1. ¿Tiko jantsy mon tuk yajpattë ja jäˈäy diˈib Siló?

SAMUEL jantsy mon tuk ojts nyayjawëty ko ja kyäjpn yˈayoˈonbaty. Ja nety të yˈooktë 30,000 israelitë mä tsyiptuundë mët ja filisteety. Ets të nety yˈokˈoˈkpëdë 4,000. Pääty ja jäˈäy jyantsy jyëëy jyantsy yaxtë jam Siló. Duˈun ja toxytyëjkëty ets ja ënäˈkuˈunk tjantsy nyiyaxtë ko nety të yˈooktë tyeety, nyaˈay, myëgaˈax etsë yˈuˈunk yˈënäˈk (1 Sam. 4:1, 2, 10).

2, 3. ¿Tijaty tuun jäjtë ko ja Siló gäjpn tyëgooy ja myëjˈäjtën?

² Tyäˈädë yëˈë tuk pëkyë ayoˈon diˈib pyattë. Ets ja tsyondaky ko Hofní mëdë Finehás, ja yˈuˈungë Elí, ojts tmënëjkxtë mä ja tsip tyunyëty ja kääxë kajpxyˈatypyë diˈibë nety ijtp mä Diosë tyëjk. Tyäˈädë Kääxë yëˈë nety yˈandijpy ko Jyobaa yajpääty mëdë kyäjpn, pääty wyinmaytyë ko seguurë myadäˈägäˈändë ko tmënëjkxtët. Perë tyäˈädë Kääxë diˈibë nety ijtp mëjwindum kyaj nety mbäät kyuwäˈänëdë. Pääty ja myëtsip myëmadakëdë, dyaˈoˈktë ja nimajtskpë Elí yˈuˈunk ets ojts tmënëjkxtë ja Kääxë (1 Sam. 4:3-11).

³ Mëjë nety të yˈity ja Siló gäjpn mët ko kanäk mëgoˈpx jëmëjtë nety jam të yˈity ja Kääxë mä ja Diosë tyëjk. Pääty, ko Elí tnijäˈäwë ko të tmënëjkxtë ja filistee, ta ojts kyäˈtsëmbity mä nety yˈuˈunyë ets ta yˈoˈky, ja netyë jyëmëjt 98. Ets ja tsyuˈu, diˈibë nety mä tadë xëë të kyuˈooky, ta nanduˈun yˈoˈky mä ja yˈuˈunk dyajmaxuˈunkˈaty. Ets mä nety yˈooganë, ta yˈakjënany: “Të ja mëjˈäjtënë tsyoony Israel ets të nyijkxy wiink it wiink naxwinyëdë”. Ja Siló gäjpn kyaj nety mbäät mëj nyekyˈity mët ko ja kääxë kajpxyˈatypyë të nety yajmënëjkxy (1 Sam. 4:12-22).

4. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë kapitulo?

⁴ ¿Wiˈixë Samuel nyayjäˈäwë ko tˈijxy tijaty tuun jäjtëp? ¿Myëdäjtëdaa mëk ja mëbëjkënë parë tpudëkët ja nyax käjpn ets jatëgokë Jyobaa kyupëkëdët ets kyuwäˈänëdët? Mä tyäˈädë tiempë, nan tsojkëp nyaˈijtëm mëkë mëbëjkën, pes nwinguwäˈkëmë amay jotmay ets mbäät kyaj tijaty yˈoybyëtsëmy extëm nˈawijxëm. Min nˈokˈijxëm wiˈixaty mbäät xyˈakpudëjkëmë Samuelë yˈijxpajtën.

5, 6. ¿Ti Biiblyë myaytyakypy nuˈun nyajxy 20 jëmëjt, ets ti jaa tyuunë Samuel?

