ARTIKULO MËDIˈIBË YAˈËXPËJKP 45
ËY 138 Kupoˈoˈat yëˈë tuˈugë koronë diˈib jantsy tsuj
¿Tijaty xytyukniˈˈijxëm extëm ojts nyayjyëgäjpxëdë ja Diosmëduumbëty?
‘Yëˈë mëjjäˈäytyëjk myëdäjttëp yëˈë jot winmäˈäny, jaˈko tëë jyukyˈattë’ (JOB 12:12, TY).
TI YAJNIMAYTYÄˈÄGÄÄMP
Yëˈë nˈixäˈänëm ko pën nmëmëdoˈowëmë Jyobaa, xykyunuˈkxäˈänëm tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky xymyoˈoyäˈänëm ja jukyˈäjtën xëmëkyëjxmbë.
1. Pënaty të myëjjäˈäy të myëˈˈënäˈkëndë, ¿tiko mbäät mëjwiin kajaa tijaty xytyukniˈˈijxëm?
NIˈAMUKË ntsojkëmë naybyudëkë parë pën xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm tuˈuk tuˈugë xëëw. Pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën ets pënaty të myëjjäˈäy të myëˈˈënäˈkëndë mbäät mëjwiin kajaa xypyudëjkëm. Pääty ko xyˈëwij xykyäjpxwijëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë të myëjjäˈäy të myëˈˈënäˈkënë, oy ko nmëdoowˈijtëm pes seguurë ko xypyudëkëyäˈänëm. Jyobaa tsyojkypy ets nˈijxkujk njäˈäygyujkëm wiˈix ja mëjjäˈäytyëjkëty tijaty xytyukniˈˈijxëm, pes yëˈë të jyukyˈattë, nyijäˈäwëdëp wiˈix tijaty yajtunäˈäny ets tapë jyot wyinmäˈänyëty (Job 12:12).
2. ¿Ti nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?
2 Tëëyëp, Jyobaa yëˈë yajtuunë yetyëjkjäˈäyëty mëdiˈibë mëjjäˈäy mëˈˈënäˈknë parë tnëˈëmooy ttuˈumooy ja nyax kyäjpn ets parë tpudëjkë. Extëm nˈokpëjktakëm, yajtuunë Moisés, David etsë apostëlë Juan. Yäˈädë Diosmëduumbëty, kyaj nyayˈixyˈäjtëdë, ets tiiyëm tyuunkˈäjttë. Ko nety yˈoogan tyëgoyanëdë, yˈëwij kyäjpxwijtë ja ënäˈktëjkëty. Ets ko ojts nyayjyëˈëëw nyayjyëgäjpxëndë, nyimaytyaktë ko jëjpˈam yajmëmëdowëdë Jyobaa. Yajkujäˈäyë mä Biiblyë wiˈixë yäˈädë yetyëjkjäˈäyëty jyënandë, parë mbäät naytyukpudëjkëm ja yˈëwij kyäjpxwijën, oy nˈënäˈkˈäjtëm ets oy të nmëjjäˈäy të nmëˈˈënäˈkënë (Rom. 15:4; 2 Tim. 3:16). Mä yäˈädë artikulo, yëˈë nˈixäˈänëm wiˈix ojts nyayjyëgäjpxëdë ets wiˈix mbäät xypyudëjkëm.
“JEKY JAM MTSËËNËDËTY”
3. ¿Tijatyë Jyobaa tyuktuunë Moisés?
3 Moisés myëduun myëmëdoowë Jyobaa nuˈun jyukyˈajty. Tuun kugajpxy, jyaayë Biiblyë ets wyoowˈyeˈey ja nax käjpn. Pääty njënäˈänëm ko jyäjt nyijäˈäwë tijaty. Yëˈë wyoobëtsëëm ja israelitëty ko yˈawäˈätspëtsëëmdë Egipto mä nety yajtuumbëˈat yajmosëˈattë ets yˈijx kanäägë miläägrë mëdiˈibë Jyobaa tyuun. Nan yajtuunë Jyobaa parë tjäˈäyët mëgoxkë liibrë mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë, jyaayë Salmo 90 etsë waˈan nanduˈun tjääyë Salmo 91 etsë Job.
