1, 2. 1) ¿Wiˈixë Yoshiko pyudëjkë Isaías 41:10? 2) ¿Pënaty mbäät pyudëkëty extëm jap jyënaˈanyë Jyobaa?

TUˈUGË toxytyëjk diˈib xyëwˈäjtypy Yoshiko kyaj nety ttimˈawixy ttimjëjpˈixy extëm ja doktoor yˈanmääyë, ko jeˈeyë yˈakjukyˈatäˈäny ja majtsk poˈo ja tëgëk poˈo. ¿Ti tyuunë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm? Yëˈë jyamyajts tuˈugë tekstë diˈib mas yˈoymyëdoopy: Isaías 41:10 (käjpx). * Kyaj jyotmaytyuktëjkë ets tˈanmääy ja doktoor ko kyaj tsyëˈëgë mët ko Jyobaa yëˈë diˈib wijtsˈijtëp. * Tyäˈädë tekstë jotkujkmooyë ets pudëjkë parë ttukˈijxpatëdë Jyobaa amumduˈukjot. Ëtsäjtëm nan mbäät xypyudëjkëm ko nbatëmë ayoˈon jotmay mëjwiin kajaa. Parë njaygyujkëm wiˈix xyjotkujkmoˈoyëm, min jawyiin nˈokˈijxëm tiko Jyobaa duˈun tkajpxymyooy ja Isaías.

² Jyobaa ja duˈun tkajpxymyooy ko nety ja judiyëtëjk yajmënëjkxäˈändë Babilonia. Per nan yajwëˈëm jääybyety parë xypyudëjkëm axtë tyambäät (Is. 40:8; Rom. 15:4). Extëm ja Isaías tkujäˈäyë ninäˈänëm duˈun ngayajtëgoyˈäjtëm extëm tyam, pes yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib “ayoˈon mëët” aknäjxp (2 Tim. 3:1).

3. 1) ¿Tijatyë Jyobaa wyandakypy mä Isaías 41:10? 2) ¿Tiko nyajtëgoyˈäjtëmë tyäˈädë wandakën?

³ Mä tyäˈädë artikulo tëgëk pëky nnijawëyäˈänëm diˈibë Jyobaa  wyandakypy mä Isaías 41:10, tekstë diˈib tunäämp mä jëmëjt 2019, ets yajkëktëkëyaambyë mëbëjkën. 1) Ko Jyobaa yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm. 2) Ko yëˈë nDiosˈäjtëm. Ets 3) ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm. ¿Tiko nyajtëgoyˈäjtëm ets duˈunë Jyobaa xytyukwandakëm? * Jaˈko duˈun extëm Yoshiko wiˈixëm niduˈuk niduˈuk nbatëmë jotmay. Ets nan wiˈixëm njotmaybyatëm mët ko jyaˈˈatyë axëkˈäjtën. Nan ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib kyuˈayoˈowëdëp ko nyibëdëˈëgëdë gobiernë diˈib myëdäjttëbë mëjääw.

4. 1) ¿Diˈibë wandakën tim jawyiin nˈixäˈänëm? (Ixë notë). 2) ¿Wiˈixë Jyobaa xytsyojkëm? 3) ¿Wiˈix myajnayjyawëty extëmë Jyobaa jyënaˈany?

⁴ Tim jawyiin, Jyobaa xyjyotkujkmoˈoyëm ko xytyukwandakëm: “Këdii mtsëˈëgë, yëˈko nyajpäätyëts mët mijts”. * Xytyukˈijxëm ko yajpääty mët ëtsäjtëm mët ko xyˈijxˈijt xykyuentˈäjtëm ets xytsyojkëm. Min nˈokˈijxëm wiˈixë Jyobaa mëjwiin kajaa xytsyojkëm ko xyˈanmäˈäyëm: “Jäˈä ko ntsoky njawë, mëj kajää mijts mtsopaaty ets ntsojkpy njaˈap” (Is. 43:4, TY). Nitii mbäädë Jyobaa kyaˈˈawäˈktukyëty parë kyaj xytsyojkëm. Ninäˈä xykyamastuˈudäˈänëm (Is. 54:10). Ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa xymyëtnaymyaayëbëˈäjtëm ets ko xytsyojkëm, ta nitii ngatsëˈk ngajäˈäwëm. Yëˈë xykyuwäˈänäˈänëm extëm tkuwany ja myëtnaymyaayëbë Abrahán, diˈib yˈanmääy: “Këdii mtsëˈëgë Abram, jaˈa ko ëjts mijts nguwaampy” (Gén. 15:1, MNM).

