1, 2. 1) ¿Wiˈix tyuknaxëtyë tyäˈädë jukyˈäjtënë axëëkpë mët ja axëkjäˈäy diˈib jyëjpˈijxnëbë oˈkën? (Ixë dibujë). 2) Ko nety të kyutëgoyë tyäˈädë jukyˈäjtën, ¿wiˈix nyayjawëyäˈänëdë pënaty jukyˈäjttëp tsäjpotm ets yä Naxwiiny?

OKPAWINMAYË tyäˈädë: Të nyigutukë parë yˈoogët tuˈugë pujxndëjk jäˈäy diˈib mëk axëkjäˈäy. Ta yajmëtsoˈonë parë yˈooganë. Oy mëk jyakëxëˈëgyë tyäˈädë axëkjäˈäy, per duˈun yajpatnë extëmxyëp të yˈoˈknë.

² Tyäˈädë jukyˈäjtënë axëëkpë, nanduˈun yajpääty extëmë tyäˈädë mëk axëkjäˈäy diˈib jyëjpˈijxnëbë yˈoˈkën. Biiblyë jyënaˈany ko tyäˈädë jukyˈäjtën naxäämp këxäämp (1 Fwank 2:17). Jyobaa të ttuknibëjtäägë ko tim tsojk tˈyajjëjptëgoyaˈany, ets duˈunën tyunäˈäny jyatäˈänyëty. Jeˈeyë ko ja axëkjäˈäy mbäät pën nyikäjpxtuˈutyëty, mët ko wyinmayët ko kyaj të yajtunyë tyëyˈäjtën. Per ko jyëjpkëxäˈänyë tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën, kyaj mbäät pën jyënaˈany ko Jyobaa kyaj të ttunyë tëyˈäjtën, pes yëˈë ak tëyˈäjtën myëët winë ttuny (Deuteronomio 32:4). Tim tsojk jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën. Ets ko jyäˈtëdë tyäˈädë tiempë, jantsy jotkujk nyayjawëyäˈänëdë niˈamukë pënaty jukyˈäjttëp tsäjpotm ets  yä Naxwiiny, mët ko të netyë Jyobaa ttuny ja tëyˈäjtën ets të ttukumëdoy.

3. Oknigäjpx taxk pëkyë jotmay diˈib jëjptëgoyäämp ko nety myiny ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën.

³ ¿Tijaty kyaj nyekyjaˈˈatäˈäny ko nety jyëjptëgoyë tyäˈädë jukyˈäjtën? Tukëˈëyë axëkˈäjtën diˈib tyam ndukjukyˈäjtëm tim tsojk jyëjptëgoyaˈany. Tyäˈädë yëˈë tuk pëky ja “oybyë ayuk diˈibë nyimaytyakypy ja tsäjpotmëdë kutujkën” (Matewʉ 24:14). Mä tyäˈädë artikulo, taxk pëkyë jotmay yajnimaytyäˈägäˈäny diˈib jëjptëgoyäämp ko myinët ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën. Kyutëgoyaˈanyë axëkjäˈäytyëjk, organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp, axëkˈäjtën ets ko tyam oˈktëy njukyˈäjtëm. Mä tuˈuk tuˈugë tyäˈädë jotmay, nˈixäˈänëm wiˈix xyˈaxëktuˈunëm, wiˈixë Jyobaa tˈyaˈoyëyaˈany ets ti mëët tˈyajnitëgatsäˈäny.

4. ¿Wiˈix nguˈayoˈowëm tijaty tyuundëbë axëkjäˈäytyëjk?

