1. ¿Tiko agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm?

AGUJK jotkujk nnayjyäˈäwëm ko ndukˈijtëmë Diosë kyäjpn. Pes tuˈugyë nyajpatëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm ets agujk jotkujk nmëduˈunëmë Jyobaa mä nyax kyäjpn. Per ¿ti tuungë net nikëjxmˈäjtëm niduˈuk niduˈuk mä Diosë kyäjpn?

2. ¿Ti ijxpajtën yajtuunë Pablo mä tjääy kanäägë neky diˈib yajpatp mä Biiblyë?

² Mä kanäägë neky diˈibë Pablo jyaay, yajtuun tuˈugë ijxpajtën diˈib mbäät xytyukniˈˈijxëm ti ëtsäjtëm nduˈunëm mä Diosë kyäjpn. Jyënany ko duˈun extëmë niniˈkx, kanäk pëky tijaty tmëdaty, nanduˈun niduˈuk niduˈuk nduˈunëm mä Diosë kyäjpn (Rom. 12:4-8; 1 Kor. 12:12-27; Éfes. 4:16).

3. ¿Ti tëgëk pëky nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

³ Niduˈuk niduˈuk tsobatëm mä Diosë kyäjpn. Ets mbäät niˈamukë nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nduˈukmujkëm. Mbäät duˈun nduˈunëm oy mä ntsoˈonëm, oy nmëdäjtëm mayë meeny sentääbë, oy diˈibë familyë ntsoˈonëm, oy ti kostumbrë nmëdäjtëm ets oy nuˈun të nˈëxpëjkëm, pes niˈamukë ntsobatëm. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm tëgëk pëky tijaty xytyukniˈˈijxëm ja ijxpajtën diˈibë Pablo pyëjtak. Tuk pëky, nˈixäˈänëm ko tsobatëm niduˈuk niduˈuk mä Diosë kyäjpn. Majtsk pëky, ti mbäät nduˈunëm pën xytsyiptakxëm njaygyujkëm ti nduˈunëm mä Diosë kyäjpn. Ets myëdëgëëk, nimaytyäˈägäˈänëm tiko mbäät yëˈëyë nmëwiin nmëjotëm tijatyë Jyobaa të xytyuknipëjkëm.

4. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyënaˈanyë Romanʉs 12:4, 5?

⁴ Mä ja ijxpajtën diˈibë Pablo pyëjtak, ¿ti tuk pëky xytyukniˈˈijxëm? Ko xyyajtsobatëmë Jyobaa niduˈuk niduˈuk mä nyax kyäjpn. Pablo duˈun dyajtsondaky ja ijxpajtën: “Tuˈugë niniˈx këbäjk myëdäjtypy yëˈë yˈagëxk yˈaxeˈentsy. Tamë kyëˈë, tamë tyeky, nan tam wiingatypyë, es niduˈuk niduˈuk myëdäjtypy ja kyëˈëmduunk. Nandëˈënë dëˈën mët ëtsäjtëm, oy njanimayˈäjtëm, tuˈuk jeˈeyë niniˈx nˈijtëm mët ja Kristë, es niduˈuk niduˈuk tiˈigyë yˈity mët yëˈë wiinkpëty nidëgekyë extëm kanäk peky ja nniniˈxˈäjtëm” (Rom. 12:4, 5). Diˈib yä Pablo myaytyäˈägan, yëˈë ko oy niduˈuk niduˈuk wiˈixën nduˈunëm mä Diosë kyäjpn, niˈamukë ntsobatëm.

5. ¿Ti “nyayäjkë” Jyobaa mäjaty nduˈukmujkëm?

