1, 2. ¿Tiko Romanʉs kapitulo 8 jyëjpˈamëty parë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm?

WAˈAN ojts yajkajpxyë Romanʉs 8:15-17 mä yajjamyejtsyë Jesusë yˈoˈkën xëëw. Mä tyäˈädë bersikulo yajnimaytyaˈaky wiˈix tnijawëdë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ko jam jyukyˈatäˈändë winë xëëw. Romanʉs 8:1 jyënaˈany ko pënaty nëjkxandëp tsäjpotm, yëˈë “jaˈäjtëdëp ja Jesukristë”. Per ¿yëˈëyëdaa yajtuknijäˈäyëdë Romanʉs kapitulo 8 pënaty nëjkxandëp tsäjpotm? ¿Mbäädëdaa nanduˈun pyudëkëdë pënaty yˈawijxtëbë jukyˈäjtën winë xëëw yä Naxwiiny?

² Romanʉs kapitulo 8, yëˈë yajtuknijäˈäyëdë pënaty nëjkxandëp tsäjpotm. Mä tyäˈädë kapitulo jyënaˈany ko yëˈëjëty, yëˈë yˈaxäjëdëp ja “Espiritë Santë” ets yˈawijx jyëjpˈijxtëp parë Dios yˈuˈunkniwäˈänëdët ko nety tˈaxäjëdë “ja jembyë niniˈx” (Romanʉs 8:23). Ko jyukypyëktë jam tsäjpotm, ta Dios yˈuˈunkniwäˈänëdë. Të pyokymyaˈkxëdë mët ko Jesus ojts kyuˈoogëdë. Nan të wyëˈëmdë oy Dios windum ets mbäädë net yˈuˈunkniwäˈänëdë (Romanʉs 3:23-26; 4:25; 8:30).

3. Pënaty yˈawijxtëp ja jukyˈäjtën yä Naxwiiny, ¿tiko yˈoyëty ets nanduˈun tˈëxpëktëdë Romanʉs kapitulo 8?

 ³ Mä Romanʉs kapitulo 4 japë Pablo tnimaytyakyë Abrahán, diˈib xëmë myëmëdoowë Dios ets ja jyukyˈajty ko nety kanäk mëgoˈpx jëmëjt tyëgoyˈaty parë Jesus xyjyuuybyëtsëˈëmëm. Abrahán kyaj yajwinˈijxy parë nyëjkxët tsäjpotm, per wëˈëm oy mëdë Dios (käjpxë Romanʉs 4:20-22). Nanduˈun tyam, pënaty xëmë myëmëdowdëbë Dios ets yˈawijxtëp ja jukyˈäjtën yä Naxwiiny, mbäät wyëˈëmdë oy Dios windum. Ets nan mbäät pyudëkëdë ja käjpxwijën diˈib miimp mä Romanʉs kapitulo 8.

4. ¿Ti mbäät nnayajtëˈëwëm ko ngäjpxëmë Romanʉs 8:21?

⁴ Mä Romanʉs 8:21 jyënaˈany ko Jyobaa yaˈˈawäˈätspëtsëmaambyë naxwinyëdë jäˈäy mä poky ets mä oˈkën. Tyäˈädë tekstë yëˈë yˈandijpy ko pënaty näjxtëp mä ja jembyë jukyˈäjtën, pyäädandëp “ja awäˈätstuuyˈäjtën es ja kunuˈxën diˈibë pyäättëp ja Diosë yˈuˈungëty”. Pääty ko ngäjpxëmë tyäˈädë tekstë, oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Nayˈijxëbëts mä ja jembyë jukyˈäjtën?”. Min nˈokˈijxëm ti mbäät nduˈunëm parë jam njukyˈäjtëm.

5. ¿Pënatyë Pablo myaytyak mä Romanʉs 8:4-8, 12 etsë 13?

