1, 2. ¿Wiˈixë Pedro tjatsejky etsë jäˈäy tmëdooˈittët tijatyë Jesus myaytyak Capernaum, per ti tuun jäjtë?

PEDRO mon tuk nyayjäˈäwë ko twinˈijxpejty ja jäˈäyëty diˈibë nety myëdooˈijttëp wiˈixë Jesus myaytyaˈaky. Jamë nety yajpäättë mä tuˈugë sinagoogë diˈib Capernaum, mä kyugäjpnëtyë Pedro, jyiiky myëguˈuk, myëtnaymyaayëbëty ets pënaty mëët tyundë. Nan jam tmëdäjtyë nyegosyë mä yˈäjkxmatsy, mä mejny diˈib Galilea. Seguurë ko Pedro tsyojkënyëˈäjt etsë jäˈäy nanduˈun tˈoymyëdowdët wiˈixë Jesus tyukniˈˈixë, pes nipën kyayaˈëxpëky extëm yëˈë ko tnimaytyaˈaky ja Diosë Kyutujkën. Per kyaj tyuun jyäjtë extëmë netyë Pedro tˈawixy.

² May kyaj tnekymyëdooˈijttë ti ja Jesus myaytyak. Ets nääk, ta tyëjkëdë abajt kutujkpë mä wiˈixë Jesus tyukniˈˈixë. Per diˈibë Pedro niˈigyë yajjotmaytyuktëjkë, yëˈë ko niganääk diˈib pyanëjkxtëbë Jesus, të nety dyajmäˈtäˈäytyë wyiin jyëjp ets kyaj nety tnekytyukxondäˈäktë ja tëyˈäjtën diˈibë Jesus tukniˈˈijxëp. Yajˈixtëbë nety ko të jyotˈambëktë. Ets nanduˈun nimay jyënandë ko kyaj yˈoyëty tijatyë Jesus myaytyakypy, ets ko kyaj tnekymyëdooˈitäˈändë, ta ojts nyëjkxtë. Desde jaa, ta tmastuttë Jesus ets kyaj mëët nyekyjëdijttë (käjpxë Fwank 6:60, 66).

3. ¿Wiˈixë Pedro pyudëjkë ko tmëdäjty mëkë mëbëjkën?

³ Ja apostëlëtëjk nan ojts tsyiptakxëdë tjaygyukëdët ti Jesus myaytyakypy. Pedro nan kyaj yajxon tjaygyujkë, mbäät njënäˈänëm ko extëm Jesus myaytyaky, mbäät pën dyajpoky. Per ¿ti tyuun? Të nety tˈokˈyaˈijxëbë pën myastuˈudaambyë Jesus o pën kyaj, ets ok, yˈakpäädaambyë netyë duˈumbë jotmay. Pääty, min nˈokˈijxëm wiˈixë Pedro pyudëjkë ko tmëdäjty mëkë mëbëjkën parë kyaj tmastuˈudët ja Wyintsën.

4, 5. ¿Tiko ja mayjyaˈay kyaj tjaygyujkëdë diˈibë Jesus tyuun ko tjanikäjpxpatandë rey?

⁴ Pedro kanäk ok ojts duˈunyë wyëˈëmë ko tˈijxy tijatyë Jesus  tyuun ets tijaty myaytyak. Extëm nˈokpëjtakëm, mä netyë Jesus tkayajnaxynyëm ja diskursë, të nety ëxëˈëyëp dyajkay milˈamë jäˈäy. Ets ko tˈijxtë tyäˈädë mëjˈäjtën, ta jäˈäy jyanikäjpxpatanë ets tyunët rey, per ta tkugeky ets kyaj tjaygyujkëdë tiko. Ta net tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty parë pyattët mä ja barkë ets nyëjkxtët Capernaum. Mä tadë koots, ta yˈëxpëjkpëty duˈunyë wyëˈëmëtyaaytyë ko tˈijxtë Jesus yoˈoy nëëwingëjxy mä meerë jyantsy pyëdëˈëky ja mejny. Jaa mä Jesus ttukniˈˈijxë Pedro ko jëjpˈam tmëdattëdë mëbëjkën.