4. ¿Pënatyë Moisés yˈakmëjääwmooy ets tiko duˈun ttuuny?
4 Ko netyë Moisésë jyëmëjt 120 ets wyingoonë ja yˈoˈk tyëgoˈoyën, ta dyajtuˈukmujktääy ja israelitëty parë ttukjamyatsäˈäny wixatyë netyë Jyobaa të pyudëkëdë. Tamë nety nääk mëdiˈibë yˈijxtë ja mäjkpë ayoˈon mëdiˈibë Jyobaa tyuknigajx ja Egipto jäˈäyëty (Éx. 7:3, 4). Mëdiˈibë tyuknäjxtë ja mar Rojo ets yˈijxtë wiˈixë ja faraóngë syoldäädëtëjk nyëëˈoˈktääytyë (Éx. 14:29-31). Ets mëdiˈibë yˈijxtë wiˈixë Jyobaa yˈijxˈijt kyuentëˈäjtëdë mä ja lugäärë äänëˈëk tëëtsëˈëkpë (Deut. 8:3, 4). Pääty ko nety tyëkëyanëdë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë, ta Moisés dyajtuˈukmujky ets tˈakjotkujkmooy. a
5. Extëmë Moisés jyënany mä Deuteronomio 30:19, 20, ¿wiˈixë nety yˈixëty ja it lugäär mä tsyëënëyäˈändë ja israelitëty?
5 ¿Wiˈixë Moisés yˈanmääyëdë? (Käjpxë Deuteronomio 30:19, 20). Jantsy oyë nety ja jukyˈäjtën mëdiˈibë ja israelitëty yˈëwxijt jyëjpˈijxtëp ets mbäädë nety jeky ttuktsëënëdë ja it Naxwinyëdë mëdiˈibë Yajtukwandaktë. ¡Jantsy oy tsujë nety ja it lugäär ets ijtp windëëp tijaty! Moisés duˈun tˈanëmääy ja nax käjpn: ‘Taabë it naxwinyëdë myëëtˈäjtypy yëˈë oyëtypyë nax käjpn, mëdiˈibë miits ninuˈun xykyanijawëdën wiˈix ojts kyojˈyën. Ja jëën tëjk ujts yajpääty mëët oytyiijëty mëdiˈibë oyëtyën, mëdiˈibë käˈäp miitsëty xyˈatsëëmˈujtstën, ets mëët ja nëëjut mëdiˈibë käˈäp ojts xytyäjtën, nenduˈun ja ubëskam [ . . . ] mëdiˈibë miits käˈäp xynyijawëdën, wiˈix të wyinduˈubëkyën’ (Deut. 6:10, 11, MNM).
6. ¿Tiko Dios tnasˈijxë ets ja israelitëty yajmënëjkxtët wiink it wiink lugäär?
6 Moisés yˈanmääy ja israelitëty ko tsojkëp tmëmëdowdëdë Jyobaa yˈanaˈamën ets ttuktsëënëdët ja nax mëdiˈibë yajmooytyë. Yˈanëmääy ets yëˈë twinˈixtët “ja jyukyˈäjtën”, aduˈuk tpanëjkxtëdë Jyobaa ets ninäˈä tkamastuˈuttët. Per kom ja israelitëty kyaj myëdoowdë, ta Jyobaa tnasˈijxë ets ja asiirië jäˈäy mëdë babilonië jäˈäy yajnëjkxëdët wiink it wiink lugäär (2 Rey. 17:6-8, 13, 14; 2 Crón. 36:15-17, 20).
7. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Moisés jyënany? (Ix nanduˈunë dibujë).
