1-3. 1) ¿Wiˈixë Ester nyayjäˈäwë ko twinguwäˈkë ja nyaˈay? 2) ¿Ti ja rey tyuun ko nyidëjkë Ester mä nety kyaj tˈawijxy tjëjpˈixy?

ESTER ta oytyaˈagyë tmëwingoony ja rey mä yajkutuky ets mëk ja kyorasoon jantsy pyuty. Okwinmay wiˈix amonyë wyëˈëmdääytyë pënatyë nety jam yajpattëp, yëˈëyë yajmëdoo ko Ester yoˈoy ets ko ja wyit jëxojx jëxojxnë jyënaˈany. Jëjpˈamë nety etsë Ester kyaj nyëˈix pyatˈixët wiˈix ja tëjk yˈoy tsyujëty, wiˈix tmëdaty ja pyilaar jantsy këjxmaty o tijaty dibujë myëdäjtypy ja tëjk kuwits diˈib ak äjë kepy diˈib tsoˈomp Líbano. Jamë yˈijxënë tpëjtaky mä ja nyaˈay diˈibë nety jam unyaapy mä yajkutuky, pes yëˈë nety jënäˈänäämp pën oˈkp o pën jukyˈäjtp.

² Ta ja rey tëyë wyinˈijxpajtë ets tkäjptëëy ja tyäjk diˈib oorë. ¡Tim jotkujkë ja Ester! Pes yëˈë nety yˈandijpy ko kyaj yˈoogët, ets ko ja rey pyokymyaˈkxëp ko të nyidëkëty mä kyaj të twoy. Ko Ester tmëwingoony ja rey, ta tmooyë dyoskujuyëm ko të pyaˈˈayoyëty, ta xyajtëëy ets ojts ttoonë ja tyäjk (Est. 5:1, 2).

³ Asuero, yëˈë tuˈugë rey diˈib myëdäjt mëjwiin kajaa mëkjäˈäyˈäjtënë etsë kutujkën. Näägë ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë ko mä tadë tiempë ja reyëty diˈib Persia, yëˈë ijty yajtuundëbë wit diˈib tyam tsobäädëp kanäk mëgoˈpx miyonk dolar. Per oyë tyäˈädë rey duˈun tmëdäjty ja wyit xyox, Ester yˈijx mä ja nyaˈayë wyiin jyëjp ko tsojkëp. Ta yajtëëwë: “¿Ti mmëdäjtypy reyna Ester, ets ti mˈamdowaampy?”, ta yˈawäˈänë axtë kujkwaˈkxyë kyutujkën (Est. 5:3).

4. ¿Ti diˈibë netyë Ester niˈigyë tsiptäˈäganxëp?

⁴ Extëm nˈijxëm, Ester myëdäjtë mëbëjkën etsë jotmëkˈäjtën, pes ojts tnidëkë ja rey parë nyax kyäjpn kyaj yˈoogët extëmë nety të yajtukniwinmayë. Per oyë nety ja rey të jyakupëkyëty, tamë nety ja tuk pëky diˈib mas tsiptäˈägäämp: wiˈix tˈokˈanëëmëdë tyäˈädë rey diˈib mëj këjxm nayjäˈäwëp, ko Hamán diˈib tyukjotkujkˈäjtypy, mëk axëkjäˈäy ets ko awinˈëën të tyukˈyajnaxkëdaˈagyëty tuˈugë anaˈamën parë yˈoˈktäˈäyëdë nyax kyäjpn. ¿Wiˈixë Ester ttuknijäˈäwë tyäˈädë jotmay, ets ti xytyukniˈˈijxëm extëm dyaˈijxë mëbëjkën?

5, 6. 1) ¿Wiˈixë Ester tkuytyuunyë käjpxwijën diˈib mä Eclesiastés 3:1, 7? 2) ¿Wiˈixë Ester dyajnigëxëˈkyë wijyˈäjtën extëm tˈanmääy ja nyaˈay?

