1. ¿Tiko ngomentaräjtëm mä reunyonk?

 KO NËJKXËM reunyonk yëˈë parë nˈawdäjtëmë Jyobaa (Sal. 26:12; 111:1). Per nanduˈun parë nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam mët ko yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë mëdiˈibë tsip nimëjääw ak näjxp (1 Tes. 5:11). Ko ngomentaräjtëm mä reunyonk, duˈunën nˈawdäjtëmë Jyobaa ets nnaymyëjääwmoˈoyëm mët ja nmëguˈukˈäjtëm.

2. ¿Näˈäjaty mbäät ngomentaräjtëm mä reunyonk?

² Tuˈuk tuˈugë sëmään mbäät ngomentaräjtëm mä reunyonk. Extëm nˈokpëjktakëm, sääbëdë o domingë mbäät ngomentaräjtëm mä yaˈëxpëkyë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm. Ets ko sëmäänoty nduˈukmujkëm, mbäät ngomentaräjtëm extëm mä “Nˈokˈëxtäˈäyëmë oorë platë mëdiˈibë ijtp yuˈutsy” ets ko “Yaˈëxpëkyë Biiblyë mä nduˈukmujkëm”.

3. 1) ¿Tijaty mbäät xyajtuˈuˈadujkëm parë kyaj ngomentaräjtëm? 2) ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Ebreeʉsʉty 10:24, 25?

³ Niˈamukë nmëjkumayäˈänëmë Jyobaa ets nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko ngomentaräjtëm. Per ta mëdiˈibë mbäät xyajtuˈuˈadujkëm: ko xytyuktëjkëmë tsëˈëgë ets kyaj ngomentaratäˈänëm ets ko ngayajmoˈoyëmë komentaaryë oy kanäkˈokë këˈë njakonëˈkëm. Ko duˈun njäjtëm, mbäät xypyudëjkëm extëmë apostëlë Pablo tˈanmääy ja Diosmëduumbëty mëdiˈibë ebreo. Ko tnimaytyaky nuˈunën jyëjpˈamëty nëjkxëm reunyonk, duˈun jyënany: “Nˈoknayjyotmëkmoˈoyëm  nixim niyam” (käjpxë Ebreeʉsʉty 10:24, 25). Pën njamyajtsëm ko nmëjääwmoˈoyäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm, kyaj nëgoo ntsëˈëgëyäˈänëm ko nety ngomentaratäˈänëm oy adëyë nˈatsoowëmbijtëm. Ets ndukxondäˈägäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm ko nety kyomentarattë oy ëtsäjtëm ngakomentaräjtëm extëm njatsojkëm (1 Peed. 3:8).

4. ¿Ti tëgëk pëky nˈixäˈänëm mä yäˈädë artikulo?

⁴ Mä yäˈädë artikulo tëgëk pëky nnimaytyäˈägäˈänëm. Myëduˈuk, wiˈix mbäät nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam pën tuˈukmujkëm mä niwaanë nmëguˈukˈäjtëm yajpäättë ets mbäät njantsy kyomentaräjtëm kanäkˈok. Myëmajtsk, wiˈix mbäät nnaymyëjääwmoˈoyëm pën tuˈukmujkëm mä nimayë nmëguˈukˈäjtëm ets jantsy komentaratandëp. Ets myëdëgëëk, wiˈix mbäät ngomentaräjtëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm pyudëkëdët.

5. ¿Wiˈix mbäät nnaymyëjääwmoˈoyëm nixim niyam pën niwaanë nduˈukmujkëm?

⁵ Ko nduˈukmujkëm mä niwaanë nmëguˈukˈäjtëm yajpäättë, kyaj nëgoo pën kyomentaraty. Ja mëdiˈibë yajnäjxypyë reunyonk, näˈäty jeky yˈëwxity mët ko kyaj pën kyomentaraty. Ko duˈun jyaty, ta jyekyë reunyonk ets kyaj xypyudëjkëm. ¿Ti mbäät nduˈunëm ko duˈun jyatët? Tsojkëp kontiempë nˈëxpëjkëm parë janääm jatsojk ngomentaräjtëm. Ko duˈun nduˈunëm, ta nnaymyëjääwmoˈoyäˈänëm nixim niyam.

6, 7. ¿Ti mbäät xytyuny parë kyaj nëgoo mtsëˈëgët ko mgomentaratäˈänët?

