¿Mnijäˈäwëbë nety?
¿Tiko David tˈsoldäädëˈäjtyë jabyoˈkxyjyaˈayëty?
David syoldäädëˈäjtë jäˈäy mëdiˈibë kyaj israelitëty extëmë Zélec amonitë jäˈäy, Urias ititë jäˈäy etsë Itmá moabitë jäˈäy (1 Crón. 11:39, 41, 46). a Tamë nety nanduˈun yajpäättë keretitëty, peletitëty etsë guititëty (2 Sam. 15:18). Waˈan ja keretitë jäˈäyëty mët ja peletitëty tyukmëguˈukˈäjttë mët ja filistee jäˈäyëty (Ezeq. 25:16). Ets pënaty tsënääytyë Gat nan filistee jäˈäyëty (Jos. 13:2, 3; 1 Samuel 6:17, 18).
¿Tiko David tˈsoldäädëˈäjtyë jabyoˈkxyjyaˈayëty? Yëˈko ijt seguurë ko kyaj yëˈëyë myëmëdowäˈänëdë nanduˈunën tmëmëdowäˈändë Jyobaa. Extëm nˈokpëjktakëm, tuˈugë diksionaaryë duˈun tnimaytyaˈagyë keretitëty etsë peletitëty: “Yäˈädë jäˈäyëty kyaj tmastuttë David, oy nuˈun tpatyë amay jotmay mä nety yˈaneˈemyën” (The New Interpreter’s Dictionary of the Bible). ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko kyaj tmastuttë David? Mä Biiblyë tnimaytyaˈaky: ‘Ënet tëgokyë ja Israel jäˈäyëty tˈëxmäjtstääytyë ja David ets yëˈë pyanëjkxtë ja Seba ets yëˈë ja Kered ets ja peleteo jäˈäyëty mëdiˈibë yëˈë Joab tyuˈuwinˈyeˈebyën mä tsyiptuundën tsyoˈondë jam mä ja yajkutujkpë parë nëjkx tsyiptunäˈändë mët ja Seba’ (2 Sam. 20:1, 2, 7, TY). Tëgok ja rey David ja myäänk Adonías ojts jyapëjkëyaˈanyëty ja kyutujkën, per ja keretitëty mët ja peletitëty kyaj tnikaktë David, niˈigyë tpudëjkëdë parë yˈanaˈamët ja myäänk Salomón mëdiˈibë netyë Jyobaa të wyinˈixyëty (1 Rey. 1:24-27, 38, 39).
Jatuˈugë jabyoˈkxyjyaˈay mëdiˈibë David ninäˈä kyanikakë, yëˈë Ittái ja guititë jäˈäy mët 600 tsyiptuumbëty, ojts tpudëkëdë David ko nyibëdëˈkë ja myäänk Absalón. Pes ojtsë jäˈäy twinˈëëny twinxäjy parë mbäät yëˈë yˈaneˈemy. David ojts tˈanëëmë Ittái ko kyaj tiko nety nyitsiptunëdët mët ko jyabyoˈkxyjyaˈayëty. Perë Ittái ta yˈatsoowë: ‘Mä mijts mnëjkxy ëjts nan jamëts nëjkxäˈäny oy yˈoˈkën jëjpˈamëty ëgë oy jyamëty mä jukyˈäjtën’ (2 Sam. 15:6, 18-21, TY).
Ittái kyaj tnikekyë David mëdiˈibë netyë Jyobaa të wyinˈixyëty.
Oyë nety ja keretitëty, peletitëty etsë guititëty jyabyoˈkxyjyaˈayˈattë, myëbëjktëbë nety ko Jyobaa yëˈëjën tukpäjk ja Dios mëdiˈibë tëyˈäjtën ets ko yëˈënë Jyobaa të twinˈixyë David. Seguurë ko David kyuˈëw kyukäjpxë pënaty kyaj myastutëdë.
a Mä Diosë ley mëdiˈibë miimp mä Deuteronomio 23:3-6 jap jyënaˈany ko nituˈugë ammonitë ni moabitë jäˈäy kyatëkët mä ja israelitëty tyuˈukmuktë. Yäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko mbäädë nety mëët tyuˈukmuktë, per kyaj nety duˈun ja madakën tmëdattë extëm mëdiˈibë kunaxˈäjt kugäjpnˈäjttëp. Ixë liibrë Perspicacia para comprender las Escrituras, mä jyënaˈany “Ammonitas” ets ta net “Se casan con israelitas”.
