1, 2. ¿Wiˈix näägë jäˈäy tnimaytyäˈäktë Jyobaa tyestiigëty?

MAYË jäˈäy jyënäˈändë ko Jyobaa tyestiigëty jantsy oy jyaˈayˈattë. Extëmë Anton Gill, diˈib jyaabyë liibrë, ojts tnimaytyaˈaky mä tuˈugë liibrë wiˈix jyäjt kyëbajttë Testiigëty mä Alemania nazi. Jyënany ko ja nazis mëk ojts yˈaxëkˈixëdë, ets mä jëmëjt 1939 ja nety jyapëty 6,000 Testiigëty mäjatyë soldäädëtëjk mëk tˈyajtundë tsumyjyaˈay. Ta net jyënany ko oy mëk tˈyajnäjxtë ja ayoˈon, naytyukjotkujkˈäjtëdë nixim niyam ets tuˈugyë yˈijttë, yuunk naxypy yajpattë ko yˈamëktaky ja jotmay ets kyaj tmastuttë Dios.

² Ets näämnëm jap Sudáfrica, ojts kanäägë jäˈäy tˈixtë wiˈix oy jyaˈayˈattë Jyobaa tyestiigëty. Ja kuduungëty diˈib mä tadë paˈis kyaj ijty tnasˈixëdë etsë jäˈäy tyuˈukmuktët diˈib wiˈixëm ixˈäjttëp. Per domingë xëëw 18 äämbë disiembrë 2011, naxy 78,000 Testiigëty tyuˈukmujktë diˈib wiˈixëm ixˈäjttëp ets tsyoondë kanäk paˈis, mä ja estadio diˈib yajpatp Johannesburgo parë tmëdoowˈitäˈändë Diosë yˈayuk. Niduˈuk ja jäˈäy diˈib nyiwintsënˈäjtypy ja estadio, jyënany: “Ninäˈänëmtsë nety duˈun ngaˈixyë mayjyaˈay diˈib jantsy oy jäˈäyˈäjttëp. Niˈamukë ak oy tsuj të nyayxyoxëdë, ets wäˈäts të tˈyajwëˈëmdë estadio. Per diˈibëts niˈigyë mëjˈixy njäˈäwëp, yëˈë  ko miitsëty kyaj mnaybyaxëdë oy wiˈix mˈixˈattë”.

3. ¿Tiko ëtsäjtëm jeˈeyë diˈib tuˈugyë nnayaˈijtëm?

³ Ko duˈunë jäˈäy xynyimaytyakëm diˈib kyaj Tyestiigëty, yëˈë yajnigëxëˈkypy ko ëtsäjtëm jeˈeyë diˈib nnayaˈijtëm tuˈugyë abëtsemy nyaxwinyëdë (1 Peed. 5:9). ¿Tiko kyaj nduknaxˈäjtëm mëdë wiinkpë organisasion? Yëˈko xypyudëjkëmë Diosë yˈayuk etsë myëjääw parë nmastutëm wiˈix ijty njukyˈäjtëm ets nbaduˈudëjkëm “ja jembyë jikyˈäjtën” (Éfes. 4:22, 24).

4. ¿Ti yajnimaytyäˈägäämp mä tyäˈädë artikulo, ets tiko?

⁴ Jëjpˈam ets kyaj duˈun nekyjukyˈäjtëm extëm ijty. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nekynyijëmbijtëmë duˈumbë jukyˈäjtën ets tiko jyëjpˈamëty nmastutëm. Nan nˈixäˈänëm ko mbäädë jäˈäy tyëgatstë oyë nety jantsy axëëk të jyukyˈattë. Ets wiˈix mbäät nyaygyuentˈatëdë pënaty jeky kujk Dios mëduundëp parë kyaj jatëgok nyekyjukyˈattët extëm ijty. ¿Tiko jyëjpˈamëty etsë tyäˈädë nimaytyakëm? Yëˈko jotmay myëët njënäˈänëm ko näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety Dios mëduundëp kyaj të nyaygyuentˈatëdë ets të jatëgok jyukyˈäjttsondäˈäktë extëm ko nety kyajnëm tˈixyˈattë Dios. Pääty, tsojkëp niˈamukë nnaygyuentˈäjtëm extëmë Biiblyë xyˈanmäˈäyëm: “Diˈibë nayjyäˈäp yajxon yˈity mëdë Dios, naygyuentˈatëdëp këdiibë pyekykyäˈat” (1 Kor. 10:12).

5. 1) Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën tiko jyëjpˈamëty ets kyaj duˈun nekyjukyˈäjtëm extëm ijty (ixë dibujë mä tsyondaˈaky). 2) ¿Diˈibë jeky jukyˈäjtënë axëëkpë myaytyakypyë Kolosʉ 3:5-9?

⁵ ¿Tixyëp nduˈunëm koxyëp të yˈaxëëgë nwitˈäjtëm ets axëëgëm xyuuky? Seguurë ko netyëxyëp njaˈanëm. Nanduˈun mbäät tsojkˈam nmëmëdoˈowëm ko Jyobaa xytyukˈanaˈamëm ets nmastutëm tijaty yëˈë yˈaxëkˈijxypy. Pablo tyukˈawäˈänë yajxon ja Dios mëduumbëty ti tyundëp, tˈanmääytyë: “Mmastuˈuttë tëgekyë tyäˈädëty”. Min nˈoknimaytyakëm majtskë poky kaytyey diˈibë Pablo myaytyak: yëˈë “axëëkpë ijt tsënaaky” etsë “tuˈun käjpxënë tsäätsy mäˈätpë” (käjpxë Kolosʉ 3:5-9). *

6, 7. 1) Extëmë Pablo jyënany, ¿ti yajtuunäämp parë nmastutëm ja jeky jyukyˈäjtën? 2) ¿Wiˈixë netyë Sakura tˈyajnëjkxyë jyukyˈäjtën, ets ti pudëjkë parë tyëgäjtsy?

⁶ Axëëkpë ijt tsënaaky. Ko Biiblyë tˈyajtunyë tyäˈädë ayuk, yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy yˈit tsyëënëdë diˈib kyaj të syëbilpëktë ets ko jäˈäy tsyëënëdë ak yetyëjk o ak toxytyëjk. Pablo ojts tˈanëëmë ja Dios mëduumbëty ets tjëjpkuwitsëdët ja nyax nyiˈkx mä axëëkpë ijt tsënaaky. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko tsojkëp mëk ja winmäˈäny nbëjtakëm parë njëjpkudijëm ko xytyuktëjkëm ja axëëkpë tsojkën. Mbäät mëk tsyiptaˈaky, per mbäät nmëmadakëm.

⁷ Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajtyë Sakura, diˈib tsënaapy Japón. * Ko yeˈky pyejty naytyuˈuk nyayjäˈäwë ets awäˈäts tukwäˈäts. Ets parë kyaj duˈun nyayjawëdët, ta axëëk jyukyˈäjttsondaky ko netyë jyëmëjt 15, kanääk mëdë yetyëjk yˈijty tsyënääy. Ets ja tëgëkˈok yaˈuˈunkˈoˈky. Sakura jyënaˈany: “Kots ogäˈän axëëk ja njukyˈäjtënë ojts nyajnëjkxy, oyëts nnayjäˈäwë, ko yajtsojkpëts ets ko tam pënëts xyyajtëgoyˈäjtp. Per ko tiempë nyajxy, tats kyaj oy nekynyayjäˈäwë”. Sakura duˈunë jyukyˈäjtënë ojts tˈyajnëjkxy axtë ko jyëmëjt tmëdäjty 23. Ko tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë mëdë Jyobaa tyestiigëty, jyantsy yˈoymyëdoow tijaty yajtukniˈˈijxë. Ets ojtsë Jyobaa pyudëkëty parë tmastuˈudët ja axëëkpë jyukyˈäjtën, parë kyaj nyaybyokyˈixëdët ets kyaj ttsoytyuˈunjawët wiˈix të jyukyˈaty. Tyamë Sakura ja tyuny prekursoora regulaar ets kyaj naytyuˈuk nyekynyayjawëty. Yëˈë jyënaˈany: “Jantsy jotkujkëts nnayjawëty  tuˈuk tuˈugë xëëw mët ko xytsyojkpëtsë Jyobaa”.

8. ¿Tijaty tuˈunëm mbäät xyyajnäjxëm axëëk Dios windum?

⁸ Tuˈun käjpxënë tsäätsy mäˈätpë. Ko Biiblyë jyënaˈany “tuˈun käjpxënë tsäätsy mäˈätpë”, kyaj yëˈëyë tˈandijy ko jäˈäy axëëk yˈit tsyëënëdë. Nan mbäät yëˈë tˈandijy ko jäˈäy jyuˈuky o ko tkajpxy tmaytyaˈaky diˈib tsäätsy mäˈät (2 Kor. 7:1; Éfes. 5:3). Nan yëˈë yˈandijpy ko jäˈäy ttuunkˈatyë axëkˈäjtënë ayuˈutsyë, extëm ko tkajpxyë liibrë diˈib tukˈatsojkëbë ijt tsënaaky o ko tˈixyë pornografía. Ko ttuunkˈatyë tyäˈädë, ta net ttunyë tsäätsy mäˈätpë extëm ko ttony tmatsyë nyax nyiˈkx (Col. 3:5, TNM). *

9. ¿Ti mbäät tyuny jyatyëty pën nyajmëjwindëjkëm “ja tsojkën mä ijt tsënaaky”?

⁹ Pënaty yˈijxtëbë pornografía, jeˈeyë xëmë tyukˈatsojkënë “ijt tsënaaky”, ets mbäädë net yëˈëyë twinmäˈänyˈäjnëdë. Të yaˈëxpëjkpëtsëmy ko pënaty naytyukwinˈëˈënëbë pornografía, nan duˈumbë jotmay pyattëp extëmë jäˈäy diˈib të nyaytyukwinˈëˈënënë droogë o nëë diˈib yajmukp. Pääty ko jäˈäy xëmë tˈijxnë pornografía mëk yˈaxëktunyëty, mëk ttsoytyuˈunjawë, kyaj tyuunk tnekyjotmoˈoy, kyaj jotkujk yajpääty mä fyamilyë, mbäät yaˈˈajääywyaˈkxy mëdë jyamyëët ets axtë nyayaˈoogyëty. Tuˈugë yetyëjk duˈun tkujäˈäyë ko nety tuk jëmëjt të nyaxy mä kyaj tnekyˈixyë pornografía: “Tyamnëmtsë net oy nnayjawëty”.

10. ¿Wiˈixë Ribeiro ojts tmëmadaˈaky tjëjpkudijëdë pornografía?

¹⁰ Mayë jäˈäy mëk tsyiptakxëdë parë kyaj tnekyˈixtëdë pornografía. Per mbäät tjëjpkudijëdë extëm xytyukˈijxëmë yˈijxpajtënë Ribeiro diˈib Brasil. Ko nety jeˈeyënëm yaˈkpëtsëmy, ta ojts tsyoˈonë mä tyëjk ets ta tyuundëjkë mä tuˈugë faabrikë mä jäˈäy jatëgokë neky tˈyaˈˈagojë. Mä tyäˈädë lugäär jäjtpë netyë rebistë diˈib myëmiimbyë pornografía. Ribeiro jyënaˈany: “Wanaty wanaty, niˈigyëts ojts xywyinˈëˈënë nˈixëdë pornografía axtë jeˈeyëts nˈawijxnë näˈä yˈoktsoony ja toxytyëjk diˈibëts mëët ntsëënë parëts nˈixäˈänyë bideo mä myinyë pornografía”. Per tëgok, tapë netyë Ribeiro tyuny, ko tˈijxpaty tuˈugë liibrë diˈib xyëwˈäjtypy El secreto de la felicidad familiar mä nety yˈityë may lyiibrë. Ta tkonëˈky ets tkäjpxtsondaky. Diˈib kyäjpx, yëˈë pudëjkë parë yˈëxpëjktsondaky mëdë Jyobaa tyestiigëty. Per jekyë tiempë nyajxy parë kyaj tnekyˈijxyë pornografía. ¿Ti diˈib pudëjkë Ribeiro? Yëˈë jyënaˈany: “Kots nnuˈkxtaky, nˈëxpëjkyëtsë Biiblyë ets kots nbawinmääy tijatyëts yajtukniˈˈijxë, yëˈëts xypyudëjkë parëts niˈigyë nˈoyˈixëdë Jyobaa jyaˈayˈäjtën. Duˈunëts mas niˈigyë ntsojkyë Jyobaa ets kyaj nyekydyuˈunëty kots nˈixëdë pornografía”. Ribeiro kyaj tyam duˈun nyekyjyukyˈaty extëm ijty mët ko pyudëjkë Biiblyë etsë Diosë myëjääw. Ojts nyëbety ets tyam tyuny mëjjäˈäy mä tuˈugë tuˈukmujkën.

11. ¿Ti tsojkëp niˈamukë nduˈunëm parë kyaj xyyajkäˈäjëmë pornografía?

¹¹ Ribeiro kyaj jeˈeyë tˈëxpëjkyë Biiblyë, nan pyawinmääyën yajxon tijaty kyäjpx ets nyasˈijxë parë yˈadëk tyuktëkëdët. Nan yˈamdoow pyëjktsoowë Diosë nyaybyudëkë. Ko nyuˈkxtaky ets ko tpawinmääy tijaty yˈëxpëjk, yëˈë pudëjkë parë niˈigyë ttsokëdë Jyobaa ets parë kyaj nyekymyëmadäˈägëdët ja tsojkën ko tˈixäˈänyë pornografía. Pääty, jëjpˈam ets niˈamukë mëk ntsojkëmë Jyobaa ets nˈaxëkˈijxëm diˈib yëˈë yˈaxëkˈijxypy net kyaj xyyajkäˈäjëmë pornografía (käjpxë Salmo 97:10). *

12. ¿Ti ojts pyudëkëtyë Stephen parë kyaj nyekyˈawäˈändaˈaky, ets parë kyaj tnekyyajpëtsëmyë ääw ayuk diˈib yajtsayujtp?

¹² Näägë jäˈäy jantsy pojënë yˈawäˈändaˈaky, tˈyajpëtsëmdë ääw ayuk diˈib tsäätsy këbety ets diˈib yajtsayujtp. Duˈumbë ääw ayuk kyaj tˈyajjotkujkˈatyë familyë. Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Stephen diˈib tsënaapy Australia. Yëˈë jyënaˈany: “Tsäätsy këbetyëts ijty ngajpxy ets xyyajjotˈambëjkpëts oytyim tiijëty. Tëgëkˈokëts naymyastutëdë mëdëtsë ngudëjk ets yaˈˈajääywyäˈkxandëbëtsë nety”. Per ta tˈëxpëjktsondaktë Biiblyë mëdë Jyobaa tyestiigëty. Stephen ta tpaduuntsondaky diˈibë nety yajtukniˈˈijxëp ets ta ogäˈän yˈoˈoyë ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën. Yëˈë jyënaˈany ko mä nety tkaˈixyˈatynyëmë Jyobaa, duˈunë nety nyayjawëty ko jyotˈambëky extëm tuˈugë bombë diˈib pëjwäˈkxäämp. Per tyam jyäˈäwëp ja nikˈäjt xeemyˈäjtën. Stephen ja tyam tyuny pyudëjkëbë mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën etsë kyudëjk kanäk jëmëjt kujk tyuny prekursoora regulaar. Ja mëjjäˈäytyëjkëty duˈun jyënäˈändë: “Stephen yëˈë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yuunk naxypy, yujy tudaˈaky ets tuumbëjäˈäy”. Nanduˈun jyënäˈändë ko ninäˈänëm tkaˈixtë jyotˈambëky. Stephen yˈëxkajpy ko kyaj këˈëm të nyayajtëgatsyëty, yëˈë jyënaˈany: “Koxyëbëts kyaj të ngupëkyë Jyobaa nyaybyudëkë parëts nyajtëgatsëdë njäˈäyˈäjtën, kyajxyëbëts duˈun të nyajkunuˈkxy”.

13. 1) ¿Tiko mëk kyujotmayëty ko njotˈambëjkëm? 2) ¿Ti diˈibë Biiblyë xytyukˈanaˈamëm?

¹³ Biiblyë xytyukˈanaˈamëm ets njëjpkudijëmë akë, ääw ayuk diˈib yajtsayujtp etsë yax jojk (Éfes. 4:31). Pesë duˈumbë jäˈäyˈäjtën xëmë yajtsiptuny. Mbäät mayë jäˈäy wyinmaytyë ko duˈunënë jäˈäy jyukyˈaty, perë duˈumbë jäˈäyˈäjtën kyaj tˈyajmëjpëtsëmyë Dios. Pääty mayë Diosë mëduumbë të duˈumbë jäˈäyˈäjtën tmastuˈuttë ets të tˈyajtsondäˈäktë jembyë jukyˈäjtën (käjpxë Salmo 37:8-11). *

14. ¿Mbäädëdaa tuˈugë axëkjäˈäy jyëmbity jantsy oyjyaˈay?

¹⁴ Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Hans, diˈib tuump mëjjäˈäy jap Austria. Niduˈuk ja mëjjäˈäy duˈun nyimaytyakë: “Yëˈë niduˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jantsy yujy tudaˈaky”. Perë Hans kyaj ijty duˈun jyaˈayˈaty. Ko yaˈkpëtsëëmy jantsy ukp ijty ets ta jyëmbijty jantsy awäˈän. Tëgok, ko nety jyantsy lyokë myuˈugyëty, ta tˈyaˈoˈky ja nyoobyë ets ta yajtuknikäjpxpejty yˈitët 20 jëmëjt pujxndëgoty. Per jap kyaj ja jyaˈayˈäjtën tyëgäjtsy. Ko tiempë nyajxy, ta ja tyääk ojts tˈanëëmë tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy ets tninëjkxëdë Hans jap pujxndëgoty, ets ta mëët tˈëxpëjktsondakyë Biiblyë. Hans jyënaˈany: “Mëkëts ojts xytsyiptakxë nyajtëgatsët wiˈixëts ijty njäˈäyˈaty. Per yëˈëts xypyudëjkë majtskë tekstë. Tuˈuk yëˈë Isaías 55:7, mä jyënaˈany: “Waˈanë axëkjäˈäy tmastuˈutyë nyëˈë tyuˈu”. Ets jatuˈuk yëˈë 1 Korintʉ 6:11, mä yajmaytyaˈaky näägë jäˈäy diˈibë nety të tmastuˈuttë poky kaytyeyë mëjwiin kajaabë ko tyëjkëdë Dios mëduumbë. Kanäk jëmëjtëtsë Jyobaa xymyëmaˈkxtujky ets xypyudëjkëts mëdë myëjääw parëts nyajtëgäjtsyë njäˈäyˈäjtën”. Hans, jap nyëbejty pujxndëgoty, ets ja pyëtsëëmy ko nety jap të yˈity 17 jëmëjt ja kujkm. Yëˈë jyënaˈany: “Ngukäjpxëbëtsë Jyobaa mëjwiin kajaa kots të xypyaˈˈayoy ets të xypyokymyeˈkxy”.

15. ¿Diˈibë jatuˈugë jäˈäyˈäjtën të nmastutëm, ets wiˈixë Biiblyë jyënaˈany?

¹⁵ Jatuˈugë jäˈäyˈäjtën diˈib të nmastutëm, yëˈë  ko kyaj nekyˈandakëm. Mayë jäˈäy andaktëp parë kyaj tˈyaktë kyugëbety, o parë kyaj tkupëktë tyëgoˈoyën. Perë Jyobaa yëˈë “Dios diˈib myëdäjtypyë tëyˈäjtën” (Sal. 31:5). Pääty xytyukˈanaˈamëm ets xëmë nigäjpxëm tijaty tëyˈäjtën myëët, kyaj nnaywyinˈëˈën nnaywyinxäjëm nixim niyam (Éfes. 4:25; Kol. 3:9). Jëjpˈam ets tijaty tëyˈäjtën myëët nnigäjpxëm oy ndimˈyajnäjxëmë ayoˈon tsoytyuˈun o ngatukˈoyˈäjtëm (Prov. 6:16-19).

16. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë kyaj duˈun nekyjukyˈäjtëm extëm ijty?

¹⁶ Kyaj mbäät këˈëm nyajtëgäjtsëm extëm ijty njukyˈäjtëm o njäˈäyˈäjtëm. Sakura, Ribeiro, Stephen etsë Hans mëk ttuundë mëjääw parë kyaj nyekyjukyˈäjttë extëm ijty. ¿Wiˈix myadaktë? Mët ko myëjääwmooyëdë Diosë yˈAyuk etsë espiritë santë (Luk. 11:13; Eb. 4:12). Ëtsäjtëm mbäät nbëjkëmë tyäˈädë jot mëjääw pën ngäjpxëm bom bomë Biiblyë, pën nbawinmäˈäyëm ets pën janääm jatsojk nˈamdoˈowëmë Jyobaa wijyˈäjtën etsë jot mëjääw parë nmëmëdoˈowëmë extëmë Biiblyë jyënaˈany (Jos. 1:8; Sal. 119:97; 1 Tes. 5:17). Biiblyë etsë espiritë santë nan xymyoˈoyëm ja mëjääw ko niˈëxpëjkëm tijaty naxäämp mä reunyonk ets ko kyaj ndëgoyˈäjtëm (Eb. 10:24, 25). Nan nyajtuˈunëm tijatyë Diosë kyäjpn xymyoˈoyëm, extëmë rebistë, JW Broadcasting, JW Library etsë sitio jw.org (Luk. 12:42).

17. ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

¹⁷ Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm tijaty axëkˈäjtën mbäät tmastuˈuttë Dios mëduumbë diˈib ninäˈä jatëgok tkanekytyuunëmbittët. Per ¿yëˈëyëdaa tsojkëp nduˈunëm parë Dios xykyupëjkëm? Kyaj, nan tsojkëp nmëdäjtëm ja jembyë jäˈäyˈäjtën ets nduˈunëmë mëjääw parë xëmë duˈun njukyˈäjtëm. Mä jatuˈukpë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm ti mbäät nduˈunëm.