⁶ Ta nimayë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuktëjkëdëbë tsëˈëgë ko kyomentaratäˈändë. Pën duˈun mjaty, ¿ti mbäät xytyuny? ¿Tiko xykyaˈixy tijaty mbäät mbudëkëty parë kyaj mtsëˈëgët ko mgomentaratët ets duˈun ja mmëguˈuktëjk xymyëjääwmoˈoyët?

⁷ Mëdiˈibë mbäät mbudëkëty, yëˈë ko xykyäjpxëdë rebistë Diˈib Xytyukˈawäˈänëm b mä tnimaytyaˈaky tuk pëky majtsk pëky wiˈix mbäät ngomentaräjtëm. Tuk pëky mëdiˈibë jap nyigajpxypy, yëˈë ko mˈëxpëkët kontiempë (Prov. 21:5). Pën mnijäˈäwëp tijaty yaˈëxpëkäämp, ta kyaj tsyiptäˈägäˈäny mgomentaratët. Ja tuk pëky, yëˈë ko naa kon mgomentaratët (Prov. 15:23; 17:27). Kyaj nëgoo mtsëˈëgëyaˈany, pën naa kon mˈatsoowëmbity. Pojën nanduˈunë nmëguˈukˈäjtëm tjaygyukëyäˈändë ets kyaj dyuˈunëty ko jeky mgomentaratët. Ko mgomentaratët mëdë mgëˈëm ääw mgëˈëm ayuk, ta nanduˈunë nmëguˈukˈäjtëm tˈixäˈändë ko të yajxon mˈëxpëky ets ko mjaygyujkëp.

8. ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty ko nduˈunëmë mëjääw parë ngomentaräjtëm?

⁸ ¿Ti mbäät xyˈaktuny pën duˈunyëm mduktëkëtyë tsëˈëgë ets jeˈeyë mgomentaraty tëgok o majtskˈok? Jamyats ko Jyobaa yajtsobatypy ko xytyunyë mëjääw parë mgomentaraty (Luk. 21:1-4). Jyobaa kyaj xytyukˈanaˈamëm mëdiˈibë kyaj mbäät nduˈunëm (Filip. 4:5). Pääty, komentarat nuˈun mmadaˈaky ets amdowë Jyobaa nyaybyudëkë parë kyaj nëgoo mtsëˈëgët. Mbäät ëgäˈäny naa kon mgomentaraty.

9. ¿Ti jotmay jaˈäjtp mä nimayë nmëguˈukˈäjtëm tyuˈukmuktë?

⁹ Pën mduˈukmujkp mä nimayë nmëguˈukˈäjtëm yajpäättë, waˈan kyaj myajmoˈoyë  mgomentaaryë. Duˈun jyajtyë Danielle, c tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë nëgooyë kyomentaratanë reunyonk. Ko kyomentaraty duˈunën tˈawdatyë Jyobaa, tmëjääwmoˈoy ja myëguˈuktëjk ets pudëjkëp parë niˈigyë tjaygyukë ja tëyˈäjtën. Per ko ojts yajkexy mä nimayë nmëguˈukˈäjtëm tyuˈukmuktë, kyaj duˈun nyekykyomentaräjty ets näˈäty nitëgok kyayajmooyë kyomentaaryë. Danielle, jyënaˈany: “Jantsy axëëgëts nnayjyäˈäwë. Duˈunëts njäˈäwë ko tëts jyawë nyajtuunkpëjkë. Ko mgëˈë xyjyakonëˈëky ets ko kyaj myajmoˈoy ja mgomentaaryë, ta mwinmay ko ja nmëguˈukˈäjtëm nijot duˈun mdunyëty”.

10. ¿Tijaty mbäät xyˈaktuny parë myajmoˈoyëdë mgomentaaryë?

