1. Ko të xynyijawë ja tëyˈäjtën, ¿wiˈix mnayjyawëty?

 NIˈAMUKË ninuˈun nDiosmëduˈunëm nyajtsobatëm ja Diosë yˈääw ayuk ets agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm mët ko nnijäˈäwëm ko yëˈëjën ja tëyˈäjtën, päätyën nmëdäjtëmë mëbëjkën (Rom. 10:17). Ijtëm seguurë ko Jyobaa yëˈë ojts dyajnaxkëdaˈaky ja tuˈukmujkën mëdiˈibë duˈun “ëxtëm tuˈugë pilär [o xeny] mëdiˈibë pyattënaapy ja tëjkniˈkx” (1 Tim. 3:15). Nmëmëdoˈowëm pënaty tyam xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm mët ko jap dyajtsoondë ja tukniˈˈijxën mä Biiblyë, ets ko xytyukˈawäˈänëm wiˈix tijaty mbäät nduˈunëm, yëˈë xypyudëjkëm parë nduˈunëm mëdiˈibë Dios tsyojkypy (Eb. 13:17).

2. Extëm jyënaˈanyë Santya̱ˈa̱gʉ 5:19, ¿ti mbäät tyunyë jyatyë oy njaDiosmëduˈunëm?

² Ëtsäjtëm të nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën, ets nmëmëdoˈowëm extëm tyam ja Diosë nyax kyäjpn xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, per nan jaˈäjtp mëdiˈibë mbäät xytyukmëjagamgakëm ja tëyˈäjtën (käjpxë Santya̱ˈa̱gʉ 5:19). Satanás kyaj ttsoky ets ndukjotkujkˈäjtmëtyë Biiblyë o wiˈix tyam xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëmë Diosë nyax kyäjpn (Éfes. 4:14).

3. ¿Tiko kyaj mbäät ndukpëtsëëmdutëm ja tëyˈäjtën? (Éfesʉ 6:​13, 14).

³ (Käjpxë Éfesʉ 6:​13, 14). Satanás tim tsojk xynyiwäämbatäˈänëm ets xytyuknibëdëˈëgäˈänëm ja nax käjpn (Diˈibʉ Jat. 16:​13, 14). Nan nnijäˈäwëm ko Satanás niˈigyë tˈëxtaˈayaˈanyë winmäˈäny  parë twinˈëënäˈäny ja Diosmëduumbëty (Diˈibʉ Jat. 12:9). Ko duˈun nnijäˈäwëm, këˈëmë net mbäät nˈijxëm ti mëdiˈibë mëdëy ets ti mëdiˈibë kyaj (Rom. 6:17; 1 Peed. 1:22). Parë ntsookwëˈëmëm mä ja mëj ayoˈon, tsojkëp njukyˈäjtëm extëmë Biiblyë tniˈanaˈamë.

4. ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä yäˈädë artikulo?

⁴ Mä yäˈädë artikulo yëˈë nnimaytyäˈägäˈänëm majtskë jäˈäyˈäjtën mëdiˈibë mbäät nmëdäjtëm parë nˈijxmëty ko mëdiˈibë yajtukmëtmaytyakëm jantsy japën tsyoony mä Biiblyë, ets parë mbäät ngupëjkëm wiˈixë Jyobaa kyäjpn xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Nan nˈixäˈänëm tëgëëk pëky tiijën mbäät nduˈunëm parë kyaj nmäjtstutëm ja tëyˈäjtën.

¿TI JÄˈÄYˈÄJTËN MBÄÄT NMËDÄJTËM PARË NNIJÄˈÄWËM MËDIˈIBË MËDËY?

5. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko ntsëˈkëmë Jyobaa ets nnijäˈäwëm mëdiˈibë mëdëy?

