1. ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy ko Adán mëdë Eva kyaj yëˈë twinˈijxtë diˈib oy?

¿PËNDAA diˈib mbäät xyˈanmäˈäyëm ti oy ets ti axëëk? Ko Adán mëdë Eva ojts tjëˈxtë ja ujts tëëm diˈib tuknijäˈäwëbë oybyë etsë axëëkpë, duˈun dyajnigëxëˈktë ko kyaj tmëbëjktë Jyobaa ets ni yëˈë ja yˈanaˈamën. Yëˈëjëty këˈëm twinˈijxtë ti diˈib oy ets ti diˈib axëëk (Gén. 3:22). Per ¿wiˈix wyimbëtsëëmy? Kyaj oy nyekyˈijttë mëdë Jyobaa ets nan yajtëgooytyë ja jukyˈäjtën diˈib winë xëëw winë tiempë. Nan tyukninäjxtë ja poky etsë oˈkën ja tyëëm yˈääts (Rom. 5:12). Ets mët ko kyaj twinˈijxtë diˈib oy, ta net jyaˈˈatyë ayoˈon jotmay.

2, 3. 1) ¿Ti tyuun ja yajkutujkpë diˈib Etiopía ko Felipe tyukmëtmaytyakë Diosë yˈayuk? 2) ¿Wixaty ndukˈoyˈäjtëm ko nnëbajtëm? 3) ¿Tijaty nˈatsoowëmbitäˈänëm?

² Extëmë Adán mëdë Eva tijaty ttuundë, tim tëgatsy mët diˈib tyuun ja yajkutujkpë diˈib Etiopía, diˈibë Felipe tyukmëtmaytyakë Diosë yˈayuk. Tyäˈädë yajkutujkpë, myëjjäˈäwë mëjwiin kajaa tijatyë netyë Jyobaa mëdë Jesus të tyukmëdunyëty ets pojën nyëbejty (Apos. 8:34-38). Nanduˈun ëtsäjtëm, ko nnaywyandakëm mä Jyobaa ets nnëbajtëm, ta yajxon nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm tijatyë Jyobaa mëdë Jesus të xytyukmëduˈunëm. Nan nyajnigëxëˈkëm ko ndukˈijxpajtëmë Jyobaa ets ko yëˈëyë diˈib patëp parë xyˈanmäˈäyëm ti oy ets ti axëëk.

³ Okwinmay wixaty ndukˈoyˈäjtëm ko nmëduˈunëmë Jyobaa. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäät nˈawijx njëjpˈijxëm ja jukyˈäjtën diˈib winë xëëw winë tiempë diˈibë Adán mëdë Eva yajtëgooytyë. Mbäädë Dios xypyokymyaˈkxëm ets nmëdäjtëm  wäˈätsë jot winmäˈäny, pën nmëbëjkëmë Jesus (Mat. 20:28; Apos. 10:43). Nan mbäät abëtsemy naxwinyëdë mëdë nmëguˈukˈäjtëmë nˈawdäjtëmë Jyobaa, diˈib kupëjkëdëp ets diˈib yˈawijx jyëjpˈijxtëp ja oybyë jukyˈäjtën (Fwank 10:14-16; Rom. 8:20, 21). Per oy duˈun njatukˈoyˈäjtëm, ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jyaˈixyˈäjttëbë Jyobaa, per jyëjptsëˈk jyëjpjäˈäwëdëp nyëbattët. ¿Tijatyëdaa yajnëˈëwëˈëm yajtuˈuwëˈëmëdëp? Ets ¿tijaty mbäät pyudëkëdë?

4, 5. ¿Tijaty jotmay pyattë Avery mëdë Hannah?

⁴ Ko kyanayjyawëdë seguurë. Avery yëˈë tuˈugë mixy diˈibë tyääk tyeety Testiigëty. Tyeety, jantsy oy yajnimaytyaˈaky mä tyuny mëjjäˈäy ets mä yˈuˈunkteetyˈaty. Per oy dyuˈunëty, Avery jyëjptsëˈk jyëjpjäˈäwë nyëbatët. Yëˈë jyënaˈany: “Duˈunëts nwinmääy ko tsipëts nmëbäädët wiˈixëtsë ndeety jantsy oy yajnimaytyaˈaky”. Avery nanduˈunë nety wyinmay ko tsip tmëmadäˈägët ja tuunk diˈib mbäät ok yajtuknipëky ko nety të nyëbety. Duˈun yˈakjënäˈäny: “Njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëts kots nyaˈˈanëëmët nuˈkxtäˈägët mayjyaˈay wyindum, nyajnaxëdëtsë diskursë o njudëdëtsë grupë parë nëjkx ngäjpxwäˈkxëm”.