⁵ Ta netë Biiblyë tmaytyaˈaky ja tëytyuˈunën diˈib ojts tˈaxäjëdë ja  filisteety ko ja Kääxë ojts tmënëjkxtë ets wiˈix jatëgok dyajjëmbijttë. Biiblyë jyënaˈany ko ta nyajxy 20 jëmëjt, ets ta jatëgokë Samuel yajmaytyaˈaky (1 Sam. 7:2). ¿Ti tuun jäjtë nuˈun nyajxyë tyäˈädë tiempë? Min nˈokˈijxëm.

⁶ Biiblyë jyënaˈany ko mä nety tyäˈädë 20 jëmëjtpë kyatsondaˈaky, “ja yˈayukë Samuel duˈunyëm jyäjtˈadëtsy mä tukëˈëyë ja Israel gäjpn”, diˈib xytyukˈijxëm ko Samuel duˈunyëm ja nax käjpn ojts ttuˈumoˈoy (1 Sam. 4:1). Ko nyajxy 20 jëmëjt, Biiblyë jyënaˈany ko duˈunyëmë nety tyuunˈadëˈëtsy. Ets ko jëmëjt jëmëjt ijty tkuˈixë tëgëëk ja siudad parë dyaˈoyë ja amay jotmay diˈib myëdäjtëp ja nax käjpn ets ttuˈumoˈoy, ta net jyëmbity Ramá mä ijty tsyëënë (1 Sam. 7:15-17). Pääty mbäät njënäˈänëm ko nuˈun nyajxy 20 jëmëjt, mëkë Samuel tyuuny.

7, 8. 1) ¿Wiˈixë Samuel tˈanmääy ja Israelitëty ko nety të tjapudëkë 20 jëmëjt? 2) ¿Ojts myëdoy ja nax käjpn extëmë Samuel yˈanmääyëdë?

⁷ Ja nimajtskpë Elí yˈuˈunk axëëk dyäjktë ijxpajtën, ijt tsënääytyë mët ja toxytyëjkëty ets kyaj ttuundë tëyˈäjtën, pääty ja israelitëty kyaj tnekymyëduundë Dios amumduˈukjot. Ets nimay ojts tˈawdäjnëdë wiink dios. Samuel ta tˈanmääy ja israelitëty ko nety të tjapudëkë 20 jëmëjt: “Pën mnijëmbijttëbë Jyobaa mët winë mjot mgorasoon, yajjëgaˈaktë mä miitsëty yëˈë diosëty diˈib wiink nax wiink käjpn ets nanduˈunë yˈawinaxë Astoret, ets pëjtäˈäktë mjot mgorasoon amumduˈukjot mä Jyobaa ets mëdundë yëˈëyë naytyuˈuk, ets yëˈë nëjkx myaˈˈawäˈätspëtsëmëdë filistee kyëˈëjoty” (1 Sam. 7:3).

⁸ Ja nax käjpn ayoodëbë nety “filistee kyëˈëjoty”. Duˈunë nety wyinmääytyë ko mbäät ttundë ja israelitëty wiˈix ttimtunäˈändë, mët ko të nety nimay dyaˈooktë ja syoldäädëty ets kyaj pën diˈib nitsiptunëdëp. Päätyë Samuel tˈanmääy ja israelitëty ko mbäädë nety tnijëmbittë Jyobaa ets yˈawäˈätspëtsëmdët. ¿Ojtsëdaa myëdowdë? Ojts, pes yajjëgaktääytyë ja awinax, ets “ta tmëduuntsondaktë yëˈëyë Jyobaa”. Seguurë ko Samuel jantsy jotkujk nyayjäˈäwë, pääty dyajtuˈukmujky ja käjpn jam Mizpá, diˈib wëˈëmp anikëjxytsyoo Jerusalén. Jam yˈayuuˈäjttë ets ttukˈijxtë Jyobaa ko jantsy jodëmbijttëp ko të tˈawdattë awinax (käjpxë 1 Samuel 7:4-6). *

9. ¿Wiˈix wyinmääytyë ja filisteety, ets ti tyuundë ja israelitëty ko tnijäˈäwëdë?