⁵ Ko ntsëˈkëmë Jyobaa. Ko ntsëˈkëmë Jyobaa yëˈë yˈandijpy, ko ninäˈä ngatunäˈänëm mëdiˈibë yëˈë yˈaxëkˈijxypy. Parë Jyobaa xykyupëjkëm, tsojkëp nnijäˈäwëm mëdiˈibë oy ets mëdiˈibë axëëk ets nˈijxëm ko mëdiˈibë yajtukmëtmaytyakëm mëdëy o kyaj (Prov. 2:​3-6; Eb. 5:14). Nimay tyamë jäˈäy yëˈë tyuundëp mëdiˈibë Jyobaa kyaj tˈoyˈixy, per kom ëtsäjtëm mëk ntsojkëmë Jyobaa ninäˈä mbäät ngatsëˈkëmë naxwinyëdë jäˈäy ets nduˈunëm mëdiˈibë yëˈë tyuundëp.

6. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko ja nimäjkpë käjpn niˈˈijxpë ttsëˈkëdë naxwinyëdë jäˈäy?

⁶ Ko niˈigyë ntsëˈkëmëtyë naxwinyëdë jäˈäy ets kyaj jyëduˈunëtyë Dios, mbäät kyaj nekymyëbëjkëm ko Jyobaa xyaˈˈawäätspëtsëmäˈänëm. Nˈokjamyajtsëm ja ni 12 käjpn niˈˈijxpë mëdiˈibë ojts nyëjkxtë parë tˈixäˈändë ja nax mëdiˈibë Jyobaa ojts ttukwandaˈaky ja israelitëty. Ja nimäjkpë, yëˈë ojts niˈigyë ttsëˈkëndë ja cananee jäˈäyëty ets kyaj yëˈëjëty ja Dios. Pääty jyënandë: ‘Käˈäp taabë jäˈäy tjëgyepy nibëdëˈkmëty. Yëˈëjëty mëk niˈigëty këdiinëm  jyëduˈunëty ëëtsˈäjtëmë’ (Núm. 13:​27-31, TY). Tëyˈäjtën ko ja cananee jäˈäyëty jantsy mëkatyë nety kyëxëˈëktë ets kyaj jyëduˈunëty ja israelitëty, perë ko ojts tsyëˈëgëdë ta dyajnigëxëˈktë ko kyaj nety tˈoktukˈijxpajnëdë Jyobaa. Ojts tjäˈäytyëgooynyëdë ti netyë Jyobaa tyuktunaampy ja israelitëty ets kyaj ojts tˈokjaˈamyajtsnëdë wiˈixë netyë Jyobaa të yˈijxˈit të kyuentëˈatëdë. Kooxyëp ttukˈijxpajttë Jyobaa taxyëp tˈijxtë ko tsip ets ja cananee jäˈäyëty myëmadäˈägëdët, mëët ko yëˈë nety mëët tsyiptundë Jyobaa. Perë Josué mëdë Caleb myëdäjttë mëbëjkën ets yëˈë nety tsyoktëp parë Jyobaa kyupëkëdëty, pääty tˈanmääytyë ja nax käjpn: “Ko yëˈë Dios xypyudëjkëmëty, xymyoˈoymyëp taabë it naxwiinyëdë” (Núm. 14:​6-9, MNM).

7. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë ntsëˈkëmëtyë Jyobaa? (Ix nanduˈunë dibujë).

⁷ Parë ntsëˈkëmëtyë Jyobaa tsojkëp nnijäˈäwëmëty ti yˈoyˈijxypy ets ti mëdiˈibë kyaj, koogoo ti ndunäˈänmëty (Sal. 16:8). Ko xykyäjpxëty mëdiˈibë yajmaytyakp mä Biiblyë, oy ko mnayäjtëwëdëty: “Kojëts jeexyë ëjts ojts jam nˈokˈyajpääty, ¿tiixyëbëts nduun?”. Oknaybyawinmayëdë ko tam xymyëdoowˈittë wiˈix jyënäˈändë ja nimäjkpë käjpn niˈˈijxpë, ¿mmëbëkëp extëm jyënäˈändë ets mtsëˈëgëp ja naxwinyëdë jäˈäyëty? O ¿yëˈë mdukˈijxpatëbë Jyobaa ets mdunëp mëdiˈibë yëˈë tsyojkypy? ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko ja israelitëty kyaj tmëbëjktë extëm jyënandë Josué mëdë Caleb? Kyaj ojts yˈoktëjkëndë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë (Núm. 14:​10, 22, 23).

8. ¿Ti jäˈäyˈäjtën tsojkëp nyajnigëxëˈkëm, ets tiko?