⁵ Hannah diˈibë jyëmëjt 18, yëˈë tuˈugë kiixy diˈibë ijty kyaj nyayjyawëty seguurë, diˈib nnayjyäˈäwë ko kyaj ti ttsoowëty ets wyinmääy ko tsip jyukyˈatët extëmë Dios tniˈanaˈamë, oyë nety të jyayeeky të jyapëty mä tuˈugë familyë diˈib Testiigë. Näˈäty, jantsy axëëk ijty nyayjyawëty, axtë nayajtsayujtëp këˈëm, ko ijty duˈun nyaytyunyëty mas axëëk nyayjyawëty. Yëˈë jyënaˈany: “Kyajts ijty nipën ndukmëtmaytyaˈaky, ni yëˈëtsë ndääk ndeety. Duˈunëts nwinmääy ko Jyobaa ninäˈäts xykyakupëkët mët kots duˈun nnaytyunyëty”.

6. ¿Ti Vanessa yajnëˈëwëˈëm yajtuˈuwëˈëmë parë kyaj nyëbatët?

⁶ Ko yajnëˈëwëˈëm yajtuˈuwëˈëmëdë myëtnaymyaayëbë. Vanessa, diˈibë jyëmëjt 22, jyënaˈany: “Nmëdäjtëts tuˈugë nmëtnaymyaayëbë diˈibëtsë nety të nˈixyˈaty myäjk jëmëjtëp”. Perë tyäˈädë myëtnaymyaayëbë kyaj pyudëjkë ko Vanessa wyinmäˈäny tpëjtaky parë nyëbatäˈäny, ets yëˈë diˈib mëk jyäˈäwë. Vanessa yˈakjënäˈäny: “Xytsyiptakxëbëts ijty nbäädëdë nmëtnaymyaayëbë, päätyëts njotmaytyuktëjkë, pes kots nmastuˈudët ninäˈäts nganekypyäädët tuˈugë nmëtnaymyaayëbë extëm yëˈë”.

7. ¿Ti tsyëˈkë Makayla, ets tiko?

⁷ Ko tsyëˈëgëdë pyokytyundët mëjwiin kajaa. Makayla ja netyë jyëmëjt mëgoxk ko ja yˈay yaˈëxkejxy mä Diosë kyäjpn. Ko tiempë nyajxy, ta tpëjkyë kuentë wiˈix ja tyääk tyeety tkuˈayoˈowëdë tijaty ja yˈay tyuun. Makayla, jyënaˈany: “Tsëˈkëts nnëbatët, nbokytyunëdëts,  nyaˈëxkaxëdëts etsëtsë net mas niˈigyë nyajmay nyajtäjët ja ndääk ndeety”.

8. ¿Ti tsyëˈkë Miles?

⁸ Ko tsyëˈëgëdë yajtukmëtsipˈattët. Min nˈokˈijxëmë ijxpajtënë tuˈugë mixy diˈib xyëwˈäjtypy, Miles. Ja tyeety ets ja kyudääk, Testiigë nety, per ja tyääk kyaj Tyestiigëty. Miles, jyënaˈany: “Jats mëdë ndääk nˈijty 18 jëmëjt, kyajts njotmëktaky nˈanëëmët ko janëbatäämbëts. Pes yëˈëts njamyajts tits ja ndääk tyuun kots ja ndeety nyëbejty. Ets ntsëˈkëts kots axëëk xytyunët”.

9. ¿Wiˈix mbudëkëyaˈanyëty ko xynyijawëdë Jyobaa xyjantsy tsyojkëm ets xymyëmaˈkxtujkëm?