5, 6. 1) ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm mä nbatëmë amay jotmay? 2) ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë yˈijxpajtënë Yoshiko?

⁵ Nnijäˈäwëm ko Jyobaa xypyudëkëyäˈänëm mä nˈamaybyat njotmaybyatëm, pes duˈun xytyukwandakëm: “Pën nëë muum mtuknaxäämpy, ëjts tamˈataampës mët mijts; pën mëjnëë mninaxäämpy, kaˈap mnëëjiˈkxaˈany; pën jëën mtuknaxäämpy, kaˈap mtsaˈajaˈanyë; oy jënuˈun ja jëën jyayäänëty mijts kaˈap ti mjataˈanyë” (Is. 43:2, TY). ¿Ti myaytyäˈägaambyë tyäˈädë tekstë?

⁶ Jyobaa kyaj xytyukwandakëm dyajjëjptëgoyaˈany ja nˈamayˈäjt njotmayˈäjtëm, per  nan kyaj tnasˈixëyaˈany ets ja amay jotmay xymyëmadakëm extëmë mëjnëë diˈib yajjiˈkxäämp o ja jënˈyaˈank diˈib yajtoyäämp. Jyobaa xyˈanmäˈäyëm ko yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm parë xypyudëkëyäˈänëm ets nwinguwäˈkëm ja amay jotmay ets kyaj ntsëˈk njäˈäwëm axtë pën xytyukjäjtëmë oˈk tëgoˈoyën (Is. 41:13). Duˈun xypyudëkëyäˈänëm extëm tpudëjkë Yoshiko diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë. Ja nyëëx jyënaˈany: “Monyˈijx monyjyäˈäwëdëts wiˈixëts ja ndääk kyaj ti ttsëˈk tjäˈäwë. Nˈijxtëts wiˈixë Jyobaa jyotkujkmooyë. Axtë ojts tˈaktukmëtmaytyaˈaky ja enfermeerëty ets ja päˈäm jäˈäyëty pënën Jyobaa ets tijaty wyandakypy, ja xëëw mä nety yˈooganë”. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Yoshiko yˈijxpajtën? Ko pën nmëbëjkëm ko Jyobaa yajpäädäˈäny mët ëtsäjtëm, nëjkxëp nwinguwäˈkëm amëk jotmëk ja amay jotmay.

7, 8. 1) ¿Diˈibë myëmajtskpë wandakën nnijawëyäˈänëm, ets ti yˈandijpy mäˈäy täjën? 2) ¿Tiko Jyobaa tˈanmääy ja judiyëtëjk ets kyaj myay tyäjtët? 3) ¿Wiˈixë Jyobaa jyënany mä Isaías 46:3, 4 parë kyaj tsyëˈëk jyawët ja kyäjpn?

⁷ Min nˈokˈijxëm ja myëmajtskpë wandakën diˈibë Isaías kyujäˈäyë: “Këdii may mdäjy, mët ko ëjtsëts xyDiosˈäjtp”. Ko mä ayuk ebreo tmaytyaˈagyë mäˈäy täjën, yëˈë yˈandijpy ko tuˈugë jäˈäy “nyayjyëˈixyëty mët ko tsyëˈëk jyawë ko wiˈix yajtunët” o “ko yˈijxˈawdity kyooˈawdity mët ko tsyëˈëgë”.