 ⁹ Per ja filisteety, ta tnijäˈäwëdë ko ja israelitëty të tyuˈukmuktë Mizpá ets ta wyinmääytyë ko mbäät jam dyajkutëgoytyë. Ko ja israelitëty tnijäˈäwëdë ko ta ja myëtsip nyiminëdë, ta jyantsy tsyëˈkëdë ets ta tˈanmääytyë Samuel ets tˈamdowëdë Diosë nyaybyudëkë. Ta Samuel nyuˈkxtaky ets tamë nety dyaky ja wintsëˈkën ko ja filisteety tyëjkëdë käjpnoty. Perë Jyobaa myëdoo ja Samuelë nyuˈkxtakën, ets mët ko axëëk jyantsy nyayjäˈäwë, ta ja tsäjp ojts “dyajnojktaˈaky ets jantsy mëk tyukpëmiˈimë [...] mët yëˈëgyëjxm ja filisteety” (1 Sam. 7:7-10).

10, 11. 1) ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko ja anaa jëtsuk diˈibë Jyobaa yajnojktak kyaj dyuˈunëty extëm diˈibë nety yˈixyˈäjttëp? 2) ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko ja filisteety tnibëdëˈktë ja israelitëty jam Mizpá?

¹⁰ Ta ja filisteety tsuu lokë jyäjttë ets kyaktääytyë. Per ¿ti waˈandaa ja filisteety wyintseˈkynyˈäjttë extëmë ënäˈkuˈunk diˈib yˈaˈoˈkëdëbë tyääk ko jeˈeyë jyëtsujky? Kyaj, tyäˈädë filisteety kyaj ijty tsyëˈëgëdë ko nyëjkxtë tsiptuumbë ets kyaj pën tpaˈˈayowdë. Per waˈan tsyëˈkëdë mët ko mëk tmëdoodë ja tsäjp nyojktaˈaky o ko “mëk tyukpëmiˈimë” axtë yuˈkx ja tun kopk. O waˈan mët ko myiiny ja anaa jëtsuk mä nety ja tsäjp wyinwäˈätsëty. Per ko duˈun tyuun jyäjtë, yëˈë diˈib ja filisteety atsëˈkëdë ets lokë yajjëmbijtëdë. Ta ja israelitëty tpatsoˈondë ja filisteety ets tjantsy pyabëyëˈktë kajaa axtë tpajäjttë Bet-car (1 Sam. 7:11).

¹¹ Tyäˈädë tsip yëˈë diˈib yajtëgäjts ja Diosë kyäjpn. Ets nuˈun ja Samuel yˈaktuuny fes, ja israelitëty ojts jatëgok tjaˈabëktë tuˈuk tuˈuk ja käjpn diˈibë nety ja filisteety të tniwäˈändë (1 Sam. 7:13, 14).

12. ¿Tiko Pablo tkuwijtsë Samuel ko tmaytyaky pënaty tyuundë tëyˈäjtën, ets ti pudëjkë Samuel parë duˈun ttuuny?

¹² Ko nyajxy kanäk siiglë, ta apostëlë Pablo tkuwijtsë Samuel ko tmaytyaky ja fesëty ets ja Diosë kyugäjpxpëty diˈib “tyuundë [...] tëyˈäjtën” (Eb. 11:32, 33). Samuel kyaj yëˈëyë naytyuˈuk ttuuny diˈibë tëyˈäjtën, nan pyudëjkë ja myëguˈuktëjk parë duˈun ttundët. ¿Ets ti pudëjkë? Yëˈë ko kyaj nyaytyukmëmadakë ja amay jotmay, niˈigyë tpëjtakyë wyinmäˈäny mä ja tyuunk myentrës tˈawijxy maˈkxtujkën myëët etsë Jyobaa dyaˈoyët ja jotmay. Nan ojts tmëjjawë Jyobaa nyaybyudëkë, pes ko ja israelitëty tmëmadaktë ja myëtsip, ta ojts dyajpëdëˈëky tuˈugë potsy parë yajjamyatsët wiˈixë Dios të dyaˈˈawäˈätspëtsëmyë kyäjpn (1 Sam. 7:12).

13. 1) ¿Diˈibë jäˈäyˈäjtënë mbäät nyajmëjwindëjkëm pën itäˈänëm extëmë Samuel? 2) ¿Desde näˈä mbäät nyajmëjwindëjkëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën?

¹³ Pën ndunäˈänëm diˈib tëyˈäjtën Dios windum, tsojkëp nˈijtëm yujy tudaˈaky extëmë Samuel, nmaˈkxtujkëm, ets nmëjjäˈäwëm tijatyë Jyobaa xytyukmëduˈunëm (käjpxë 1 Peedrʉ 5:6). Niˈamukë xytyëgoyˈäjtxëmë  duˈumbë jäˈäyˈäjtën. Samuel desde mutsknëm dyajmëjwindëjkë, pes ko ojts myëjjäˈäyënë wyinguwäˈkë mëkpë jotmay ets axëëk yajnayjäˈäwë ko tijaty kyapëtsëëmy extëmë nety tˈawixy. Min nˈokˈijxëm.

14, 15. 1) Ko netyë Samuel të myëjjäˈäyënë, ¿ti kyaj ttundë ja yˈuˈunk yˈënäˈk extëmë nety tˈawixy? 2) ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko Samuel kyaj duˈun yˈuˈunkteetyˈajty extëmë Elí?

¹⁴ Ko Samuel jatëgok yajmaytyaˈaky mä Biiblyë, të nety myëjjäˈäyënë. Pääty tnikäjpxpejty nimajtskë yˈuˈunk ets tyunët fes, Joel mëdë Abías parë pyudëkëdët mä dyaˈoyë ja nax käjpnë jyotmay. Per yëˈëjëty kyaj ttuundë extëmë nety ja tyeety tˈawixy, kyaj ojts tpanëjkxëdë ja yˈijxpajtën, axëëk dyajtuundë ja kyutujkën, kyupëjktë ko yajmeenymyooytyë ets kyaj ttuundë ja tëyˈäjtën (1 Sam. 8:1-3).

¹⁵ Tuˈugë xëë, ja mëjjäˈäytyëjk ojts tninëjkxtë Samuel ets tˈanmääytyë: “Yëˈë mˈuˈunk mˈënäˈk kyaj të tpanëjkxtë ja mnëˈë mduˈu” (1 Sam. 8:4, 5). ¿Pyëjkë kuentë Samuel ti ja yˈuˈunk yˈënäˈk tyuundëp? Biiblyë kyaj tmaytyaˈaky. Per yëˈë nyijäˈäwëbë nety yajxon ko Elí ojtsë Jyobaa tyukumëdoyëty ko ja yˈuˈunk yˈënäˈk kyaj tjëjwijtsëmbijty ets ko niˈigyë mëj dyajnäjxy ets kyaj dyuˈunëtyë Dios, pääty mbäät nˈijtëm seguurë ko Samuel ojts ttunyë mëjää parë oy yˈuˈunkteetyˈajty  (1 Sam. 2:27-29). Etsë Jyobaa kyaj ojts tpatë Samuelë tyëgoˈoyën extëmë Elí.

16. ¿Wiˈix nyayjawëdë pënatyë yˈuˈunk yˈënäˈk kyaj myëdowdë, ets wiˈix mbäädë Samuelë yˈijxpajtënë jyotkujkmoˈoyëdë ets pyudëkëdë?