⁴ ¿Wiˈix xyˈaxëktuˈunëm tijaty tyuundëbë axëkjäˈäy? Apostëlë Pablo jyënany ko mä ja tiempë jyëjpkëxanë “ayoˈon mëët yˈaknaxäˈäny”. Ets ko jäˈäy mas axëkjäˈäy jyëmbitanëdë (2 Timotee 3:1-5, 13). ¿Këdii ta tyam yˈadëy tijaty ojts yajnaskäjpxë? Nimay të nguˈayoˈowëm tijaty tyuundëbë axëkjäˈäytyëjk diˈib maˈtstëp yajjäˈäyˈoˈktëp o diˈib tëytyuundëp o pyajxtëbë jyiiky myëguˈuk. Näägë tyäˈädë jäˈäy axtë ijxnidëˈkxy ttundë axëkˈäjtën. Nan ta diˈib jënandëp ko tpudëkëyäˈändë jäˈäy, per axëëk diˈib tyukniwinmäˈäyëdëp. Ets oy ëtsäjtëm duˈun axëëk xykyatuˈunëm, nguˈayoˈowëm tijaty tyuundëp. ¿Këdii jantsy axëëk nnayjäˈäwëm ko nˈijxëm wiˈix yaˈˈaxëktundë näägë ënäˈkuˈunk, mëjjäˈäytyëjk ets pënaty kyaj mbäät nyaynyitsiptunëdë? Ta axëkjäˈäytyëjk diˈib jäˈäyˈäjttëp extëmë awäˈän jëyujk o extëmë kaˈoybyëtëjk (Santya̱ˈa̱gʉ 3:15). Per kyaj mbäät wiˈix nnayjäˈäwëm, pesë Diosë yˈayuk xyˈawäˈänëmë jotkujkˈäjtën.

5. 1) ¿Ti tyamë Jyobaa myoobyë axëkjäˈäytyëjk? 2) ¿Wiˈix jyatäˈändë axëkjäˈäy diˈib kyaj nyayajtëgatsäˈänëdë?

⁵ ¿Ti tyunaambyë Jyobaa? Jyobaa myoopy tyamë tiempë axëkjäˈäytyëjk parë tyëgatstët (Isaías 55:7). Ets oy tim tsojk jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë jukyˈäjtën, kyajnëm yajpayoˈoytyë axëkjäˈäytyëjk. Per ¿wiˈix jyatäˈändë pënaty kyaj tyëgatsäˈändë ets duˈunyëm ttundë tijaty tyuundëbë naxwinyëdë jäˈäy axtë ko tsyondäˈägët ja mëj ayoˈon? Dios të twandaˈaky ko yajkutëgoyaampy (käjpxë Salmo 37:10). * Mayë jäˈäy kyuyuˈtstëp tijaty tyuundëp ets xëmë ttukpëtsëmdë wyinmäˈäny (Job 21:7, 9). Perë Biiblyë jyënaˈany ko “Diosë wyiin yajpääty mä jäˈäyë nyëˈë tyuˈu, ets yëˈë yˈijxypy mäjaty nyaswäˈägëdë. Kyaj jyaˈˈatyë kootsˈit ets nan kyaj jyaˈˈaty mä mëk yˈagootsë parë nyayuˈutsëdët pënaty tyuundëbë axëkˈäjtën” (Job 34:21, 22). Pääty, nipën mbäät tkawinguyuˈutsyë Jyobaa, pes yëˈë yˈijxypy tukëˈëyë tijaty tyuundëbë axëkjäˈäy. Per ko Armajedon nyaxët të nety kyutëgooytyaˈaytyë ets ninäˈä jatëgok nganekyˈixäˈänëm (Salmo 37:12-15).

6. ¿Pënaty tsokwëˈëmandëp ko netyë axëkjäˈäytyëjk kyutëgoytyë, ets tiko yˈoyëtyë tyäˈädë ayuk?