⁸ ¿Tiko Jyobaa tˈanmääy ja judiyëtëjk ets kyaj myay tyäjtët diˈibë nety yajmënëjkxandëp Babilonia? Jaˈko ja jäˈäyëty tsëˈëgëyandëbë nety ko ja myëtsipëty diˈib Medopersia jyäˈttët Babilonia. Pesë Jyobaa yëˈë nety yajtunaampy parë yˈawäˈätspëtsëmët ja kyäjpn mä nety të tsyumytsyëënë 70 jëmëjt (Is. 41:2-4). Ko ja jäˈäyëty diˈib Babilonia ets ja myëgäjpnbäˈäjëty tnijäˈäwëdë ko ta ja myëtsip myëwingonëdë, ta nyayjyotmëkmooyëdë: “Mëk mˈitët”. Nan ojts niˈigyë dyajkojtë yˈawinax parë kyuwäˈänëdët (Is. 41:5-7). Jyobaa të nety tjotkujkmoˈoy ja kyäjpn ko tˈanmääy: “Mijts, Israel, mijts nduumbëˈäjtypy”. Ets parë kyaj myay tyäjët të nety tˈanëëmë: “Ëjts xyDiosˈäjtp” (Is. 41:8-10). Ko Jyobaa tˈanmääy ja israelitëty: “Ëjts xyDiosˈäjtp”, yëˈë nety tyukjamyejtsypy ko kyaj të tjäˈäytyëgoytyë ets ko duˈunyëm tkäjpnˈaty. Nan ojts tˈanëëmë ko dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny, seguurë ko ja judiyëtëjk ojts jyotkujkmoˈoyëdë extëmë Jyobaa yˈanmääyëdë (Is. 46:3; käjpxë Isaías 46:4, TY). *

9, 10. Nimaytyäˈäk mët tuˈugë ijxpajtën tiko kyaj mbäät ndimmäˈäy ndimtäjëm.

⁹ Ninäˈänëm duˈunë jäˈäy kyamay kyatäjy extëm tyam mët ko abëtsemy nyaxwinyëdë niˈigyë yˈoˈktëënë jukyˈäjtën. Ets niˈamukë nguˈayoˈowëm, per ëtsäjtëm kyaj tiko nmëmäˈäy nmëdäjëm, pesë Jyobaa duˈun xyˈanmäˈäyëm: “Ëjts xyDiosˈäjtp”. Xyjotkujkmoˈoyëm ko duˈun xyˈanmäˈäyëm. Min nˈokˈijxëm tiko.

¹⁰ Nˈokpëjtakëm tuˈugë ijxpajtën. Juan mëdë José nyëjkxtë abiongoty, ta ajotkumonë tjawëdë ko ja abionk yuˈkxtsoony amëjääw, ta yajmëdoy ko tuˈugë jäˈäy kyajpxy mä bosinë: “Yëˈë yam mëgäjpxëdëp diˈibë abionk yajˈyeˈepy, yëˈë nduknäjxëmë yoots nëmäˈä mä mëk jyantsy pyojy. Këdii msinturon xyˈatsiˈtuˈuttë. Kyaj ti tyuny jyatyëty, këdii mtsëˈëgëdë”. Juan jantsy tsëˈkëp, per ta tˈixy ko José kyaj ti tmëmay tmëdäjy. Ta dyajtëy:  “¿Tiko mijts kyaj mtsëˈëgë?”. Ta José myëtxiˈigyëty ets yˈatsoy: “Nˈixyˈajtypyëts yajxonë tadë jäˈäy diˈib yajˈyeˈebyë abionk. Yëˈëtsë ndeety. Min nˈoktukmëtmaytyaˈaky wiˈix tjaty dyajˈyoˈoyëdë abionk parë kyaj mdimmay mdimtäjët”.

11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm yˈijxpajtënë José mëdë Juan?

¹¹ ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë ijxpajtën? Ko kyaj tii ntsëˈk njäˈäwëm duˈun extëmë José, mët ko nˈixyˈäjtëm pënën Jyobaa diˈib nDeetyˈäjtëm. Nnijäˈäwëm ko yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë nwinguwäˈkëmë amay jotmay diˈib nbatëm mä tyäˈädë tiempë jyëjpkëxanë (Is. 35:4). Ets oy tyamë naxwinyëdë jäˈäy nyayˈatsëˈëk nyayˈajawëdë, ëtsäjtëm kyaj ntsëˈk njäˈäwëm mët ko yëˈë ndukˈijxpajtëmë Jyobaa (Is. 30:15). Ets duˈun extëm ttuunyë José, nan ndukmëtmaytyakëmë jäˈäy tiko ndukjotkujkˈäjtëmë Dios. Net nanduˈun nyayjyawëdët seguurë ko Jyobaa pudëkëyanëdëp oy ti amay jotmay tpäättët.