⁵ Ko xyëënytyaky, ta Jesusë yˈëxpëjkpëty tˈijxtë ko të nety ja mayjyaˈay pyaminëdë. ¿Ti netë Jesus tyuun? Yëˈë nyijäˈäwëbë nety ko jeˈeyë pyajëditëdë mët ko kyayäˈän yˈuugäˈändë, kyaj mët ko tnijawëyäˈändë tijaty tukniˈˈijxëp, pääty ojts tˈooy (Fwank 6:25-27). Ets jap niˈigyë tˈakmëtmaytyaky mä ja sinagoogë diˈib Capernaum mä tyukniˈˈijxë tuˈugë tëyˈäjtën diˈibë jäˈäy kyaj tjaygyujkëdë.

6. ¿Ti mëdë Jesus ojts nyayˈijxkijpxyëty, ets ti tyuundë ja jäˈäy diˈibë nety jam myëdooˈijttëp?

⁶ Jesus kyaj nety ttseky ets ja jäˈäy yˈëxtäˈäyëdët mët ko dyajkay dyaˈuuky, yëˈë nety tsyejpy ets tmëbëktët ko yëˈë Dios kajxë, ets ko tkuˈoogëyaˈanyë naxwinyëdë jäˈäy parë jyukyˈattët winë xëë. Parë tjaygyukëdët, ta Jesus ojts nyayˈijxkijpxyëty mët ja manaa, ja tsäjpkaaky diˈib tsoˈon tsäjpotm, ja tiempë mä Moisés jyukyˈajty. Ets ko nääk kyaj tˈoymyëdoowdë, ta Jesus ojts tnigajpxy ko tsojkëbë nety yajtsuˈutsëdë nyiniˈkx ets yaˈuugëdë nyeˈpyny parë tpäättëdë jukyˈäjtën. ¿Ti ja jäˈäy tyuundë? Extëm të nˈijxëm mä tyäˈädë kapitulo të tsyondaˈaky, nimay jyotˈambëjktë ets jyënandë: “Tyäˈädë diˈibë myaytyakypy, nimëjää [...] es ngupëjkëm. ¿Pën tyunaambyë kuentë?”. Ta nimay ja Jesusë yˈëxpëjkpëty myastutëdë (Fwank 6:48-60, 66). *

7, 8. 1) ¿Ti diˈibë netyë Pedro kyaj oy tjaygyukë mä wiˈixë Jesus jyatäˈäny? 2) ¿Wiˈixë Pedro tˈatsooyë Jesus?

⁷ Per ¿ti tyuunë Pedro? Waˈan nanduˈun kyaj tjaygyujkë ti Jesus myaytyakypy, pes kyajnëmë nety yajxon tjaygyukë ko Jesus yˈoogäˈäny parë yajtunët diˈibë Dios tsyejpy. Per oy dyuˈunëty, kyaj ojts dyajpoky extëm ja wiinkpë. Pedro myëdäjtypyë nety tuˈugë oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib kyaj tmëdäjttë ja wiinkpë. Min nˈokˈijxëm.

⁸ Jesus ta dyajtëëy ja nimäjmajtskpë yˈapostëlë: “¿Ti mnëjxandëp miitsëty nandëˈën?” (Fwank 6:67). Ta Pedro ojts jawyiin yˈatsoogojy mët ko duˈun jyaˈayˈaty. Waˈan mët ko yëˈë diˈib mas mëj o mët ko kyaj tmëmadäˈägäˈäny ti jyäˈäwëp. Ta yˈatsooy: “Wintsën, ¿pënëts nbanëjxtëp? Mij naytyiˈigyë mmëdäjtypy ja ayuk diˈibë  myaytyakypy ja jikyˈäjtën diˈibë winë xëë winë tiempë” (Fwank 6:68).

9. ¿Wiˈixë Pedro dyaˈijxë ko ninäˈä nety tkamastuˈudäˈänyë Jesus?