7 ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Moisés jyënany? Ko tsojkëp nmëdoˈowëm parë mbäät njukyˈäjtëm. Ja israelitëty tëkëyanëdëbë nety mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë duˈun extëm ëtsäjtëm ndëkëyäˈänënë mä ja jembyë jukyˈäjtën, mä ja Naxwinyëdë jyëmbitanë jantsy oy jantsy tsuj (Is. 35:1; Luc. 23:43, TNM). Kyaj jam nyekyyajpäädäˈäny ja Mëjkuˈu mëdë kyaˈoybyëtëjk (Diˈibʉ Jat. 20:2, 3). Kyaj nanduˈun nyekyjyamˈatäˈänyë relijyonk mëdiˈibë wyinˈëˈëmbyë jäˈäy ets ttukmëjagamgeˈegyë Jyobaa (Diˈibʉ Jat. 17:16). Ets ja gobiernëtëjk mëdiˈibë yaˈˈayowëbë naxwinyëdë jäˈäy (Diˈibʉ Jat. 19:19, 20). Ets kyaj nanduˈun nyekyjyamˈatäˈändë axëkjäˈäytyëjk (Sal. 37:10, 11). Niˈamukë naxwinyëdë jäˈäy tmëmëdowäˈändë Jyobaa yˈanaˈamën, ets pääty jyaˈˈatäˈänyë jotkujkˈäjtën etsë tuˈugyëˈäjtën. Nixim niyamë jäˈäy nyaytsyokäˈänëdë ets nyaytyukjotkujkˈatäˈänëdë (Is. 11:9). Pen nmëmëdoˈowëmë Jyobaa, mbäät njukyˈäjtëm xëmëkyëjxm mä yäˈädë it lugäärë tsujpë, ets kyaj nëjkx jeˈeyë njukyˈäjtëm 200 o 300 jëmëjt (Sal. 37:29; Fwank 3:16).
Pën nmëmëdoˈowëmë Jyobaa, nëjkxëp njukyˈäjtëm xëmëkyëjxm mä ja it lugäärë tsujpë. (Ixë parrafo 7).
8. ¿Wiˈix pyudëjkë tuˈugë misioneerë ko Dios të twandaˈaky ja jukyˈäjtënë xëmëkyëjxmbë? (Juudʉs 20, 21).
8 Pën nbëjktakëmë winmäˈäny ko yajpäädäˈänëm mä ja jukyˈäjtën mëdiˈibë itäämp xëmëkyëjxm, yëˈë xypyudëjkëm parë xëmë nmëmëdoˈowëmë Dios oy ti jotmay nbatëm (Käjpxë Juudʉs 20, 21). Etsë yäˈädë wandakën, mbäät nanduˈun xypyudëjkëm parë kyaj ti xyajtëgoˈoyëm. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nety jeky kujk tyuunë misioneerë jap África, tnimaytyaky ko pyat tuˈugë jotmay mëdiˈibë xëmë jayajtëgoyanë. Yëˈë jyënany: “Kots nbëjkyë kuentë ko mbäädëtsë nety nyajtëgoy ja jukyˈäjtën xëmëkyëjxmbë, tajëts mëktaˈaky ojts njëjpkudijë ja jotmay mëdiˈibëtsë nety xyajtëgoyäämp, nmënuˈkxtakëts nanduˈunë Jyobaa parëts xypyudëkët. Ets mët kojëts xypyudëjkë, tajëts duˈunyëm nmëduuny agujk jotkujk”.
‘JËDUˈUN OY WINË MWINPËTSËˈËM MJËJPËTSËˈËMXËDËTY’
9. ¿Tijaty jotmayë David wyinguwäˈkë?
9 David tuun rey, myäˈkxë ëy yaˈaxy etsë ääw ayukë oyatypyë, tsiptuun ets yajtuunë Dios kugajpxy. Pyat kanäk naxë amay jotmay, keˈekyjëdijt kanäk jëmëjt ko ja Saúl yˈaxëkˈijxë. Ets ko nety tyuny rey, ojts nanduˈun kyeˈeky ko ja Absalón pyëjkëyanë ja kyutujkën ets yaˈooganë. Perë David xëmë tmëduunyë Jyobaa oy nuˈun twinguwäˈkë amay jotmay ets oy nanduˈun tyëgoy mëjwiin kajaa. Jyobaa jyënany ko agujk jotkujkë nety yajnayjyawëty, pääty oy ko nˈijxkujk njaygyujkëm ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yäjk (Apos. 13:22; 1 Rey. 15:5).