⁸ Ko nˈijtëm yujy tëdaˈaky. Jyobaa yëˈë tyuknijäˈäwëp ja tëyˈäjtën pënaty jäˈäyˈäjttëp yujy tëdaˈaky (Mat. 11:25). Ko ojts nnijäˈäwëm ja tëyˈäjtën yujy tëdaˈaky ojts nˈijtëm ets ojts nasˈijxëm parë nmëguˈukˈäjtëm xypyudëjkëm (Apos. 8:​30, 31). Per tsojkëp nnaygyuentëˈäjtëm parë këdiibë xytyuktëjkëm ja mëjˈäjt këjxmˈäjtën, mët ko mbäät nwinmäˈäyëm ko niˈigyë tijaty njäjt nnijäˈäwëm ets kyaj jyëduˈunëty extëm myiny mä Biiblyë o extëm xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ja Diosë nyax kyäjpn.

9. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm njäˈäyˈäjtëm yujy tëdaˈaky?

⁹ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë duˈunyëm njäˈäyˈäjtëm yujy tëdaˈaky? Yëˈko njaˈamyajtsëm ko kyaj ti ntsoowˈäjtëm Dios windum (Sal. 8:​3, 4). Nan mbäät nˈamdoˈowëmë Jyobaa Diosë nyaybyudëkë parë nˈijtëm yujy tëdaˈaky ets nasˈijxëm parë nyajpudëjkëm. Jyobaa, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nmëbëjkmëty mëdiˈibë miimp mä Biiblyë ets extëm xytyukniˈˈijxëm ja nyax kyäjpn, kyaj yëˈëjëty extëm ëtsäjtëm nwinmäˈäyëm. Ko ngäjpxëmë Biiblyë ta nnijäˈäwëm ko Jyobaa yˈoyˈijxypy ja jäˈäy mëdiˈibë yujy tëdaˈaky ets yˈaxëkˈijxypy ja mëdiˈibë mëj këjxm nayajnäjxëp. Pääty oy ko niˈigyë nnaygyuentëˈäjtëm këdiibë xytyuktëjkëm ja mëjˈat këjxmˈat ko nyajtuknipëjkëm tuˈugë tuunk.

¿TI MBÄÄT NDUˈUNËM PARË NINÄˈÄ NGATUKPËTSËËMDUTËM JA TËYˈÄJTËN?

10. ¿Pënatyë Jyobaa yajtuumpy parë tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoyë nyax kyäjpn?

¹⁰ Nˈoktukjotkujkˈäjtëm wiˈix tyamë Jyobaa nyax kyäjpn xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm. Jyobaa yëˈë yajtuunë Moisés ets ok yëˈë Josué, parë tnëˈëmooy ttuˈumooy ja israelitëty (Jos. 1:​16, 17). Ko ja israelitëty tkupëjktë ko yäˈädë yetyëjkëty yëˈë Jyobaa yajtuunëdëp, ta jyukyˈäjttë agujk jotkujk. Ko nyajxy kanääk jëmëjt, yëˈë Jyobaa yajtuun jaa 12 apostëlëty parë tnëˈëmooy ttuˈumooy ja nyax kyäjpn (Apos. 8:​14, 15). Ko waanë yˈijty ta ja mëjjäˈäytyëjkëty mëdiˈibë Jerusalén nanduˈun tnëˈëmooy ttuˈumooytyë ja israelitëty. Ko ja  Diosmëduumbëty ttuundë extëmë nety yajnëˈëmoˈoy yajtuˈumoˈoytyë ta ojts ja “mëbëjkpëtëjk myëjwiinëdë myëbëjkën es bom bom tmëbëjktë waanë may ja jäˈäyëty” (Apos. 16:​4, 5). Ko tyam nmëmëdoˈowëm wiˈixë Jyobaa nyax kyäjpn xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, ta ndukˈoyˈäjtëm mëjwiin kajaa. Per pen kyaj tyam nmëmëdoˈowëm wiˈix nyajnëˈëmoˈoy nyajtuˈumoˈoyëm, ¿wiˈixëdaa Jyobaa nyayjyawëty? Parë nnijäˈäwëm, min nˈokˈijxëm ti ja israelitëty tyuundë ko nety jam nyëjkxtë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë.

11. ¿Wiˈix jyäjttë ja jäˈäyëty mëdiˈibë nyibëdëˈktë Moisés? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹¹ Mientrës nety ja israelitëty nyëjkxtë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë, ta näägë Moisés tnibëdëˈktë ets tˈëbat tkäjpxpattë. Duˈun tˈanmääytyë: “¡Wiˈix ko miitsëty nimajtskë jantsyˈoy jantsykyënuˈkxy mdimynyeyäjnäxëtë! Pën tëgokyëts yëˈë Israel jäˈäyëty tëëts yëˈë Dios kyënuˈkxtäˈäjëtë. Ets yëˈë Wintsën yëˈë këˈëm tim yajpatp mä ëëtsˈäjtëmën niˈëmukë” (Núm. 16:​1-3, MNM). Tëyˈäjtën ko Jyobaa niˈamukë nety tkunuˈkxy ja israelitëty, perë yëˈë winˈijxë Moisés parë tnëˈëmooy ttuˈumooy ja nax käjpn (Núm. 16:28). Pääty ko tˈëbat tkäjpxpattë Moisés, yëˈë nety nanduˈunë Jyobaa yˈëbat kyäjpxpattëp. Yëˈëjëty këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjëdë, anaˈamandë ets mëjpëtsëmandë. Perë Jyobaa yajkutëgoyëdë mëët milˈam ja israelitëty mëdiˈibë puwäˈkëdë (Núm. 16:​30-35, 41, 49). Pen tuˈugë Diosmëduumbë kyaj tmëmëdoy wiˈix tyamë Jyobaa xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm, kyaj kyupëkäˈänyë.

12. ¿Tiko mbäät xëmë ndukjotkujkˈäjtëmë Diosë nyax kyäjpn?

¹² Ëtsäjtëm ndukjotkujkˈäjtëmë Diosë nyax kyäjpn. Pënaty wyoowˈyeˈeytyëbë Diosë nyax kyäjpn ko tˈixtë tam ti yajkäjpxˈoyëyäˈäny o ko tsojkëp yajwijtsˈoyëty wiˈixë Diosë tyuunk yajtunäˈäny, ta netyë duˈun ttundë (Prov. 4:18). Ets pääty duˈun ttundë, parë Jyobaa agujk jotkujk dyajnayjyawëyäˈändë. Yëˈë  naytyuknëˈëmooy naytyuktuˈumooyëdëp ja Diosë yˈääw yˈAyuk, ëtsäjtëm nanduˈunën mbäät nduˈunëm.

13. ¿Ti yˈandijpy “ja ëxpëjkënë oybyë”, ets wiˈix xypyudëjkëm?

¹³ “Padun ja ëxpëjkënë oybyë” (2 Tim. 1:13). ¿Ti yˈandijpy ko jyënaˈany “padun ja ëxpëjkënë oybyë?” Yëˈë ja tukniˈˈijxën mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë (Fwank 17:17). Etsë Biiblyë yëˈëjën xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm wiˈix tijaty nmëbëjkëm. Diosë nyax kyäjpn ta xytyukniˈˈijxëm parë mbäät yëˈë nmëbëjkëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany, ko duˈun nduˈunmëty ta ndukˈoyˈatäˈänëm.

14. ¿Wiˈix nääk jyäjttë ja Diosmëduumbëty mä primer siiglë?

¹⁴ ¿Ti tun jatëdëp ko kyaj nbaduˈunmëty “ja ëxpëjkënë oybyë?” Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë mä primer siiglë. Nääk ja Diosmëduumbëty duˈun jyënandë ko të nety tsyondaˈaky ja Jyobaa myëj xëëw. Waˈan nyijäjtëdë tuˈugë neky ets jyënandë ko yëˈë netyë apostëlë Pablo të tjäˈäy. Nääk ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Tesalónica myëbëjktë ets nanduˈun ojts tmaytyääkwäˈkxnëdë, per kyaj tpayeˈeytyë pen tëyˈäjtënë nety. Ko jeexyë ojts tjamyatstë wiˈixë apostëlë Pablo yˈanmääyëdë kyaj jeexyë ojts yajwinˈëëndë (2 Tes. 2:​1-5). Apostëlë Pablo duˈun yˈanmääyëdë ko kyaj nëgoo tijaty tmëbëktët ets parë kyaj duˈun jatëgok yajwinˈëëndët, duˈun yˈanmääyëdë mä 2 Tesalónikʉ 3:17: “Ëj Pääblë, nduknijayëdëts miidsëty yë käjxpoˈxën mëdëdsë ngëˈëm letrë. [Duˈunëts] njäˈäy mä tëgekyëdsë nneky”.