⁹ ¿Këdii kajaa xyajwinmäˈäyëm extëmë Pedro yˈatsooy? Ko tmëbëjkyë Jesus, yëˈë pudëjkë parë ninäˈä tkamastuˈudët. Pedro yˈijx yajxon ko Jesus yëˈë duˈun ja Yajnitsokpë diˈibë Jyobaa kyajx, ets ko mbäät jyukyˈaty pën myëdooˈijtypy extëmë Jesus tyukniˈˈixë ja Diosë Kyutujkën. Ets oyë Pedro tkajaygyujkëtyaay tijatyë Jesus myaytyak, nyijäˈäwëbë nety ko yëˈëyë diˈib mbäät tˈaˈoogë pën tsyejpy etsë Dios kyupëkëdët ets tpäädët ja jukyˈäjtënë winë xëëbë.

10. ¿Wiˈix mbäät nbanëjkxëmë Pedro yˈijxpajtën ko ninäˈä tkamastutyë Jesus?

¹⁰ ¿Nanduˈun mijts mwinmay extëmë Pedro? Jotmaymyëët njënäˈänëm ko tyam mayë jäˈäy jyënäˈändë ko tsyojktëbë Jesus, per kyaj tjantsy pyanëjkxtë. Pes ko nbanëjkxëm xëmë Jesus, yëˈë yˈandijpy ngupëjkëm tijaty xytyukniˈˈijxëm extëmë Pedro ttuuny. Pääty tsojkëp niˈigyë nnijäˈäwëm, njaygyujkëm, ets nbaduˈunëm, oy näˈäty kyaj yajxon njaygyujkëm o kyaj kyijpxyë mët diˈib njatsojkënyëˈäjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nëjkx nbatëmë jukyˈäjtënë winë xëëbë diˈibë Jesus yˈawäˈänë (käjpxë Salmo 97:10). *

11. ¿Mä Jesus ojts nyijkxy mët ja yˈëxpëjkpëty?

¹¹ Ok, ta Jesus tsyoˈony mët ja yˈapostëlëty ets ja yˈëxpëjkpëtëjk ets ojts pyatëkëdë mäjaty ja käjpn diˈib Cesarea de Filipo. Niˈigyë nety tmëwingondë ja kopk Hermón, diˈib poop yaˈpnë këxëˈkp mëdë yelë ets jantsy këjxm, pes yaˈijxp desde mä ja mejny diˈib Galilea, ets jam jyëjpkëxy ja Nax diˈib Yajtukwinwäˈänëdë ja israelitëty. Mä nety jam pyatëkëdë, mbäädë nety ttukˈijxëtyaˈaytyë tyäˈädë naxwinyëdë, ets jam mä Jesus dyajtëëy ja yˈëxpëjkpëty: “¿Wiˈix ja jäˈäyëty jyënaˈany ko pënëts ëj?”.

12, 13. 1) ¿Tiko netyë Jesus tnijawëyaˈany wiˈix ja jäˈäy wyinmaytyë mä yëˈë? 2) Extëmë Pedro tˈatsooyë Jesus, ¿wiˈix dyaˈijxë mëbëjkën?

¹² Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixë Pedro ojts wyeˈemy ets twinˈijxpejtyë Jesus ko duˈun dyajtëëy, pes nyijäˈäwëbë nety ko Jesus mëk wijy. Jesus yëˈë nety nyijawëyaampy wiˈix ja jäˈäy wyinmaytyë diˈib të tmëtmaytyaˈaky. Ta ja yˈëxpëjkpëty tyukˈawäˈänëdë. Perë Jesus nan nyijawëyaambyë nety pën yëˈëjëty myëbëjktëp extëmë jäˈäy jyënandë. Pääty dyajtëëy: “Es miitsëty, ¿wiˈix mjënäˈändë pënëts ëj?” (Luk. 9:18-20).

¹³ Ta Pedro yëˈë jatëgok yˈatsoogojy: “Mijtsë dëˈën ja Kristë diˈibë Dios wyinˈijx es tkejxy”. Extëm jyënany, nanduˈunë nety nimay  ja myëguˈuktëjk wyinmaytyë. ¿Nbawinmäˈäyëmë Jesus tmëtxiˈigyë Pedro ets tˈanëëmë ko jotkujk nyayjawëty ko duˈun yˈatsoy? Ta netë Jesus jyënany ko yëˈë Jyobaa, ets kyaj yëˈëjëtyë naxwinyëdë jäˈäy, diˈib tyuknijäˈäwëbë tëyˈäjtën pënaty mëduunëp. Jyobaa yëˈë netyë Pedro të ttukjaygyukë tyäˈädë tëyˈäjtën diˈib mas jëjpˈam, diˈibë nety nipën të tkatuknijawë: pënën ja Kristë, diˈib yëˈë Wyinˈijx (käjpxë Matewʉ 16:16, 17).

