NˈOKPAWINMÄˈÄYËM ko nyajpatëm Nëwinm nobiembrë poˈo mä jëmëjt 1932. Mä tyäˈädë siudad, jaa jäˈäy tsyëënëdë tuk miyonk. Ets ak yëˈë myaytyaktëp ko tyuksëmäänëp të yajpëjtaˈagyë semáfaros. Per tyam, pënaty yajpëtsëëmdëbë notisyë kyaj yëˈë tnekymyaytyäˈäktë, yajpäättë mä tren jyaty ets ak tam tkëkonyˈattë kyamara. Yëˈë jyëjpˈijxtëp ko ta jyaˈtyë Joseph F. Rutherford, ja diˈib nyikëjxmˈäjtypyë Sociedad Watch Tower. Nan yajpattëbë Jyobaa tyestiigëty parë tˈaxäjëyäˈändë ja nmëguˈukˈäjtëm Rutherford, diˈib yajpäädäämp mä tyunäˈänyëtyë asamblee tëgëk xëëwbë.

Mä rebistë The Golden Age (diˈib tyam yajtijp ¡Despertad!) jyënany: “Seguurë ko tyäˈädë asamblee xëmë yajjamyatsäˈäny wiˈix të myëjwindëkëdë Diosë tyuunk yä Nëwinm”. Per ¿tiko duˈun njënäˈänëm pën jeˈeyë jäˈäy yˈojtstë 150?

Mä nety kyayajtunyëmë tyäˈädë asamblee, niwaanë netyë jäˈäy diˈib të tnijawëdë ja tëyˈäjtën mä tyäˈädë paˈis. Mä jëmëjt 1919 të nety yˈokˈyajtuumbë asamblee mutskatypyë, per adëgooy kanääk ja tuˈukmujkën. Mä jëmëjt 1929, ta Nëwinm nyaxkëdaky tuˈugë sukursal. Duˈun kyëxëˈky ko mëjwindëkëyäämp ja Diosë tyuunk, per jamˈäjtë jotmay. Extëm nˈokpëjtakëm, ko ojts yajnigajpxy ko kyaj mbäät yaˈˈaduunmukyë Diosë tyuunk mëdë negosyë, ta tuˈugë colportor o prekursoor, mëk tˈyajpojky axtë tyukpëtsëëmdut ja Diosë kyäjpn ets yˈëxtääyë jyaˈay diˈib mëët tˈëxpëkäˈänyë Biiblyë. Nan jaa mä tadë tiempë, tyëgäjtsy ja diˈibë nety nyikëjxmˈäjtypy ja sukursal mët ko yëˈë tyuun diˈib kyaj mbäät ttuny tuˈugë Dios mëduumbë. Per pënaty myëmëdoowdë Dios, yajtëgoyˈäjttëbë nety ets yajmëjääwmoˈoytyët.

Ko Rutherford kyuˈijxëdë, mëjwiin kajaa myëjääwmooyëdë. Mä ja asamblee, majtskë diskursë tˈyajnäjxy diˈib pudëjkëdë nmëguˈukˈäjtëm ets mëgoxk tˈyajnäjxy mä raadyë. Mä tyäˈädë paˈis Nëwinm, ninäˈänëm nety kyayajmëdoynyëmë Diosë yˈayuk mä raadyë. Ko ja asamblee nyajxy, ta ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety të yajwinˈixy tnikëjxmˈatëdë Betel, ttukniwijtsë wiˈixë Diosë tyuunk yajtunäˈäny. Ets desde jaa, ta ja nmëguˈukˈäjtëm tjäˈäwëdë ko pudëjkëdëbë Jyobaa, tmëduunˈadëtstë xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot ets jatëgok tpëjktë ja jot mëjääw.

Kyumduk jëmëjt, ta yajtuuny majtskë asamblee, tuˈuk jap Veracruz ets jatuˈuk Nëwinm. Ets ko ja nmëguˈukˈäjtëm duˈunyëm ojts yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë, oy wyimbëtsëëmy. Pes mä jëmëjt 1931, jeˈeyë nety 82 käjpxwäˈkxpë, per kyum mäjk jëmëjt, mäjk duˈunënë nety të nyimayëdë. Mä jëmëjt 1941, ja jäˈäy yˈojtstë naa tuk mil mä ja asamblee diˈib yajtuun Nëwinm.

Mä jëmëjt 1943, ja Jyobaa tyestiigëty ojts nëˈääy tuˈääy tmënëjkxtë pankartë parë ojtsë jäˈäy ttukˈawanëdë ko tyunäˈänyëty jatuˈugë asamblee diˈib xyëwˈäjtypy “Nación Libre”, mä mäjmajtskë siudad mä tyäˈädë paˈis Nëwinm. * Yëˈë ijty myënëjkxtëbë  pankartë diˈib pyëjtaktëp ëxkëˈëy ets winduuy, diˈib duˈunyëmë Jyobaa tyestiigëty yajtuundëp desde mä jëmëjt 1936.