15. Ko jam pën ti xytyukmëtmaytyakëm, ¿ti mbäät nduˈunëm parë nnijäˈäwëm pen jantsy mëdëy? Nimaytyäˈäk tuˈugë ijxpajtën. (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁵ Extëmë apostëlë Pablo tnijäˈäyë ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë Tesalonikʉ, ¿ti xytyukniˈˈijxëm? Ko kyaj yˈoyëty ndimyëbëjkojëm ko jam pën ti tëgatsy tnimaytyäˈägët ets pen kyaj jap duˈun myiny mä Biiblyë. Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tsënääytyë mä Unión Soviética, ojtsë gobiernë myoˈoyëdë tuˈugë neky mëdiˈibë duˈun këxëˈk ko yëˈë yowë kyajxë Betel, mä jyënaˈany ko kyaj tyim jëjpˈamëty ets ja nmëguˈukˈäjtëmëty nyayaˈitëdët tuˈugyë. Per ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë mëk ja myëbëjkën  myëdäjttë, kyaj yajwinˈëˈëndë pes yˈijxtë ko kyaj nety jap mä duˈun jyënaˈany mä Biiblyë. Pënaty tyam yˈaxëkˈijxtëp ja tëyˈäjtën yëˈë yajtuundëbë redes sociales etsë internet parë xyaˈˈamajtsk xyajjotmajtskëm ets kyaj tuˈugyë nnayaˈijtëmëty. Pääty, oy ko kyaj ndimymyëbëjkojëm ko jam ti nyajtukmëtmaytyakëm o ko jam ti nmëdoˈowëm (2 Tes. 2:2; 1 Fwank 4:1).

16. Extëm jyënaˈanyë Romanʉs 16:​17, 18, ¿tiko yˈoyëty nnaygyuentëˈäjtëmëty mä ja jäˈäyëty mëdiˈibë të tmëwingamgaˈaktë ja tëyˈäjtën?

¹⁶ Këdii xypyuwäˈktuˈudët ja mëdiˈibë myëmëdoowdëbë Jyobaa. Dios tsyojkypy ets tuˈugyë nˈawdäjtmëty, perë parë duˈun nduˈunmëty kyaj mbäät ndukpëtsëëmdutëm ja tëyˈäjtën. Pënaty myëwingamgaktëp ja tëyˈäjtën kyaj dyajjapˈattë tuˈugyëˈäjtën mä tuˈukmujkën. Päätyënë Dios xyˈanmäˈäyëm ets nnaygyuentëˈäjtëm ets kyaj mëët oy nayjyaˈawëmëtyë duˈumbë jäˈäy, këdiibë nmastutëm ja tëyˈäjtën (käjpxë Romanʉs 16:​17, 18).

17. ¿Wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm ko kyaj nmastutëm ja tëyˈäjtën?

¹⁷ Pen nˈëxkäjpëm ja tëyˈäjtën ets kyaj nmastutëm, ta mas niˈigyë nmëwingonäˈänëmë Jyobaa ets ja mëbëjkën niˈigyë kyëktëkëyaˈany (Éfes. 4:​15, 16). Pen nduˈunëm duˈun ta kyaj xywyinˈëënäˈän xywyinxäjäˈänëmë Satanás, ets nëjkxëbë Jyobaa xyˈixˈijt xykyuentëˈäjtëm ko nety tyuˈuyeˈey ja mëj ayoˈon. Pääty niwiˈixtsoow xykyaˈëxmatsëty ja tëyˈäjtën etsë Dios yëˈë moˈoyanëp “ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën” (Filip. 4:​8, 9).