12. 1) ¿Diˈibë myëdëgëëkpë wandakën yajnimaytyäˈägäämp? 2) ¿Ti diˈib xytyukˈijxëm ko Biiblyë tmaytyaˈaky ja Diosë “kyëˈë”?

¹² Min nˈokˈijxëm ja myëdëgëëkpë wandakën diˈibë Isaías kyujäˈäyë: “Ëjts mijts njotmëkmoˈoyaampy, duˈun, ëjts mijts nbudëkëyaampy”. Ja kugajpxy Isaías të nety tnimaytyaˈaky wiˈixë Jyobaa tpudëkëyaˈany ja kyäjpn ko jyënany: “Mëët yë mëkˈajtën ja Wintsën myiny, yëˈë winë të tmëmëtaktaˈay mëët ja myëkˈajtën ets mëët ja kyëˈë” (Is. 40:10, TY). Ko Biiblyë tmaytyaˈaky ja Diosë kyëˈë, yëˈë nanduˈun yˈandijaampy ko kyumëjääwëty. Pääty extëmë Isaías tkujäˈäyë, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jyobaa yëˈë tuˈugë Rey diˈib kumëjääw. Tëëyëp ojts dyajtunyë myëjääw parë tnitsiptuuny ets tpudëjkë pënaty mëduunëp. Ets tyam, duˈunyëm tkuwäˈäny ets tmëjäämoˈoy pënaty tukˈijxpajtëp (Deut. 1:30, 31; Is. 43:10).

13. 1) ¿Näˈä Jyobaa tkuytyunyë wyandakën ko xymyëjääwmoˈoyëm? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa xyjotkujkmoˈoyëm ets xyyajnayjyäˈäwëm seguurë?

 ¹³ Jyobaa kyuytyuumbyë wyandakën ko xymyëjääwmoˈoyëm mä jäˈäy xynyibëdëˈkëm. Mä näägë paˈis mëktaˈaky tyam yajnibëdëˈëgyë Diosë kyäjpn parë dyajkubokäˈändë ets kyaj nekyˈëwäˈkx nekykyäjpxwäˈkxëm. Per kyaj nëgoo nmëmäˈäy nmëdäjëm ko duˈun nyajnibëdëˈkëm, pesë Jyobaa xyjyotkujkmoˈoyëm ets xyyajnayjyäˈäwëm seguurë ko duˈun xytyukwandakëm: “Oy diˈibë tujn pujxn myajtuknibëdëˈëgët kyaj myadäˈägäˈäny” (Is. 54:17). Ko duˈunë Jyobaa xytyukwandakëm, tëgëk pëky diˈib mbäät njamyajtsëm.

14. ¿Tiko mbäät njënäˈänëm ko yajnibëdëˈëgäˈänëm?

¹⁴ Tuk pëky diˈib mbäät njamyajtsëm, yëˈë ko kuanëm ko jäˈäy xyˈaxëkˈixäˈänëm (Mat. 10:22). Pesë Jesus ojts tnaskäjpxë ko mëktaˈaky yajpajëditäˈändë ja yˈëxpëjkpëty mä tiempë jyëjpkëxanë (Mat. 24:9; Fwank 15:20). Myëmajtsk pëky, yëˈë ko mä Isaías ojts yajnaskäjpxë ko kyaj jeˈeyë jäˈäy xyˈaxëkˈixäˈänëm, nan tiiyëm yajtunandëp parë xynyibëdëˈkëm. Mbäät awinˈëën tijaty xytyukmëbëjkëm, xynyiwäämbajtëm ets xyˈaxëktuˈunëm (Mat. 5:11). Jyobaa nyasˈijxëp etsë nmëtsipˈäjtëm duˈun xynyibëdëˈkëm (Éfes. 6:12; Diˈibʉ Jat. 12:17). Per kyaj mbäät ntsëˈkëm. ¿Tiko?