¹⁶ Biiblyë kyaj tnigajpxy wiˈixë Samuel nyayjäˈäwë ko yajtukˈawäˈänë wiˈix ja yˈuˈunk yˈënäˈk axëëk yˈadëtstë. Per tyam, mayë tääk teety nyijäˈäwëdëp wiˈixë ayoˈon tsoytyuˈun dyajnaxtë, jäj jëmuˈumën ets axëëk nyayjawëdë ko yˈuˈunk yˈënäˈk yˈadëˈëtstë extëmë nety kyaj tˈawixtë. Mayë uˈunk ënäˈk kyaj tˈokmëmëdoonëdë tyääk tyeety. Ets mayë tääk teety yˈaxëktunëdë ko yˈuˈunk ënäˈk kyujuundäˈäktë ets ko kyaj nyekymyëjˈixëdë (käjpxë 2 Timotee 3:1-5). ¿Jamë mˈuˈunk diˈib kyaj tnekykyupëkyë mgäjpxwijën o kyaj mbäät xynyekyjëjpwijtsëmbity? Pën jam, mbäät mjotkujkmoˈoyëty ets mbudëkëty wiˈixë Samuel twinguwäˈkë duˈumbë jotmay. Pes yëˈë mëk tyënääy ets kyaj tmastuty ja Diosë tyuunk, oy ja yˈuˈunk yˈënäˈk axëëk yˈadëtstë. Jamyats ko ää ayuk pudëjkëp, per ja ijxpajtën diˈib myajkypy niˈigyë jyotjäˈtëty ja mˈuˈunk mˈënäˈk. Pääty ninäˈä mgawinmayët ko kyaj tsyobääty ko xyakyë oybyë ijxpajtën. Ets diˈib mas jëjpˈam, yëˈë ko nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë Jyobaa, jantsy jotkujk nyayjawëyaˈanyëty ko mijts kyaj xymyastuˈuty extëm ttuunyë Samuel.

17. ¿Ti ja mëjjäˈäytyëjk yˈamdoowdë Samuel, ets wiˈix tmëdooy?

¹⁷ Ja Samuelë yˈuˈunk yˈënäˈk kyaj twinmääytyë ko ja nax käjpn axëktuunëp extëm yajkutuktë. Pes ko ja mëjjäˈäytyëjk ojts tˈanëëmëdë Samuel wiˈixë yˈuˈunk yˈënäˈk yˈadëˈëtstë, ta tˈanmääytyë: “Nikäjpxpat tuˈugë rey diˈibëts xyˈanaˈamdëp, duˈun extëmë wiink nax wiink käjpn”. ¿Wiˈixë Samuel nyayjäˈäwë? ¿Ojts dyajpoky o tjäˈäwë extëm kyaj pën yˈixäˈänyëty? Samuel jantsy jekyë nety të tkudanë Jyobaa ets të tˈaneˈemy ja käjpn. Per ja käjpn kyaj nety tˈoktsojknëdë tuˈugë kugajpxy extëm yëˈë. ¡Yëˈë nety tsyojktëp yˈanaˈamëdët tuˈugë rey extëm mä wiink käjpn! ¿Wiˈixë Samuel tmëdooy ko duˈun yaˈˈanmääy? Biiblyë jyënaˈany: “Jantsy axëëk tmëdooy” (1 Sam. 8:5, 6).

18. ¿Wiˈixë Jyobaa tjotkujkmooyë Samuel ets ttuknijäˈäwë wiˈix nety ja käjpn të pyokytyundë?

¹⁸ Ko Samuel ttukmëtmaytyakyë Jyobaa tyäˈädë jotmay, ta yˈatsoojë: “Tun extëmë käjpn mˈanëˈëmxëty xytyunët; mët ko kyaj mijts myaˈëxtijy, ëjtsë duˈun të xyˈëxtijtë extëmë ryey”. Duˈunë Jyobaa ttukˈijxyë Samuel ko kyaj tiko axëëk nyayjawëdët, pes yëˈë nety ja nax käjpn të yˈëxtijˈyëty. ¡Mëjwiin kajaa dyajtëgooytyë wintsëˈkën! Jyobaa ta jyaˈˈanmääyëdë wiˈixë nety wyimbëtsëmäˈäny ko tmëdattët tuˈugë ryey, per ta mëktaˈaky jyënandë: “Kyaj, yëˈë duˈun tuˈugë rey diˈibë jaˈˈatëp mä ëëtsëts”. Ta Dios twinˈijxy tuˈugë rey, ets tˈanmääyë Samuel parë nëjkx tnikäjpxpety, ets yëˈë ta myëdooy extëm xëmë (1 Sam. 8:7-19).