⁹ Adán mëdë Eva kyaj nety mëk ttsoktë Jyobaa, pääty kyaj twinˈijxtë tmëdunäˈändë. Per oy dyuˈunëty, Jyobaa nyasˈijxë parë jeky jyukyˈattët ets tpäättët ja yˈuˈunk yˈënäˈk ets këˈëm tˈixtët wiˈix dyajˈyaagäˈän dyajpatäˈändë. Ko Adán mëdë Eva twinwäˈknäjxtë Jyobaa, netyë nyigëxëˈky ko kyaj nety të jyapˈattë jyot wyinmäˈäny. Ja kyaˈaxkopkˈuˈunk yaˈoˈk ja myëgaˈax, ets ko tiempë nyajxy, ta ja naxwinyëdë jäˈäy jyëmbijttë axëkjäˈäy ets kyaj pën tnekytsyojky ja jyiiky myëguˈuk (Gén. 4:8; 6:11-13). Perë Jyobaa të nety ttuknibëjtäägë wiˈix dyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈäny ja naxwinyëdë jäˈäy diˈib mëdunanëp (Fwank 6:38-40, 57, 58). Ko niˈigyë xyˈixyˈäjtˈadëˈëtsëdë Jyobaa, ta xyˈixäˈäny ko xytsyojkëm ets ko xymyëmaˈkxtujkëm, ets mas niˈigyë xytsyokäˈäny. Ets kyaj duˈun mˈadëˈëtsäˈäny extëmë Adán mëdë Eva, yëˈë mdukëdëkëyaambyë mjukyˈäjtënë Jyobaa.

10. Ko xypyawinmayët extëm jyënaˈanyë Salmo 19:7, ¿wiˈix mbäät mbudëkëty parë xymyëdunëdë Jyobaa?

¹⁰ Ko xyˈixyˈäjtˈadëˈëtsëdë Jyobaa. Ko mas niˈigyë Jyobaa xyˈixyˈatët, ta niˈigyë mˈitäˈäny seguurë ko mbäät xymyëduny. Avery, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë, jyënaˈany ko diˈib pudëjkë parë yˈitët seguurë, yëˈë ko ojts tpayoˈoy ets tpawinmääy extëm jyënaˈanyë Salmo 19:7 (käjpx). * Ko ojts tˈixy wiˈixë Jyobaa tkuytyunyë yˈayuk, ta niˈigyë kyëktëjkë ja tsyojkën mä Jyobaa. Tyäˈädë tsojkën kyaj jeˈeyë xypyudëjkëm  parë nˈijtëm seguurë, nan xypyudëjkëm parë jamë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä Jyobaa ets mä tijaty tsyojkypy. Hannah, diˈib të yˈokˈyajmaytyakpë, jyënaˈany: “Kots ojts ngajpxy etsëts nˈëxpëjky naytyuˈugë Biiblyë, tats njaygyujkë ko kyajts jeˈeyë këˈëm nayajtsayutyëty nanduˈunëts nyajtsayutyë Jyobaa” (1 Peed. 5:7). Hannah, tyuunë mëjääw parë tkuytyuuny diˈib yˈëxpëjk mä Diosë yˈAyuk (Sant. 1:22). ¿Wiˈix wyimbëtsëëmy? Yëˈë jyënaˈany: “Mas niˈigyëtsë ntsojkënë kyëktëjkë mä Jyobaa kots nˈijxy wiˈixëts ndukˈoyˈaty kots nmëmëdoy. Tyam, ijtpëtsë net seguurë ko xëmëts xynyëˈëmoˈoyaˈany xytyuˈumoˈoyaˈany kots nyajtëgoyˈatëdë nyaybyudëkë”. Hannah kyaj këˈëm yˈoknayajtsayujtënë, të jyukyˈäjtën ttukëdëkë Jyobaa ets të nyëbajnë.

11. 1) ¿Ti pudëjkë Vanessa parë tpatyë oybyë myëtnaymyaayëbë? 2) ¿Ti mdukniˈˈijxëbë tyäˈädë ijxpajtën?

¹¹ Ko xywyinˈixët yajxonë mëtnaymyaayëbë. Vanessa pyëjk okë kuentë ko ja myëtnaymyaayëbë yajnëˈëwëˈëm yajtuˈuwëˈëmëp parë tmëdunëdë Jyobaa, ta tmastuty. Per tyuunë netë mëjääw parë tˈëxtääyë myëtnaymyaayëbë mä tuˈukmujkën. Vanessa yëˈë pudëjkë ja yˈijxpajtënë Noé mëdë fyamilyë, yëˈë jyënaˈany: “Jantsy oy yˈijttë tuk familyë, oyë nety jyukyˈattë mä jäˈäy diˈib kyaj ttsoktë Jyobaa”. Ko Vanessa nyëbajtääy, ta tyuundëjkë prekursoora. Tyam duˈun jyënaˈany: “Tyäˈädë yëˈëts të xypyudëkë parëts të nbäätyë nmëtnaymyaayëbë, duˈun mäts nduˈukmuky ets mä wiinkpë tuˈukmujkën”. Mijts nan mbäät xypyaatyë oybyë mëtnaymyaayëbë pën mbëjtakypy tukëˈëyë ja mjot mëjääw mä ja tuunk diˈibë Jyobaa të xytyuknipëjkëm (Mat. 24:14).