¹⁰ ¿Të näˈä duˈun mˈoknayjyäˈäwëbë extëmë Danielle? Pën tëë, waˈan mwinmay ko kyaj ja mgëˈë xyˈokkonëˈëganë ets ko jeˈeyë jap mˈakˈixäˈäny mˈakmëdowäˈäny. Per këdii duˈun mwinmay. ¿Tijaty mbäät xyˈaktuny parë mgomentaratët? Agäjpxë kanäägë mgomentaaryë. Pën kyaj myajmoˈoy mä tyimtsondaˈagyë parrafo, mbäät ok mgomentaraty. Ko xyˈagäjpxët ja rebistë mëdiˈibë yaˈëxpëkäämp, ix wiˈix nyaymyënëjkxyëty ja temë mët tuˈuk tuˈugë parrafo. Ko duˈun xytyunët, mbäädë net mgomentaraty oytyim näˈäjëty. Ja tuk pëky mëdiˈibë mbäät xytyuny, yëˈë ko yajxon xynyiˈëxpëkët mäjaty yajmaytyaˈaky ja tëyˈäjtën mëdiˈibë këkpäät yajjaygyujkëp (1 Kor. 2:10). Kom tsip yajnimaytyaˈaky, kyaj nëgoo pënë kyëˈë tkonëˈëgäˈäny. Per pën kyaj myajmoˈoyë mgomentaaryë oy duˈun të xyjyatuny extëm yä të yajnigajpxy, mbäät xyˈanëëmë ja nmëguˈukˈäjtëm mä kyajnëm tsyondaˈagyë reunyonk mëdiˈibë parrafo mgomentarataampy mä rebistë.

11. Extëm jyënaˈanyë Filipʉs 2:4, ¿ti mbäät nduˈunëm?

¹¹ (Käjpxë Filipʉs 2:4). Apostëlë Pablo yˈanmääy ja Diosmëduumbëty parë yëˈë tˈixtët tijaty mbäät ttukˈoyˈattë ja myëguˈuktëjk. ¿Wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm ko nety nyajpatëm mä reunyonk? Ko njamyajtsëm ko ja nmëguˈukˈäjtëm komentaratandëp nanduˈun.

12. ¿Wiˈix mbäät nmëjääwmoˈoyëmë nmëguˈukˈäjtëm mä reunyonk? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹² Min nˈokpëjktakëm tuˈugë ijxpajtën parë  mbäät njaygyujkëm. ¿Këdii ko mnaybyaatyëty mëdë mëtnaymyaayëbë kyaj jeˈeyë mijts naytyuˈuk mmaytyaˈaky? Nanduˈunën jyaty ko nreunyonkˈäjtëm. Ntsojkëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm kyomentaratët. Tuk pëky wiˈix mbäät nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë ko nasˈijxëm parë kyomentaratët (1 Kor. 10:24). Min nˈokˈijxëm ti mbäät nduˈunëm parë niˈamukë kyomentarattët.

13. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ja nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattët?

¹³ Oy ko nanduˈun ngomentaräjtëm naa kon. Ko duˈun nduˈunëm, mbäädë net nimayë nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattë. Ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë tuundëp mëjjäˈäy ets pënaty jeky kujk ttukˈijtëndë ja tëyˈäjtën, yëˈë mbäät tpëjktäˈäktë ja ijxpajtën. Tsojkëp nanduˈun ngomentaräjtëm kon ets kyaj nëgoo njantsy nyimaytyakëm. Yëˈë ko pën mgomentaräjtaapy ja parrafo, ta kyaj nëjkx yˈokkomentaräjnëdë ja wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjktakëm, mä yäˈädë parrafo majtsk pëky tnimaytyaˈaky wiˈix mbäät ngomentaräjtëm: naa kon ets kyaj nëgoo njantsy nyimaytyakëm. Pën myajmoopy ja tim jawyiimbë komentaaryë, jeˈeyë tuk pëky nimaytyakoj.

14. ¿Ti mbäät njamyajtsëm koogoo ngomentaratäˈänëm? (Ix nanduˈunë dibujë).

¹⁴ Ix nanduˈun näkˈokë mgëˈë xykyonëˈëgäˈäny. Pën janääm jatsojk njantsy kyonëˈkëm, mbäädë net ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë jam yajnäjxypyë reunyonk kuanë xymyoˈoyënë ja komentaaryë ets kyaj mbäät yˈokkomentaräjnëdë ja wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Mbäät nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm wyinmaytyë ko kyaj tiko kyomentarattët (Ecl. 3:7).

15. 1) ¿Ti mbäät nduˈunëm pën nituˈuk ngayajmoˈoyëmë komentaaryë? 2) ¿Ti tsojkëp tjamyatsët ja nmëguˈukˈäjtëm mëdiˈibë yajnäjxypyë reunyonk? (Ixë rekuäädrë “ Wiˈix mbäät xyajnaxy mä myinyë yajtëˈëwën mëdiˈibë yaˈˈatsoowëmbijtp”).

