1, 2. 1) ¿Tiko Ana kyaj jotkujk nyayjäˈäwë ko nety tsyoonäˈäny? 2) ¿Wiˈix mbäät xypyudëjkëmë Ana yˈijxpajtën?

ANA jantsy jäjt oˈkp parë tˈijxtäˈäy tijaty myëtsoonaampy, duˈun kyaj twinmay ja jyotmay. Jëmëjt jëmëjt ja nyaˈay Elqaná, tmënëjkxyë fyamilyë Diosˈawdäjtpë jam Siló, mä Diosë tyëjk. Ana agujk jotkujkxyëp nyayjawëty ko tpäätyë tyäˈädë tiempë. Pesë Jyobaa tsyejpyë nety ets niˈamukë agujk jotkujk nyayjawëdët (käjpxë Deuteronomio 16:15). * Seguurë ko Ana tyukxondakë tyäˈädë xëë desde mutsknëm. Per ok, ta tyëgäjtsyë jyukyˈäjtën.

² Ana jantsy oy nyayjäˈäwë ko tmëdäjty tuˈugë nyaˈay diˈib mëk tsojkë. Perë Elqaná tamë netyë wiinkpë nyëdoˈoxy, diˈib xyëˈäjt Peniná, yëˈë jantsy axëëk ijty dyajnayjawëtyë Ana. Axëëk ijtyë Ana yajtuny, axtë naytyëytyunë tjawë tëgok tëgok nyëjkxtë xëˈäjtp jam Siló. ¿Wiˈix ijty yajtuny? Ets diˈib mas jëjpˈam, ¿wiˈixë Ana pyudëjkë ko tmëdäjtyë mëbëjkën mä Jyobaa parë tmëmadäˈägët tuˈugë jotmay diˈib kyaj jyawë pën tmëmadäˈägët? Pën mijts jam xypyaatyë jotmay diˈib kyaj myajjotkujkˈatyëty, kajaa mëjäämoˈoyaˈanyëtyë Ana yˈijxpajtën.

3, 4. ¿Ti mëj jotmay majtsk pëky wyinguwäˈkë Ana, ets tiko tsip tmëmadäˈägët?

³ Biiblyë nyigajpxypy majtskë mëj jotmay diˈibë Ana wyinguwäˈkë. Tuˈuk mbäädë nety ti ttuny parë yˈoyët, per mä jatuˈuk nitii nety mbäät tkatuny. Myëduˈuk, yëˈë ko ja nyaˈay myëdäjtypyë nety jatuˈugë nyëdoˈoxy ets kuanë ko nety tmëmadäˈägët ko yˈaxëkˈixyëty. Myëmajtsk, yëˈë ko Ana kyaj mbäät yˈuˈunkpääty. Tyäˈädë mëj jotmay parë tuˈugë toxytyëjk diˈib jyantsy tsyejpyë yˈuˈunk. Per ja tiempë mä jyukyˈajtyë Ana, mëj jotmay ijty ko tuˈugë toxytyëjk kyaj mbäät yˈuˈunkpääty, yëˈko ja yˈuˈunk yˈënäˈk yëˈë diˈib myëwëˈëmëp ja fyamilyë xyëë parë kyaj yˈadëgoyët. Pääty mëj ayoˈon ets mëj tsoytyuˈun parë ja toxytyëjk diˈib kyaj mbäät yˈuˈunkpääty.

⁴ Ana mbäätxyëp tmëmadakyë tadë jotmay koxyëp kyaj jyamˈäjtyë  Peniná. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko kyaj mbäät jotkujk yajpääty tuˈugë familyë pën ja yetyëjk jamë wiinkpë tyoxytyëjk. Pes xëmë tsyiptundë, nyayˈaxëkˈixëdë ets kyaj oy nyaymyënëjkxëdë. Ets mbäät njaygyujkëm tiko, mët ko Dios kyaj duˈun ojts ttuknibëjtäägë jam Edén etsë yetyëjk tmëdatët kanäägë nyëdoˈoxy (Gén. 2:24). Ko mä Biiblyë yajmaytyaˈagyë kasäädë yetyëjk diˈib myëdäjt kanäägë nyëdoˈoxy, xëmë tmëdäjttë amay jotmay extëmë Elqaná ja fyamilyë.

5. ¿Tiko Peniná ttëytyuunyë Ana, ets wiˈix ttuuny?