⁵ Ko nmaytyakëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib nyikëjxmˈäjttëbë tuunk mä Diosë kyäjpn, waˈan yëˈë netyë myiny mä winmäˈäny pënaty xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm (1 Tes. 5:12; Eb. 13:17). Ets tëyˈäjtën, Jyobaa mët yëˈëgyëjxmë Jesus “nyayäjkë yetyëjkëty” mäjaty nduˈukmujkëm (Efes. 4:8, TNM). Mä tyäˈädë yetyëjkëty diˈibë Jyobaa nyayäjk, jap tyëkëdë Diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty ets pënaty pudëjkëdëp, Komitee diˈib tuundëp Betel, sirkuitëty, pënaty yaˈëxpëjktëp mä eskuelë diˈibë Diosë kyäjpn yajjaˈäjtypy, pënaty tuundëp mëjjäˈäy mä tuˈukmujkën ets pënaty pudëjkëdëp. Niˈamukë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, të yajwinˈixtë mët yëˈëgyëjxmë Diosë myëjääw parë tkuentˈattët ets tmëjääwmoˈoytyët ja myëguˈuktëjk diˈibë Jyobaa yajtsobatëdëp (1 Peed. 5:2, 3).

6. Extëm jyënaˈanyë 1 Tesalónikʉ 2:6-8, ¿ti tyuundëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yajwinˈixtë mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë?

⁶ Mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë yajwinˈixtë nmëguˈukˈäjtëm parë tnikëjxmˈattët kanäk pëkyë tuunk. Duˈun extëm tukëˈëyë ja niniˈkx këbäjk ttukˈoyˈaty tijaty tyuumpy ja këˈë, teky ets tijaty nmëdäjtëm mä niniˈkx këbäjk, nanduˈunën ndukˈoyˈäjtëm niˈamukë tijaty tyuundëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të yajtuunkmoˈoytyë mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm kyaj tˈëxtäˈäytyë parë pën yajmëjpëtsëmëdët, tyuundëbë mëjääw parë tmëjääwmoˈoytyë ets tpudëkëdë ja myëguˈuktëjk (käjpxë 1 Tesalónikʉ 2:6-8). Nguˈëˈëw ngukäjpxëmë Jyobaa ko nmëdäjtëmë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mä nduˈukmujkëm diˈib pyëjtaktëp jëjpˈam tijaty tyukˈoyˈattëp ja myëguˈuktëjk.

7. ¿Ti kunuˈkxën yˈaxäjëdëbë prekursoorëty etsë misioneerëty?

⁷ Waˈan mä nduˈukmujkëm yoˈoytyë misioneerë, prekursoor espesial o prekursoor regulaar. Nan taaˈäjtp abëtsemy nyaxwinyëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib aduˈugë xyëëw tiempë yajtuundëp mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë ets mä jäˈäy dyaˈëxpëktë. Ko duˈun tyundë, ta mayë jäˈäy tpudëkëdë parë tpanëjkxtëdë Jesus. Nimayë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm kyaj nëgoo ti tmëdat tjaygyaptë, perë Jyobaa të kyunuˈkxëdë mëjwiin kajaa (Mar. 10:29, 30). ¿Këdii nmëjjäˈäwëm ko nmëdäjtëmë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm mä nduˈukmujkëm?

8. ¿Tiko Jyobaa dyajtsobääty tuˈuk tuˈugë publikadoor?

⁸ Per ¿yëˈëyë tsobattëp ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib nyikëjxmˈäjttëbë tuunk mä nduˈukmujkëm ets diˈib aduˈuk ja xyëëw tiempë yajtuundëp mä Diosë tyuunk? Kyaj. Tuˈuk tuˈugë publikadoor yajtsobatëbë Jyobaa ets nanduˈun ja myëguˈuktëjk (Rom. 10:15; 1 Kor. 3:6-9). ¿Tiko? Yëˈko diˈib mas jëjpˈam tyam tyunaambyë Diosë kyäjpn, yëˈë tpudëkëyaˈanyë jäˈäy parë tpanëjkxtëdë Jesus (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4). Niˈamukë pënaty ëwäˈkx käjpxwäˈkxtëp mä nduˈukmujkëm, oy të nyëbajnëdë o kyaj, tyuundëbë  mëjääw parë jëjpˈam tpëjtäˈäktë tyäˈädë tuunk mä jyukyˈäjtën (Mat. 24:14).