14. ¿Tijatyë Jesus tyuknipëjkë Pedro?

¹⁴ Mä Biiblyë të nety yajnaskäjpxë ko Kristë yëˈë “ja tsää diˈib ja pojtspëtëjk myastuttë” (Sal. 118:22; Luk. 20:17). Jesus nyijäˈäwëbë nety tijaty të yajnaskäjpxë, pääty tnimaytyaky ko Jyobaa dyajnaxkëdäˈägäˈäny tuˈugë naymyujkën mä ja tsää diˈibë netyë Pedro të tˈëxkapy, ja Kristë. Jesus ta ttuknipëjkyë Pedro kanäk pëkyë tuunk mä tyäˈädë naymyujkën. Per kyaj mët ko mas mëj dyajnäjxy mä ja wiinkpë apostëlëtëjk, extëm näägë relijyonk tyukniˈˈixëdë, yëˈë duˈun ko ttuknipëjky kanäk pëkyë tuunk diˈib jëjpˈam. Biiblyë jyënaˈany ko Jesus tyukwandakë Pedro: “Ëjtsëts mij nmoˈoyëp ja tsäjpotmëdë yˈawatsn mä Dios yajkutiky” (Mat. 16:18, 19). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko tyuknipëjk ets dyaˈˈawäˈätsët ja tëjkˈää parë jäˈäy tyëkëdët mä Diosë Kyutujkën, tim jawyiin ja judiyëty ets diˈibë nety të jyëmbittë judiyë, ta net ja samaritanëty, ets ok, ta diˈib kyaj jyudiyëty.

15. ¿Tiko Pedro ojts tˈooyë Jesus, ets wiˈix tˈanmääy?

¹⁵ Per ok, ta Jesus tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty ko niˈigyë mëk tyunäˈäny diˈib yajtuknipëjkp masë tuunk, Pedro ok tjaygyujkë ko tëyˈäjtën extëmë Jesus jyënany (Luk. 12:48). Të netyë Jesus tˈanëëmë Pedro ti tuunk nyikëjxmˈataampy ko ttukmëtmaytyaky wiˈix jyatäˈäny ja Mesías, extëm ko yajtëytyunäˈäny ets yaˈoogäˈänyëtyë jäˈäy jam Jerusalén. Per ja Pedro kyaj tˈoymyëdooy, pääty abëky ojts twoonëjkxyë Jesus ets ojts tˈooy: “[Wintsën], ¡ni tkatsokët ja Dios, es ninäˈä dëˈën mgajatët!” (Mat. 16:21, 22).

16. ¿Wiˈixë Jesus tpudëjkë Pedro, ets ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈatsooy?

¹⁶ Pedro duˈunë nety wyinmay ko pyudëjkëbë Jesus. Pääty waˈan ojts duˈunyë wyeˈemy ko Jesus wyäˈkëmbijty, ets twinˈijxpejty ja yˈëxpëjkpëty, diˈib nan waˈan nety duˈun wyinmaytyë extëmë Pedro, ets tˈanmääy: “¡Nikakëts mij, mëjkuˈugopk Satanás! Jeˈeyëts mij xyˈatsipy. Mij kyaj mwinmay extëmë Dios, jeˈeyë dëˈën extëmë  jäˈäyëty” (Mat. 16:23; Mar. 8:32, 33). Kajaa diˈib xytyukniˈˈijxëm extëmë Jesus yˈatsooy. Pes mbäät pojënë nwinmäˈäyëm extëmë naxwinyëdë jäˈäy, ets kyaj extëmë Dios wyinmay. Mbäät nwinmäˈäyëm ko nbudëjkëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, ets kyaj nbëjkëmë kuentë ko yëˈë ndukmëtsojkëm parë ttunët diˈibë Satanás tsyejpy ets kyaj diˈibë Dios tsyejpy. Per min nˈokˈijxëm ti netë Pedro tyuun ko duˈunë Jesus yˈatsoowë.