⁵ (Käjpxë Romanʉs 8:4-8, 12 etsë 13). Mä Romanʉs kapitulo 8, Pablo majtsk grupë jäˈäy tmaytyaky, duˈun pënaty jukyˈäjttëp extëm ja “nyiniˈx kyëbäjk” ttseky ets duˈun pënaty jukyˈäjttëp extëm ja “Espiritë Santë” ttseky. Waˈan nwinmäˈäyëm ko Pablo yëˈë  nety myaytyakypy pënaty kyaj Dios mëdundë ets pënaty Dios mëduundëp. Perë Pablo, yëˈë duˈun nyijäˈäyë pënatyë nety Dios mëduundëp “diˈibatyë Dios [...] të wyinˈixëdë es dyajnëjxtët tuˈugë jikyˈäjtën wäˈätspë” (Romanʉs 1:7). Pääty, tyäˈädë majtsk grupëbë jäˈäy diˈibë Pablo myaytyak, ak Dios mëduundëbë nety. Per ¿wiˈixë nety tyëgatsyëty pënaty jukyˈäjttëp extëm ja nyiniˈkx kyëbäjk ttseky ets pënaty jukyˈäjttëp extëm ja “Espiritë Santë” ttseky?

6, 7. 1) ¿Tijaty yˈandijpy mä ayuk grieegë diˈib të yajkäjpxnaxy mä ayuk Biiblyë “niniˈkx këbäjk”? 2) ¿Ti Pablo myaytyäˈägan mä Romanʉs 8:4-8, 12 etsë 13 ko jyënany “nniniˈxˈäjtëm ngëbäjkˈäjtëm”?

⁶ Diˈib mä Romanʉs 8:4-8, 12 etsë 13 të yajkäjpxnaxy niniˈkx këbäjk, mä ayuk grieegë mbäät kanäk pëky nyikejy. Mbäät yëˈë tˈandijy jäˈäyë nyiniˈkx kyëbäjk o jëyujk animal nyiniˈkx (Romanʉs 2:28; 1 Korintʉ 15:39, 50). Nan mbäät yëˈë tˈandijy ko jäˈäy tyukmëguˈukˈattë. Extëm ko mä Romanʉs 9:3 mä ayuk Biiblyë jyënaˈany “nmëguˈukˈäjtëm”, yëˈë netyë Pablo myaytyäˈägaampy ja myëguˈuktëjk diˈib judiyë.

⁷ Pääty ¿ti Pablo myaytyäˈägan mä Romanʉs 8:4-8, 12 etsë 13 ko jyënany “nniniˈxˈäjtëm ngëbäjkˈäjtëm”? Parë njaygyujkëm min nˈokˈijxëm wiˈix jyënaˈanyë Romanʉs 7:5. Pablo tkujäˈäyë: “Mët ko määnëmë naty nduˈunëm diˈibë nniniˈxˈäjt ngëbäjkˈäjtëm tsyejpy, net ja anaˈamën oj xyjotˈyujxëm ko [poky] yëˈë diˈibë naty nduˈunëm, es anaˈamëngyëjxm ja [poky] jeˈeyë niˈigyë oj xyˈaktuktunäˈänëm ja axëëkpë es xytyuknimiˈinëm ja oˈkën”. Pääty, pënaty tyuundëp diˈib ja nyiniˈkx kyëbäjk tsyejpy, yëˈë pënaty naytyukˈanaˈamëdëp ja axëëkpë tsojkën ets tyuktunëdë ti tyim tsyejpy.

8. ¿Tiko Pablo tˈanmääy ja myëguˈuktëjk ets kyaj jeˈeyë twinmaytyët “diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy”?