Tuˈugë rebistë diˈib ijty pëtsëëmp Nëwinm, diˈib xyëwˈäjtypy La Nación, ojts tnigajpxy wiˈix jantsy oy wyimbëtsëëmy ko ja Jyobaa tyestiigëty ojts nëˈääy tuˈääy tmënëjkxtë ja pankartë. Jyënany: “Mä myëduk xëëwbë yaˈˈanmääytyë parë mas niˈigyë jäˈäy twowdët. Ets jakumbom kyaj ja lugäär nyekynyibatë”. Ja wintsëndëjkëty diˈib katolikë, jantsy jotˈambëjktë ko tˈijxtë wiˈixë nety të wyimbëtsëmy ko Jyobaa tyestiigëty ojts nyëjkxtë nëˈääy tuˈääy. Pääty tˈanmääytyë jyaˈayëty parë tpëjtaktë mä tyëjkˈagäj ko yëˈëjëty katolikë ets ko kyaj tˈaxäjëyäˈändë ëxpëjkpajn diˈib wiink relijyonk. Per oy duˈun tjatuundë, ja nmëguˈukˈäjtëm ijttë jotmëk, pes duˈunyëm ojts tmënëjkxtë ja pankartë nëˈääy tuˈääy. Tyäˈädë rebistë La Nación nanduˈun jyënany ko niˈamukë jäˈäy tˈijxtë “ko yetyëjk toxytyëjk duˈun kyëxëˈëktë extëmë sandwinch”. Nan myëmiinë retratë mä nmëguˈukˈäjtëm kyëxëˈëktë nëˈääy tuˈääy Nëwinm, ets pëˈääy jyënaˈany: “Të tˈyaˈˈadujktäˈäytyë nëˈë tuˈu”.

Ko ijty tyunyëty tuˈuk majtskë asamblee Nëwinm, nimay ijtyë nmëguˈukˈäjtëm tˈyajnimëjääwdäˈäktë parë nyëjkxtë. Nimaybyë nmëguˈukˈäjtëm nidëkë ijty tsyëënëdë mä kyaj jyaˈtyë tren ets ni karreteerë. Tuˈugë tuˈukmujkën duˈun tkujäˈäyëdë: “Kyaj yä nyaxyë tren”. Ja nmëguˈukˈäjtëm mulëkëjxy ijty nyëjkxtë o kanääk xëëw jyantsy tyuˈuyoˈoytyë parë jyattë mä ja trenk tsyoony diˈib mbäät myënëjkxëdë mä ja asamblee tyunäˈänyëty.

Nimayë nmëguˈukˈäjtëm jeˈeyë ijty myadaˈaky ja myeeny syentääbë parë nyaynyimëjuyëdë ko nyëjkxtë mä asamblee. Nimay jam ijty jyäjtäˈäktë mä nmëguˈukˈäjtëmë jyëën tyëjk diˈib jantsy oy agëˈë axäjëdëp. Wiinkpëty jam ijty myäˈädë mä Tëjk mä nˈëxpëjkëm. Tëgok, naa 90 nmëguˈukˈäjtëm jyäjtaktë Betel ets yëˈë tyukmäädë karton diˈib yajmooytyë këk iˈpx. Mä Anuario yajkujäˈäyë ko mëjwiin kajaa ojts tkukäjpxëdë ets jyënandë ko “mas niˈigyë yˈoyëty ets jyokxëty këdiinëm ja pisë”.

Ja nmëguˈukˈäjtëm mëjwiin kajaa tˈyajtsobattë ja asamblee, pääty tyuundë oytyim tiijëty nëgooko jam yajpattë. Ets tyam nan duˈunyëm tmëjjawëdë, diˈib naa tuk miyongën käjpxwäˈkxtëp mä paˈis Nëwinm. * Mä jëmëjt 1949, ta Betel diˈib Nëwinm jyënany: “Oy tsip nimëjääw tiempë nyaxy, ja nmëguˈukˈäjtëm duˈunyëm ttukxondäˈäktë tëyˈäjtën. Tëgok tëgok tyuundäˈäyëtyë asamblee, xëmë tnimaytyäˈäktë tijaty të tjattë ets xëmë tˈyajtëwdë: “¿Näˈä jatëgok nmëdatäˈänëmë asamblee?”. Axtë tyambäät, duˈunyëmë tyäˈädë ääw ayuk tyëyˈäjtënëty. (Yajjamyetsy wiˈix tijaty yajtuuntsondaky mä Betel diˈib Centroamérica).