1, 2. 1) ¿Tiijën pokyˈäjtp, ets wiˈix mbäät nmëmadakëm? (Ix nanduˈun mä jyënaˈany “Ti myaytyäˈägaampy”). 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo ets ti yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë rebistë? (Ix nanduˈunë mä jyënaˈany “Pënaty kyäjpxtëbë yäˈädë rebistë”).

 ¿MNIJAWËYAAMPY nuˈunënë Jyobaa mtsokyëty? Tuk pëky mëdiˈibë mbäät xytyuny parë xynyijawët, yëˈë ko xykyäjpxëdë Biiblyë. Jap xynyijawëyaˈany ti Jyobaa të ttuny parë të xyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä ja poky ets mä ja oˈkën. Yëˈë poky a yëˈë tuˈugë mëtsip mëdiˈibë kyaj mbäät naytyuˈuk nmëmadakëm, niˈamukë ëtsäjtëm pokytyuˈunëm tuˈuk tuˈugë xëëw ets kom pokyjyaˈay nyajpatëm pääty nˈoˈkëm (Rom. 5:12). Perë Jyobaa wyandakypy ko xyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈänëm mä ja poky ets mä ja oˈkën.

² Nuˈun kujk nyaxy naa tëdujk mil jëmëjt, Jyobaa të tpudëkë naxwinyëdë jäˈäyëty parë këdiibë nyaytyukmëmadäˈägëdët ja poky. ¿Tiko? Yëˈko nëgooyë xytsyojkënë, desde ko ojts dyajkojy ja naxwinyëdë jäˈäy mëk ttsoky ets të mëjwiin kajaa tijaty ttuny parë kyaj naytyukmëmadakëm ja poky. Dios nyijäˈäwëp ko ja poky, jam xyajnëjkxëm mä ja oˈk tëgoˈoyën, yëˈë kyaj ttsoky parë nituˈugë naxwinyëdë jäˈäy yˈoogët, mëdiˈibën tsyojkypy yëˈë ets njukyˈäjtëm xëmëkyëjxm (Rom. 6:23). Ets yëˈëdën mëdiˈibë Dios xytyukmëtsojkëm. Mä yäˈädë artikulo, tëgëk pëky mëdiˈibë nˈatsoowëmbitäˈänëm: 1). ¿Ti  Jyobaa tyuun parë mbäät nˈëwxijt njëjpˈijxëm ja oybyë jukyˈäjtën? 2). ¿Ti ijty tëëyëbë naxwinyëdë jäˈäy tyuundëp parë Jyobaa kyupëkëdët? 3). ¿Ti Jesus tyuun parë dyaˈˈawäˈätspëtsëëmyë naxwinyëdë jäˈäy mä ja poky etsë oˈkën?

¿TI JYOBAA TYUUN PARË MBÄÄT NˈËWXIJT NJËJPˈIJXËM JA OYBYË JUKYˈÄJTËN?

3. ¿Wiˈixë Adán mëdë Eva jyëmbijttë pokyjyaˈay?

³ Ko Jyobaa ojts dyajkojy ja Adán mëdë Eva tsyojk parë jyukyˈattët agujk jotkujk. Pääty tmooy tuˈugë it lugäär mëdiˈibë jantsy oy, yajpëjk yaˈuk ets tˈanëmääy parë dyajwinduktëdë naxwinyëdë mëdë yˈuˈunk yˈënäˈk ets dyajjëmbittët oy tsuj. Jyobaa jeˈeyë ojts yˈanëˈëmxëdë parë myëdowdët ets pën kyaj myëdowdë ooktëp. Per ta tuˈugë anklës mëdiˈibë ninuˈunën kyatsojkëdë ets ni tkatsojkyë Jyobaa ojts wyinˈëën wyinxäjëdë ets yajpokytyuunëdë. Adán mëdë Eva kyaj ttukˈijxpajttë Jyobaa Dios, yëˈë myëmëdoowdë ja anklës. Ko kyamëdoowdë, ta tyuun jyäjtë extëmë netyë Jyobaa të yˈanëˈëmxëdë, ojts mëjjäˈäyëdë ets ta yˈoˈk tyëgooytyë (Gén. 1:​28, 29; 2:​8, 9, 16-18; 3:​1-6, 17-19, 24; 5:5).