19, 20. 1) ¿Wiˈixë Samuel tmëmëdooyë Jyobaa ko tyukˈanaˈamë ets nëjkxë Saúl tnikäjpxpety rey? 2) ¿Wiˈixë Samuel tpudëjkëˈadëtsy ja israelitëty?

 ¹⁹ Per ¿aguanëdaa Samuel myëdooy? ¿Ojtsëdaa tjawë täˈämë yˈää jyot mët ko kyaj tijaty yˈoybyëtsëëmy extëmë nety tˈawixy? Mbäät mayë jäˈäy duˈun nyayjawëdë, perë Samuel kyaj duˈun nyayjäˈäwë. Ojts tˈëxkapy ko Dios yëˈë nety të twinˈixyë Saúl parë tˈanaˈamëdë nax käjpn, pääty ojts tnikäjpxpety ets axtë ojts ttsuˈkxy, duˈun ttukˈijxy ko kyupëjkypyë nety ets ko kyaj tmastuˈudäˈäny. Nan ojts tˈanëëmë ja israelitëty: “¿Të xyˈixtë diˈibë Jyobaa të twinˈixy, ko nituˈuk kyajaˈˈaty extëm yëˈë mä nax käjpn?” (1 Sam. 10:1, 24).

²⁰ Samuel yëˈë yˈijx ja oybyë jäˈäyˈäjtënë diˈibë Saúl myëdäjt, diˈibë Jyobaa wyinˈijx ets tyunët rey, kyaj yëˈë tˈijxy ja tyëgoˈoyën. Ets jamë jyot wyinmäˈäny tpëjtaky wiˈixë nety jeky të tmëdunyë Dios, kyaj tnasˈijxë ets axëëk yajnayjawëdët ko ja nax käjpn jyëjpkudijëty (1 Sam. 12:1-4). Tyuunˈadëts diˈibë Dios tuknipëjkë, pes ojts ja israelitëty ttukˈawanë tijaty mbäät tyukmëjagamgaˈagëdë Jyobaa, ets tpudëjkëdë parë kyaj tmastuˈuttët. Ta ja israelitëty tˈëxkäjptë ko të nety tyëgoytyë, ets tˈanmääytyë Samuel parë nyinuˈkxtäägëdët. Ta Samuel yˈanmääyë: “Niwiˈixtsoo kyaminy mäjëtsë njot nwinmäˈäny, nmëbokytyunëdëtsë Jyobaa kojëts miitsëty nganinuˈkxtäägëdët, ets tsojkëp nnëˈëmoˈoy nduˈumoˈoytyët mä ja nëˈë tuˈu diˈib oy ets mëdëy” (1 Sam. 12:21-24).

21. Pën axëëk nnayjäˈäwëm ko wiinkpë yajmoˈoyëdë tuunk diˈibë nety nˈawijxëm, ¿wiˈix mbäät xypyudëjkëmë yˈijxpajtënë Samuel?

²¹ ¿Të wiink jäˈäy yajmoˈoyë tuunk diˈibë nety mˈawijxypy myajmoˈoyët? ¿Axëëk ojts mnayjawëty? Pën nbanëjkxëmë Samuelë yˈijxpajtën, ta ninäˈä nganasˈijxëm ets ti nnaywyinaxëjäˈäwëm o nmëdäjtëm ja tsip akë mä jot korasoon (käjpxë Proverbios 14:30). * Nˈokjamyajtsëm ko mä Jyobaa kyäjpn, taaˈäjtp jantsy kanäk pëkyë tuunk diˈib mbäät ndukxondakëm niˈamukë.

22. ¿Diˈibatyë oybyë jäˈäyˈäjtënë yˈijxë Samuel mä Saúl?

²² Samuel yˈijx kanäk pëky ja oybyë jäˈäyˈäjtën diˈibë Saúl myëdäjt. Kyaj nety pën duˈun extëmë Saúl, pes jotmëk, kujot kuwinmäˈäny ets oypyënëty wyintsëˈëgëty. Ko tyuuntsondaky, tudaˈagyë nety ets kyaj nyaymyëjkugäjpxëty (1 Sam. 10:22, 23, 27). Ets mbäädë nety këˈëm twinˈixy wiˈix ja jyukyˈäjtënë tmënëjkxäˈäny ets  tijaty tyunaampy (Deut. 30:19). Per ¿ojtsëdaa yajxon twinˈixy tijaty tyuun?

23. ¿Diˈibë jäˈäyˈäjtën kyaj tnekymyëdäjtyë Saúl, ets wiˈix dyaˈijxë ko të nety tyuktëkëtyë mëjˈat këjxmˈat?

²³ Jotmaymyëët njënäˈänëm ko mbäät tuˈugë jäˈäy kyaj nyekyˈity yujy tudaˈaky ko yajmoˈoyë kutujkën. Duˈunë Saúl jyajty, tuktëjkë ja mëjˈat këjxmˈat, ets kyaj tnekymyëmëdooy ja Diosë yˈanaˈamën diˈibë Samuel nyigäjpx. Extëm tëgok, kyaj myaˈkxtujky, ojts dyaky tuˈugë wintsëˈkën diˈibë netyë Samuel yakaampy. Päätyë tyäˈädë ojts yajmëkmëgajpxy ets yaˈˈanmääy ko ja tyëëm yˈääts kyaj nyekytyunäˈändë extëm rey. Perë Saúl kyaj myëdooy, niˈigyë kanäkˈok tmëdëgooyë Jyobaa mëjwiin kajaa (1 Sam. 13:8, 9, 13, 14).

24. 1) ¿Wiˈixë Saúl ojts tkajpxykyutëjˈyë Jyobaa ko yˈanmääyë ets tsyiptunët mët ja Amaleq jäˈäyëty? 2) ¿Ti Saúl tyuun ko ojts yajjëjwijtsëmbity, ets wiˈixë Jyobaa yˈanmääyë?

²⁴ Mët yëˈëgyëjxmë Samuel, Jyobaa të nety tˈanëëmë Saúl parë tsyiptundët mët ja Amaleq jäˈäyëty, dyajkutëgooytyaˈayët tijaty myëdäjttëp ets dyaˈoogët ja rey Agag. Perë Saúl kyaj dyaˈoˈky ja rey ets ojts dyajwëˈëmy ja oyatypyë jëyujk animal. Ko Samuel tˈanmääyë Saúl ko kyaj yˈoyëty diˈib të ttuny, ta tˈijxy ko të netyë Saúl kajaa tyëgatsy. Pes kyaj yˈijty yujy tudaˈaky ko tjëjwijtsëmbijty, niˈigyë tyëjkë abajt kutujkpë ets nyaynyikäjpxtutë ko kyaj të tyëgoy mëjwiin kajaa. ¡Axtë yëˈë tyuknitij ja nax käjpn! Ets tuk pëky wiˈix nyaynyikäjpxtutë, ja ko jyënany ko yëˈë nety të twinˈixy ja mas oybyë borreegë parë ttukwintsëˈëgëyaˈanyë Jyobaa. Ta Samuel yˈatsoowë: “Ko yajmëmëdoy yëˈë diˈib mas oy ets kyaj dyuˈunëty tuˈugë wintsëˈkën”. Ta amëk jotmëk tˈanmääyë Saúl ko Dios tukumëdowanëp, ko yajpëjkëyäämp ja kyutujkën ets ko yëˈë wingudëgatsˈatanëp diˈib mas oy anaˈamëp (1 Sam. 15:1-33). *

25, 26. 1) ¿Tiko Samuel ojts tjantsy nyimay tjantsy nyidäjˈyë Saúl, ets wiˈixë Jyobaa tyukˈijxë ko kyaj yˈoyëty extëm wyinmay? 2) ¿Ti Samuel yajtukniˈˈijxë ko ojts nyijkxy mä Jesé tyëjk?