⁵ Elqaná yëˈë mas tsyojkë Ana. Tuˈugë liibrë jyënaˈany mä judiyëtëjkë yajmaytyäˈäktë, ko Elqaná yëˈë jawyiin pyëjkë Ana, ets ko nyajxy tuk jëmëjt majtsk jëmëjt, ta tpëjkyë Peniná. Perë Peniná jyäˈäwë naywyinaxë, ets yˈëxtääyë winmäˈäny wiˈix mbäät tˈaxëktuny ja myëëdoxytyëjk. Diˈibë Peniná mëët myadaky, yëˈë ko tmëdäjty mayë yˈuˈunk. Ets tuˈuk tuˈuk dyajmaxuˈunkˈaty, niˈigyë mëj këjxm nyayjawëty. En lugäär tpaˈˈayowëdë Ana ets tjotkujkmoˈoyët, niˈigyë dyajtsayujty. Biiblyë jyënaˈany ko jantsy axëëk ttuuny parë “axëëk dyajnayjawëyaˈanyëty” (1 Sam. 1:6). Tyimtukniwinmäˈäyë dyajtsayutäˈänyë Ana, ets tyukpëtsëëm ja wyinmäˈäny.

6, 7. 1) Ko Elqaná tjajotkujkmoyanyë Ana, ¿tiko kyaj tyukmëtmaytyakë wiˈixë nety jyaty kyëbety? 2) ¿Yëˈëdaa netyë Dios tyëytyuumbyë Ana ko kyaj mbäät yˈuˈunkpääty? Nimaytyäˈäk. (Ixë notë.)

⁶ Ko ijty nyëjkxtë jëmëjt jëmëjt Siló mä Diosë tyëjk, ja mä Peniná mas axëëk dyajnayjawëtyë Ana. ¿Wiˈix ijty ttuny? Ko netyë Jyobaa të yajmoˈoyë wintsëˈkën, ta Elqaná tuk pëkyaty tmoˈoy ja Peniná yˈuˈunk yˈënäˈk “niˈamukë ja myäänk etsë nyëëx”, perë Ana jeˈeyë tmoˈoy tuk pëky: parë yëˈëyë naytyuˈuk. Ets jaa mä Peniná jantsy axëëk dyajnayjawëtyë Ana ko ttukjamyetsy ko kyaj mbäät yˈuˈunkpääty, Ana ta ijty jyantsy tyëkë jëëy yaxpë ets axtë kääytyujkp. Elqaná yˈijx ko Ana axëëk nyayjawëty ets ko kyaj kyayaˈany, ta tjajotkujkmoˈoyany: “Ana, ¿tiko mjëˈëy mˈyaˈaxy, ets tiko kyaj mgay, ets tiko axëëk xyjawë mjot mgorasoon? ¿Ti kyajts mas niˈigyë nˈoyëty parë mijts ets kyaj dyuˈunëty nimäjkë uˈunk?” (1 Sam. 1:4-8).

⁷ Elqaná yˈijx ko Ana yëˈë myëjotmaybyatypy ko kyaj mbäät yˈuˈunkpääty, seguurë ko Ana myëjjäˈäwë ko ja nyaˈay myëjotmaybyatë. * Perë Elqaná kyaj tmaytyaky wiˈixë Peniná jyaˈayˈaty, ets nan kyaj yajmaytyaˈaky pënë Ana ojtsë nyaˈay ttukˈawanë tyäˈädë jotmay. Waˈan wyinmääy ko mbäät niˈigyë ja jotmay dyajmëjwindëkë. Per ¿mbäädë netyë nyaˈay dyaˈoyë tyäˈädë jotmay? Ets koxyëp ttukmëtmaytyaky,  ¿ti kyajxyëp niˈigyë Peniná ojts yˈaxëkˈixyëty mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk etsë tyuumbëtëjk? Koxyëp duˈun ttuuny, ojtsxyëp mas naytyuˈuk nyayjawëty mä ja jyëën tyëjk.

8. Ko pën axëëk xytyuˈunëm, ¿tiko xyjotkujkmoˈoyëm ko njamyajtsëm ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën?

⁸ Kyaj yajnijawë pënë Elqaná nyijäˈäwë ko Peniná axëëk dyajnayjawëtyë Ana, perë Jyobaa wäˈätsë nety tnijawë. Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë yˈijxtääy tukëˈëyë. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko tsojkëp nyaygyuentˈatëdët pënaty axëëk yajnayjäˈäwëbë myëguˈuk mët ko tˈaxëkˈixy o ko ti tnaywyinaxëjawë. Per diˈib nitii axëkwinmäˈäny tkamëdaty ets oy yˈity mëdë myëguˈuktëjk extëmë Ana, mbäät jyotkujkmoˈoyëty ko Dios diˈib tyuumbyë tëyˈäjtën, yaˈoyëyaampy tukëˈëyë ko tiempë ttukjäˈtët ets wiˈix yëˈë ttseky (käjpxë Deuteronomio 32:4, Mʉgoxpʉ ja̱ noky mʉdiˈibʉ jyaayʉn Moisés [MNM]). * Seguurë ko Ana nyijäˈäwë ko Jyobaa mbäät pyudëkëty, pääty yëˈë tˈaˈoˈkë.

9. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko Ana ojts nyijkxy Siló oyë nety tnijawë wiˈix yajtunäˈäny?

⁹ Tëgok, ko netyë Elqaná mëdë fyamilyë nyëjkxäˈändë Siló, ta tsojk pyëdëˈktë parë nyaynyiˈˈijxëdë. Ets niˈamukë jyäjt yˈoˈktë axtë ja ënäˈkuˈunk. Ja nety tyuˈuyoˈoyäˈändë tuk xëë o majtsk xëë (30 kilometrë) ets ttuknaxäˈändë ja tuun kopk parë jyäˈtäˈändë Siló. * Ana nyijäˈäwëbë nety wiˈix tyunäˈänyëty Peniná, per kyaj yëˈë ojts yajtuˈuwëˈëmëty. Duˈun ojts dyajwëˈëmy tuˈugë oybyë ijxpajtën: ninäˈä mbäät nganasˈijxëm ets xytyukmëjagamgakëmë Dios ko pën tmëdatyë axëkwinmäˈäny. Pes ko duˈun nˈadëtsëm, kyaj nëjkx nyajmëjämoˈoyëm parë nmadakëm.

10, 11. 1) ¿Tiko Ana netyë ojts nyijkxy mä ja Diosë tyëjk? 2) ¿Wiˈixë Ana dyaˈˈawatsyë jyot kyorasoon mä Dios?

¹⁰ Ko netyë Elqaná mëdë fyamilyë të tyuˈuyoˈoytyë naa tuk xëë ets të tninaxtë ja tun kopk, taanëm tmëjˈijxpajttë ja Siló gäjpn, diˈib yajpatp tunoty kopkoty. Seguurë ko Ana tjantsy wyinmääy wiˈix tˈanëëmëyaˈanyë Jyobaa myentrës tmëwingondë ja lugäär. Ta ko jyäjttë, ta tyëjkëdë kääy ukpë. Perë Ana, ta yˈaduˈukpëtsëëmy ets ojts nyijkxy mä ja Diosë tyëjk. Ko jam jyajty, tamë netyë Elí, ja saserdotë wintsën, yˈuˈunyë mä ja tëjkˈää. Waˈan ni jeˈeyë tkaˈijxy, mët ko yëˈë nety jyantsy wyinmaapy wiˈix tˈanëëmëyaˈanyë Jyobaa. Ana ijtpë nety seguurë ko yajmëdooˈitäämbë nyuˈkxtakënë mët ko yajpääty mä Diosë tyëjk. Ets oyë nety nipën tkajaygyukë ja jyäj jyëmuˈumën, Jyobaa jyaygyujkëbë nety. Ana jantsy axëëgë nety nyayjawëty, ta tyëjkë jëëy yaxpë.

 ¹¹ Japyë ojtsë Jyobaa tmëgajpxy jyodoty wyinmäˈänyoty mët ko kyaj mbäät nyekykyäjpxpëtsëmy. Jeˈeyë ja yˈadaam dyajˈyuˈkxy mientrës wyinmäˈänyoty tˈanmääyë Jyobaa ti myëmääy myëdajpy. Jeky ojts tmëtmaytyaˈaky, parë dyajpëtsëëmdääy tijaty jyäˈäwëp. Ta net tˈamdooy ets myoˈoyëdët tuˈugë yˈuˈunk, per kyaj nety jeˈeyë ttseky etsë Dios kyunuˈkxëdët, nan wyinmääy ti mbäät tˈokmoˈoy. Pääty ttukwandaky: “Pën xymyoobyëts tuˈugë nmäänk, mijts nmoˈoyëp parë mëdunëdët nuˈunë xyëë jyukyˈäjtën” (1 Sam. 1:9-11).

12. Extëm nˈijxëmë Ana yˈijxpajtën, ¿wiˈix mbäät nmënuˈkxtakëmë Dios?

¹² Ana yˈijxpajtënë yëˈë xytyukˈijxëm wiˈix mbäädë Jyobaa nmënuˈkxtakëm. Pesë Jyobaa xyˈanmäˈäyëm ets nmëgäjpxëm amumduˈukjot, ndukˈawäˈänëm wiˈix nnayjäˈäwëm extëm tuˈugë mixyuˈunk ttukmëtmaytyaktäˈäyë tyeety wiˈix nyayjawëty (käjpxë Salmo 62:8 * etsë 1 Tesalónikʉ 5:17, Ja Oibyʉ Tʉiˈya̱jtʉn [OTJ]). * Apostëlë Pedro ojts tkujayë wiˈix mbäät nmënuˈkxtakëmë Jyobaa: “Tukëdëkë tëgekyë Dios diˈibë mjotmayˈajtypy, mët ko yëˈë naytyukjotmaytyuunëp mët miitsëty” (1 Peed. 5:7).

13, 14. 1) ¿Wiˈixë Elí ojts wyinmääygyojy mä Ana, ets tiko? 2) ¿Ti ijxpajtënë xymyoˈoyëmë Ana extëm tˈatsooyë Elí ko nyiwäämbajtë?

¹³ Jotmaymyëët njënäˈänëm ko ëtsäjtëm, kyaj nëgoo njaygyujkëmë nmëguˈukˈäjtëmë jyotmay extëmë Jyobaa. Duˈun jyajtyë Ana ko nety jam nyuˈkxtaˈaky etsë wyinëë jyantsy kyaˈay, ta Elí kyajpxypyojtë, diˈibë nety jeky të yˈixyëty ets yˈanmääyë: “¿Axtë näˈä mjëditäˈäny extëm tuˈugë amuˈukyjyaˈay? Këdii mnekyˈuuky”. Elí të nety tˈixy ko Ana yˈadaam jyantsy tsyëyuy ets ko kyaj mbäät kyäjpxpëtsëmy mët ko jeky të jyantsy yaˈaxy. Per en lugäär dyajtëwët ti jäjtëp, netyë ojts wyinmay ko mukëp (1 Sam. 1:12-14).

¹⁴ Nˈokwinmäˈäyëm wiˈixë Ana wiˈixë yajtsayujtë ko duˈun yajniwäämbejty mä meerë tjayajnäjxpë jäj jëmuˈumën. Ets mas ko yëˈë duˈun anmääyë ja saserdotë wintsën. Perë Ana yaˈijxë jatëgokë mëbëjkën ets xymyoˈoyëm oybyë ijxpajtën. Pes kyaj tnasˈijxë ets ja tyëgoˈoyënë Elí yajtuˈudukëdët parë kyaj tmëwingonëdë Jyobaa. Niˈigyë tˈatsooy wintsëˈkën myëët ets ttukmëtmaytyaky wiˈix yajpääty. Elí waˈan tmëkjäˈäwë extëmë Ana tˈanmääy, pääty tˈatsooy yuunk naxypy: “Nëjkx agujk jotkujk, ets waˈanë Dios diˈib Israel mmoˈoyëty diˈib të xyˈamdoy të xypyëjktsoy” (1 Sam. 1:15-17).

15, 16. 1) ¿Wiˈixë Ana nyayjäˈäwë ko nety ja jyot kyorasoon të dyaˈˈawäˈätsy mä Jyobaa ets të tˈawdaty mä tyëjk? 2) ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Ana yˈijxpajtën ko kyaj nˈokmëmadäˈägäˈänënë jotmay?

¹⁵ ¿Wiˈixë Ana nyayjäˈäwë ko nety të dyaˈˈawäˈätsyë jyot kyorasoon mä Jyobaa ets të tˈawdaty mä tyëjk? Biiblyë jyënaˈany ko ta “ojts nyijkxy mä ja nyëˈë tyuˈu ets kyaay yˈuky, ets mä ja wyiin jyëjp  kyaj tnekyyaˈijxë mäˈäy täjën mët ja jyotmay” (1 Sam. 1:18). Ja tuˈugë Biiblyë duˈun jyënaˈany: “Ja wyiin jyëjp kyaj nety nyekykyëxëˈëky mon tuk” (Diego Ascunce). Ana kyaj ti tnekymyëmääy tnekymyëdäjy. Pes yëˈë nety të ttuknijëduyë jyotmay tuˈugë jäˈäy diˈibë kyëˈë kyejky mas mëk ets mas mëj: Yëˈë Tyeetyë tsäjpotmëdë Jyobaa (käjpxë Salmo 55:22). * ¿Jadaa ti jotmay diˈibë Jyobaa kyaj tmëmadäˈägët? Kyaj, kyaj jyaˈˈaty nituˈuk ets ni kyajaˈˈatäˈäny.

