1. ¿Pënaty yajnaxkëdaktë ja tuˈukmujkën jam Filipos?

KO APOSTËLË Pablo, Silas, Lucas etsë Timoteo jyäjttë jam Filipos, pyattë mayë jäˈäy diˈib jyantsy yˈoymyëdoowdë Diosë yˈayuk. Tyäˈädë Dios mëduumbëty, yëˈë diˈib yajnaxkëdaktë ja tuˈukmujkën jam Filipos. Ets waˈan jam tyuˈukmujktë mä Lidia tyëjk, tuˈugë Dios mëduumbë diˈib jantsy oyjyaˈay (Apos. 16:40).

2. ¿Tijaty jotmay wyinguwäˈkëdë ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos?

² Jantsy jeˈeyë nyaxkëdaky ja tuˈukmujkën, ta ja Dios mëduumbëty twinguwäˈkëdë amay jotmay. Satanás yëˈë yajtuun pënaty myëtsipˈäjttë Diosë yˈayuk parë tnibëdëˈktë ja tuunk diˈibë nety tyuundëbë Pablo mët ja myëguˈuktëjk. Ja kuduunktëjk, ta tmäjtstë Pablo mëdë Silas, tkepywyojptë ets ttsuumdë. Jakumbom, ta dyajpëtsëëmdë. ¿Ti net tyuundë Pablo mëdë Silas? Ojts tninëjkxtë ja diˈibë nety näämnëm të tyëkëdë Dios mëduump ets tjotmëkmooytyë. Ta tsyoˈondë mëdë Timoteo mä tadë käjpn, ets waˈanë Lucas yëˈë jam ojts wyeˈemy. ¿Ets ti tyuundë ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibë nety näämnëm të tpaduˈudëkëdë ja Diosë nyëˈë tyuˈu? Duˈunyëm tmëduunˈadëtstë Jyobaa mët ko tyukpudëjkëdë yˈespiritë santë (Filip. 2:12). Extëm nˈijxëm, tam tiko netyë Pablo ttukxondaˈagyë tyäˈädë myëguˈuktëjk.

3. Extëm jyënaˈanyë Filipʉs 1:9-11, ¿ti Pablo yˈamdoow ko nyuˈkxtaky?

³ Ko nety të nyäjxnë naa mäjk jëmëjtën, ta Pablo tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos. Ko ngäjpxëmë tyäˈädë neky, ta nbëkäˈänëmë kuentë nuˈunënë Pablo ttsojky ja myëguˈuktëjk,  pes jap tˈanmääy ko mëkë nety tjantsy pyaˈˈayowdë ets tjantsy tsyoktë “mët ja Jesukristë tsyojkën” (Filip. 1:8). Mä ja neky nanduˈun jap tˈanmääy ko nyinuˈkxtakëdëp. Pablo yˈamdoowë Jyobaa ets tpudëkët ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos parë mas niˈigyë dyajmëjwindëkëdët ja tsyojkën, tˈix ttundët diˈib mas jëjpˈam, kyaj yajpäättët ja tyëgoˈoyën, kyaj dyajkunapëdët ja wiinkpëty ets duˈunyëm dyaˈixëdët ja oybyë jot winmäˈäny. Ëtsäjtëm, nan ijtëm seguurë ko xypyudëkëyäˈänëm extëmë Pablo jyënany (käjpxë Filipʉs 1:9, 11; Filipenses 1:10, TNM). * Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm ti Pablo myaytyak ets wiˈix mbäät nguytyuˈunëm.

4. 1) Extëm jyënaˈanyë 1 Fwank 4:9, 10, ¿wiˈixë Jyobaa të dyajnigëxëˈëky ko xytsyojkëm? 2) ¿Nuˈunën mbäät ntsojkëmë Dios?

⁴ Jyobaa mëjwiin kajaa ojts xytsyojkëm ko tkejxyë yˈUˈunk yä Naxwiiny parë ojts xykyuˈoˈkëm (käjpxë 1 Fwank 4:9, 10). Ets ëtsäjtëm ntsojkëm mët ko yëˈë ojts xytsyojkëm (Rom. 5:8). ¿Nuˈunën mbäät ntsojkëmë Dios? Ko tëgokë Jesus yajtëëwë tuˈugë farisee, ta duˈun tˈatsoowëmbijty: “Mtsokëbë mDios Jyobaa mët tukëˈëyë mgorasoon, mët tukëˈëyë mniniˈkx mgëbäjk ets mët tukëˈëyë mwinmäˈäny” (Mat. 22:36, 37, TNM). Ëtsäjtëm ntsokäˈänëmë Jyobaa amumduˈukjot, ets niˈigyë nyajkëktëkëyäˈänëmë tyäˈädë tsojkën tuˈuk tuˈugë xëëw. Pablo yˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos ets mas niˈigyë dyajmëjwindëkëdët ja tsyojkën. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë mas niˈigyë ntsojkëmë Dios?

5. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë mas niˈigyë ntsojkëmë Dios?

⁵ Jëjpˈam nˈixyˈäjtëmë Dios parë mbäät ntsojkëm. Biiblyë jyënaˈany: “Diˈibë kyaj tmëdaty ja tsojkën, kyaj yëˈëjëty tˈixyˈattë Dios, mët ko Dios yëˈë dëˈën ja tsojkën” (1 Fwank 4:8). Etsë apostëlë Pablo jyënany ko mbäät niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa ko nnijäˈäwëm ja tyëyˈäjtën ets ko njaygyujkëm wiˈix yëˈë tijaty tˈixy (Filip. 1:9). Ko ojts nˈëxpëjktsondakëmë Biiblyë, ta ogäˈän ojts ntsojkëmë Jyobaa oyë nety yajxon ngaˈixyˈäjtëm. Per ko ojts mas niˈigyë nˈixyˈäjtëm, ta mas niˈigyë ojts ntsojkënë. Päätyën jyëjpˈamëty ngäjpxëm bom bomë Biiblyë ets nbawinmäˈäyëm (Eb. 4:12).

6. Extëm jyënaˈanyë 1 Fwank 4:11, 20, 21, ¿pënaty mbäät nanduˈun ntsojkëm parë myëjwindëkët mas niˈigyë ja tsojkën?

⁶ Ko mëk ntsojkëmë Dios, yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nanduˈun ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm (käjpxë 1 Fwank 4:11, 20, 21). Waˈan nwinmäˈäyëm ko kyaj xytsyiptäˈägäˈänxëm ntsojkëm mët ko yëˈë nmëduˈunëmë Jyobaa ets njäˈäyˈatäˈänëm extëm yëˈë, ets ko nan yëˈë nbanëjkxëmë Jesusë yˈijxpajtën diˈib mëk ojts xytsyojkëm ets tkëyajkyë jyukyˈäjtën ëtsäjtëmgyëjxm. Per kyaj dyuˈunëty, pes näˈäty, xytsyiptakxëm nnaytsyojkëm nixim niyam extëm nyajtukˈanaˈamëm. Min nˈokˈijxëm ti tuun jäjtë mä ja tuˈukmujkën diˈib Filipos.

7. ¿Tijaty xytyukniˈˈijxëm extëmë Pablo ojts tkäjpxwijˈyë Evodia mëdë Síntique?

⁷ Evodia mëdë Síntique yëˈë nimajtskë Dios mëduumbë diˈib pyudëjkëdë Pablo mä ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy. Per waˈan tsyiptuundë ets nyaymyëjagamgakëdë. Pablo xëëw xëëw ojts myëgäjpxëdë mä ja nyeky ets myooyëdë mëkatypyë käjpxwijën parë nyayjyawëdët “tukkaˈaxpën” (Filip. 4:2, 3). Nan yˈijx ko jëjpˈamë nety tmoˈoyëdë tyäˈädë käjpxwijën ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos: “Tundë tëgekyë, ni mgaˈˈakëdët es ni mganaygyugäjxëdët” (Filip. 2:14). Seguurë ko tyäˈädë käjpxwijën pudëjkëdë Evodia mëdë Síntique ets niˈamukë ja Dios  mëduumbëty parë mas niˈigyë dyajnigëxëˈëktët ja tsyojkën.

8. ¿Tidaa ko mbäät mëk tsyiptaˈaky ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm, ets ti mbäät xypyudëjkëm?

⁸ Nëjkxëp xyjantsy xytsyiptakxëm ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm pën yëˈëyë nˈijxëm mäjaty tyëgoytyë, duˈun extëm jyäjttë Evodia mëdë Síntique. Niˈamukë ndëgoˈoyëm tuˈuk tuˈugë xëëw. Pääty ko yëˈëyë nˈijx nduˈunëm mä tyëgoytyë ja nmëguˈukˈäjtëm, ta xytsyiptäˈägäˈänxëm ntsojkëm. Nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm tjäˈäytyëgoy ko mët xypyatëm ja padëˈk mä nduˈukmujkëm, ta net ndukjotmäˈtëm. Ets ko niˈigyë nˈaktimjamyajtsëm mäjaty tyëgoy, ta niˈigyë ndukjotˈambëjkëm ets ta kyaj nëgoo nˈoktsojkënë. Pën nmëdäjtëmë duˈumbë jotmay mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, oy ko njamyajtsëm ko Jyobaa nan yˈijxypy mäjaty ëtsäjtëm ndëgoˈoyëm, kyaj yëˈëyë tˈixy mäjaty tyëgoy ja nmëguˈukˈäjtëm, per yëˈë duˈunyëm niˈamukë xytsyojkëm. Päätyën jyëjpˈamëty niˈˈijxtutëm wiˈix xytsyojkëm ets nˈijxëm ja oybyë jäˈäyˈäjtën diˈib myëdäjtypy ja nmëguˈukˈäjtëm. Ko nduˈunëmë mëjääw parë ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nëjkx tuˈugyë mëët nnayaˈijtëm (Filip. 2:1, 2).

9. Extëmë Pablo tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos, ¿tijatyën yˈandijpy tuk pëky majtsk pëky “diˈib mas jëjpˈam”?

⁹ Jyobaa yëˈë wyinmäˈänymyooyë Pablo parë tˈanmääy ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos ets yëˈë tˈix ttundët “diˈib mas jëjpˈam”, per nanduˈun nyaˈˈanmäˈäyëm ëtsäjtëm (Filip. 1:10, TNM). ¿Tijatyën yˈandijpy diˈib mas jëjpˈam? Tuk pëky, yëˈë ko Diosë xyëëw wyäˈätsët, ja tuk pëky wiˈix yˈadëwäˈäny tijaty të twandaˈaky ets wiˈix nˈijtëm tuˈugyë mëdë nmëguˈukˈäjtëm (Mat. 6:9, 10, TNM; Fwank 13:35). Ko mä jukyˈäjtën nbëjtakëmë tyäˈädë mas jëjpˈam, ta nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëmë Jyobaa.

10. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë Jyobaa kyaj tpäädëdë tëgoˈoyën mä ëtsäjtëm?

¹⁰ Pablo nanduˈun jyënany ko nitii “tëgoˈoyën” mbäät kyayajpääty mä ëtsäjtëm. Tyäˈädë kyaj yëˈë tˈandijy ko tsojkëp nˈijtëm wäˈätsjäˈäy, pes yëˈëyë Jyobaa diˈib kyaj tmëdatyë poky kaytyey. Per mbäädë Jyobaa kyaj ti tëgoˈoyën tpääty mä ëtsäjtëm pën nduˈunëmë mëjääw parë nyajmëjwindëjkëm ja tsojkën ets pën yëˈë nduˈunëm diˈib mas jëjpˈam. Tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëmë tsojkën, yëˈë ko nduˈunëmë mëjääw parë kyaj pën nyajkunajpëm.

11. ¿Tiko kyaj mbäät pën nyajkunajpëm?

¹¹ Tsojkëp nmëjpëjtakëm ko nyaˈˈanmäˈäyëm ets kyaj nyajkunajpëmë wiinkpëty. Mbäät yajkunapëdë mä wiˈix nnaywyit nnayxyojxëm, ja ixy jyawë diˈib ndukxondakëm o axtë ja tuunk diˈib ngupëjkëm. Waˈan kyaj wyiˈixëty diˈib njatuˈunëm, per axëëgë nety nˈadëtsëm ko nduˈunëm diˈib ja nmëguˈukˈäjtëm mbäät yajnayjyawëty axëëk ets yajkunapëty. Jesus jyënany ko pën nyajkunajpëm niduˈuk ja nmëguˈukˈäjtëm, mas oy ko nyajtukˈyoˈktëˈyëm tuˈugë mëj tsää etsë net nyajkujëduˈujëm mejny itkujky (Mat. 18:6, TNM).

12. ¿Ti ijxpajtën pyëjtak tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib tuundëp prekursoor?

¹² Min nˈokˈijxëm wiˈix tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib tuundëp prekursoor tmëmëdoowdë extëmë Jesus jyënany. Mä tyuˈukmuktë, tamë nety tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib näämnëm të nyëbattë ets të yaak të pyattë mä tuˈugë familyë mä kyaj yajnasˈixë ets oy naa tii yajtunët. Tyäˈädë kasäädë jäˈäy, duˈunë nety wyinmaytyë ko Dios mëduumbë kyaj mbäät nyëjkxtë sinë ets ni jeˈeyë mbäät tkaˈixtë tuˈugë pelikula diˈib kyaj wyiˈixëty. Ja prekursoorëty kyaj ojts nyëjkxtë sinë axtë koonëmë tyäˈädë kasäädë  jäˈäy dyajtuundë yajxon ja jyot wyinmäˈäny ets tjaygyujkëdë ti oy ets ti axëëk (Eb. 5:14). Duˈuntsoowë tyäˈädë prekursoorëty dyajnigëxëˈktë ko jyantsy tsyojktëbë myëguˈuktëjk ets kyaj jeˈeyë dyajmëdowëdë wingëˈëy agëˈëy (Rom. 14:19-21; 1 Fwank 3:18).

13. ¿Mbäädëdaa tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm nyajtëgoˈoyëm? Oknimaytyäˈäk.

¹³ Nan mbäät nyajkunajpëm tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm ko nduktunäˈänëm diˈib mbäät yajtëgoyëty. Min nˈokˈijxëm wiˈix mbäät duˈun jyaty. Nˈokpëjtakëm ko tuˈugë jäˈäy tyëkë ëxpëjkpë diˈibë nety jantsy ukp ets jantsy tsiptakxëp tmastuˈudët, per ko tiempë nyaxy, ta tmastuˈuty. Tyäˈädë jäˈäy, ta tpëkyë kuentë ko ninuˈun mbäät kyanekyˈuuky. Ta dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën, ets ko waanë yˈity, ta nyëbety. Ok, ta tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm wyoyëty mä tyëjk ets yˈawanëty parë tˈuugët tuˈugë serbesë, ta yˈanëˈëmxëty: “Mijts të tyam mnëbajnë etsë Jyobaa mmëjääwmooyëp mët yëˈëgyëjxmë yˈespiritë santë. Jamyats ko tuk pëky ja tëëm diˈib yajkypyë Diosë myëjääw, yëˈë ko nayjëjpkuwijtsëm këˈëm. Pën mnayjyëjpkuwijtsëp, mbäät waanë mˈuuky”. Ko ja nmëguˈukˈäjtëm tmëmëdowët, mbäät jatëgok tyëkë ukpë ets mëj ayoˈonë nety të tpääty.

14. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë reunyonk parë nguytyuˈunëmë Filipenses 1:10?

¹⁴ Ko nëjkxëm reunyonk, xypyudëjkëm parë nbanëjkxëm kanäk pëky ja käjpxwijën diˈibë apostëlë Pablo yäjk (Filip. 1:10, TNM). Tuk pëky, xytyukjamyajtsëm ti diˈibë Jyobaa mas jëjpˈam pyëjtakypy. Myëmajtsk pëky, xytyukniˈˈijxëm parë nguytyuˈunëm tijaty njäjtëm ets duˈun kyaj yajpäädët ja ndëgoˈoyënˈäjtëm. Ets  myëdëgëk pëky, xypyudëjkëm parë nyajnigëxëˈkëmë tsojkën ets nduˈunëm diˈib oy (Eb. 10:24, 25). Ko niˈigyë nmëguˈukˈäjtëm xyjotmëkmoˈoyëm, ta mas niˈigyë ntsokäˈänëm ets nanduˈun ntsokäˈänëmë Dios. Pën ntsojkëm amumduˈukjotë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nitii nëjkx ngatuˈunëm diˈib yajkunapëdëp ja nmëguˈukˈäjtëm.

15. ¿Ti yˈandijpy nmëdäjtëm ja oybyë jot winmäˈäny?