4. ¿Tiko Jyobaa tˈaxëkˈixy ja poky, ets wiˈixën xypyudëjkëm parë nmëmadakëm? (Romanʉs 8:​20, 21).

⁴ Ko nnijäˈäwëm wiˈixë Adán mëdë Eva yˈadëtstë mon tuk xyajnayjyäˈäwëm. Perë Jyobaa pääty ojts jääybyety dyajwëˈëmy mä Biiblyë parë nnijäˈäwëm ko yˈaxëkˈijxypy ja poky kaytyey. Ja poky xytyukmëjagamgakëmë Jyobaa ets pääty nˈoˈk ndëgoˈoyëm (Is. 59:2). Päätyënë Satanás dyajpokytyuunyë Adán mëdë Eva ets nanduˈunën xyajpokytyunäˈänëm. Waˈan wyinmääy ko tëdën nety ja wyinmäˈäny ttukpëtsëmy, per mëdiˈibë nety kyaj tnijawë, yëˈë ko Jyobaa nëgooyë ttsojknë naxwinyëdë jäˈäy. Jyobaa ninäˈä kyajënany ko të kyaˈˈadëy mëdiˈibë nety të ttuknibëjktäägë, netyë tˈëxtääyë winmäˈäny parë ja Adán mëdë Eva tyëëm yˈääts jyukyˈattët extëmë nety ttsoky (käjpxë Romanʉs 8:​20, 21). Jyobaa nyijäˈäwëbë nety ko taˈˈatandëbë naxwinyëdë jäˈäy mëdiˈibë tsokanëdëp ets mëmëdowanëdëp. Kom yëˈë ojts xyajkojëm ets yëˈë nDeetyˈäjtëm, pääty ojts tpudëkë naxwinyëdë jäˈäy parë myëwingonëdët ets tmëmadäˈäktët ja poky etsë oˈkën. ¿Ti mëdiˈibë tyuun?

5. ¿Näˈä ets wiˈixë Jyobaa tjotkujkmooyë naxwinyëdë jäˈäy parë tˈëwxit tjëjpˈixtët ja oybyë jukyˈäjtën? (Génesis 3:15).

⁵ (Käjpxë Génesis 3:15). Ko Jyobaa ojts tnigajpxy ko yajkutëgoyaambyë Satanás, jaa naxwinyëdë jäˈäy tjëjpˈijxtsondaktë ja oybyë jukyˈäjtën. Dios nyimaytyak ko mä Adángë tyëëm yˈääts, pyëtsëmäˈäny mëdiˈibë nety yajkutëgoyaambyë Satanás ets mëdiˈibë nety yaˈoyëyaampy ja amay jotmay mëdiˈibë tsonëˈk tsondak mä ja it lugäärë tsujpë (1 Fwank 3:8). Perë Satanás yaˈˈayowaambyë nety ja tëëmp ääts ets yaˈoogaampy. Jyobaa mëkë nety tjawëyaˈany, per nyijäˈäwë ko oy duˈun tˈokˈyajnaxët ja amay jotmay tyukˈoyˈatandëbë nety miyonkˈamë naxwinyëdë jäˈäy ets awäˈätspëtsëmandëbë nety mä ja poky ets mä ja oˈkën.

¿TI IJTY TYUUNDËP JA NAXWINYËDË JÄˈÄY PARË JYOBAA KYUPËKËDËT OY POKYJYAˈAY YAJPÄÄTTË?

6. ¿Ti tyuundë Abel etsë Noé parë tmëwingoondë Jyobaa?

⁶ ¿Wiˈixën nety mbäädë naxwinyëdë jäˈäy tmëwingondë Jyobaa oy pyokyjyaˈayˈattë? Jaanëm yajnijäˈäwë wiˈix mbäät tmëwingondë ko kanäk mëgoˈpx jëmëjt nyajxy. Ja tim jawyiimbë naxwinyëdë jäˈäy mëdiˈibë myëbëjkë Dios, yëˈë Abel ets tsyojkypyë nety parë Jyobaa kyupëkëdëty ets myëwingonan. Kom yëˈë netyë borreegë kyuentëˈäjtypy, pääty ojts tmënëjkxy kanääk parë ttukwintsëˈëgëyaˈanyë  Jyobaa. Ko duˈun ttuuny, ¿wiˈixë Dios tˈijxy? Biiblyë duˈun jyënaˈany: “Dios oy ojts tˈixy ja Abel ja wyintsëˈkëny mëdiˈibë pyëjktäkën” (Gén. 4:​4, MNM). Ko tiempë nyajxy Dios nan kyupëjk ko naxwinyëdë jäˈäy tyukwintsëˈkëdë jëyujk animal mët ko tsyokëdë ets tyukˈijxpatëdë, niduˈuk yëˈë Noé (Gén. 8:​20, 21). Tyääbë yëˈë xytyukˈijxëm ko oyë netyë naxwinyëdë jäˈäy pokyjyaˈay yajpäättë, mbäädë netyë Dios kyupëkëdë ets tmëwingondë. b

7. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko Abrahán tjayakany ja yˈuˈunk extëmë wintsëˈkën?

⁷ Jyobaa tyukˈanaˈamë Abrahán mëdiˈibë nanduˈun myëdäjtë mëbëjkën parë dyakët ja yˈuˈunk Isaac extëmë wintsëˈkën, yëˈë mëjwiin kajaajë nety tsyiptäˈägäˈänxëty. Seguurë ko mëk tjäˈäwë ko duˈunë Jyobaa yˈanëmääyë, per tyuun duˈun. Mä netyë Abrahán ttimyyaˈooganë ja myäänk, ta Jyobaa yˈanmääyë parë kyaj dyaˈoogët. Ko duˈunë Abrahán ja yˈuˈunk tjayaˈoogany, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa nanduˈunë nety tkëyakäˈäny ja yˈUˈunk mëdiˈibë mëk tsyojkypy mët ko ttsoky tjawë niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy (Gén. 22:​1-18).

8. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja Ley mëdiˈibë Moisés yajmooy mä ijty tniˈanaˈamë ets yajˈyakët ja jëyujk animal extëmë wintsëˈkën? (Levítico 4:​27-29; 17:11).

⁸ Ko nyajxy kanäk mëgoˈpx jëmëjt, Jyobaa ta tmooy ja israelitëty ja Ley mä tniˈanaˈamë ko yëˈë yaktëp ja jëyujk animal extëmë wintsëˈkën parë yajmaˈkxtët ja pyokyëty (käjpxë Levítico 4:​27-29; 17:11). Per jeˈeyë nety tuk tiempë dyakäˈändë ja wintsëˈkën mët ko Jyobaa yakaambyë nety mëdiˈibë mas oy parë naxwinyëdë jäˈäy nyiwäˈätsëdët ja poky. Dios tyukujäˈäyë ja kugajpxyëty ko ja Tëëmp ääts mëdiˈibë yajwandak o ja Diosë yˈUˈunk, ayowäämbë nety ets oogäämp, duˈun extëm tuˈugë borreegë mëdiˈibë yajˈyäjkp extëmë wintsëˈkën (Is. 53:​1-12). Okwinmayë yäˈädë: Jyobaa kyëyakaambyë nety ja yˈUˈunk mëdiˈibë mëk tsyojkypy extëmë wintsëˈkën duˈun mbäät ja naxwinyëdë jäˈäy dyaˈˈawäˈätspëtsëmy mä ja poky ets mä ja oˈkën. ¡Axtë mijtsën myajmaytyakp!

¿TI JESUS TYUUN PARË DYAˈˈAWÄˈÄTSPËTSËËMYË NAXWINYËDË JÄˈÄY?

9. ¿Wiˈixë Juan Yajnëbajtpë jyënany, ets ti yajnigëxëˈk? (Ebreeʉsʉty 9:22; 10:​1-4, 12).

⁹ Ko Juan Yajnëbajtpë tˈijxyë Jesus mä jëmëjt 29, duˈun jyënany: “¡Ixtë! Tyäˈädë duˈun ja Diosë Byorreeguˈunk diˈibë wëˈëmp extëmë wintsëˈkën es yajpojpënitëgoyët yä naxwiiny” (Fwank 1:29). Ko duˈun jyënany ta ojts dyajnigëxëˈëky ko Jesus yëˈë nety ja Tëëmp ääts mëdiˈibë Dios wyandak ets yëˈë nety kyëyakaampy ja jyukyˈäjtën extëmë wintsëˈkën. Duˈunë nety ja naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmäˈändë mä ja poky ets mä ja oˈkën extëmë nety të yajwandaˈaky (käjpxë Ebreeʉsʉty 9:22; 10:​1-4, 12).

10. ¿Wiˈixë Jesus dyajnigëxëˈky ko yëˈë nyimiinë pokyjyaˈayëty?

¹⁰ Jesus kyaj jagam jëxkëˈëm tpëjktaky ja pokyjyaˈayëty, tsyojk ets dyajtëgatstët ja jyukyˈäjtën. Nyijäˈäwëbë nety ko pääty yˈayowdë naxwinyëdë jäˈäy mët ko pyokyjyaˈayˈattë. Päätyën tˈëxtääyë winmäˈäny parë tpudëkëyaˈany ja jäˈäyëty mëdiˈibë nety yaˈixyˈäjttëp ko axëëgë jyukyˈäjtën dyajnëjkxtë. Yëˈë duˈun jyënany: “Kyaj tsyekyëty ja kutsooy mä yëˈë diˈibë oyˈäjt mëkˈäjttëp, jaayë duˈun mä yëˈë pumäˈäyjyaˈayëty.” Duˈun yˈakjënany: “Kyajts ëj nwoy ja jäˈäy diˈibë jikyˈäjttëp tëyˈäjtën mëët, yëˈë duˈunë pojpë jäˈäyëty es jyodëmbittët” (Mat. 9:​12, 13). Jesus kyaj jeˈeyë duˈun jyënany tyuunën duˈun, extëm nˈokpëjktakëm, ja toxytyëjk  mëdiˈibë ojts yajtekypyujˈyëty mët ja wyinnëë pyokymyaˈkx (Luk. 7:​37-50). Nan tyukmëtmaytyakë Diosë yˈayuk ja samaritanë toxytyëjk mëdiˈibë pyat mä ja nëgoondakn oyë nety axëëgë jyukyˈäjtën dyajnëjkxy (Fwank 4:​7, 17-19, 25, 26). Ets nan yajjukypyëjkë oˈkpëty mëjjäˈäy mutskjäˈäy, duˈun dyajnigëxëˈky ko mbäät tmëmadaˈaky ja poky mëdiˈibë xyaˈoˈkëm (Mat. 11:5).

11. Ja jäˈäyëty mëdiˈibë nety mëjwiin kajaa pokytyuundëp, ¿tiko tmëwingonandë Jesus?

¹¹ Ja jäˈäyëty mëdiˈibë nety mëjwiin kajaa pokytyuundëp jënandë ja yˈääw jyot ko myëwingonandëbë Jesus. ¿Tiko ojts tmëwingonäˈändë? Yëˈko Jesus jyaygyujkë wiˈix ja jäˈäy nyayjyawëty ets pyaˈˈayoow nyasˈayoˈowë (Luk. 15:​1, 2). Tyukxondak ja jäˈäyëty ko myëbëjkëdë ets oy dyajnayjyäˈäwëdë (Luk. 19:​1-10). Ko Jesus duˈun jyaˈayˈajty, yëˈë ojts dyajnigëxëˈëky wiˈixën ja Tyeety pyaˈˈayoy (Fwank 14:9). Mët yëˈëgyëjxm ja yˈääw yˈayuk ets ja tyuˈunën ojts xytyukˈijxëm ko Jyobaa nëgooyë xytsyojkënë, xypyaˈˈayoˈowënë ets ko nan xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj xyajkäˈäjëm ja poky. Mëdiˈibën tsyojk, yëˈë ets ja jäˈäy dyajtëgatstët ja jyukyˈäjtën ets pyanëjkxëdët (Luk. 5:​27, 28).

12. ¿Wiˈixë Jesus ojts tnigajpxy jyatäˈäny kyëbatäˈäny ko nety yˈooky?

¹² Jesus wäˈätsë nety tnijawë wiˈix jyatäˈäny kyëbatäˈäny, pes kanäkˈok ojts tˈanëëmë ja yˈëxpëjkpëty ko yëˈë nety niduˈuk këyakanëp (Mat. 17:22; 20:​18, 19). Nan nyijäˈäwëbë nety ko net ja naxwinyëdë jäˈäy yajpokymyaˈkxäˈändë  ko tkuˈoogët, extëm ojts tnaskäjpxë ja Juan Yajnëbajtpë ets ja wiinkpë kugajpxyëty. Nan nyimaytyak ko mä nety të tkuˈoogë ja naxwinyëdë jäˈäy, nimay myëbëkäˈänëdë (Fwank 12:32). Ets pënatyë nety mëbëjkëdëp ets dyajtëgatstë jyukyˈäjtën, mbäädë nety Jyobaa kyupëkëdë ets yˈawäˈätspëtsëmdë “mä ja poky kaytyey” (Rom. 6:​14, 18, 22; Fwank 8:32). Jesus jotmëk yˈijty ets kyuˈoogëyan ja naxwinyëdë jäˈäy oyë nety tnijawë ko axëëk jyatäˈäny kyëbatäˈäny (Fwank 10:​17, 18).

13. ¿Wiˈixë Jesus yˈoˈky, ets ti xytyukniˈˈijxëm mä wiˈixë Jyobaa jyaˈayˈaty? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹³ Jesus yëˈë niduˈuk ja yˈëxpëjkpë këyäjkë. Ko yajmäjtsy yajwingäjpx yajjëjpkäjpx, yajniwäämbajt, axëëk yajtuuny ets yajtuknikäjpxpajt ja oˈkën. Ok, ta ja soldäädëtëjk ojts kyëxwojpëndë kepykyëjxy, perë Jesus myëmadak ja amay jotmay. Jyobaa mëk tjäˈäwë ko duˈun tˈijxy jyajty kyëbejty ja yˈUˈunk. Oyë netyë Jyobaa mëk ttsokyë yˈUˈunk ets oy tmëdatyë mëkˈäjtën, kyaj dyaˈˈawäˈätspëtsëëmy. ¿Tiko kyaj? Yëˈko nëgooyë ttsojknë naxwinyëdë jäˈäy. Jesus jyënany: “Jaˈko yëˈë Dios nëgoo oj tˈoktsojknë ja naxwinyëdë jäˈäyëty, pääty ttuknigejxy ja tyuˈukˈUˈunk, es pënaty myëbëjktëp jikyˈattëp winë xëë winë tiempë es kyaj kyutëgoytyët” (Fwank 3:16).

14. ¿Tii yajnigëxëˈk ja Jesus ko ojts xykyuˈoˈkëm?

¹⁴ Ko Jyobaa ojts tkexy ja yˈUˈunk parë xykyuˈoˈk xykyutëgoˈoyëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko nipën duˈun xykyatsojkëm. ¿Këdii mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm ko Jyobaa ojts dyaky ja tyuˈukˈUˈunk parë xyjyuuybyëtsëˈëmëm mä ja poky ets mä ja oˈkën? (1 Fwank 4:​9, 10). Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm niˈamukë parë kyaj xymyëmadakëm ja poky kaytyey.

15. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ndukˈoyˈäjtëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm?

¹⁵ Ko Dios tkejxy ja tyuˈukˈUˈunk, ta mbäät nyajpokymyaˈkxëm. Per, ¿ti mbäät nduˈunëm? Juan Yajnëbajtpë etsë Jesukristë nyimaytyaktë ti mbäät nduˈunëm: “Jodëmbittë mët ko ja tsäjpotmëdë kutujkën të wyingony” (Mat. 3:​1, 2; 4:17). Pääty pën kyaj nnaytyukmëmadäˈägäˈänëm ja poky kaytyey ets pën nmëwingonäˈänëm ja nDeetyˈäjtëm mëdiˈibë mëk xytsyojkëm, jëjpˈam ets njodëmbijtëm. ¿Tiijën yˈandijpy njodëmbijtëm? Ets ko nˈajëmbijt njodëmbijtëm, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë Jyobaa xypyokymyaˈkxëm oy nbokyjyaˈayˈäjtëm? Yëˈë nëjkx nnimaytyäˈägäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo.