1, 2. 1) ¿Wiˈix nyaymyënëjkxyëty ko ntsojkëmë Dios ets ko nmëbëjkëm? 2) ¿Tijaty yajtëˈëwën yaˈˈatsoowëmbitäämp?

JYOBAA, yëˈë nDeetyˈäjtëm ets wyandakypy ko kyunuˈkxaampy pënaty xëmë mëduunëp. Duˈun tuk pëky dyajnigëxëˈëky ko xytsyojkëm. Ets ëtsäjtëm ntsojkëmë Dios mët ko yëˈë “jawyiin [të] xytsyojkëm” (1 Fwank 4:19). Ko ntsojkëmë Dios naymyënëjkxëp mëdë mëbëjkën. Pes mientrës niˈigyë ntsojkëmë Dios, ta niˈigyë nmëbëjkëm ets niˈigyë nˈijtëm seguurë ko kyumayaampy pënaty yëˈë tsyejpy (käjpxë Hebreos 11:6, TNM). *

² Jyobaa tsyojkënyëˈajtypy tkumayaˈany pënaty mëduunëp. Duˈunën yëˈë jyaˈayˈaty ets duˈunën tijaty ttuny. Ets ëtsäjtëm tsojkëp nˈijtëm seguurë ko Jyobaa kyumayaampy pënaty ëxtääyëp amumduˈukjot, net ja mëbëjkën yˈitët kaˈpxy. ¿Tiko duˈun njënäˈänëm? Yëˈko “mëbëjkën yëˈë diˈib seguurë xyaˈijtëm mä diˈib  nˈawijx njëjpˈijxëm” (Hebreos 11:1, TNM). Ko nmëdäjtëmë mëbëjkën, yëˈë yˈandijpy amumduˈukjot nmëbëjkëm ko Dios kyunuˈkxaampy pënaty xëmë mëduunëp. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko nˈawijx njëjpˈijxëm ja kumäˈäyën? ¿Wiˈixë Jyobaa tëëyëp ojts tkumay pënaty mëduunë? ¿Wiˈix tyam xykyumäˈäyëm? Min nˈokˈijxëm.

3. ¿Ti Jyobaa wyandakypy mä Malaquías 3:10?

³ Jyobaa të twandaˈaky ko kyumayaampy pënaty xëmë mëduunëp. Wyandakypy ko xykyunuˈkxäˈänëm pën yëˈë nmoˈoyëm diˈib mas oy. Yëˈë duˈun xyˈanmäˈäyëm: “Tunë mayˈäjtën, ijxmäjtstëgëts [...]. Aber pën kyajëts nyaˈˈawäˈätsyë tëjkˈääw diˈib tsäjpotm etsëts ngujëdajnaxëdë kunuˈkxën mä miitsëty axtë ko kyaj ti nyekyˈamääytyäˈägët” (Malaquías 3:10). Pën nduˈunëm extëm yä xyˈanmäˈäyëm, ta nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ja kunuˈkxën diˈib xyˈawäˈänëm.

4. ¿Tiko mbäät nmëbëjkëm extëmë Jesus jyënany mä Mateo 6:33?

⁴ Jesus ojts ttukwandaˈaky ja yˈëxpëjkpëty ko pën pyëjtaktëp jawyiin ja Diosë tyuunk mä jyukyˈäjtën, ta Dios myoˈoyëdët tukëˈëyë diˈib yajtëgoyˈäjttëp (käjpxë Mateo 6:33, TNM). * Jesus pääty duˈun jyënany, mët ko nyijäˈäwëbë nety ko Dios xëmë tkuytyuny tijaty wyandakypy (Isaías 55:11). Pääty ëtsäjtëm pën nmëbëjkëm amumduˈukjotë Jyobaa, nan mbäät nˈijtëm seguurë ko kyuytyunaambyë  tyäˈädë yˈayuk: “Ninäˈä nganaˈixët, es ninäˈä ngamastuˈudët” (Ebreeʉsʉty 13:5). Ko duˈunë Jyobaa twandaˈaky, yëˈë xypyudëjkëm parë nmëbëjkëm extëmë Jesus jyënany mä Mateo 6:33.

5. ¿Tiko niˈamukë xyjyotkujkmoˈoyëm extëmë Jesus tˈatsoowëmbijty ja Pedro?

⁵ Apostëlë Pedro duˈun dyajtëëyë Jesus: “Wintsën, ëëtsëty tëts nmastuˈuttë diˈibëtsë naty nmëdäjttëp tëgekyë es nbanëjxtëpts mij, ¿es tiitsë net nmëdattëp?” (Matewʉ 19:27). Jesus kyaj ojts tˈooyë Pedro ko duˈun yajtëëwë. Niˈigyë ojts tˈanëëmë ja yˈapostëlëtëjk ko Jyobaa kunuˈkxanëdëp pën myastutääytyëp tijaty. Mä tiempë myiny kyëdaˈaky, ja yˈapostëlëtëjk etsë wiinkpë Dios mëduumbëty jam tsäjpotm yˈanaˈamäˈändë mëdë Jesus. Perë Jesus nan ojts jyënany ko tyam nan nˈaxäjëmë kunuˈkxën: “Nidëgekyë diˈibë të tmastuˈuttë tyëjk, o myëgaˈax, o tyeety, o tyääk, o yˈuˈunk, o nyax, mët ëjtskyëjxm, yˈaxäjëdëp mëgoˈpx dëˈënën extëm diˈibë të tmastuˈuty, es nan yˈaxäjëdëp ja jikyˈäjtënë winë xëë winë tiempë” (Matewʉ 19:29). Tyam, niˈamukë Dios mëduumbë pyattëbë tyääk tyeety, yˈuˈunk yˈënäˈk etsë myëgaˈax mäjaty jyaˈˈatyë tuˈukmujkën. Tyäˈädë kunuˈkxën yëˈë diˈib niˈigyë tsobatp ets kyaj dyuˈunëty tijaty nmastutëm ko nmëduˈunëmë Dios.

6. ¿Wiˈix xypyudëjkëm ko Jyobaa twandaˈaky tkumayaˈany pënaty xëmë mëduunëp?

⁶ Jyobaa kyaj jeˈeyë tyam xykyunuˈkxëm, nanduˈunën mëjwiin kajaa xykyunuˈkxäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky (1 Timotee 4:8). Jyobaa wyandakypy ko kyumayaampy pënaty xëmë mëduunëp, etsë tyäˈädë yëˈë xypyudëjkëm parë nwinguwäˈkëm ja amay jotmay. Ko nˈijtëm seguurë ko Jyobaa “kyumaapy pënaty amumduˈukjot ëxtääyëp”, yëˈë xypyudëjkëm parë xëmë nmëduˈunëm (Hebreos 11:6, TNM).

7. ¿Tiko njënäˈänëm ko tijaty nˈawijx njëjpˈijxëm duˈun yëˈë extëm ja pujxn diˈib wyoˈonˈijtypy ja barkë?

⁷ Mä ja diskursë diˈib xyëˈäjtypy Sermón del Monte, Jesus jyënany: “Xondäˈäktë es jotkujkˈattë, mët ko ja Dios mmëdäjtxëdëp pëjkeˈeky tsäjpotm mëj mayˈaty diˈibë mmoˈoyanëdëp, pes nandëˈën tpajëdijttë ja Diosë kyugäjxpëty diˈibë jikyˈäjttë määnëmë naty miits mgajaaˈattë” (Matewʉ 5:12). Näägë Dios mëduumbë jam tˈaxäjëyäˈändë ja kyumäˈäyën tsäjpotm, etsë wiinkpë yä Naxwiiny jyukyˈatäˈändë winë xëëw, pääty nanduˈun nyayjawëdë agujk jotkujk (Salmo 37:11; Lukʉs 18:30). Per diˈib niˈamukë nˈawijx njëjpˈijxëm, duˈun yëˈë “extëm ja pujxn diˈibë ja barkë wyoˈonˈijtypy mejnyoty es kyaj mä nyejxy ja barkë” (Ebreeʉsʉty 6:17-20). Duˈun extëm ja pujxn twoˈonˈity ja barkë ko myinyë mëk poj tuu, nanduˈun xypyudëjkëm ko nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën, mëk xyaˈijtëm ets xymyëjämoˈoyëm parë nmëmadakëm ja amay jotmay.

8. Ko nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën, ¿wiˈix xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo nmëmäˈäy nmëdäjëm ja amay jotmay?

 ⁸ Ko nˈawijx njëjpˈijxëm ja kunuˈkxën, nan mbäät xypyudëjkëm parë kyaj nëgoo nmëmäˈäy nmëdäjëm ja amay jotmay. Duˈun extëm ko tuˈugë tsooy nnaytyukjäˈxëm, oy xyajnayjäˈäwëm, nanduˈun tyuny ja Diosë wyandakën, oy njäˈäwëm ja jot korasoon. Xyjotkujkmoˈoyëm ko nnijäˈäwëm ko Jyobaa xykyuentˈatäˈänëm pën ndukkëdëjkëm tukëˈëyë ja tsëmy këˈëy o tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm (Salmo 55:22). Nˈokˈijtëm seguurë ko Jyobaa mbäät ttuny “waanë niˈigyë këdiinëm diˈibë ëtsäjtëm nˈamdoˈom” (Éfesʉ 3:20). Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko mas kajaa diˈibë Jyobaa xytyukmëdunäˈänëm ets kyaj yëˈëyëty diˈib nˈamdoˈowëm.

9. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xykyunuˈkxëm?

⁹ Parë nˈaxäjëmë Jyobaa kyunuˈkxën, tsojkëp amumduˈukjot nmëbëjkëm ets nmëmëdoˈowëm. Moisés duˈun tˈanmääy ja israelitëty: “Dios yëˈë nëjkx mgunuˈkxyë mëj këjaa mä ja it naxwiinyëdën mëdiˈibë moˈojanëbën. Ënet duˈun penë mëmëdoopy ets mduumypy, ëjxtëm yëˈë tniˈënaˈamën, duˈun ta tyam të mdukmëdowëtën. Penë mduumypy duˈun, yëˈë Dios nëjkxëp mjantsy kyunuˈkxyë, ta yëˈë të twinwanën” (Deuteronomio 15:4-6, MNM). ¿Ijtëm seguurë ko Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm pën xëmë nmëduˈunëm? Taa kanäk pëky tiko mbäät nˈijtëm seguurë.

10, 11. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxyë José?

¹⁰ Biiblyë yajjääy parë xypyudëjkëm ets jap nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxy pënaty tëëyëp mëduunë (Romanʉs 15:4). José yëˈë tuˈugë oybyë ijxpajtën. Tim jawyiin, toˈkëdë ja myëgaˈaxëty extëmë tuumbë mosë, ta net nyiwäämbajtë ja wyintsënë kyudëjk ets pääty yajpëjtaky pujxndëgoty. Per ¿waˈandaa Jyobaa myastutë ko yajpëjtaky pujxndëgoty? Kyaj. Pesë Biiblyë jyënaˈany: “Yëˈë Dios jeˈeyëm ënety mëët yˈity yëˈë José, ets xëmë ënety pyudëk pyubetyë jap pujxndëgoty. [...] Ja Wyintsën Dios yëˈë ënety mëëtˈäjtëp, ets yëˈë José ak oy winë wyimbëtsëm jyëjpëtsëˈëmxëdëty” (Génesis 39:21, 23, MNM). Nuˈunë José dyajnäjxyë tyäˈädë amay jotmay, maˈkxtujk ets yˈawijxy jyëjpˈijx ko Jyobaa yëˈë pudëkëyanëp.

¹¹ ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxyë José? Ko nyajxy naa majtsk jëmëjt, ta ja Faraón yajpëtsëëmë pujxndëgoty ets ta pyëjtakë extëmë myëmajtskpë anaˈambë jam Egipto (Génesis 41:1, 37-43). Ok, ta pyëjky ets tpattë nimajtskë myäänk. Ja tim jawyiimbë ttukxëˈäjty Manasés, jaˈko jyënany: “Diosëts të xytyukjäˈäytyëgoy ja nmonyë ndukyëts, ets ja ëxëëkpë tsaatsypyë mëdiˈibëts të nmënaxy të nyajnaxyën, ets ja njëëky nmëguˈugëts, ndeetyëts ndäägëts”. Ets ja myëmajtskpë myäänk ja txëëmooy Efraín, jaˈko jyënany: “Diosëts yëˈë uˈunk määy të xymyoˈoy mä ja nax käjpnën määjëts mëk të nˈëyoyën” (Génesis 41:51, 52, MNM). Jyobaa kyunuˈkx ja José mët ko ninäˈä kyamastutë. Ets päätyë José tpudëjkë ja Egipto jäˈäy ets ja jyiiky myëguˈuk ko jyamˈäjty yuu. José nyijäˈäwëbë nety ko pääty jyamˈaty ja jëˈxy pëky mët ko Jyobaa kyunuˈkxë (Génesis 45:5-9).

12. ¿Ti Jesus pudëjkë parë xëmë tmëmëdooyë Dios?

 ¹² Jesukristë nan ojts tmëmëdoyë Dios oy kanäk pëky yaˈijxmäjtsy, ets ojtsë Jyobaa kyumayëty. ¿Ti diˈib pudëjkë parë xëmë tmëmëdooyë Dios? Biiblyë tˈatsoowëmbity: “Mët ja xondakën diˈib yajpëjtak wyinduuy, tmëmadaky ja kepy mä yajtëytyuuny, dyajnäjxy ja tsoytyuˈun” (Hebreos 12:2, TNM). Seguurë ko Jesus agujk jotkujk nyayjäˈäwë ko ojts dyajwäˈätsy ja Diosë xyëëw. Ojtsë Tyeety kyupëkyëty ets kyunuˈkxë kanäk pëky. Biiblyë jyënaˈany ko Jesus nyaxweˈtsy tyeety pyëˈääy. Nanduˈun jyënaˈany ko ojtsë Dios “myoˈoyëty tëgekyë mëjˈäjtën esë anaˈamën, es pyëjtakë extëmë Wyintsën nidëgekyë anklësëty es ja jäˈäyëty” (Filipʉs 2:9).

13, 14. ¿Wiˈixë Jyobaa tˈixy tijaty ndukmëduˈunëm?

¹³ Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa yajtsobatypy mëjwiin kajaa tijaty ndukmëduˈunëm. Yëˈë jyaygyujkëp ko näˈäty nˈamajtsk njotmajtskëm o ko nwinmäˈäyëm ko kyaj nmëmadäˈägäˈänëm tijaty yajtuknipëjkëm. Nan xypyaˈˈayoˈowëm ko nmëgëjx nmëˈanuˈkxëmë tuunk ayoˈon o ko kyaj nnijäˈäwëm wiˈix nˈijxëm ja familyë. Jyobaa nan jyaygyujkëp pën kyaj mbäät nekymyëduˈunëm extëm ijty, mët ko nyajpatëm yuumëët päˈämmëët o ko të xypyatëmë päˈäm diˈib yajmoon yajtujkp. Ets mbäät nˈijtëm seguurë ko yajtsobatypy ko xëmë nmëduˈunëm, oy nbatëmë amay jotmay (käjpxë Ebreeʉsʉty 6:10, 11).

¹⁴ Nˈokjamyajtsëm nanduˈun ko Jyobaa “myëdoowˈijtypyë nuˈkxtakën”. Mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë myëdoowˈitaampy ko nmënuˈkxtakëm (Salmo 65:2). Yëˈë “nDeetyˈäjtëm diˈibë myëdäjtypy ja paˈˈayoˈon es xyajjotkujkˈäjtëm”, xymyoˈoyäˈänëm tukëˈëyë diˈib nyajtëgoyˈäjtëm. Ets mbäät dyajtunyë nmëguˈukˈäjtëm parë xypyudëjkëm (2 Korintʉ 1:3). Jyobaa jantsy jotkujk nyayjawëty ko nbaˈˈayoˈowëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nbudëjkëm. Biiblyë jyënaˈany: “Pënë myayˈäjtën tyuunëbë ayoobë jäˈäy yëˈë tyukˈanuˈkxpyë Jyobaa, ets yëˈë kujuyäˈänxëp ja tyuˈunën” (Proverbios 19:17; Matewʉ 6:3, 4). Pääty ko tijaty namoˈoyëmë nmëguˈukˈäjtëm ets ko nbudëjkëm, Jyobaa duˈun tˈixy extëm yëˈë ndukˈanuˈkxëm ets wyandakypy xymyëgëbatäˈänëm.

15. ¿Tijaty kunuˈkxën mijts mˈawijxypy? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

¹⁵ Pënaty nëjkxandëp tsäjpotm yˈawijx jyëjpˈijxtëp ja “mayˈaty” mët ko jyukyˈattë “tëyˈäjtën mëët”, yëˈë tuˈugë kumäˈäyën diˈibë Jesus moˈoyanëdëp (2 Timotee 4:7, 8). Per nan mëjwiin kajaa tsyobääty tijaty yˈawijx jyëjpˈijxtëp pënaty jukyˈatandëp yä Naxwiiny, pes miyonkˈam tˈawix tjëjpˈixtë ja jukyˈäjtënë winë xëëwbë, mä “ttukxondäˈägäˈändë mëjwiin kajaa ja tuˈugyëˈäjtën diˈib jaˈˈatäämp” (Fwank 10:16; Salmo 37:11).

16. ¿Wiˈix xyjotkujkmoˈoyëm extëm jyënaˈany mä 1 Fwank 3:19, 20?

¹⁶ Näˈäty mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj myëjwiin kyajaaty diˈibë Jyobaa ndukmëduˈunëm. O waˈan nnayajtëˈëwëm: “¿Kyupëjkypyëdaa Jyobaa tijatyëts ndukmëduumpy?”. Axtë mbäät nwinmäˈäyëm ko kyaj xynyitëjkëm etsë Jyobaa xykyumäˈäyëm. Per ninäˈä mbäät ngajäˈäytyëgoˈoyëm ko “Dios niˈigyë myëjjëty es këdiinëm ëtsäjtëmë njotˈäjt nwinmäˈänyˈäjtëm” (käjpxë 1 Fwank 3:19, 20). Pes pën nmëduˈunëmë Jyobaa mët ko nmëbëjkëm ets ntsojkëm, mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë xykyunuˈkxäˈänëm, axtë pën winmäˈäyëm ko kyaj nëgoo tsyobääty diˈib ndukmëduˈunëm (Markʉs 12:41-44).

17. ¿Wixaty tyamë Jyobaa xykyunuˈkxëm?

 ¹⁷ Jyobaa nan xykyunuˈkxëm tyam, oy njukyˈäjtëm mä jyëjpkëxanë Satanás yˈanaˈamën. ¿Wixaty xykyunuˈkxëm? Ko xymyoˈoyëm jantsy mayë käˈäy ukën diˈib yajpatp mä yˈAyuk ets ko xyaˈijtëm agujk jotkujk. Ets duˈun extëmë Jesus twandaky, nan të xymyoˈoyëm nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yajpattëp abëtsemy nyaxwinyëdë, diˈib xytsyojkëm ets diˈib njäˈäwëm extëmë familyë (Isaías 54:13; Markʉs 10:29, 30). Dios nan myoobyë nikˈäjt xeemyˈäjtën etsë jotkujkˈäjtën pënaty amumduˈukjot ëxtääyëdëp (Filipʉs 4:4-7).

18, 19. ¿Wiˈix niˈamukë nnayjäˈäwëm ko nwinmäˈäyëm tijatyë Jyobaa të xytyukmëduˈunëm?

¹⁸ Abëtsemy nyaxwinyëdë të nDeetyˈäjtëmë Jyobaa tkunuˈkxy mëjwiin kajaa pënaty mëduunëp. Extëm nˈokpëjtakëm, Bianca diˈib tsënaapy Alemania, jyënaˈany: “Kyajts nbäätyë ääw ayuk parëts nmoˈoyëdë dyoskujuyëmë Jyobaa mä tukëˈëyë wiˈixëts të xypyudëkë kojëts të nmëdatyë amay jotmay ets ko bom bom të yajpääty nbëˈääyëts. Tyäˈädë jukyˈäjtën jantsy axëëk yˈixëty ets kyaj jyaˈˈatyë jotkujkˈäjtën. Per seguurëts nnayjawëty Jyobaa kyëˈëjoty kojëts mëët nduunmuky. Tëgok tëgokëts ti Jyobaa ndukmëduny, mëgoˈpx okëts xykyunuˈkxy”.

¹⁹ Paula, jap tsyëënë Canadá ets ja tyamë jyëmëjt 70. Yëˈë kyaj mbäät tijaty ttuny jaˈko myëdäjtypy tuˈugë mëk päˈäm mä jyëwiits. Yëˈë jyënaˈany: “Kojëts kyaj mbäät ti nduny, kyaj yëˈë tˈandijy ko kyajëts mbäät nmëdunyë Dios. Pes käjpxwäˈkxpëts mä telefënë ets oytyim määjëty. Ets parëts këˈëm nnaymyëjämoˈoyëty, tapëts tuˈugë nguädernë mäjëts ngujayë tekstë ets tijatyëts nˈoymyëdoopy mä ëxpëjkpajn, diˈibëts ngajpxypy näˈä ganäˈäty, jats ndijy: Nguädernëts diˈibëts xyˈakˈyajjukyˈäjtp. Ko näˈäty nˈëxtëkëwäˈkëm, pojënë jyëgeˈeky pën jamë winmäˈäny nbëjtakëm mä tijatyë Jyobaa të twandaˈaky. Yëˈë xëmë yˈity listë parë xypyudëkëyäˈänëm, oyë nety wiˈix nyaˈijx nyajpatëm”. Waˈan ëtsäjtëm kyaj duˈun nyajpatëm extëmë Bianca mëdë Paula, per seguurë ko njamyajtsëm nanduˈun tijatyë Jyobaa të xytyukmëduˈunëm ets tijaty të ttukmëduny pënaty nˈixyˈäjtëm. Niˈamukë Dios mëduumbë xymyëjämoˈoyëm mëjwiin kajaa ko nwinmäˈäyëm wiˈix tyamë Jyobaa xykyunuˈkxëm ets wiˈix xykyunuˈkxäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky.

20. ¿Mä ti mbäät nˈijtëm seguurë pën nmëduˈunëmë Jyobaa nuˈun nmadakëm?

²⁰ Ninäˈä mbäät ngajäˈäytyëgoˈoyëm ko Jyobaa mëjwiin kajaa xykyunuˈkxäˈänëm pën nmënuˈkxtakëm amumduˈukjot. Mbäät nˈijtëm seguurë ko nˈaxäjëyäˈänëm “diˈibë yëˈë të twandaˈaky” pën nduˈunëm “diˈibë Dios tsyejpy”. Pääty nˈokˈyajkëktëjkëm niˈigyë ja mëbëjkën ets nˈokmëduˈunëmë Jyobaa nuˈun nmadakëm, net seguurë nˈijtëm ko yëˈë xykyumayäˈänëm (käjpxë Kolosʉ 3:23, 24).