12. ¿Ti tsëˈëgë kyaj tmëdäjttë Adán mëdë Eva, ets wiˈix wyimbëtsëëmy?

¹² Ko xytsyëˈëgëdë Dios. Oy ko ntsëˈkëm ko ndunäˈänëm diˈibë Jyobaa kyaj ttukjotkëdaˈaky (Sal. 111:10). Koxyëbë Adán mëdë Eva tmëdäjttë duˈumbë tsëˈëgë, kyajxyëp ojts tmëdëgoytyë Jyobaa. Per ko tyëgooytyë, ta “ja wyiin yˈëwatstë”, o ja tuk pëky njënäˈänëm, ta tpëjktë kuentë ko të nety pyokytyundë ets ko ja tyëëm yˈääts yëˈë nety tyukninaxandëp ja poky ets ja okën. Ets ko tˈijxtë ko niwäˈäts ëxwäˈätsë nety, ta tsyoytyuundë ets tˈatsuumujktë “ujtsˈääy ets ja nyeytyukˈëdujkëdë” (Gén. 3:7, 21, MNM).

13, 14. 1) Extëm jyënaˈanyë 1 Pedro 3:21, ¿tiko kyaj mbäät ntsëˈk njäˈäwëmë oˈkën? 2) Oknimaytyäˈäk tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa.

 ¹³ Ko ndunäˈänëm diˈibë Jyobaa kyaj ttukjotkëdaˈaky, oy ko ntsëˈkëm. Perë oˈkën, yëˈë diˈib kyaj mbäät ntsëˈk njäˈäwëm. ¿Tiko? Yëˈko Dios kyajx ja yˈUˈunk parë nbatëm ja jukyˈäjtënë diˈib itäämp winë xëëw winë tiempë. Ko nbokytyuˈunëm, Jyobaa xypyokymyaˈkxäˈänëm pën jodëmbijtëm amumduˈukjot ets pën nbëjtakëm ja mëbëjkën ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm. Tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëmë mëbëjkën, yëˈë ko ndukëdëjkëmë jukyˈäjtënë Jyobaa ets nnëbajtëm (käjpxë 1 Pedro 3:21, TNM). *

¹⁴ Taaˈäjtp kanäk pëky tiko mbäät ntsojkëmë Jyobaa. Pes kyaj jeˈeyë xymyoˈoyëmë oyˈäjtën tuˈuk tuˈugë xëëw, nan xytyukniˈˈijxëm ja tëyˈäjtën mä pënën yëˈë ets tijaty tyuknibëjtakëp (Fwank 8:31, 32). Nan yajjaˈäjtypyë kyäjpn parë xynyëˈëmoˈoy xytyuˈumoˈoyëm ets xypyudëjkëm. Jyobaa nan xypyudëjkëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay diˈibë tyam nwinguwäˈkëm, ets xyˈawäˈänëm ja oybyë jukyˈäjtën diˈib itäämp winë xëëw winë tiempë (Sal. 68:19; Diˈibʉ Jat. 21:3, 4). Jyobaa mëjwiin kajaa tijaty të xytyukmëduˈunëm mët ko xytsyojkëm, pääty ko nbawinmäˈäyëm, ta niˈigyë ntsokäˈänëm ets ntsëˈëgëyäˈänëm nduˈunëm diˈib mbäät yajtsayutyëty. Yëˈëdënë tyäˈädë tsëˈëgë diˈib mbäät nmëdäjtëm.

15. ¿Ti Makayla pudëjkë parë kyaj nyekymyëmadakë tsëˈëgë?

¹⁵ Ko Makayla tjaygyujkë ko Jyobaa listë yˈity parë pyokymyaˈkxäˈäny, ta kyaj nyekymyëmadakë ja tsëˈëgë ko tmëdëgoyëdë Jyobaa. Yëˈë jyënaˈany: “Nbëjkëtsë kuentë ko niˈamukë ak pokyjyaˈay nyajpatëm ets tëgoˈoyëm. Per nan njaygyujkëts ko Jyobaa mëk xytsyojkëm ets ko xypyokymyaˈkxëm mët ko ojts nyajjuuybyëtsëˈëmëm”. Makayla yajkëktëjkë ja tsyojkën mä Jyobaa, ets yëˈë pudëjkë parë nyaywyandakë ets nyëbejty.

16. ¿Ti Miles pudëjkë parë kyaj tnekytsyëˈkë ko ja tyääk axëëk tyunëdët?

¹⁶ Miles, diˈibë nety kyaj nyëbatäˈäny mët ko ttsëˈëgë ja tyääk ko axëëk tyunëdët, yëˈë yˈamdoowë naybyudëkë tuˈugë sirkuitë. Miles, jyënaˈany: “Tyäˈädë sirkuitë nan kyaj nety ja tyääk Tyestiigëty, duˈun extëm ëjts. Xywyinmäˈänymyooyëts wiˈixëts mbäät ja ndääk nˈanëëmë. Ko ëjtsë netyë nwinmäˈäny të nbëjtaˈaky nëbatäˈäny ets ko kyajts yëˈë ja ndeety mëktaˈaky xyˈanëëmë”. Ja tyääk ninuˈun tkaˈoymyëdooy. Ok, ta ojts tsyoˈonë mä tyëjk, parë ttuuny ti nety të ttuknibëjtäägë. Miles, yˈakjënaˈany: “Amutskˈäjtëtsë nˈääw njot kots nˈijxy tijatyëtsë netyë Jyobaa të xytyukmëduny. Ets kots nbawinmääy wiˈixë Jesus ojts xykyuˈoˈkëm, tats njaygyujkë ko Jyobaa mëkëts xytsyoky.  Tyäˈädë yëˈëts diˈib xypyudëjkë parëts nnaywyandakë etsëts nnëbejty”.

17. ¿Ti mbäät niˈamukë nyajnigëxëˈkëm?

¹⁷ Eva yˈëxtijjë Jyobaa ko ojts tjeˈxy ja ujtstëëm diˈibë nety yajpatp mä ja it lugäärë tsujpë. Ko Adán nanduˈun ojts tjeˈxy, ta dyajnigëxëˈky ko ninuˈunë nety tkamëjjawë tijatyë Jyobaa tukmëduunë. Tyam, mbäät niˈamukë nyajnigëxëˈkëm ko ninuˈun ngaˈoyˈijxëm ti tyuundë Adán mëdë Eva. Pääty ko nnëbajtëm, ta nyajnigëxëˈkëm ko Jyobaa yëˈë myëdäjtypyë madakën parë xyˈanmäˈäyëm ti oy ets ti axëëk. Nan nyajnigëxëˈkëm ko ntsojkëm ets ko ndukˈijxpajtëm.

18. ¿Ti mbäät xytyuny parë mˈitët agujk jotkujk mä xymyëdunyë Jyobaa?

¹⁸ Ko nety të nnëbajtëm, tsojkëp tuˈuk tuˈugë xëëw nduˈunëm diˈibë Jyobaa tsyojkypy ets kyaj yëˈëjëty ti ëtsäjtëm ntsojkëm. Tyäˈädë xytsyiptäˈägäˈänxëm, per miyonkˈamë Dios mëduumbë duˈun ttundë. Mijts nan mbäät duˈun xytyuny. Parë duˈun xytyunët, tsojkëp mas niˈigyë xyjaygyukëdë Biiblyë, xyyajnaxëdë tiempë mëdë nmëguˈukˈäjtëm, ets xytyukˈit xytyukxonët ko xynyimaytyäˈägët tijaty të mdukniˈˈixëty ja mDeetyë tsäjpotmëdë (Eb. 10:24, 25). Ets ko ti tyunäˈänët mä mjukyˈäjtën, mmëdooˈit wiˈixë Jyobaa mˈëwijy mgäjpxwijˈyëty mët yëˈëgyëjxmë yˈAyuk etsë kyäjpn (Is. 30:21). Ko duˈun xytyunët, agujk jotkujk nëjkx mjukyˈaty (Prov. 16:3, 20).

19. ¿Ti mbäät xëmë xyjamyetsy, ets tiko?

¹⁹ Pën xëmë xyjamyetsy nuˈunën xytyukˈoyˈaty ko Jyobaa mnëˈëmoˈoy mduˈumoˈoyëty, ta niˈigyë xytsyokäˈäny ets xyyajtsobäädäˈäny ja yˈanaˈamën. Duˈuntsoo, nitii nëjkxë Satanás mgatukwinˈëënyëty parë xymyastuˈudëdë Diosë tyuunk. Okwinmay ko të nyäjxnë tuk mil jëmëjt ets xyjamyetsy ko mnëbejty, ta nëjkx mjënäˈäny: “Yëˈë tyäˈädë diˈibëts mas oy nduun mätsë njukyˈäjtën”.