MIYONKˈAMË jäˈäy tˈawdattë ets twintsëˈëgëdë kruus. Tadë liibrë Enciclopedia Hispánica jyënaˈany, ko tadë kruus yëˈë “yˈijxwëˈëmënë relijyonk pënaty pyanëjkxtëbë Kristë”. Per ¿tiko kyaj dyajtundë kruus pënatyë jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë?

Tuk nax yëˈko Jesukristë kyaj ojts yˈooky kruuskëjxy. Mä ayuk grieegë “kruus” ja yajkajpxy staurós, ets yëˈë yˈandijpy “kepyë tëybyë o tuˈugë postë”. “Kyaj yëˈë tˈandijy kepy diˈib axäjpak [...]. Ko yajjääyë [Nuevo Testamento] mä ayuk grieegë, nimää kyayajkujäˈäyë diˈib mbäät yajjaygyukë ko yëˈë yˈandijpyë kepy diˈib axäjpak” (The Companion Bible).

Tadë jäˈäy diˈib jyaaytyë Biiblyë, tap mä dyajtuundë wiink ayuk ko tmaytyaktë mä Jesus yajkëxwojpy. Tyäˈädë ayuk yëˈë xýlon extëm yajkajpxy grieegë, ets yëˈë yˈandijpy tuˈugë kepy (Galasyʉ 3:13).

Hermann Fulda tnimaytyaˈaky tiko ijty dyajtundë tuˈugë kepyë tëybyë parë jam dyaˈooktë jäˈäy: “Mä ijty yajmënëjkxyë jäˈäy ets yˈoogët, kyaj näˈäty jyamëtyë ääy kepyë mëjatypyë. Pääty ttäjëdë tuˈugë kepy, ets jam mä ja maˈtspë yajjäˈäyˈoˈkpë, yajkëxwopy o yajkëxwëëny ja kyëˈë tyeky, per näˈäty yëˈëyë jeˈeyë ja kyëˈë” (Das Kreuz und die Kreuzigung [Ja kruus ets ko kryuuspety]).

Per diˈib niˈigyë xytyukjaygyujkëm ko Jesus kyaj yˈoˈky kruuskëjxy, yëˈë extëm jyënaˈanyë Diosë yˈAyuk. Apostëlë Pablo ojts jyënaˈany: “Kristë yajnäjx ja tëytyuˈunën diˈibë ëtsäjtëm oj xyjapatëm, es dëˈën xyajnitsokëm mä ja tëytyuˈunën diˈibë patëp nidëgekyë diˈibë kyaj tkuytyuny ja anaˈamën, mët ko Diosë jyaaybyajtën jyënaˈany: Diˈibë oˈkp kudëy mä tuˈugë kepy, Diosë dëˈën të kyäjxpekyëty” (Galasyʉ 3:13). Diˈibë Pablo yä ojts tnigajpxy yëˈë diˈib yajpatp mä Deuteronomio 21:22, 23, mä yajxon tnigajpxy ko yëˈë yˈandijpy tuˈugë kepy, ets kyaj yëˈëjëty tuˈugë kruus. Ja jäˈäy diˈib ijty yajkëxwojp kepykyëjxy ja diˈibë nety të yajkäjpxpoky. Pääty kyaj yˈoyëty ets pënaty tyam jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë, dyaˈoytyëkëdë jyëën tyëjk mëdë Kristë yˈagojwinax kruuskëjxy.

 Ko Jesus yˈoˈky, ta nyajxyë tiempë 300 jëmëjt, ets ja jäˈäyëty diˈibë nety jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë kyaj dyajtuundë kruus mä Diosˈawdäjttë. Per mä ja jëmëjt 313, ja mä ja anaˈambë diˈib xyëwˈäjt Constantino tmastutyë ryelijyonk ets ojts tpanëjkxy ja diˈib nëgoo nyayajnaxëdë ko tpanëjkxtë Kristë. Mä tyäˈädë jëmëjt, ja mä Constantino tpëjtakyë kruus extëmë ijxwëˈëmën mä ja jembyë ryelijyonk. Oy nganijäˈäwëm tiko Constantino ojts dyajmëjwindëkë kruus, kyaj tiko mbäät yajkuwitsë kruus ko Jesukristë yˈoˈky. Pesë tyäˈädë tukniˈˈijxën yëˈë yajtsondaktë jäˈäy diˈib yˈawdäjttë kanäägë dios. Tuˈugë katolikë liibrë jyënaˈany: “Tadë kruus yëˈë yajtuundë jäˈäyëty diˈib jukyˈäjttë mä nety kyaminyëmë Kristë ets nanduˈun diˈib kyaj ojts tpanëjkxtë Kristë” (New Catholic Encyclopedia). Wiinkpë ëxpëkyjyaˈay jyënäˈändë ko ja dyajtuundë kruus mä tˈawdattë Xëëw ets mä tmëjtundë ko yˈit tsyëënëdë.

Per, ¿tiko mayë jäˈäy dyajtuuntsondaktë kruus? Yëˈko wyinmääytyë ko waˈan duˈun pojënë jäˈäy tmëbëktëdë Kristë pënaty kyaj tmëbëktë. Perë Biiblyë yajxon tnimaytyaˈaky ko kyaj yˈoyëty yaˈˈawdatëdë awinax (2 Korintʉ 6:14-18). Yajkubojkypy ko yaˈˈawdaty oy tyim diˈibëtyë awinax (Éxodo 20:4, 5; 1 Korintʉ 10:14). Pääty, pënaty jyantsy pyanëjkxtëbë Kristë kyaj dyajtundë kruus mä Diosˈawdattë. *