 ⁸ ¿Tiko Pablo tˈanmääy pënaty nëjkxandëp tsäjpotm ets kyaj jyukyˈattët extëm ttseky ja nyiniˈkx kyëbäjkëty? Yëˈko mbäät oypyënëtyë Dios mëduumbë ogäˈän jëjpˈam tpëjtaˈaky tijaty këˈëm tsyojkënyëˈajtypy. Extëm nˈokpëjtakëm, Pablo jyënany ko nääk ja Dios mëduumbëty diˈib Roma, yëˈë nety naytyukˈanaˈamëdëp tijaty tsyojkënyëˈäjttëp. Waˈan yëˈë tmaytyäˈägany, ja axëëkpë ijt tsënaaky, käˈäy ukën o tijaty tyukxondaktëp, diˈib niˈigyë jëjpˈam pyëjtaktë mä jyukyˈäjtën (Romanʉs 16:17, 18; Filipenses 3:18, 19, TNM; Juudʉs 4, 8, 12). Ets mä ja tuˈukmujkën diˈib Corinto, tamˈäjtpë nety tuˈugë Dios mëduumbë diˈib “myëttsënaapy ja kyudääk” (1 Korintʉ 5:1). Pääty njaygyujkëm tiko Dios dyajtuunyë Pablo parë tˈanmääy ja myëguˈuktëjk ets kyaj jeˈeyë twinmaytyët “diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy” (Romanʉs 8:5, 6).

9. ¿Ti kyaj dyajjaygyukëyanë Pablo mä Romanʉs 8:6?

⁹ Tyam nan nyajtëgoyˈäjtëmë tyäˈädë käjpxwijën. Pes mbäät axtë pënaty jeky kujk Dios mëduunëdë, nyayakëdë ets ogäˈän jyukyˈattët extëm “ja nyiniˈx kyëbäjk” ttseky. Per extëmë Pablo jyënany mä Romanʉs 8:6, ¿yëˈë myaytyäˈägan ko ninäˈä mbäät ngawinmäˈäyëm ja käˈäy ukën, ja tuunk ayoˈon, ja xondakën o ja pëjk ukën? Kyaj. Pes duˈunën nyaxyë jukyˈäjtën. Jesus ojts ttukxondaˈaky ja käˈäy ukën ets axtë ojts dyajkayë mayjyaˈay, ets näˈäty nan ojts pyoˈkxy. Etsë Pablo jyënany ko jëjpˈam etsë kasäädë jäˈäy ttukxondäˈäktët ja tsyënäˈäy jyukyˈäjtën.

10. ¿Ti yˈandijaampy ko Pablo jyënaˈany: “Yëˈë jeˈeyë wyinmääytyëp diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy”?

¹⁰ Pääty, ¿ti yˈandijpy ko Pablo jyënaˈany: “Yëˈë jeˈeyë wyinmääytyëp diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy”? Yëˈë myaytyäˈägan ko jam ja jot winmäˈäny nbëjtakëm aduˈuk. Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmbyë Biiblyë ojts tnimaytyaˈaky ko tyäˈädë ayuk, yëˈë yˈandijaampy ko tuˈugë jäˈäy yëˈëyë tmëmay tmëdäjy ti këˈëm tyukˈoyˈatëp, ets yëˈë xëmë myaytyaˈakyˈajtypy. Ets kom yëˈë jëjpˈam pyëjtakypy, ta yëˈë nyaytyukˈaneˈemyëty.

11. ¿Tijaty mbäät xyˈanäjxtujkëm ets yëˈë net mas jëjpˈam nbëjtakënë?

¹¹ Ja Dios mëduumbëty diˈib Roma, tsojkëbë nety këˈëm tˈixtë ti diˈib mas jëjpˈam pyëjtaktëp mä jyukyˈäjtën. ¿Yëˈë diˈib ja “nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy”? Ëtsäjtëm nan tsojkëp nˈijxëm tijaty diˈib jëjpˈam nbëjtakëm. Pääty nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Tijëts diˈib xëmë ngajpxyˈajtypy nmaytyaˈakyˈajtypy? ¿Tijëts diˈib niˈigyë ndunaampy?”. Näägë nmëguˈukˈäjtëm të tpëktë kuentë ko yëˈëyë wyinmääytyëp tˈukmatsäˈändë kanäägë binë, wiˈix tˈokˈyaˈoytyëkëdët ja jyëën tyëjk, diˈibë wyit yˈokjuytyëp, wiˈixë myeeny syentääbë tˈokˈyaˈuˈunkˈattët, o yëˈëyë wyinmääytyëp mä nëjkx yˈokbakasyonkˈattë. Tukëˈëyë tyäˈädë kyaj wyiˈixëty, pes duˈunën ja jukyˈäjtën nyaxy. Min nˈokˈijxëm majtskë ijxpajtën ko mä Biiblyë yajmaytyaˈagyë binë. Jesus ojts dyajjëmbityë nëë extëmë binë mä ja pëjkpë, etsë Pablo yˈanmääyë Timoteo: “Uuk nandëˈën oynëˈënënë binë extëmë jottsooy” (1 Timotee 5:23; Fwank 2:3-11). Jeˈeyë ko Jesus mëdë Pablo kyaj yëˈë dyajnäjxtë mas jëjpˈam ja binë. ¿Ets ëtsäjtëm? ¿Ti diˈib mas jëjpˈam nyajnäjxëm mä jukyˈäjtën?