10. ¿Tiko David ojts tˈëwijy tkäjpxwijy ja myäänk Salomón mëdiˈibë nety wingudëgatsˈatanëp?
10 David yˈëwij kyäjpxwij ja myäänk Salomón mëdiˈibë nety wingudëgatsˈatanëp. Pesë Jyobaa, yëˈë nety të twinˈixyë Salomón parë tkojët ja templë ets japë jäˈäy yˈawdatëdët (1 Crón. 22:5). Salomón wyinguwäˈägëyaambyë netyë amay jotmay, pääty min nˈokˈijxëm wiˈixë tyeety yˈanëmääyë.
11. ¿Wiˈixë David tˈanmääyë Salomón, ets wiˈix yˈadëëy ja yˈääw yˈayuk? (1 Reyes 2:2, 3; ix nanduˈunë dibujë).
11 ¿Wiˈixë David ojts tkäjpxwijˈyë myäänk? (Käjpxë 1 Reyes 2:2, 3). David yˈanëmääyë ja myäänk ko pën myëmëdoobyë Jyobaa, oybyëtsëmäˈänxëp tijaty. Ets duˈunën tyuun jyäjtë, Jyobaa kyunuˈkxë Salomón ets pyudëjkë kanäk jëmëjt (1 Crón. 29:23-25). Nëgooyë yˈoyˈäjnë ja templë mëdiˈibë Salomón kyoj, jyaay kanäägë liibrë mëdiˈibë yajpatp mä Biiblyë ets pënaty jyaaytyë Biiblyë yajtuundë ja Salomóngë yˈääw yˈayuk. Oypyënëty tnijäˈäwë ko wijy ets ko myëdäjtypyë meeny sentääbë (1 Rey. 4:34). Per duˈun extëmë nety ja tyeety të yˈanëˈëmxëty, net ttukˈoybyëtsëmäˈäny tijaty pën myëmëdoobyë Jyobaa. Per ko Salomón ojts myëjjäˈäyënë, ta tˈawdäjttsondaky kanäägë dios. Ets ko duˈun yˈadëtsy, Jyobaa kyaj nyekykyupëjkë ets kyaj nyekymyooyë ja wijyˈäjtën parë yajxon tˈanaˈamët ja nax käjpn (1 Rey. 11:9, 10; 12:4).
Extëmë David tˈakˈanmääyë Salomón, yëˈë xytyukˈijxëm ko pën nmëmëdoˈowëmë Jyobaa, ta xymyoˈoyäˈänëm ja wijyˈäjtën parë oy tijaty nduˈunëm. (Ixë parrafo 11 etsë 12). b
12. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë David jyënany?
12 ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë David jyënany? Ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm ets xypyudëkëyäˈänëm pën nmëmëdoˈowëm (Sal. 1:1-3). Jyobaa kyaj xyˈawäˈänëmë meeny sentääbë ets kyaj pën xyajmëjpëtsëmäˈänëm extëmë Salomón. Per ko nmëmëdoˈowëm, xymyoˈoyäˈänëmë wijyˈäjtën parë oy tijaty nduˈunëm (Prov. 2:6, 7; Sant. 1:5). Ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë Jyobaa xymyoˈoyëm, xypyudëkëyäˈänëm parë nˈijxëm tii tuunk ngupëkäˈänëm, pën akˈeskuelëˈatäˈänëm, tijaty ndukxondäˈägäˈänëm ets wiˈix mbäät nˈijxëm ja meeny sentääbë. Ko nbaduˈunëm ja ëwij kyäjpxwijën mëdiˈibë miimp mä Biiblyë, ta kyaj nëgoo nbäädäˈänëmë amay jotmay ets nëjkxëp njukyˈäjtëm xëmëkyëjxm (Prov. 2:10, 11). Nbäädäˈänëm nanduˈunë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë oy mëët nˈijtëm ets xypyudëkëyäˈänëmë Jyobaa parë nyajpatëm agujk jotkujk mëdë nfamilyëˈäjtëm.
13. ¿Ti Carmen tyuun parë agujk jotkujk jyukyˈaty?
13 Carmen, mëdiˈibë tsënaapy Mozambique, wyinmääy ko net oy jyukyˈatäˈäny ko yˈëxpëkët mä unibersidad. Ta tˈëxpëjktsondakyë Arquitectura. Yëˈë jyënaˈany: “Nëgooyëtsë nety ntsojkënyëˈäjnë tijatyëts nˈëxpëjkypy. Per jamëtsë nety ja nxëëw ndiempë ets ja njot nmëjääw nyajtuunë, pes jatsë nety ndëkë a las 7:30 ets nbëtsëëmnëts tsuu a las 6:00. Ojtsëts xytsyiptakxë nëjkxët reunyonk ets njäˈäwëts ko tamëts nmëjagamgaknë Jyobaa. Nbëjkëtsë kuentë ko kyajëtsë nety jam nmëmëdoyë kyäjpxwijën” (Mat. 6:24). Mëdiˈibë Carmen pudëjkë, yëˈë ko tmënuˈkxtakyë Jyobaa ets tˈëxtääyë naybyudëkë mä ëxpëjkpajn. Yëˈë jyënaˈany: “Kojëts xypyudëjkëdë ja mëjjäˈäytyëjkëty etsëts ja ndääk, tajëts nbëtsëëmy mä unibersidad ets nmëduuntsondakyëts aduˈugë Jyobaa. Jantsy oy mëdiˈibëts nduun, pes agujk jotkujkëts tyam njukyˈaty”.
14. ¿Ti käjpxwijën yäjktë Moisés mëdë David?
14 Moisés mëdë David mëk ttsojktë Jyobaa ets nyijäˈäwëdë ko jëjpˈam tmëmëdowdët. Ko ojts nyayjyëˈëëw nyayjyëgäjpxëndë, ta tˈanmääytyë ja myëguˈuktëjk ko jëjpˈam tmëmëdowdëdë Jyobaa duˈun extëmë nety yëˈëjëty të ttundë. Yˈanmääytyë nanduˈun ko pën myëjagamgaktëbë Jyobaa, ta kyaj nyekykyunuˈkxäˈänëdë ets nyekykyupëkäˈänëdë. Ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yäjktë, mbäät nanduˈun tyam ndukˈoyˈäjtëm. Ko tiempë nyajxy, ta jyukyˈajty ja tuˈugë Diosmëduumbë mëdiˈibë nanduˈun jënan ko jëjpˈam yajmëmëdowëdë Dios.
“NITIITS NIˈIGYË XYKYAYAJXONDAˈAKY”
15. ¿Tijatyë apostëlë Juan yˈijx?
15 Juan yëˈë niduˈuk ja apostëlë mëdiˈibë mëk tsojkë Jesus (Mat. 10:2; Fwank 19:26). Yäˈädë apostëlë, jyamyëdäjtë Jesus mä ojts ttuunë ja Tyeetyë tyuunk, yˈijx ja miläägrë mëdiˈibë tyuun ets yajpat mëët mä dyajnäjxy mëjwiin kajaa ayoˈon jotmay. Tamë nety ko Jesus yaˈoˈkë jäˈäy ets ko jyukypyejky. Yˈijx nanduˈun wiˈix ojts nyimayëndë ja Diosmëduumbëty mä primer siiglë ets wiˈix ojts yajnimaytyaknë abëtsëmy nyaxwinyëdë ja Diosë yˈayuk (Kol. 1:23).
16. ¿Pënaty pudëjkëdëp ja neky mëdiˈibë apostëlë Juan jyaay?
16 Ko Juan ojts myëjjäˈäyënë, ta tjääy ja liibrë mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Diˈibʉ Jatanʉp o Apocalipsis (Diˈibʉ Jat. 1:1). Jyaay nanduˈun ja Evangelio mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Juan. Yëˈë nanduˈun jyaayë primera, segunda etsë tercera de Juan. Tercera de Juan, yëˈë tyuknijäˈäyë tuˈugë Diosmëduumbë mëdiˈibë xyëwˈäjtypy Gayo, mëdiˈibë duˈun jyäˈäwë extëmë yˈuˈungën (3 Juan 1). Ko tjääyë tercera de Juan, nimayë nety ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë duˈun jyäˈäwëp extëmë yˈuˈungën. Tijatyë apostëlë Juan kyujäˈäyë, nimay ja Jesusë yˈëxpëjkpëty pyudëjkëdë ets ëtsäjtëm xypyudëjkëm nanduˈun tyam.
17. Extëm jyënaˈanyë 3 Fwank 4, ¿wiˈix ko nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk?
17 ¿Ti apostëlë Juan kyujäˈäyë? (Käjpxë 3 Fwank 4). Mä ja myëdëgëëkpë neky mëdiˈibë Juan jyaay, jyënany ko yëˈë agujk jotkujkë nety nyayjyawëty ko tˈixtë ja myëguˈuktëjk tmëmëdowdë Dios. Ko Juan tjääyë yäˈädë neky, tamë nety nääk mëdiˈibë të tmëdëkëdë mä Diosë kyäjpn ja tukniˈˈijxën mëdiˈibë kyaj tyëyˈäjtënëty ets dyajnaywyäˈkxëdë ja myëguˈuktëjk. Per tamë nety ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë duˈunyëm tyukˈijtëdëp “ja tëyˈäjtën”, tmëmëdowdë Jyobaa ets tkuytyundë “extëm jyënaˈany ja Diosë yˈanaˈamën” (2 Fwank 4, 6). Ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë nety kyaj tmastuˈuttë ja tëyˈäjtën, agujk jotkujkë nety dyajnayjyawëdë ja apostëlë Juan ets nanduˈunë Jyobaa (Prov. 27:11).
18. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë apostëlë Juan jyënany?
18 ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë apostëlë Juan jyënany? Ko niˈamukë agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm pën nmëmëdoˈowëmë Jyobaa (1 Fwank 5:3). Yëˈë agujk jotkujk nyayjyawëty ko nmëmëdoˈowëm ets tyukxondakypy ko tˈixy njëjpkudijëm ja axëkˈäjtën ets ko nmëmëdoˈowëm ja yˈanaˈamën (Prov. 23:15). Ets ja anklëstëjk agujk jotkujk nanduˈun jyantsy nyayjyawëdë (Luk. 15:10). Ëtsäjtëm ndukxondakëm nanduˈun ko ja nmëguˈukˈäjtëm tmëduunˈadëˈëtstë Jyobaa oy ti jyayajtëgoyäˈänëdë ets oy yaˈëxjëdit yajpajëdittë (2 Tes. 1:4). Ets ko nëjkx kyutëgooytyaaynyë Satanás jyaˈay, agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko nety të nmëmëdoˈowëmë Jyobaa.
19. ¿Wiˈix tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyayjyawëty ko ttukniˈˈixë jäˈäy ja tëyˈäjtën? (Ix nanduˈunë dibujë).
19 Tuk pëky mëdiˈibë xyajnayjyäˈäwëm agujk jotkujk, yëˈë ko ndukniˈˈijxëmë jäˈäy ja tëyˈäjtën. Rachel, mëdiˈibë tsënaapy República Dominicana, jyënaˈany ko nitii tuunk kyaduˈunëty extëm ko tnimaytyaˈagyë Jyobaa Dios. Ko tˈixy ja jäˈäy Diosmëduunëdë mëdiˈibë të dyaˈëxpëky, duˈun jyënaˈany: “Kyajtsë ääw ayuk nbääty parëts nimaytyäˈägët wiˈixëts agujk jotkujk njantsy nyayjyawëty, kojëts nˈixy ttsoktë Jyobaa, ttukˈijxpattë ets ko dyajtëgatstë jyukyˈäjtën parë dyajxondäˈägäˈändë. Kojëts nˈixy tmëduunëdë Jyobaa, kyajëts nˈokjamyajtsnë nuˈunëts të nyajnimëjääwdaˈaky määjëts mëët të nˈëxpëktë”.
Agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko ndukniˈˈijxëmë jäˈäy parë ttsokëdë Jyobaa ets tmëmëdowdët. (Ixë parrafo 19).
¿WIˈIX MBÄÄT XYPYUDËJKËM EXTËM OJTS NYAYJYËGÄJPXËDË YÄˈÄDË DIOSMËDUUMBËTY?
20. ¿Tijaty tyuundë ets myëbëjktë Moisés, David etsë Juan duˈun extëm ëtsäjtëm?
20 Moisés, David etsë apostëlë Juan tëëyëp ojts jyukyˈäjnëdë ets kyaj duˈun jyukyˈäjttë extëm ëtsäjtëm tyam. Per yëˈëjëty myëduundë Jyobaa, myënuˈkxtaktë, tyukˈijxpajttë ets naytyuknëˈëmooy nnaytyuktuˈumooyëdë duˈun extëm ëtsäjtëm tyam nduˈunëm. Myëbëjktë ko Jyobaa kyunuˈkxypy pënaty mëmëdoowëdëp ets ëtsäjtëm nanduˈun tyam nmëbëjkëm.
21. ¿Wiˈixë Jyobaa tkunuˈkxäˈäny pënaty myëmëdoowdëp ja ëwij käjpxwijën mëdiˈibë yäjktë Moisés, David etsë apostëlë Juan?
21 Pääty, nˈokˈijxkujk nˈokjaygyujkëm extëmë yäˈädë Diosmëduumbëty ojts nyayjyëˈëëw nyayjyëgäjpxëndë ets nˈokmëmëdoˈowëm tijatyë Jyobaa nyiˈanaˈamëp. Ko nmëmëdoˈowëm, ta xykyunuˈkxäˈänëm, xypyudëkëyäˈänëm ets njukyˈatäˈänëm “jeky” o xëmëkyëjxm (Deut. 30:20, MNM). Agujk jotkujk nanduˈun nyayjyawëyäˈänëm ko nduˈunëm tijatyë Jyobaa nyiˈanaˈamëp, ja mëdiˈibë kyuytyuumbyë wyandakën. ¡Mëjwiin kajaa nˈaxäjëyäˈänëmë kunuˈkxën extëm kyaj ndimyˈëwxijt ndimyjyëjpˈijxëm! (Éfes. 3:20).
ËY 129 Nˈokmadakëm
a Nimay ja israelitëty mëdiˈibë tyuknäjxtë ja mar Rojo, kyaj ojts tyëkëdë mä ja Nax mëdiˈibë Yajtukwandaktë (Núm. 14:22, 23). Pesë Jyobaa ojts tniˈanaˈamë ets yˈoˈktäˈäytyët niˈamukë mä ja lugäärë äänëˈëk tëëtsëˈëkpë ninuˈunë nety ja jyëmëjtëty 20 o mas mëj ets ninuˈunë nety ja xyëëw të yajjääybyattë (Núm. 14:29). Perë Josué, Caleb ets ja mëdiˈibë nety kyaj dyaˈˈabattënëmë jyëmëjt 20 ets ja tyëëm yˈäätsë Leví, yˈijxtë wiˈixë Jyobaa dyaˈˈadëëyë wyandakën, pes tyuknäjxtë ja Jordán mëj nëë ets tëjkëdë mä ja it naxwinyëdë mëdiˈibë Canaán (Deut. 1:24-40).
b YAJNIMAYTYAˈAGYË DIBUJË: Anäjnytsyoow: David tˈakˈëwijy tˈakkäjpxwijy ja myäänk Salomón. Aˈoytsyoow: Yˈëxpëktë niganäägë nmëguˈukˈäjtëm mä Eskuelë parë Prekursoor.