¹⁵ Ko nimayë nmëguˈukˈäjtëm jyantsy kyomentarattë, waˈan nituˈugë komentaaryë  xykyanekypyatëm axtë ko kyëjxnë reunyonk. Ko duˈun njäjtëm, mbäädë net axëëk xyajnayjyäˈäwëm, per kyaj tiko njotˈambëjkëm (Ecl. 7:9).

16. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nmëjääwmoˈoyëm pënaty të kyomentarattë?

¹⁶ Oy nëgoo të mgakomentaraty extëm xyjyatsoky, mbäät tsuj yajxon xymyëdoowˈity ko nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattë ets ko kyëxëdë reunyonk, mbäät xyˈanëëmëdë ko jantsy oy të kyomentarattë. Mbäät xypyudëkë ja mëguˈuktëjk mët ja mˈääw mˈayuk, duˈunxyëp extëm të mgomentaraty (Prov. 10:21). Ko duˈun nduˈunëm, ta nmëjääwmoˈoyäˈänëm ja nmëguˈukˈäjtëm.

17. 1) ¿Ti mbäädë tääk teety ttundë? 2) Extëm yajnimaytyaˈaky mä bideo, oknigäjpx taxk pëky wiˈix mbäät nyaˈoˈoyëm ja komentaaryë (ix nanduˈunë notë).

¹⁷ ¿Tijaty mbäät nˈaktuˈunëm parë nnaymyëjääwmoˈoyëm mä reunyonk? Pën jamë mˈënäˈkuˈunk tiko xykyapudëkëdë parë kyomentarattët naa kon (Mat. 21:16). Näˈäty, mä reunyonk yëˈë yajmaytyakpë kasäädë jäˈäyë yˈamay jyotmay o wiˈix mbäät njukyˈäjtëm extëmë Dios tkupëkët. Per mä tuˈuk majtskë parrafo, mbäädë ënäˈkuˈunk kyomentarattë. Mbäät nanduˈun xytyukmëtmaytyäˈäktë ja mˈuˈunk mˈënäˈk tiko kyaj xëmë yajmoˈoyäˈändë ja kyomentaaryë oy ja kyëˈë tjakonëˈëktë.  Ko duˈun xytyukjaygyukëdët, ta kyaj wiˈix nyayjyawëyäˈänëdë ko ja wiinkpë yajmoˈoytyët ja kyomentaaryë d (1 Tim. 6:18).

18. ¿Ti tsojkëp nanduˈun nnimaytyakëm ko nety ngomentaräjtëm? (Proverbios 27:2).

¹⁸ Niˈamukë mbäät ngomentaräjtëm parë nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa ets nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm (Prov. 25:11). Näˈäty, mbäät yëˈë ngomentaräjtëm wiˈix të njäjt të ngëbajtëm, per kyaj tiko ëtsäjtëm jeˈeyë ndimynyaynyimaytyakëm (käjpxë Proverbios 27:2; 2 Kor. 10:18). Tsojkëbën nanduˈun nnimaytyakëmë Jyobaa, Biiblyë ets ja nyax kyäjpn (Diˈibʉ Jat. 4:11). Pën ja parrafo yaˈˈatsoowëmbitäämp mëdë këˈëm ääw këˈëm ayuk, mbäät duˈun nduˈunëm. Min nˈokˈijxëm mä jatuˈukpë parrafo wiˈix mbäät duˈun nduˈunëm.

19. 1) ¿Wiˈix wyimbëtsëmäˈäny pën nasˈijxëm parë nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattët? (Romanʉs 1:11, 12). 2) ¿Tiko mgomentaratäˈäny?

¹⁹ Oy kyayajnigajpxy wiˈix mbäät ngomentaräjtëm, oy ko nduˈunëmë mëjääw ets nˈatsoowëmbijtëm extëm mbäät pyudëkëdë ja wiinkpë. Näägë nmëguˈukˈäjtëm tsojkëp ttundëdë mëjääw parë niˈigyë yˈakkomentarattët. Ets nääk agujk jotkujk nyayjyawëdë ko tëgok majtskˈok kyomentarattë ets tyukxondaktëp nanduˈun ko wiinkpë myëguˈuktëjk kyomentarattë. Pën nasˈijxëm parë nmëguˈukˈäjtëm kyomentarattët, agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ets nnaymyëjääwmoˈoyäˈänëm nixim niyam (käjpxë Romanʉs 1:11, 12).