⁵ ¿Ojtsxyëp yˈoybyëtsëmy koxyëbë Ester ttukmëtmaytyaktääyë rey ja jotmay mä nety jam të twinguwäˈägë? Koxyëp duˈun ttuuny, ojtsxyëp dyajtsoytyuˈunbääty ets nan ojtsxyëp tmoˈoyë tiempë ja Hamán parë tˈëxtäˈäyëdë winmäˈäny wiˈix nyaynyikäjpxtuˈudëdët. Pääty, ¿ti tyuunë Ester? Të nety tëëyëbë Salomón tkujayë extëmë Dios wyinmäˈänymyooyë: “Parë tukëˈëyë ta nyidiempë, [...] tiempë parë nˈamoˈonëm ets tiempë parë ngäjpxëm” (Ecl. 3:1, 7). Seguurë ko Mardoqueo ojtsë Ester ttukniˈˈixë tyäˈädë käjpxwijën ko dyajˈyeˈky. Ets extëm nˈixäˈänëm, Ester tjaygyukë yajxon ko jëjpˈam ets nˈijxëm näˈä mbäät ngäjpxëm.

⁶ Ester ta tˈanmääy ja nyaˈay: “Rey, pën mˈaˈijxëp, min tyam mëdë Hamán mäjëts tuˈugë käˈäy ukën të nduknibëjtäägë” (Est. 5:4). Ja rey ta tkupëjky ets ta tnigajxë Hamán. Yä nˈijxëm ko Ester niwijy nigëbety tijaty ttuuny ets ko myëdäjtë wijyˈäjtën. Wyintsëˈkë  nyaˈay ets wyinmääy näˈä mbäät ttukmëtmaytyaˈaky ja jotmay (käjpxë Proverbios 10:19). *

7, 8. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ja tim jawyiimbë käˈäy ukën diˈibë Ester nyiwinmäˈäyë, ets tiko kyaj ojts ttukˈawanë ja rey diˈibë nety jotmaytyuunëp?

⁷ Seguurë ko Ester mëk ojts tniduungë ja käˈäy ukën parë dyaˈoˈoyë diˈibë nyaˈay tsyojkënyëˈajtypy. Ets pyëjtak ja binë mas oybyë parë jotkujk nyayjawëdët (Sal. 104:15). Ja rey Asuero jantsy jotkujk nyayjäˈäwë axtë yajtëëw jatëgok ja reyna ti yˈamdowaampy. ¿Tëdaa nety tpääty ja tiempë parë tnigäjpxët?

⁸ Ester wyinmääy ko kyaj. Pääty jatëgok twooy ja rey mëdë Hamán mä jatuˈugë käˈäy ukën diˈibë nety yaˈoyëyaampy jakumbom (Est. 5:7, 8). ¿Tiko kyaj ojts tnigajpxy ja jotmay? Yëˈko tsojkëbë nety yajxon twinmayët näˈä tnigäjpxäˈäny mët ko kutëgoyäämbë nety ja nyax kyäjpn. Nˈokjamyajtsëm ko yëˈë nety ja rey diˈib duˈun të dyajnaxkëdaˈaky ja anaˈamën parë yˈoˈktäˈäyët niˈamukë ja judiyëtëjk. Päätyë Ester  myaˈkxtujky ets ttukniwinmäˈäyë jatuˈugë käˈäy ukën parë ttukˈixäˈäny ja nyaˈay ko mëk ttseky.

9. ¿Nuˈun jyëjpˈamëty nmëdäjtëmë maˈkxtujkën, ets wiˈix mbäät nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Ester?

⁹ Ester myëdäjtypyë nety tuˈugë mëj jotmay ets jyanimaytyäˈägan, per ojts myaˈkxtuky axtë ko jyajty ja tiempë näˈä tnigäjpxët. Tyam, nan tsiptakp nmëdäjtëmë maˈkxtujkën, per kajaa tsyobääty. Ester xymyoˈoyëmë oybyë ijxpajtën, pes waˈan näˈäty njaˈijxëm tuˈugë jotmay diˈibë oyëyäämp. Ets pën yëˈë nmëtmaytyäˈägäˈänëm tuˈugë jäˈäy diˈib myëdäjtypyë kutujkën parë dyaˈoyët tuˈugë jotmay, tsojkëp nmëdäjtëmë maˈkxtujkën extëmë Ester. Proverbios 25:15 jyënaˈany: “Mëdë maˈkxtujkën yajtuktuny ti ja komandantë, ets tuˈugë yaˈan [toojts] diˈib yuunk naxypy yajtëjpyë päjk”. Pën maˈkxtujkëm axtë ko tpäädët ja tiempë näˈä mbäät ngäjpxëm, nyaˈijxëmë oyjyaˈayˈäjtën ets yuunkˈat naxypyˈat extëmë Ester, nëjkxëp ndëjëm oytyim tiijëty diˈib juun extëmë päjk. ¿Ojtsë Jyobaa tkunuˈkxyë Ester ko dyaˈijxë maˈkxtujkën etsë wijyˈäjtën?