⁶ ¿Pënaty tsokwëˈëmandëp ko netyë axëkjäˈäytyëjk kyutëgoytyë? Jyobaa duˈun twandaˈaky: “Diˈib yujy tudaˈaky, yëˈë jyaˈˈatandëbë naxwinyëdë, ets ttukxondäˈägäˈändë mëjwiin kajaa ja tuˈugyëˈäjtën diˈib jaˈˈatäämp”. Ets ta net yˈakjënäˈäny: “Pënaty jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët tjaˈˈatäˈändë naxwinyëdë, ets ttuktsëënëyäˈändë xëmëkyëjxm” (Salmo 37:11, 29). ¿Pënatyën yajtijtëp “diˈib yujy tudaˈaky” ets diˈib “jukyˈäjttëp tëyˈäjtën  myëët”? Yëˈë pënaty tyam yˈixyˈäjttëbë Jyobaa ets myëmëdoowdëp. Nan yëˈë yajtijtëp pënaty “jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët”, pes tyunandëp tijatyë Dios nyiˈanaˈamëp. Tyam yëˈë mas niˈigyë jaˈäjtpë axëkjäˈäy ets kyaj dyuˈunëtyë oyjyaˈay, per mä ja jembyë jukyˈäjtën diˈibë Dios wyandakypy, yëˈëyë jamˈatäämbë jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky ets diˈib jukyˈäjttëp tëyˈäjtën myëët. Yëˈëjëty diˈib yajjëmbitandëbë tyäˈädë Naxwinyëdë jantsy oy jantsy tsuj.

7. ¿Wiˈix xyˈaxëktuˈunëm tijaty tyam tyuundëbë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp?

⁷ ¿Wiˈix xyˈaxëktuˈunëm tijaty tyuundëbë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp? Mayë axëkˈäjtën diˈib tuun jäjtëp yä Naxwiiny, kyaj yëˈë tpokyëty niduˈuk nimajtskë jäˈäy, yëˈë duˈunë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp. Extëm nˈokpëjtakëm, ta relijyonk diˈib wyinˈëˈëndëp miyonkˈamë jäˈäy. Kyaj tëyˈäjtën myëët tnimaytyäˈäktë pënën Dios, ti tukmiinëbë tyäˈädë Naxwinyëdë etsë jäˈäyëty, ets jyënäˈändë ko kyaj mbäät nmëbëjkëmë Biiblyë. Ets nan ta netë gobiernëtëjk diˈib yˈëjxëdëbë tsip ets diˈib yˈëjxëdëp parë yaˈˈaxëktunëdë jäˈäy diˈib wiink rasë. Tyäˈädë gobiernë nan axëëk ttundë ayoobë jäˈäy diˈib kyaj mbäät nyaynyitsiptunyëty. Nan niˈigyë nyayajmëkjäˈäytyäˈägëdë ets jeˈeyë niduˈuk nimajtskë jäˈäy diˈib yajmëkjäˈäytyaktëp, ets nan kyupëjktëp yajmeenymyoˈoytyët. ¿Ets ti net tyuundëbë jäˈäy diˈib myëdäjttëbë empresë mëjatypyë diˈib yˈatsojktëp mayë meeny sentääbë? Yëˈëjëty kyaj tkuentëty pën yajwindëgooytyëbë Naxwinyëdë mëdë kontaminasionk o pën yajkëjxnëdëp tijatyë Naxwinyëdë myëdäjtypy, ets tyuumbëˈäjt myosëˈäjttëbë jäˈäy parë jeˈeyë tuˈuk majtsk tˈyajmëkjäˈäytyäˈäktë. Duˈumbë organisasion yëˈë diˈib mëjwiin kajaa nyikëjxmˈäjttëp ko tyam jyaˈˈatyë ayoˈon jotmay.

8. Extëmë Biiblyë jyënaˈany, ¿wiˈix jyatäˈänyë organisasion diˈib mayë jäˈäy yajnäjxtëp ko mëk yˈity ets taˈtspëky?

⁸ ¿Ti tyunaambyë Jyobaa? Ja mëj ayoˈon ja tsyondäˈägäˈäny ko gobiernëtëjk tnibëdëˈëktët tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty. Mä Biiblyë duˈun yajnigajpxy extëm tuˈugë “mëj kujenytyoˈoxy” ets yajtijy Mëj Babilonia. Tukëˈëyë tyäˈädë relijyonk kyutëgoyaˈany (Diˈibʉ Jatanʉp 17:1, 2, 16; 18:1-4). Ets ¿wiˈix jyatäˈänyë wiinkpë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp? Biiblyë jyënaˈany ko duˈun jyakëxëˈëktë ko mëk yˈittë ets taˈtspëky extëmë tun kopk etsë naxwinyëdë diˈibë jukymyejnyoty (käjpxë Diˈibʉ Jatanʉp 6:14). Per nanduˈun jyënaˈany ko gobiernëtëjk ets oytyim diˈibëtyë organisasion diˈib kyaj tpuwäˈägëdë Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën, kutëgoyandëp ko nety jyëjpkëjxnë ja mëj ayoˈon (Jeremías 25:31-33). Nituˈugë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjp kyajaˈˈatäˈäny.

9. ¿Tiko mbäät nˈijtëm seguurë ko ja jembyë naxwinyëdë yˈitäˈäny tukniwits tuknimäˈkxë?

⁹ ¿Ti mëët nyitëgatsäˈänyë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp? ¿Jaˈˈatäämbë wiinkpë organisasion yä Naxwiiny ko nyaxëdë Armajedon? Biiblyë jyënaˈany: “Dios të twandaˈaky xymyoˈoyäˈänëm ja jembyë tsäjp esë jembyë naxwinyëdë mä tëgekyë yajtunët diˈibë tëyˈäjtën” (2 Peedrʉ 3:13). Ja tsäjp diˈib jaayëm, yëˈë yˈandijpyë gobiernëtëjk diˈib winˈëˈën winxäjtëp. Ets ja naxwinyëdë diˈib jaayëm, yëˈë yˈandijpyë naxwinyëdë jäˈäy diˈib yˈaneˈempy. ¿Ti mëët nyitëgatsäˈäny? Yëˈë ja “jembyë tsäjp esë jembyë naxwinyëdë”. Ja jembyë tsäjp, yëˈë yˈandijpy tuˈugë jembyë gobiernë, ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën mä yˈanaˈamäˈänyë Jesukristë mët ja 144,000. Ets ja jembyë naxwinyëdë, yëˈë niˈamukë jäˈäy diˈib yˈanaˈamandëp. Jesus ets pënaty mëët yˈanaˈamäˈäny, yëˈë yajnigëxëˈëgandëbë Jyobaa  jyaˈayˈäjtën diˈib tijaty tyuumpy tukniwits tuknimäˈkxë (1 Korintʉ 14:33). Pääty ja “jembyë naxwinyëdë” yˈitäˈäny tukniwits tuknimäˈkxë. Ets pënaty yä Naxwiiny nyikëjxmˈatandëp ja tuunk, yëˈë yetyëjkëtyë oyjyaˈaybyë, diˈib pyanëjkxandëp extëmë Jesus mëdë 144,000 tyuˈumoˈoyëdë (Salmo 45:16). Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën ko nëjkx kyutëgooytyaˈayë organisasion diˈib winˈëˈëmp winxäjp, ets jeˈeyë nëjkx jyaˈˈaty tuˈugë organisasion diˈib ninäˈä kyanaywyäˈkxëdët ets ninäˈä ti axëëk tkatunët.

10. 1) ¿Tijaty axëkˈäjtën të myëjwindëkë mä mtsëënë? 2) ¿Wiˈix mëdë mfamilyë xykyuˈayowëdë?

¹⁰ ¿Wiˈix tyam nguˈayoˈowëm ko jyaˈˈatyë axëkˈäjtën? Tyam të myëjwindëkë axëkˈäjtën, yˈit tsyëënëdë jäˈäy axëëk, twinˈëën twinxäjtë myëguˈuk ets ttundë axëëk extëmë awäˈän jëyujk. Mä ixy jawë duˈunë tyäˈädë tˈyajnaxtë extëm mbäädë jäˈäy tˈoyˈixtë, ets nëxiˈiky tukxiˈiky tˈyajwëˈëmdë Jyobaa yˈanaˈamën mä tnigajpxy ti oy ets ti axëëk (Isaías 5:20). Tääk teety yëˈë diˈib mbäät niˈigyë ttundë mëjääw parë tkuentˈattët ja yˈuˈunk yˈënäˈk këdiibë duˈumbë jukyˈäjtënë nyinaxëdët. Per nan jëjpˈam ets niˈamukë Dios mëduumbë nduˈunëmë mëjääw parë xëmë oy nˈijtëm mëdë Jyobaa mä tyamë jäˈäy kyaj twintsëˈëgë Diosë yˈanaˈamën.

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëmë Jyobaa tˈyajkutëgooyë Sodoma etsë Gomorra?

¹¹ ¿Ti tyunaambyë Jyobaa? Nˈokˈijxëm ti Jyobaa tyuun ko tˈijxy wiˈix ja jäˈäy jantsy axëëk jyukyˈattë jam Sodoma ets Gomorra (käjpxë 2 Peedrʉ 2:6-8). Lot tëyˈäjtën myëëdë nety jyukyˈaty, yëˈë mëdë fyamilyë mëjwiin kajaa tkuˈayoˈowëdë axëkˈäjtënë diˈibë nety ja jäˈäy tyuundëp. Jyobaa yajkutëgooyë tadë it lugäär parë tˈyajjëjptëgooy tukëˈëyë ja axëkˈäjtën diˈibë nety jamˈäjtp. Per nan ojts tˈyajwëˈëmy “extëmë ijxpajtën wiˈix jyatäˈän kyëbatäˈändë ja axëkjäˈäytyëjk”. Ets duˈun extëmë Jyobaa tˈyajkutëgooy ja jäˈäyëty diˈibë nety axëëk ijt tsënääytyëp, nanduˈun mä tyäˈädë tiempë ttunäˈäny ko tˈyajminët ja kutëgoˈoyën.

12. ¿Ti mijts mdunaampy ko nety kyaj nyekyjaˈˈatyë axëkˈäjtën?

¹² ¿Ti mëët nyitëgatsäˈänyë axëkˈäjtën? Mä ja it lugäärë tsujpë, jamˈatäämp kanäk pëkyë tuunk diˈib ndukxondäˈägäˈänëm. Extëm nˈokpëjtakëm, nyajjëmbitäˈänëmë tyäˈädë Naxwinyëdë extëm tuˈugë it lugäärë tsujpë ets ngojäˈänëmë jëën tëjk, duˈun parë ëtsäjtëm ets parë njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm. Nan nëjkxëp nˈagëˈëjëyäˈän nˈaxäjëyäˈänëm miyonkˈamë jäˈäy diˈib jukypyëkandëp ets ndukniˈˈixëyäˈänëm pënën Jyobaa ets tukëˈëyë tijaty të ttukmëdunyë naxwinyëdë jäˈäy (Isaías 65:21, 22; Apostʉlʉty 24:15). Mayë tuunk nmëdatäˈänëm diˈib agujk jotkujk xyyajnayjawëyäˈänëm ets diˈib yajmëjpëtsëmaambyë Jyobaa.

13. ¿Wiˈix nguˈayoˈowëm ko Satanás, Adán etsë Eva tkamëmëdoowdë Jyobaa?

¹³ ¿Wiˈix nguˈayoˈowëm ko tyam oˈktëy njukyˈäjtëm? Oˈktëy tyam njukyˈäjtëm mët ko jyaˈˈatyë axëkˈäjtën etsë organisasion diˈib winˈëˈën winxäjtëp. Niˈamukë nguˈayoˈowëm extëm ko jyaˈˈatyë tsip, ko yˈamääytyaˈagyë meeny sentääbë, ko nyajpajxëm mët ko wiink lugäär ntsoˈonëm, ko jyaˈˈatyë yuu päˈäm etsë oˈk tëgoˈoyën. Tukëˈëyë tyäˈädë jotmay tsyondaky mët ko Satanás, Adán etsë Eva tkamëmëdoowdë Jyobaa, ets niˈamukë net nguˈayoˈowëm.

14. ¿Ti tyunaambyë Jyobaa parë yˈoyëdë tyäˈädë jukyˈäjtën?

¹⁴ ¿Ti tyunaambyë Jyobaa? Min nˈokˈijxëm tijatyë Jyobaa yajjëjptëgoyaampy parë  yˈoyëdë tyäˈädë jukyˈäjtën. Yëˈë yajjëjptëgoyaambyë tsip (käjpxë Salmo 46:8, 9). * Yajjëjptëgoyaambyë yuu päˈäm (Isaías 33:24). Yajjëjptëgoyaambyë oˈkën winë xëëw (Isaías 25:8). Yajjëjptëgoyaambyë xon ayoˈon (Salmo 72:12-16). Jyobaa yajjëjptëgoyaampy tukëˈëyë diˈib tyam xyyaˈˈayoˈowëm. Ets kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë Satanás mëdë kyaˈoybyëtëjk diˈib tyam yajtuundëbë myëjääw yä naxwiiny (Éfesʉ 2:2).

15. ¿Tijaty kyaj nyekyjaˈˈatäˈäny ko nyaxëdë Armajedon?

¹⁵ Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈix jantsy oy njukyˈatäˈänëm ko nety kyaj nyekyjaˈˈatyë tsip, yuu päˈäm ets ni oˈk tëgoˈoyën. Kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë soldäädëtëjk, tujn pujxn, hospital, doktoortëjk, enfermeerëty, mä oˈkpë nyipattë ets ni mä nyaxtëkëdë. Ets kom kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë maˈtspë, ta kyaj nyekyjaˈˈatäˈänyë polisiyë ets ni jëën tëjk diˈib myëdäjtypyë alarmë. Ets waˈan kyaj nëjkx nyekytyunyë awatsn. Të nety nyäjxtäˈäy kyëjxtäˈäy tijaty tyam nmëjotmaybyatëm.

16, 17. 1) ¿Wiˈix nëjkx nyayjawëyäˈänëdë pënatyë netyë të tsyokwëˈëmdë mä Armajedon? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën. 2) ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë ntsokwëˈëmëm mä tyäˈädë jukyˈäjtën diˈib jëjpkëxanëp?

¹⁶ ¿Wiˈix nnayjawëyäˈänëm ko nety kyaj oˈktëy nekyyajnäjxëmë jukyˈäjtën? Tsip njaygyujkëm, pes nuˈun kujkë tiempë pyety kyuˈty duˈunyëm oˈktëy njukyˈäjtëm ets waˈan nigapëjkëmë kuentë wiˈix xyˈaxëktuˈunëm. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan mayë jäˈäy diˈib tsënääytyëp mä siudad të tmëyujnëdë ko nyeˈemyë karrë kotsyë. Ets pënaty tsënääytyëp wingon mä postäˈäkkoˈowdakn, të tmëyujnëdë ko axëëk xyuuky jyoky. Per koxyëp jyëgeˈegyë naynyaˈamë ets ja axëëkpë xuˈk jojkën, jantsy oyxyëp nyayjawëdë. Ets duˈunën nëjkx nnayjawëyäˈänëm ko Jyobaa tˈyajjëjptëgoyëdë tyäˈädë oˈktëybyë jukyˈäjtën.

¹⁷ ¿Ti mëët nyitëgatsäˈäny tijaty tyam nmëgëjx nmëdujkëm? Salmo 37:11 jyënaˈany ko mä tiempë myiny kyëdaˈaky ndukxondäˈägäˈänëm “mëjwiin kajaa ja tuˈugyëˈäjtën diˈib jaˈˈatäämp”. ¿Këdii xyjotkujkmoˈoyëm ko tyäˈädë yëˈë diˈibë Jyobaa xytyukmëtsojkëm? Pääty, mä tyam jyaˈˈatyë amay jotmay, nˈoktuˈunëmë mëjääw parë kyaj Jyobaa nmëjagamgakëm ets ni yëˈë kyäjpn. Jantsy oy tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm, pääty oy ko xëmë nyaˈijtëm winmäˈänyoty. Nˈokmëbëjkëm ko jantsy tunan jatanëbë duˈun ets nˈoktukmëtmaytyakëmë wiinkpë (1 Timotee 4:15, 16; 1 Pedro 3:15, TNM). Pën nduˈunëm duˈun, ta nëjkx ntsokwëˈëmëm mä jyëjptëgoyaˈanyë tyäˈädë axëëkpë jukyˈäjtën ets nëjkx njukyˈäjtëm agujk jotkujk xëmëkyëjxm.