9. ¿Tiko nyajtsobatëmë toxytyëjkjäˈäyëty?

⁹ Etsë toxytyëjkjäˈäyëty, ¿nan yajtsobatëdëbë Jyobaa? Yajtsobatëdëp. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm? Yëˈko yajtuunëdëp mä kyäjpn. Jyobaa yajtsobatypyë kasäädë toxytyëjk, uˈunktääk, kuˈookytyoxytyëjk etsë toxytyëjk diˈib naytyuˈukˈäjttëp. Mä Biiblyë yajmaytyakp nimayë toxytyëjk diˈib yajxondaktë Jyobaa mët ko tmëdäjttë wijyˈäjtën, mëbëjkën, jotmëkˈäjtën, ko ttukxondaktë Diosë tyuunk, ko yˈijttë oyjyaˈay ets ko ttuundë oyˈäjtën (Luk. 8:2, 3; Apos. 16:14, 15; Rom. 16:3, 6; Filip. 4:3; Eb. 11:11, 31, 35). Nmëjjäˈäw ngunuˈkxyjyäˈäwëm ko mä nduˈukmujkëm, nan tapˈäjttëbë toxytyëjkjäˈäyëty diˈib duˈunë jäˈäyˈäjtën yajnigëxëˈktëp.

10. ¿Tiko nyajtsobatëmë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të myëjjäˈäyëndë?

¹⁰ Nan agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko mä nduˈukmujkëm yajpäättë nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈibë të myëjjäˈäyëndë. Nääk, jeky kujk tmëduunëdë Jyobaa amumduˈukjot, per ta diˈib näämnëm të tnijawëdë tëyˈäjtën. Nimayë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, waˈan yaˈˈayoowëndë ja mëjjäˈäyˈat ets kyaj mbäät nëgoo yˈokˈëwäˈkx yˈokkäjpxwäˈkxnëdë o tˈokˈyäjknëdë naybyudëkë mä nduˈukmujkëm extëm ijty ttundë. Per oy wiˈix yaˈix yajpäättë, tyuundëbë mëjääw nuˈun myadäˈäktë mä yˈëwäˈkx kyäjpxwäˈkxtë ets dyajtundë jyot myëjääw parë tmëjääwmoˈoytyë myëguˈuktëjk ets ttukniˈˈixëdë tijaty. ¡Ndukˈoyˈäjtëm tijaty jyäjt nyijäˈäwëdëp! Jyobaa jantsy oy jantsy tsuj yˈixëdë ets ëtsäjtëm nanduˈun nˈijxëm (Prov. 16:31).

11, 12. Mä mijts nduˈukmuky, ¿wiˈix mëjääwmoˈoyëtyë ënäˈktëjkë yˈijxpajtën?

¹¹ Nˈokwinmäˈäyëm nanduˈunë ënäˈktëjk. Yëˈëjëty, nan nëgooyë twinguwäˈkëndë amay jotmay mët ko yaak pyattë mä Satanás yˈaneˈemy ets mä dyajwaˈkxyë jyot wyinmäˈäny diˈib axëëk (1 Juan 5:19, TNM). Per njantsy tyukxondakëm ko nmëdoˈowëmë ënäˈktëjk kyomentarattë mä reunyonk, pyëtsëmdë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets ko tnitsiptundë amëk jotmëkë myëbëjkën. Ënäˈktëjkëty, ¡myajtuunëdëbë Jyobaa mä nyax kyäjpn! (Sal. 8:2).

 ¹² Per ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyaj tmëbëkäˈändë ko yajtsobatëdëbë Dios mä nyax kyäjpn. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm niduˈuk niduˈuk parë njäˈäwëm ko xyyajtsobatëmë Jyobaa? Min nˈokˈijxëm.

13, 14. ¿Tiko näägë nmëguˈukˈäjtëm wyinmaytyë ko kyaj Jyobaa yajtsobäädëdë mä nyax kyäjpn?

¹³ Ja ijxpajtën diˈibë Pablo pyëjtak, yëˈë ja tuk pëky xytyukˈijxëm ja jotmay diˈib myëdäjttëp mayë nmëguˈukˈäjtëm: ko kyaj tmëbëkäˈändë ko yajtuunëdëbë Jyobaa mä nyax kyäjpn. Pablo duˈun tkujäˈäyë: “Kooxyëp ja teky jyënaˈany: Mët ko kyajts ëj ngëˈëjëty, pääty kyajts ëj nˈyëˈëjëty ja niniˈx, dëˈënyëm wyeˈemy es jyaˈˈatyëty ja niniˈx. O ja tatskxyëp jyënaˈany: Mët ko kyajts ëj nwiinëty, pääty kyajts ëj nˈyëˈëjëty ja niniˈx, oytyim wiˈixtsooty [duˈunyëm] jyaˈˈatyëty ja niniˈx” (1 Kor. 12:15, 16). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm?

¹⁴ Ko nnayˈijxkijpxyëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, mbäädë net nwinmäˈäyëm ko kyaj ntsobatëm mä Diosë kyäjpn. Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jantsy oy yaˈëxpëjktëp, tyukniwijtsëdëp tijaty ets diˈib jantsy oy kyuentˈäjttëp ja jyiiky myëguˈuk. Ets mbäädë net nwinmäˈäyëm ko kyaj duˈun tijaty ndimtuˈunëm extëm yëˈëjëty. Ko duˈun nwinmäˈäyëm, yëˈë xytyukˈijxëm ko yujy tudaˈaky njäˈäyˈäjtëm (Filip. 2:3). Per nˈoknaygyuentˈäjtëm. Pes ko xëmë nnayˈijxkijpxyëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm diˈib myëdäjttëbë wijyˈäjtën, mbäät xyyaˈëxtëkëwäˈkëm. Ets extëmë Pablo jyënany, mbäädë net axtë nwinmäˈäyëm ko kyaj tii naybyudëkë nyäjkëm mä nduˈukmujkëm. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë kyaj duˈun nnayjyäˈäwëm?

15. Extëm jyënaˈany 1 Korintʉ 12:4-11, ¿ti mbäät nyaˈijtëm winmäˈänyoty oy wiˈixëm ja wijyˈäjtën nmëdäjtëm?

¹⁵ Nˈokpawinmäˈäyëmë tyäˈädë: pënaty pyanëjkxtë Jesus mä primer siiglë, tam nääk diˈibë Jyobaa ojts myoˈoyëdë madakën mët yëˈëgyëjxmë espiritë santë parë ttundët tijaty mëjˈäjtëngyëjxm, per wiˈixëm ja madakën diˈib yajmooytyë (käjpxë 1 Korintʉ 12:4-11). Tuˈuk tuˈuk ja Dios mëduumbë wiˈixëm ja madakën ets ja wijyˈäjtën diˈib yajmooytyë, per niˈamukë tsyobattë. Tëyˈäjtën ko tyam kyaj nmëdäjtëmë  madakën parë tijaty nduˈunëm mëjˈäjtëngyëjxm, per niˈamukë Jyobaa xyyajtsobatëm oy wiˈixëm ja wijyˈäjtën nmëdäjtëm.

16. ¿Ti käjpxwijënë yäjkë apostëlë Pablo diˈib mbäät nbanëjkxëm?

¹⁶ En lugäär nnayˈijxkijpxyëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm, nˈokpanëjkxëm ja käjpxwijën diˈibë apostëlë Pablo yäjk: “Per waˈan niduˈuk niduˈuk tˈixy tijaty këˈëm tyuumpy, ets ta net këˈëm ttukxondäˈägët tijaty yëˈë tyuumpy, ets kyaj nyayˈijxkijpxyëdët mëdë wiink jäˈäy” (Gál. 6:4, TNM).

17. ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëm ko nbanëjkxëmë Pablo kyäjpxwijën?

¹⁷ Pën nbanëjkxëmë apostëlë Pablo kyäjpxwijën ets këˈëm nˈijxëm tijaty nduˈunëm, mbäädë net nbëjkëmë kuentë ko nmëdäjtëmë jäˈäyˈäjtën diˈib kyaj tmëdattë wiinkpë nmëguˈukˈäjtëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy kyaj oy dyiskursaraty, per jantsy oyë jäˈäy dyaˈëxpëky. O waˈan kyaj yajxon tijaty ttukniwitsë extëmë wiinkpë mëjjäˈäytyëjk, per jantsy oyjyaˈay ets ajiiky amëguˈuk ets kyaj tsyëˈëgëdë ja nmëguˈukˈäjtëm parë yˈamdowëdë käjpxwijën. O nan wyoopy wyijtsypy ja nmëguˈukˈäjtëm mä jyëën tyëjk (Eb. 13:2, 16). Ko nbëjkëmë kuentë tijaty ëtsäjtëm mbäät nduˈunëm, ta agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko tam ti mbäät ndukpudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Ets kyaj nëjkx njäˈäwëm naywyinaxë ko ja nmëguˈukˈäjtëm tmëdatëdë jäˈäyˈäjtën diˈib ëtsäjtëm kyaj nmëdäjtëm.

18. ¿Wiˈix mbäät mas oyë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm?

¹⁸ Oy wiˈixëmë Jyobaa xyyajtuˈunëm mä nyax kyäjpn, tsojkëp niduˈuk niduˈuk nbëjtakëm ja jot winmäˈäny parë mas oy nmëduˈunëm ets mas oyë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Ets parë duˈun nduˈunëm, Jyobaa yëˈë yajtuumbyë nyax kyäjpn parë xyyaˈëxpëjkëm. Extëm nˈokpëjtakëm, mä ja reunyonk diˈib nmëdäjtëm sëmäänoty, jap nyajtukniˈˈijxëm wiˈix mbäät mas oy ngäjpxwäˈkxëm. ¿Nyajtuˈunëm tijaty yajtukniˈˈijxëm?

19. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nëjkxëm mä Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën?

¹⁹ Ja tuk pëky wiˈixë Diosë kyäjpn xyyaˈˈawij xyyaˈˈagajëm, ja mä Eskuelë parë pënaty kyäjpxwäˈkxtëbë Diosë Kyutujkën, ets yëˈë nëjkxtëbë nmëguˈukˈäjtëm diˈib aduˈugë xyëëw tiempë yajtuundëp mä Diosë tyuunk diˈibë jyëmëjt 23 axtë 65. ¿Winmäˈäyëm ko tsip nëjkxëm mä tyäˈädë eskuelë? En lugäär jeˈeyë nasmaytsyoˈowëtyaˈayëm tiko kyaj mbäät nëjkxëm, nˈoknasmaytsyoˈowëm tiko mbäät nëjkxëm. Ta net nˈijxëm tijaty mbäät nˈaktuˈunëm parë mbäät nyajwoˈowëm. Mëdë Jyobaa nyaybyudëkë ets ko nbëjtakëmë jot mëjääw, mbäädë net nduˈunëm diˈibë nety nwinmäˈäyëm ko tsip.

20. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyënaˈanyë Romanʉs 12:6-8?

²⁰ Ja myëdëgëk pëkypyë diˈib xytyukniˈˈijxëm mä ja ijxpajtën diˈibë Pablo myaytyak, yajpääty mä Romanʉs 12:6-8 (käjpx). Jap jatëgokë Pablo tmaytyaˈaky ko niˈamukë wiˈixëm ja wijyˈäjtën nmëdäjtëmë mä nduˈukmujkëm. Per diˈib yä nyiˈanaˈamëp, yëˈë ko tsojkëp niduˈuk niduˈuk nyajtuˈunëm parë nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm.