²⁵ Samuel mëk ojts myay tyajy ko duˈunë Saúl yˈadëtsy, tuktsuˈum ojts tmënuˈkxtaˈagyë Jyobaa. Biiblyë jyënaˈany ko mëk ojts tnimay tnidäjˈyë Saúl ets axtë tnijëëy tniyaxy. ¡Jantsy axëëk yajnayjäˈäwë ko Saúl tyuktëjkë ja mëjˈat këjxmˈat ets ko kyaj tnekymyëmëdooyë Dios!  Kyaj nety nyekyjaˈajëty ja Saúl diˈib ojts tˈixyˈaty, ets kyaj tnekyˈixany. Ko Jyobaa tˈijxy ti diˈibë Samuel myëmääy myëdajpy, ta tˈanmääy tsuj yajxon: “¿Axtë näˈä duˈun xyˈaknijëˈëyaˈany xyˈakniyäˈäxäˈänyë Saúl, mientrës ëjts, tëjëts nˈëxtijy parë kyaj nyekyˈanaˈamët Israel? Yaˈutsë mxuty mëdë aseytë ets nëjkx. Jam ngaxäˈäny mä Jesé ja betlemita, yëˈko mä niduˈugë yˈuˈunk yˈënäˈk yajpääty diˈibëts nyajtunaampy rey” (1 Sam. 15:34, 35; 16:1).

²⁶ Jyobaa tyuumpy ti tyuknibëjtakëp oyë naxwinyëdë jäˈäy tyam myëdunyëty ets jakumbom myastuˈutyëty. Ets pën jam myëdëgoyëty ja diˈib të twinˈixy, ta tˈëxtäˈäyë wiinkpë. Pääty ja kugajpxy Samuel kyaj ojts tˈoknimääy tˈoknidäjnë Saúl, ets ta ttuuny extëmë Jyobaa tyukˈanaˈamë, ojts nyijkxy Belén mä Jesé tyëjk parë tnikäjpxpejty ja diˈibë nety reyˈatäämp. Ko jam jyajty, ta tˈijxy niganääk ja Jesé yˈuˈunk yˈënäˈk ak tsujjatyëty ets ta wyinmääy ko ak mbäät tyundë rey. Perë Jyobaa ta yˈanmääyë ets kyaj yëˈë tˈixët wiˈix yˈixëty nikëjxy këbajky (käjpxë 1 Samuel 16:7). * Ok, ta David yajwoomiiny diˈib mas mutsk ets yëˈë yajwinˈijx parë tyunët rey.

27. 1) ¿Wiˈix niˈigyë kyëktëjkë ja Samuelë myëbëjkënë mä yˈakjukyˈajty? 2) ¿Wiˈix mwinmay mä Samuelë yˈijxpajtën?

²⁷ Nuˈunë Samuel yˈakjukyˈajty ojts tˈixy ko oybyëtsëëm ko Jyobaa twinˈijxyë David parë twingudëgatsˈatëdë Saúl. Pesë Saúl ojts dyajmëjwindëkë ja tsip akë axtë yaˈooganë David ets nan myëtsiptsoˈonë Dios. Perë David ojts dyajnigëxëˈëky ja oybyë jäˈäyˈäjtën extëmë jotmëkˈäjtën, mëbëjkën ets ko ninäˈä tkamastutyë Jyobaa. Ko nety të myëjjäˈäyënë Samuel ta mas niˈigyë kyëktëjkë myëbëjkën. Ojts tˈixy ko Jyobaa mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm ko ti kyaˈoybyëtsëmët extëmë nety nˈawijxëm o ko ti jotmay nbatëm, ets axtë mbäät dyajjëmbity kunuˈkxën. Ko Samuel ojts yˈoˈknë, ta niˈamukë ja käjpn nyijëëy nyinaxëdë mët ko ja nety naa 100 jëmëjtën yajxon të Dios mëduny. Mä tyäˈädë tiempë, oy ko niˈamukë Dios mëduumbë nyayajtëwëdët: “¿Mbanëjkxaambyëtsë Samuelë yˈijxpajtën extëmë tmëdäjtyë mëbëjkën?”.