10, 11. ¿Ti Hamán yajjotˈambëjkë ko nety pyëtsëëmnë mä ojts të kyay të yˈuuky, ets wiˈix yˈanmääyë ja nyëdoˈoxy ets ja myëtnaymyaayëbëty?

¹⁰ Min nˈokˈijxëm tijaty tuun jäjtë ko Ester myaˈkxtujky. Ko ja Hamán yajwooy mä ja tim jawyiimbë käˈäy ukën, “agujk jotkujk nyayjäˈäwë ets xondak ja kyorasoon”. Per ko jam ojts tsyoˈonë ets pyëtsëëmy mä ja tëjkˈää, ta tˈijxy ja Mardoqueo diˈib kyaj nyiwindäˈägäˈänyëty. Extëm të nˈijxëm mä ja tuˈukpë kapitulo, Mardoqueo kyaj tniwindakyë Hamán mët ko ja wyinmäˈäny kyaj tnasˈixë ets ko oy yˈitäˈäny mëdë Jyobaa, kyaj yëˈëjëty mët ko tkawintsëˈëgë. Perë Hamán, ta “netyë jyantsy jyotˈambëjky” (Est. 5:9).

¹¹ Ko Hamán ttukmëtmaytyaky ja nyëdoˈoxy ets ja myëtnaymyaayëbëty wiˈix jantsy axëëk të yajnayjawëtyë Mardoqueo, ta yˈanmääyëdë parë dyaˈoyët tuˈugë kepy diˈib yenyˈatëp 22 metrë naxy, ets tˈamdowëdë permisë ja rey parë yajkudëyëdë Mardoqueo. Hamán jyantsy yˈoymyëdoo ets ta ojts tniˈanaˈamë (Est. 5:12-14).

12. ¿Tiko ja rey ojts tniˈanaˈamë ets yajkäjpxët ja liibrë mä wyeˈemy jääybyety tijaty tuun jäjtëp, ets ti nyijäˈäwë?

¹² Biiblyë jyënaˈany ko mä tadë koots “kak ja tsyuu myaˈayë rey”, ta ojts tniˈanaˈamë parë yajkäjpxët ja liibrë mä wyeˈemy jääybyety tijaty tuun jäjtëp. Ta ojts yajkajpxy mä myiny kujayë ko jäˈäy jyayaˈooganë. Ta ja rey tjamyejtsy ko yajmäjtstë tadë jäˈäy ets oˈktë. Per ¿jyamyajtsë Mardoqueo diˈib ojts tnigajpxy? Ja rey tim kak ja tsyuu myaˈay ets dyajtëëy ti Mardoqueo ojts yajmoˈoy. ¿Wiˈix yaˈˈatsooy? ¡Ko nitii nety të kyayajmoˈoy! (Käjpxë Ester 6:1-3.) *

13, 14. 1) ¿Wiˈix tyëgäjtstääy diˈibë netyë Hamán të ttuknibëjtäägë? 2) ¿Ets wiˈix yˈanmääyë nyëdoˈoxy etsë myëtnaymyaayëbëty?

¹³ Ta ja rey jyotmaytyuktëjkë ets dyajtëëy pën mbäät pyudëkëty parë tnijawët ti mbäät ttukmëdunyë Mardoqueo. ¡Ta meerë ja Hamán jyajty! Jantsy tsojkë nety jyäjtkojy, pes yëˈë nety yˈamdowaambyë permisë parë dyaˈoogäˈänyë Mardoqueo. Per mä kyajnëm tˈamdoy, ta ja rey Asuero yajtëëwë: “¿Wiˈix mbäädë rey dyajmëjpëtsëmy tuˈugë jäˈäy diˈib tyukjotkëdakypy?”. Hamán ta wyinmääy ko yëˈë ja rey yajmëjpëtsëmanëp, ta jyënany ko ja jäˈäy yëˈë yajtukxoxëp ja reyë wyit, ets nëjkx wyijtsëdityëty tukäjpnot mä ja reyë kyabayë, tuˈugë jäˈäy diˈib mëj ijtp, ets ttukäjpxët ko yëˈë diˈibë rey yajmëjpëtsëëmëp. Okwinmay wiˈixë Hamán tyëgäjtstääyë wyiin jyëjp ko tnijäˈäwë ko ja rey yëˈë yajmëjpëtsëmaambyë Mardoqueo. Ets ¿pën tyukˈanaˈam parë myëjpëtsëmët tukäjpnot? ¡Yëˈë Hamán! (Est. 6:4-10.)

 ¹⁴ Hamán jantsy axëëk nyayjäˈäwë, per kuanë ko tmëmëdooy ja rey. Ets jeˈeyë ttuundääy diˈib yajtuknipëjk, ta ojts nyëjkxnë mä tyëjk ets axëëk jyantsy nyayjäˈäwë extëmë nety të jyaty. Ta nyëdoˈoxy etsë myëtnaymyaayëbë yˈanmääyë ko extëmë nety të jyaty, yëˈë yˈandijpy ko ayoˈon tukmiinëp ets ko yajkäˈäjanëbë Mardoqueo (Est. 6:12, 13).

15. 1) ¿Ti tuun jäjtë ko Ester myaˈkxtujky? 2) ¿Tiko mbäät nmëdäjtëmë “jäˈäyˈäjtënë diˈib awijxp”?

¹⁵ Ko Ester myaˈkxtujky ja tuk xëë, ta Hamán tmëdäjtyë tiempë parë këˈëm nyayajkäˈäjëdët. Waˈan yëˈëjëtyë Jyobaa diˈib ojts dyajkeˈeky ja reyë tsyuu myaˈay (Prov. 21:1). Päätyë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ets nmëdäjtëmë “jäˈäyˈäjtën diˈib awijxp” (käjpxë Miqueas 7:7). * Ko nyajwëˈëmëmë njotmayˈäjtëm Dios kyëjoty, mbäät nˈijxëm ko mas oy extëm yëˈë tijaty dyaˈoyë ets kyaj dyuˈunëty extëm nwinmäˈäyëm.

16, 17. 1) ¿Näˈä ttukjäjty ja tiempë parë kyäjpxëdë Ester? 2) ¿Wiˈixë Ester tyëgatsyëty mëdë Vasti?

¹⁶ Ester ta wyinmääy ko tsojkëp ttukˈawanët ja nyaˈay ti jotmaytyuunëp mä ja myëmajtskˈokpë käˈäy ukën. Per ¿wiˈix tˈokˈanëëmët? Këˈëm jatëgokë rey yajtëëwë ti yˈamdowaampy (Est. 7:2). Të nety ttukjäˈty ja tiempë parë kyäjpxët.

¹⁷ Per ¿ti Ester jawyiin tyuun mä kyaˈˈatsoojëmbitynyëm? Mbäät nbawinmäˈäyëm ko tmënuˈkxtakyë Dios jyodoty wyinmäˈänyoty. Ta net amëk jotmëk tˈanmääy ja rey: “Pën mijts mˈaˈijxëp rey ets pën xytyukjotkëdakpëts, nˈamdoopy nbëjktsoopy waˈanëtsë njukyˈäjtënë nyajmoˈoy ets nanduˈunëtsë nnax ngäjpn, yëˈëts diˈib nˈamdoopy”  (Est. 7:3). Yä nˈijxëm ko Ester wyintsëˈëgëyaambyë nety oy ti ja rey ttuknibëjtäägët. ¡Tim tëgatsyë Ester mëdë Vasti, ja diˈibë nety të tˈoknëdoˈoxyˈäjtpë diˈib dyajwëˈëmë tsoytyuˈunmëët! (Est. 1:10-12.) Ester nan kyaj ojts tˈanëëmë nyaˈay ko kyaj jyapëtyë jyot wyinmäˈäny ko ttukjotkujkˈatyë Hamán. Niˈigyë tpëjktsooy ets kyuwäˈänëdët mët ko jyukyˈäjtënë oˈkën jëjpˈamë nety yˈity.

18. ¿Wiˈixë Ester ttukmëtmaytyaky ja nyaˈay ti nety jotmaytyuunëp?

¹⁸ Ja rey duˈunyë ojts wyëˈëmë ko tmëdooy ti ja Ester amdoojë. Per ¿pënë nety oktimjotmëktaknëp parë dyaˈoogäˈäny ja reyë nyëdoˈoxy? Ester jyënany: “Tëts nyajtooky mëdëtsë nnax ngäjpn parëts nˈooktët ets ngutëgooytyaˈaytyëdëts. Kyajxyëbëts wiˈix të njënäˈäny koxyëbëts jeˈeyë të nyajtooktë parëts nyajtuumbëˈat nyajmosëˈattët. Per kyajts mbäät amonyë të nwëˈëmy mët ko axëktunanëbë rey” (Est. 7:4). Yä nˈijxëm ko Ester ojts yajxon tnigajpxy ja jotmay, ko kyajxyëp wiˈix jyënany koxyëp jeˈeyë ojts yajtooky mëdë nyax kyäjpn parë yajtuumbëˈattët. Per kyaj mbäät amonyë ojts wyeˈemy mët ko axëktunanëbë nety nanduˈun ja rey ko yˈoˈktäˈäyët ja judiyë.

19. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Esterë yˈijxpajtën ko nimaytyäˈägäˈänëm tuˈugë mëj jotmay?

¹⁹ Ester myëdäjtë wijyˈäjtën ets jawyiin twinmääy wiˈixë tyäˈädë mëj jotmay ttukmëtmaytyäˈägëdë nyaˈay parë tmëbëkët. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtën? Pën ja näˈä ndukmëtmaytyäˈägäˈänëm tuˈugë mëj jotmay ja njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm o tuˈugë jäˈäy diˈib myëdäjtypyë kutujkën, jëjpˈam ets nmaˈkxtujkëm, nyaˈijxëmë wintsëˈkën ets kyaj ti nguyuˈtsëm (Prov. 16:21, 23).

20, 21. 1) ¿Wiˈixë Ester ojts dyajnidëˈkxyë Hamán, ets ti ja rey tyuun? 2) ¿Ti Hamán tyuun ko yajnijäˈäwë ko awinˈëën tijaty ttuny?

²⁰ Ko ja rey tmëdooˈijtääy wiˈix ja Ester yˈanmääyë, ta dyajtëëy:  “¿Ets pënë tadë jäˈäy, ets mä net tyam yajpääty diˈib duˈun oktimˈadëˈëtsanëp?”. Okpawinmay wiˈix ja Ester ojts tniˈˈixë ko yˈatsooy: “Tadë yetyëjk, diˈibëts xyˈaxëkˈijxtëp ets xymyëtsipˈäjttëp, yëˈë tyäˈädë Hamán axëkjäˈäy”. Ta ja Hamán jyantsy tsyëˈkë. Ets extëm ja rey wyinˈijxpajtë, yëˈë tukjaygyujkë ko axëëgë nety jyatäˈäny, të nety ja rey tpëkyë kuentë ko awinˈëënë nety të tyuktsäˈäyëty ja neky parë yˈoˈktäˈäytyët ja judiyëtëjk, diˈibë nety yˈandijpy yˈoogët nanduˈun ja nyëdoˈoxy. Ja rey ta jyantsy jyotˈambëjky ets pyëtsëëmy tëjäˈp mä ja pyëjy kyam parë wanaty jyotxaamäˈäny (Est. 7:5-7).

²¹ Ko yajnijäˈäwë ko Hamán awinˈëën tijaty ttuny, ta koxtanë tpëjktsooy ja reyna parë myaˈkxëdët. Ets ko ja rey tyëjkë, ta tˈijxy ko tamë Hamán të tnibetyë Ester mä yˈuˈunyë ets tjantsy myënuˈkxtaˈaky, ta jyantsy jyotˈambëjky ets dyajtëëy: “¿Ti mˈaguanëˈataampy nanduˈunë reyna ets tyäjëts nyajpääty njënoty ndëgoty?”. Ko duˈun ja rey nyiwäämbajtë, yëˈë nety yˈandijpy ko Hamán seguurë yˈoogäˈäny. Ta ojts tniˈanaˈamë ets yajmëbëtsëmët wingubaˈanë. Ta tuˈugë tyuumbë yˈanmääyë ko Hamán të dyajtäjëty tuˈugë kepy parë jam yajkudëyëdë Mardoqueo. Ta ja rey ojts tniˈanaˈamë etsë Hamán jam yajkudëyët (Est. 7:8-10).

22. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Esterë yˈijxpajtën parë ninäˈä ngayajtëgoˈoyëmë mëbëjkën ets nˈawijx njëjpˈijxëm ko oyëyäämp ja jotmay?

²² Extëm tyam yˈixëtyë tiempë, mbäät nwinmäˈäyëm ko ninäˈä kyayajtunëdë tëyˈäjtën. ¿Të näˈä duˈun mwinmay? Ester ninäˈä tkayajtëgooyë myëbëjkën ets yˈawijx jyëjpˈijx parë yˈoyët ja jotmay, ninäˈä kyawinmääy ko tëdën kyaˈoyë. Ets ko ttukjäjty ja tiempë, ta amëk jotmëk tnitsiptuuny ja tëyˈäjtën ets ojts dyajwëˈëmy ja jyotmay Jyobaa kyëjoty. Nˈokpanëjkxëmë Esterë yˈijxpajtën, pesë Dios duˈunyëm xypyudëkëyäˈänëm. Duˈunyëm dyajkäˈäyë axëkjäˈäy mä ja trampë diˈib xyjatuknibëjtakëm, extëm ojts dyajkäˈäyë Hamán (Sal. 7:11-16).

23. 1) ¿Ti ja rey tyukkumääyë Mardoqueo mëdë Ester? 2) ¿Wiˈix yˈadëëy diˈibë Jacob ojts tnaskäjpxë mä Benjamín? (Ixë rekuäädrë “ Ojts yˈadëy diˈib yajnaskäjpxë”.)

²³ Ok, ta ja rey tnijäˈäwë ko Mardoqueo kyaj jeˈeyë ojts kyuwäˈänyëty ko ja jäˈäy jyayaˈooganë, nan yëˈë diˈib yajˈyaˈkë Ester, ta ojts tmoˈoy ja kutujkënë diˈibë netyë Hamán myëdäjtypy. Ets ja Ester yëˈë yajmooy ja Hamángë myëkjäˈäyˈäjtën ets ja jyëën tyëjk, per yëˈë, ta ttuknipëjkyë Mardoqueo parë tkuentˈatët (Est. 8:1, 2).

24, 25. 1) ¿Ojtsë Ester wyeˈemy jotkujk ko nety të dyajkäˈäy ja Hamán? 2) ¿Wiˈix jatëgokë Ester tpëjtakyë jyukyˈäjtën oˈkën jëjpˈam?

 ²⁴ Ko Mardoqueo mëdë Ester yˈawäˈätspëtsëëmdë, ¿ojtsëdaa Ester wyëˈëmnë agujk jotkujk? Ojtsxyëp, koxyëbë jeˈeyë këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjë. Perë Ester nan myëmääy myëdäj ja myëguˈuktëjk, pes ja neky diˈibë Hamán kyajx mä tniˈanaˈamë parë yˈoˈktäˈäyët ja judiyëtëjk, të nety jyaˈty mä tukëˈëyë ja nax käjpn diˈibë rey yˈaneˈempy. Hamán, yëˈë nety të dyajtunyë brujë winmäˈäny parë tnijawët ti xëë mbäät yˈoˈktäˈäytyë ja judiyëtëjk. Biiblyë jyënaˈany ko të nety tˈixy ja suertë diˈib yajtijp Pur, mä ja ayuk diˈib kyäjpxtëp (Est. 9:24-26). Kanäk poˈonëmë nety yˈaktëgoyˈaty, per kom pojënë ja tiempë nyaxäˈäny, ¿mbäädëdaa nety ti yajtuny parë kyaj yˈoˈktäˈäytyët ja judiyëtëjk?

²⁵ Ester ta jatëgokë jyukyˈäjtën tpëjtaky oˈkën jëjpˈam ko jatëgok tnidëjkë ja rey mä kyaj të yajwoy. Ta tjantsy nyijëëy tjantsy nyiyaxy ja nyax kyäjpn ets tpëjktsooy ja nyaˈay parë dyajtëgatsët ja anaˈamën. Per ko tuˈugë ley dyajnaxkëdäˈäktë ja rey diˈib Persia kyaj mbäät nyekytyëgatsy (Dan. 6:12, 15). Pääty ja rey tmooyë permisë Mardoqueo mëdë Ester parë dyajnaxkëdäˈäktët jatuˈugë jembyë ley. Mä yajniˈanaˈamë ets ja judiyëtëjk nyaynyitsiptunëdët. Ta tkajxtë ja neky kyoonwäˈkxpë kabayëkëjxy mä tukëˈëyë ja nax käjpn diˈib ja rey yˈaneˈempy parë nëjkx dyajwäˈkxtë ja oybyë ayuk. Ta jyotkujkëtyaaytyë ja judiyëtëjk mët ko mbäädë nety nyaynyitsiptunëdë (Est. 8:3-16). ¿Nbawinmäˈäyëm wiˈix tyuun jyäjtë? Niˈamukë ja judiyëtëjk diˈib yajpattëp mä  yˈanaˈamdaknë Persia nyaynyiˈˈijxëdë ets nyayajtäˈtspëjkëdë parë nyaynyitsiptunäˈänëdë, kyajxyëp duˈun tyuun jyäjtë koxyëp kyanaxkëdaky ja jembyë ley. Per ja tuk pëky diˈibë nety kyaj yajnijawë, yëˈë pënë “Jyobaa diˈib myëdäjtypyë tsyiptuumbëty” pyudëkëyaampy ja kyäjpn (1 Sam. 17:45).