21, 22. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm extëm jyäjttë Robert mëdë Felice?

²¹ Min nˈokˈijxëm wiˈix jyajty tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib nxëëwmoˈoyäˈänëm Robert. Yëˈë mëjjäˈäyë nety tyuny wiink paˈis, per ta yaˈˈanmääy parë nëjkx tyuny Betel mä ja pyaˈis. Robert ojts yaˈˈanëëmë ko kyaj yëˈëjëty mët ko kyaj oy ti të ttuny. Per yëˈë jyënany: “Kanäk poˈojëts nnayjyäˈäwë mon tuk, mët kots nwinmääy ko kyajëts nety oy ti të nduny, axtë jatsoonanëts  Betel”. ¿Ti pudëjkë parë jatëgok nyayjyäˈäwë agujk jotkujk? Yëˈë ko tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib tuump mëjjäˈäy tyukjamyajtsë ko tijatyë Jyobaa të xytyukniˈˈijxëm mäjaty të nduˈunëm, xypyudëjkëm parë mas oy nduˈunëm ja tuunk diˈib tyam nikëjxmˈäjtëm. Robert, ta tjaygyujkë ko tsojkëbë nety tjäˈäytyëgoyët diˈib të nyaxy ets tpëjtäˈägëdë wyinmäˈäny mä diˈibë nety jam tyuumpy.

²² Naduˈundëkë jyajtyë Felice Epíscopo. Yëˈë mëdë kyudëjk ja yˈojtstë Galaad 1956, ets tyuundë sirkuitë jap Bolivia. Mä jëmëjt 1964, ta tpattë tuˈugë myäänk. Felice duˈun tnimaytyaky: “Nëgooyëts ojts xytsyiptakxëndë nmastuˈuttët ja tuunk diˈibëtsë nety mëk ntsojktëp. Tuk jëmëjtëts nyajtëgooyë nxëëw ndiempë mäts jeˈeyë ngumoˈon ngudujkë. Per mëdë Jyobaa nyaybyudëkë, tats nyajtëgäjtsy ja nwinmäˈäny etsëts ngupëjky ja jembyë tuunk diˈibëtsë nety nikëjxmˈäjtypy extëmë uˈunkteety”. ¿Nanduˈun nnayjyäˈäwëm extëmë Robert o Felice? ¿Mon tuk tyam nnayjyäˈäwëm mët ko kyaj nekynyikëjxmˈäjtëm ja tuunk extëm ijty? Pën duˈun, agujk jotkujk nyajpäädäˈänëm pën nbëjtakëm ja jot winmäˈäny mä diˈib tyam mbäät nduˈunëm: nmëduˈunëmë Jyobaa ets ja nmëguˈukˈäjtëm. Nˈokˈyajtuˈunëm ja xëëw tiempë ets ja wijyˈäjtën diˈib nmëdäjtëm parë nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Ets agujk jotkujk nnayjyawëyäˈänëm ko nmëjääwmoˈoyëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib mëët nDiosmëduˈunëm.

23. 1) ¿Ti mbäät nduˈunëm parë nˈijxëm ko xyyajtsobatëmë Jyobaa? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

²³ Mëkë Jyobaa xyyajtsobatëm niduˈuk niduˈuk ets tsyojkypy parë kyaj jagam ëxkëˈëm nnayjyäˈäwëm mä nyax kyäjpn. Pën njuˈtëmë tiempë parë nwinmäˈäyëm wixaty mbäät nˈokpudëjkëmë nmëguˈukˈäjtëm etsë net duˈun nduˈunëm, ta nbëkäˈänëmë kuentë ko Jyobaa xyyajtuˈunëm mä nyax kyäjpn. Per ¿wiˈixë net nˈijxëm ja nmëguˈukˈäjtëm? ¿Wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nyajtsobatëm? Tyäˈädë yëˈë nˈatsoowëmbitäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo.