiempë. Jyobaa duˈun tˈanmääyë Adán: “Naxway mijts ets nan naxway mjëmbitët” (käjpxë Génesis 3:19). Tyäˈädë yëˈë nety yˈandijpy ko naxway jyëmbitäˈäny extëmxyëp kyaj të tyimkojy (Génesis 2:7). Pääty ko Adán ojts yˈooky, duˈunyë tyëgooytyaay.

14. ¿Tiko nˈoˈkëm?

¹⁴ Koxyëbë Adán mëdë Eva tmëmëdoowdë Dios, taxyëp tyam jyukyˈattë. Per mët ko kyamëdoowdë, ta pyokytyuundë ets ko tiempë nyajxy, ta yˈoˈktë.  Ja poky kaytyey diˈibë Adán mëdë Eva të xytyukninäjxëm, duˈun yëˈë extëm tuˈugë axëk päˈäm diˈib ninäjxp. Pääty niˈamukë nˈoˈkëm, mët ko pokyjyaˈay nmaxuˈunkˈäjtëm (Romanʉs 5:12). Perë Jyobaa ninäˈä tkatsojky etsë jäˈäy yˈoogët. Päätyë Biiblyë jyënaˈany ko ja oˈkën yëˈë tuˈugë “mëtsip” (1 Korintʉ 15:26).

15. Ko nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, ¿tijaty kyaj nekymyëbëjkëm?

¹⁵ Mayë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko nmëdäjtëmë anmë diˈib jukyˈäjtˈadëtsp wiinktsoo ko nˈoˈkëm, ets ko mbäät yajpudëkë. Pääty ko näägë jäˈäy yˈoogyë jyiiky myëguˈuk, ta näˈäty tmëjuytyë ja diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk parë yajnigäjpxtäägët o yajnimiisëtunët. Perë Biiblyë tyukniˈˈixë ko oˈkpëty kyaj yˈayowdë, kyaj myay tyäjtë, ets nan kyaj mbäät mëët ngäjpx nmaytyakëm ets ni ngapudëjkëm. Pääty kyaj tiko ntsëˈkëm. Ko nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, ta kyaj nekyyajwinˈëˈënëm.

16. ¿Ti anëë mayë relijyonk tukniˈˈijxëp?

¹⁶ Satanás yëˈë yajtuumbyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty parë jäˈäy twinˈëëny ko duˈunyëm jyukyˈäjtˈadëˈëtsy ja oˈkpë. Extëm nˈokpëjtakëm, näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky duˈunyëm ja yˈanmë jyukyˈäjtˈadëˈëtsy wiinktsoo. ¿Duˈunë mrelijyonk tyukniˈˈixë, o yëˈë tukniˈˈijxëp wiˈixë Biiblyë jyënaˈany? Satanás yëˈë yajtuumbyë tyäˈädë tukniˈˈijxën etsë wiinkpë anëë parë jäˈäy kyaj tmëwingonëdë Jyobaa.

17. Ko relijyonk tyukniˈˈixëdë ko axëkjäˈäy yˈayowäˈändë mä jëën yeeny, ¿tiko axëëk dyajwëˈëmyë Jyobaa?

¹⁷ Extëm mayë relijyonk tyukniˈˈixëdë mä wiˈix yajpäättë oˈkpë, axëëk dyajwëˈëmyë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm,  nääk tyukniˈˈixëdë ko axëkjäˈäy yˈayowäˈändë winë xëëw mä jëën yeeny. Perë tyäˈädë kyaj tyëyˈäjtënëty. ¡Jyobaa ninäˈä pën duˈun tkayaˈˈayowët! (Käjpxë 1 Fwank 4:8). ¿Wiˈix mijts mwinmayët ko xyˈixët tuˈugë uˈunkteety tjëngukoonë yˈuˈungë kyëˈë mët ko kyamëmëdoyëty? Seguurë ko mwinmayët ko yëˈë tuˈugë uˈunkteety diˈib jantsy axëkjäˈäy ets kyaj mëët mnaymyayäˈänëdët. Satanás duˈunën ttsoky nwinmäˈäyëm ko Jyobaa yaˈˈayoobyë jäˈäy jëënoty winë xëëw.

18. ¿Tiko kyaj mbäät ntsëˈkëmë oˈkpë?

¹⁸ Näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë ko tuˈugë jäˈäy yˈooky, ta net nyaybyäädëdë mët ja jyiiky myëguˈuk diˈib të yˈooktë. Nanduˈun jyënäˈändë ko tsojkëp yajwintsëˈëgëdët ja oˈkpë anmë ets yajtsëˈëgët, mët ko mbäät xypyudëjkëm o xyˈaxëktuˈunëm, pes jantsy kumëjääwëty. Ko mayë jäˈäy duˈun tmëbëktë, ta net ttsëˈëgëdë ja oˈkpë. Päätyë net twintsëˈëgëdë o tˈawdattë en lugäär yëˈë tˈawdattëdë Jyobaa. Per oy ko xyjamyatsët ko oˈkpë kyaj ti tjawëdë ets kyaj mbäät ti tnekytyundë. Pääty kyaj tiko ntsëˈk njäˈäwëm. Pesë Jyobaa yëˈë diˈib tukëˈëyë të dyajkojtäˈäy ets yëˈë ja Diosë tëyˈäjtënbë. Yëˈëyë naytyuˈuk diˈib mbäät nˈawdäjtëm (Diˈibʉ Jatanʉp 4:11).

19. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nnijäˈäwëm mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm?

¹⁹ Ko nnijäˈäwëmë tëyˈäjtën mä wiˈix njäjtëm ko nˈoˈkëm, ta kyaj tijaty nekymyëbëjkëm ets kyaj nekytsyëˈk nekyjyäˈäwëm. Nan xypyudëjkëm parë yajxon njaygyujkëm ti Jyobaa wyandakypy mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

20. ¿Ti nˈatsoowëmbitäˈänëm mä ja tuˈukpë kapitulo?

²⁰ Tam nyëjkxkojnë jekyë tiempë, ko tuˈugë Dios mëduumbë diˈib xyëwˈäjt Job dyajtëëy: “Pën tuˈugë jäˈäy oˈkp, ¿mbäät jatëgok jyukypyeky?” (Job 14:14). Mä ja tuˈukpë kapitulo nˈixäˈänëm wiˈixë Biiblyë tˈatsoowëmbity.