26, 27. 1) ¿Wiˈixë Jyobaa dyajmadaky ja nyax kyäjpn? 2) Ko yˈoˈktääy ja Hamángë yˈuˈunk yˈënäˈk, ¿ti ojts yˈadëy diˈibë nety të yajnaskäjpxë?

²⁶ Ko tpaty ja xëë diˈibë nety të yajtuknibëjtäägë, listë nety yajpääty ja Diosë kyäjpn parë nyaynyitsiptunäˈänëdë. May pyuwäˈkëdë ja persë jäˈäy diˈib këjxmë kutujkën myëdäjttëp, pes mä tukëˈëyë ja nax käjpn yajnijäˈäwë ko Mardoqueo yëˈë nety të yajmoˈoyë kutujkënë mas këjxmbë. ¡Jyobaa yëˈë yajmadak ja kyäjpn! Ojts tkuwäˈäny parë kyaj ja myëtsip myëmadäˈägëdët (Est. 9:1-6). *

²⁷ Ja nimäjkpë Hamángë yˈuˈunk nan ojts yˈoˈktäˈäytyë, duˈun ja Mardoqueo agujk jotkujk ojts yajtukmëwëˈëmë ja jukyˈäjt madakën (Est. 9:7-10). Duˈunë Dios tkuytyuuny diˈibë nety të tnaskäjpxë ko Amaleq jäˈäy niˈamukë kyutëgoytyët, diˈibë nety të tmëtsipˈattë ja Diosë kyäjpn (Deut. 25:17-19). Ja Hamángë yˈuˈunk yˈënäˈk diˈib oˈktë, waˈanë nety yëˈë yˈakwëˈëmdë mä ja Amaleq jäˈäy.

28, 29. 1) ¿Tiko Jyobaa tnasˈijxë etsë Ester mëdë kyäjpn nyaynyitsiptunëdët? 2) ¿Tiko tyamë Esterë yˈijxpajtënë mëjwiin kajaa xypyudëjkëm?

²⁸ Seguurë ko Ester ojts tsyiptakxëty ttunët tijaty yajtuknipëjk, extëm tnaskäjpxët wiˈix wyëˈëmäˈäny ja ley mä yajniˈanaˈamë tsip etsë oˈkën. Per jëjpˈamë nety duˈun ttunët mët ko Jyobaa kyaj nety ttseky ets ja kyäjpn kyutëgooytyaˈayët mët ko jamë nety myinäˈänyë Jesus, diˈib mbäät tjotkujkmoˈoyë naxwinyëdë jäˈäy (Gén. 22:18). Jantsy jotkujk nnayjäˈäwëm ko tyamë Dios mëduumbë kyaj tnekymyëbëdëˈëktë tujn pujxn, pes ko Jesus jyukyˈajty Naxwiiny ojts dyajkuboky (Mat. 26:52).

²⁹ Tyam, niˈamukë Dios mëduumbë tsyiptundë mä tuˈugë tsip diˈib kyaj yaˈixy, pesë Satanás diˈib nmëtsipˈäjtëm, mëktaˈaky dyajtëgoyaˈany ja mëbëjkën diˈib nmëdäjtëm mä Jyobaa (käjpxë 2 Korintʉ 10:3, 4). Per mbäät nmëmadakëm pën nbanëjkxëmë Esterë yˈijxpajtën. Yëˈë wyinguwäˈkë ja amay jotmay mëdë wijyˈäjtën, maˈkxtujkën, jotmëkˈäjtën ets nyitsiptuunë Diosë kyäjpn. ¡Mëjwiin kajaa ndukˈoyˈäjtëm ko duˈun dyaˈijxë myëbëjkën!