¹⁵ Pablo yˈamdoow pyëjktsoowë Jyobaa parë ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos tmëdattët ja oybyë jot winmäˈäny (Filip. 1:11). Tmëdattët ja oybyë jot winmäˈäny, nan yëˈë nety yˈandijpy ttsoktëdë Jyobaa ets ja nyax käjpn. Nanduˈun ko tnimaytyäˈäktët ja Jesus ets tijaty kunuˈkxën yˈawijx jyëjpˈijxtëp. Pablo nanduˈun jyënany ets jyäj tyëˈkxtët “extëmë mëtsäˈä ko jyajy tyeˈxy mä koots itën” (Filip. 2:15). Tyäˈädë yëˈë xytyukjamyajtsëm extëmë Jesus tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Miitsëtyë duˈun ja tëˈkx jäjjën mä naxwinyëdë” (Mat. 5:14-16, TNM). Jesus nan tyukˈanaˈam ja yˈëxpëjkpëty ets nëjkxë jäˈäy dyaˈëxpëktë parë yëˈë yajpanëjkxët ets tnimaytyäˈäktët ja tëyˈäjtën mä “tëgekyë naxwinyëdë” (Apos. 1:8; Mat. 28:18-20). Ko njotmoˈoyëmë tyäˈädë tuunk, yëˈë nety nyajnigëxëˈkëm ja oybyë jot winmäˈäny.

16. ¿Wiˈix xytyukˈijxëmë Filipʉs 1:12-14 ko mbäät ndëˈkx njäjjëm oy wiˈixëm nyaˈijx nyajpatëm? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).

¹⁶ Oy wiˈixëm nyaˈijx nyajpatëm, mbäät duˈunyëm njäj ndëˈkxëm. Pes diˈib näˈäty xyyajnëˈëˈaduˈujk xyyajtuˈuˈadujkëm, mbäät yëˈë xypyudëjkëm parë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm. Duˈunë apostëlë Pablo jyajty. Ko tnijäˈäyë ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos, jamë nety yˈity tkuentˈaty mä tuˈugë tëjk jam Roma. Perë tyäˈädë kyaj yajtuˈuˈadujkë, duˈunyëm ttukˈijty ttukxoony ja Diosë tyuunk, pes myëtmaytyak ja soldäädëtëjk diˈibë nety jam kuentˈäjtëp ets pënaty nimiinëdë. Ko ja myëguˈuktëjk duˈun  tˈijxtë, ta nanduˈun amëk jotmëk ojts “tkäjxwäˈxtë ja Diosë yˈayuk” (käjpxë Filipʉs 1:12-14; 4:22).

17. ¿Ti näägë nmëguˈukˈäjtëm të ttundë parë duˈunyëm yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë oy ti jotmay tpäättë?

¹⁷ Nimayë nmëguˈukˈäjtëm nanduˈun dyaˈixëdë jotmëkˈäjtën extëmë Pablo. Pes tsyëënëdë mä kyaj mbäät yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë ijxnidëˈkxy ets ni tëjkmdëjkm, per yˈëxtääytyëbë winmäˈäny wiˈix mbäät ttundë (Mat. 10:16-20). Mä tuˈugë tyäˈädë lugäär, ojtsë sirkuitë yˈanëˈëmxëdë ets yëˈëyë tmëtmaytyäˈäktët ja jyiiky myëguˈuk, myëjjëmbäˈä myëdëjkpäˈä, pënaty mëët yˈeskuelëˈattë, pënaty mëët tyundë ets pënaty tyimˈixyˈäjttëp. Kyum majtsk jëmëjt, kanäägë tuˈukmujkën yˈaknaxkëdaky mä tyäˈädë lugäär. Waˈan ëtsäjtëm ntsënäˈäyëm mä kyaj kyubokyë Diosë tyuunk, per ¿ti xytyukniˈˈijxëm extëmë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm ttuundë? Ko xëmë mbäät nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix ëwäˈkx käjpxwäˈkxëm ets nduˈunëm nuˈun nmadakëm. Nan mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xymyoˈoyäˈänëm ja jot mëjääw parë duˈunyëm nduˈunëm oy ti jotmay nbatëm (Filip. 2:13).

18. ¿Tidën tyam mbäät nduˈunëm?

¹⁸ Tyamën mas niˈigyë tsyokyëty nbanëjkxëm ja käjpxwijën diˈibë Pablo myooy ja Dios mëduumbëty diˈib Filipos. Nˈokˈijxëm tijatyën mas jëjpˈam, nˈoktuˈunëmë mëjääw parë kyaj yajpäädët ja ndëgoˈoyënˈäjtëm, kyaj nyajkunajpëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nˈokˈyaˈijxëm ja oybyë jot winmäˈäny. Ko duˈun nduˈunëm, ta mas niˈigyë ja tsojkën myëjwindëkëyaˈany ets nyajmëjpëtsëˈëmëm ja nDeetyˈäjtëm diˈib mëk xytsyojkëm.