15, 16. 1) ¿Diˈibë ja tëgëk pëkypyë wandakën diˈib mbäät njamyajtsëm, ets wiˈix nanduˈun jyënaˈanyë Isaías 25:4, 5? 2) ¿Wiˈix tnimaytyaˈagyë Isaías 41:11, 12 yˈëxkëxëyaˈany kyugëxëyaˈany pënaty xynyibëdëˈkëm?

¹⁵ Myëdëgëk pëky diˈib mbäät njamyajtsëm, yëˈë ko Jyobaa jyënaˈany ko “oy diˈibë tujn pujxn myajtuknibëdëˈëgët kyaj myadäˈägäˈäny”. Duˈun extëm tuˈugë mëj potsy mbäät xykyuwäˈänëm ko myëk pojtuˈuy, nanduˈunë Jyobaa xykyuwäˈänëm ko xynyibëdëˈkëmë axëkjäˈäytyëjk (Is. 25:4, 5). Yëˈë nmëtsipˈäjtëm ninäˈä winë xëëw xykyayaˈˈayowäˈänëm (Is. 65:17).

¹⁶ Parë kyëktëkët niˈigyë mëbëjkën mä Jyobaa, ta tnimaytyaˈaky wiˈix yˈëxkëxëyäˈän kyugëxëyäˈändë  pënaty xynyibëdëˈkëm (käjpxë Isaías 41:11, 12, TY). * Oy nuˈun mëktaˈaky xynyibëdëˈkëm ets oy tsyiptundët, niˈamukë pënaty myëtsipˈäjtypyë Diosë kyäjpn, duˈun yˈëxkëxëyäˈän kyugëxëyäˈändë extëm “jeexyë tii kaytimkyäˈtyën”.

17, 18. 1) ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko ngäjpxëmë Biiblyë parë niˈigyë Jyobaa ndukjotkujkˈäjtëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën. 2) ¿Tiko yˈoyëty nbawinmäˈäyëm ja tekstë diˈib tunäämp mä jëmëjt 2019?

¹⁷ Ko niˈigyë Jyobaa nˈixyˈäjtëm, ta niˈigyë mëbëjkën kyëktëkë. Ets mbäät niˈigyë nˈixyˈäjtëm ko ngäjpxëm yajxonë Biiblyë ets njuˈtëmë tiempë parë nbawinmäˈäyëm. Mä Biiblyë myaytyakypy wiˈixë Jyobaa tëëyëp tkuentˈäjtyë kyäjpn ets yajkëktëjkëbë mëbëjkën ko nanduˈun tyam xykyuentˈatäˈänëm.

¹⁸ Parë nˈijxëm wiˈixë Jyobaa xykyuentˈäjtëm, nˈokwinmäˈäyëm ja ijxpajtën diˈibë Isaías pyëjtak. Mä Jyobaa nyaxy extëm tuˈugë borreegë kuentˈäjtpë, tyäˈädë tekstë jyënaˈany: “Xäjtëwäämp parë dyajtuˈukmukäˈäny ja byorreegëty, ets kyaatsykyëjxy dyajnëjkxäˈäny” (Is. 40:11). Ko ngäjpxëm wiˈixë Jyobaa xymyënëjkxëm, ¿wiˈix nnayjyäˈäwëm? ¿Këdii kuwäˈäny nixäjy nnayjyäˈäwëm ets kyaj nmäˈäy ndäjëm? Parë kyaj ti ntsëˈk njäˈäwëm ko ayoˈon jotmay xytyukmiˈinëm, të yajwinˈixyë Isaías 41:10 parë yëˈë tyunët mä jëmëjt 2019, diˈib jënäämp “Këdii may mdäjy, mët ko ëjtsëts xyDiosˈäjtp”. Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixë tyäˈädë tekstë xyjyotkujkmoˈoyëm, net nbëjkëm ja jot mëjääw ets kyaj ti ntsëˈk njäˈäwëm parë nwinguwäˈkëm ja ayoˈon jotmay diˈib wingoomp.