¹⁶ Ko näˈäty nnayjäˈäwëm ko kyaj nˈokmëmadäˈägäˈänënë jotmay, oy ko nbanëjkxëmë Ana yˈijxpajtën ets nyaˈˈawatsëmë jot korasoon mä Jyobaa, pesë Biiblyë jyënaˈany ko yëˈë “myëdooˈijtypyë nuˈkxtakën” (Sal. 65:2). Ets pën nuˈkxtakëm mëdë mëbëjkën, nëjkxëp nˈijxëm wiˈixë Dios xymyoˈoyëm “yëˈë yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën” diˈib kyuwäˈänëp ja jot winmäˈäny (Filip. 4:6, 7).

17, 18. 1) ¿Wiˈixë Elqaná dyaˈijxë ko pyuwäˈkë Ana mä ja wandakën diˈib tyuun? 2) ¿Ti pyëjkë kuentë Peniná?

¹⁷ Ana ta ojts nyijkxy jakumbom mëdë Elqaná mä ja Diosë tyëjk. Seguurë ko ojts ttukmëtmaytyaˈagyë nyaˈay ti yˈamdoojë Jyobaa ets ti tyukwandak. Pes mä ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, jyënaˈany ko ja yetyëjk mbäät tjëjpkugäjpxë ja wandakën diˈibë nyëdoˈoxy të ttuny pën kyaj të tyuknijawëty (Núm. 30:10-15). Perë Elqaná kyaj ojts tjëjpkugäjpxë, niˈigyë ojts tyëkë mëdë Ana mä ja Diosë tyëjk parë tˈawdatäˈändë mä kyajëmbittënëm.

¹⁸ ¿Näˈä Peniná tˈijxy ko kyaj mbäät axëëk tnekyyajnayjawëtyë Ana? Biiblyë kyaj tnigajpxy, per ko jyënaˈany “kyaj tnekyyaˈijxë mäˈäy täjën”, yëˈë xytyukjaygyujkëm ko desde jaa, Ana jotkujk ojts yaˈijxnë ets kyaj ojts nyekymyay nyekytyajy. Seguurë ko Peniná netyë ojts tpëkyë kuentë ko oy axëëk tjatunyë Ana, kyaj axëëk nyekynyayjäˈäwë. Ets mä Biiblyë kyaj jatëgokë Peniná nyekyyajmaytyaˈaky.

19. ¿Ti kunuˈkxënë Ana yˈaxäjë, ets wiˈix dyaˈijxë ko nyijäˈäwë pën mooyë?

¹⁹ Mientrës ja xëë poˈo nyajxy, Ana kyaj ti tmëmääy tmëdäjy. Per ojts myëjwiinë ja jyotkujkˈäjtën: ¡ko tnijäˈäwë ko uˈunkmëët! Ninäˈä tkajäˈäytyëgooy pën kunuˈkxë. Ets ko ja mixyuˈunk myaxuˈunkˈäjty, ta txëmooy Samuel, diˈib nikajp “Diosë Xyëë”, ets yëˈë yˈandijpy ko ndukmëgäjpxëmë Diosë xyëë, diˈibë Ana tyuun ko tˈaˈoˈkë Jyobaa. Ta nyajxy tëgëk jëmëjt mä kyaj ojts tpanëjkxy ja nyaˈay mëdë fyamilyë jam Siló, jam ojts wyeˈemy mä tyëjk mët ja yˈuˈunk axtë ko ja tsyiˈtsk ojts tpëjkë. Ta net jyotmëktaky ko tpaty ja tiempë parë tkëyakäˈäny ja yˈuˈunk.

20. ¿Wiˈixë Ana mëdë Elqaná tkuytyuundë diˈibë netyë Jyobaa të ttukwandäˈäktë?