17. ¿Ti Jesus myaytyäˈägan ko Pedro tˈanmääy këdiijëts xyˈawäˈktuky?

¹⁷ Pedro kyaj tjaygyujkë ko yëˈë jantsy “Satanás” ko Jesus duˈun yˈanmääyë. Jesus të nety tˈëxkexyë Satanás (Mat. 4:10). Per kyaj yëˈë ttukjaygyukëyaˈanyë Pedro ets kyaj nyekytyunët apostëlë, pes nyijäˈäwëbë nety ko oyë kyorasoon ets ko kajaa tyunäˈäny; diˈib tyukjaygyujkë, yëˈë ets dyajtëgatsëdë wyinmäˈäny. Jëjpˈamë nety etsë Pedro kyaj tˈawäˈktukëdë Jesus, niˈigyë nety mbäät tpudëkë.

18. ¿Wiˈixë Pedro dyaˈijxë ko ninäˈä tkamastuˈudäˈänyë Jesus, ets wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën?

¹⁸ ¿Ojtsëdaa Pedro dyajpoky, jyotˈambëky o nyaygyugäjpxë? Kyaj, niˈigyë ojts dyaˈixyëtyë yujyˈat tudaˈakyˈat ets tkupëjky ko Jesus jyëjwijtsëmbijtë. Duˈunë Pedro jatëgok dyaˈijxë ko ninäˈä Jesus tkamastuˈudäˈäny. Tyam, nan ntsojkëm näˈäganäˈäty nyajjëjwijtsëmbijtëm, ets pën ijtëm yujy tudaˈaky, ngupëjkëm ets nnayaˈoˈoyëm, nëjkxëp niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jesus etsë Tyeety, Jyobaa (käjpxë Proverbios 4:13). *

19. ¿Ti Jesus nyigäjpx, ets tidaa Pedro nnayajtëëwë?

¹⁹ Ok, ta Jesus ojts tnigajpxy diˈibë yˈëxpëjkpëtëjk kajaa yajwinmääyëdë, ko jyënany: “Ta yää näägëty diˈibë kyaj yˈooktët määnëm tkaˈixy ëj, ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, kots nminët yajkutujkpë” (Mat. 16:28). Ko duˈunë Jesus jyënany, seguurë ko Pedro jyantsy nyijawëyan pënaty yajmaytyakp. Per kyaj tnekyyajtëëy, mët ko të nety yˈokˈyajjëwijtsëmbijtpë, pääty waˈan nyayajtëëwë: “¿Waˈantsëdaa nanduˈun nyajmaytyaˈaky?”.

20, 21. 1) Nimaytyäˈäk ti Pedro yˈijx. 2) ¿Wiˈixë Pedro pyudëjkë ko tmëdooy ti ja Jesus, Elías etsë Moisés myaytyaktëp?

²⁰ Ko nyajxy tuk sëmään, ta Jesus ojts twoonëjkxyë Pedro, Santiago etsë Juan mä tuˈugë “kopkë këjxmbë”, waˈan jyamëty mä  kopk Hermón, diˈib wëˈëmp kanäk kilometrë. Waˈanë nety të kyootsënë, pesë tyäˈädë nidëgëëkpë apostëlë jantsy mäˈäjandëp. Per mientrësë nety jamë Jesus nyuˈkxtaˈaky, ta ajotkumonë ti tyuun jyäjttë diˈib ja tsyuu myaˈay yajkakëdë (Mat. 17:1; Luk. 9:28, 29, 32).

²¹ Ajotkumonë ja Jesusë wyiin jyëjp tyëˈkxpëjky, extëmë Xëë tyëˈkxy. Etsë wyit jyëmbijty wäˈäts poop ets jyantsy tyëˈkxy. Ta net tˈijxtë nimajtskë jäˈäy tyanëdë pyëˈääyë Jesus, diˈib këxëˈkp extëmë Moisés mëdë Elías. Ets yëˈë myaytyaktëp mëdë Jesus wiˈix yˈoogäˈäny ets wiˈix jyukypyëkäˈäny jam Jerusalén. Pedro, ta tˈijxy ko kyaj nety yˈoyëty extëm të jyënaˈany ko Jesus kyaj yˈayowäˈäny ets yˈoogäˈäny (Luk. 9:30, 31).

22, 23. 1) ¿Wiˈixë Pedro dyajnigëxëˈkyë oybyë jäˈäyˈäjtën extëm ko yˈoyjyaˈaytyaky ets ko ttukxondaky? 2) ¿Ti kunuˈkxën ja tuk pëky yˈaxäjë Pedro, Santiago etsë Juan?

²² Pedro ta ojts kyajpxytyuktëkë, waˈan tjatsejky ets jyakët ti  nety jam yˈijxypy. Waˈan tˈijxy ko Moisés mëdë Elías tmëjagamgaknëdë Jesus, pääty jyënany: “Wintsën, oy ko tyam nˈijtëm ja yää. Es ngojëdëts tëgëëgë [...] tëjk: tuˈuk [parë] mij es tuˈuk [parë] Moisés es jatuˈuk [parë] Eliiës”. Per diˈib këxëˈk extëmë Moisés mëdë Elías, kyaj nety jyantsy jaˈajëty, pes tëëyëbë nety yˈoˈknëdë, pääty kyaj nety dyajtëgoyˈattë witëjk. Extëm nˈijxëm, Pedro kyaj nety yajxon tnijawë tidën myaytyakypy, per ¿këdii yajnigëxëˈkë oybyë jäˈäyˈäjtën extëm ko yˈoyjyaˈaytyaky ets ko ttukxondaky? (Luk. 9:33.)

²³ Pedro, Santiago etsë Juan, ta tˈijxtë ko ja yoots yajnitujkëdë mä ja kopk ets jap tmëdoodë tuˈugë ayuk: “Tyäˈädë ëjtsë nˈUˈunk diˈibëts njantsy tsyejpy. Mëmëdowdë yëˈë”. ¡Yëˈë netyë Jyobaa diˈib käjpxp! Ets ko kyäjpxtääy, ta tˈijxtë ko të nety ak yëˈëyë wyëˈëmdë mëdë Jesus mä ja kopk (Luk. 9:34-36).

24. 1) ¿Wiˈixë Pedro pyudëjkë ko tˈijxy tijaty tuun jäjtë mä ja kopk? 2) ¿Wiˈix tyam xypyudëjkëm ko nnijäˈäwëm wiˈixë Jesus tyëgäjtsy jam kopkëjxy?

²⁴ Seguurë ko Pedro jyantsy myëjjäˈäwë ko tˈijxy tijaty tuun jäjtë mä ja kopk, ets ëtsäjtëm nanduˈun mbäät nnayjäˈäwëm ko ngäjpxëm tijaty tuun jäjtë mä tadë koots. Ko ja tiempë nyajxy, ta tyäˈädë apostëlë tkujäˈäyë: “Mëdëtsë ngëˈëm wiinëts ëëtsëty të nˈixtë Jesusë myëjˈäjtën”. Pedro të nety tˈixyë Jesus extëm tuˈugë Rey diˈib anaˈamäämp jam tsäjpotm. Ko duˈun tˈijxy, yëˈë yajtëyˈäjtëndëjkë kanäk pëky diˈibë nety të yajnaskäjpxë mä Diosë yˈAyuk, ets yëˈë diˈibë Pedro pudëjkë parë tmëdatët mëkë mëbëjkën ets tmëmadäˈägët ja jotmay diˈibë nety pyäädaampy (käjpxë 2 Peedrʉ 1:16-19). Pën nbanëjkxëmë Pedro yˈijxpajtën, nan nëjkxëbë Jyobaa xykyunuˈkxëm. Per ¿wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtën? Ko ninäˈä ngamastutëmë Jesus diˈibë Dios të Wyinˈixyëty, ko nˈëxpëjkˈadëtsëm tijaty xytyukniˈˈijxëm, ko ngupëjkëm wiˈix xyjëjwijtsëmbijtëm ets ko xëmë nbaduˈunëm tuˈuk tuˈugë xëë.