²⁰ Ta net jyajty ja tiempë parë Ana mëdë yˈuˈunk nyayjëgäjpxënët.  Yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko ja yˈuˈunk yajkuentˈatäämp tsuj yajxon jam Siló, waˈan yëˈë kyuentˈatäˈänyëty nääk ja toxytyëjk diˈib jam tuundëp. Perë Samuel mutsknëmë nety, ets ko nˈokwinmäˈäyëm, ¿pëndaa kyaj tmëkjawët ko tmastuˈudëdë yˈuˈunk? Perë Ana mët ja nyaˈay xondaˈakyˈää xondaˈakyjyot tkëyäjktë ja yˈuˈunk mët ko tmëjjäˈäwëdë ti netyë Jyobaa të ttuny. Ta jawyiin ojts dyaktë ja wintsëˈkën mä Diosë tyëjk, ets ok, ta ojts tmënëjkxtë ja Samuel mä Elí, etsë Ana ta ttukmëtmaytyakyë Elí ti nety të ttukwandaˈagyë Jyobaa.

21. Mä nuˈkxtakën diˈibë Ana tyuun, ¿wiˈix dyaˈijxë mëjwiin kajaajë mëbëjkën? (Ix nanduˈunë rekuäädrë “ Majtskë nuˈkxtakën diˈib mbäät xypyudëjkëm”.)

²¹ Ta netë Ana tmënuˈkxtakyë Dios diˈib wëˈëm jääybyety mä 1 Samuel 2:1-10. Ko ngäjpxëm tukwäätsaty, ta nbëjkëmë kuentë ko Ana mëjwiin kajaa tmëdäjtyë mëbëjkën. Mä ja nuˈkxtakën diˈib tyuun, myëjkumääyë Jyobaa mä wiˈix dyajtunyë myëjää, ets ko nipën kyaduˈunëty extëm yëˈë, diˈib yajnaxypyëp pënaty mëj këjxm, kyunuˈkxypy diˈib yajtëytyuump ets pyëjkëbë jyukyˈäjtënë jäˈäy o axtë yaˈˈawäˈätspëtsëëmpy mä oˈkën. Nan myëjkumääy ko yëˈë tuˈugë Dios diˈib wäˈäts, tyuumbyë tëyˈäjtën ets ko ninäˈä kyamastuˈuty. Päätyë Ana jyënany: “Kyaj mää tsäägaats extëmë nDiosˈäjtëm”. Duˈunë duˈun, mbäädë Jyobaa ndukˈijxpajtëm, pes yëˈë kyuentˈäjtypy niˈamukë pënaty aˈoˈkëp, diˈib yajtëytyuump ets diˈib yajnëdaˈamp yajtuktaˈamp.

22, 23. 1) ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko Samuel nyijäˈäwëbë nety ko tsojkëbë tyääk tyeety? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxˈadëˈëtsyë Ana?

²² Extëm nˈijxëm, ja Samuelë tyääk mëjwiin kajaa tmëdäjtyë mëbëjkën. Waˈanë Samuel tpaˈˈayooyë tyääk mientrës ojts yeeky pyety, per ninäˈä tkajäˈäwë ko të jyaˈaytyëgoyëty. Pes jëmëjt jëmëjt ijty nyinëjkxyëty jam Siló ets myënëjkxëty tuˈugë wyit diˈib këtuk diˈib myëduumpy mä ja Diosë tyëjk. Duˈun dyaˈijxë ko mëjwiin kajaa ttsejky ja yˈuˈunk  (käjpxë 1 Samuel 2:19). * Okpawinmay ko tamë Ana ttukxoxy ja myäänguˈungë jyemy wyit, twoˈonˈoˈoy tpëjkˈoˈoyë ets twinˈijxpety myentrës tmëjämoˈoy mëdë yˈää yˈayuk. ¡Seguurë ko Samuel jantsy jotkujk nyayjäˈäwë ko tmëdäjtyë duˈumbë tyääk! Ets ko yeˈky pyejty nan jotkujk ja tyääk tyeety nyayjäˈäwëdë ets ja nax käjpn.

²³ Ana mëjwiin kajaa ojts tˈaxäjë kunuˈkxën. Ojtsë Dios kyunuˈkxyëty ko tˈakpaty ja nimëgoxkë yˈuˈunk (1 Sam. 2:21). Per ja kunuˈkxën mas kajaabë, yëˈë ko nuˈun ja xëë jëmëjt nyajxy niˈigyë kyëktëjkë ja nyaymyayë mëdë Tyeetyë tsäjpotmëdë. Nanduˈun ëtsäjtëm, pën nmëdäjtëmë mëbëjkën extëm Ana, nëjkxëp nˈaxäjëm mëjwiin kajaa kunuˈkxën.