12, 13. ¿Tiko yˈoyëty nˈijx nduˈunëm ti diˈib mas jëjpˈam nbëjtakëm mä jukyˈäjtën?

 ¹² ¿Tiko yˈoyëty nˈijx nduˈunëm ti diˈib mas jëjpˈam nbëjtakëm mä jukyˈäjtën? Yëˈko Pablo jyënany: “Diˈibaty nayäjkëdëp mët ja diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy, tyäˈädë jäˈäyëty patëdëp ja oˈkën” (Romanʉs 8:6). Pën jam ja jot winmäˈäny nbëjtakëm mä diˈibë niniˈkx këbäjk tsyejpy, mbäät tyam kyaj oy nekyˈijtëm mëdë Dios ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky nëjkxëp nyajtëgoˈoyëm ja jukyˈäjtën. Per kyaj tiko duˈun njäjt ngëbajtëm, pes mbäät niˈamukë nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën. Nˈokjamyajtsëm ko jam Corinto ojts yaˈëxkexy tuˈugë yetyëjk mä ja tuˈukmujkën mët ko axëëgë nety ja jyukyˈäjtën dyajnëjkxy. Per yajtëgäjts ja jyukyˈäjtën ets kyaj nyekynyaytyukˈanaˈamë ja axëëkpë tsyojkën, pääty wäˈäts jatëgokë Jyobaa tmëduuny (2 Korintʉ 2:6-8).

¹³ Tyäˈädë yetyëjk të nety nyaygyëyakyëty mä “diˈibë nyiniˈx kyëbäjk tsyejpy”, per ojts nyayajtëgatsyëty. Nanduˈun tyam, mbäät tuˈugë Dios mëduumbë dyajtëgatsyë jyukyˈäjtën, pën yëˈë myëmëdoobyë Jyobaa yˈanaˈamën en lugäär nyaytyukˈanaˈamëdët ja axëëkpë tsyojkën. Ko tjamyatsët wiˈixë Pablo jyënany, mbäät pyudëkëty parë dyajtëgatsët ja jyukyˈäjtën.

14, 15. 1) ¿Mä mbäädë winmäˈäny nbëjtakëm? 2) ¿Ti kyaj tˈandijäˈäny ko nbëjtakëm ja winmäˈäny mä espiritë santë?

¹⁴ Ko Pablo tnimaytyaktääy wiˈix kyujotmayëty ko nyaˈijtëm ja winmäˈäny mä diˈibë niniˈkx këbäjk tsyejpy, ta jyënany: “Diˈibaty nayäjkëdëp mä yëˈë Espiritë Santë, tyäˈädë jäˈäyëty patëdëp ja jotkujkˈäjtën es ja jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë”. Mëjwiin kajaa yˈoyëtyë tyäˈädë kumäˈäyën.

¹⁵ Per ko nyaˈijtëm ja winmäˈäny mä ja espiritë santë, kyaj yëˈë tˈandijäˈäny ko yëˈëyë aduˈuk nwinmäˈäyënë Jyobaa etsë Biiblyë, ets yëˈëyë ngajpxyˈäjt nmaytyaˈakyˈäjtënë. Pesë Dios mëduumbëty nanduˈun dyajnaxtë jyukyˈäjtën extëm oytyim pënëty. Extëm pënaty jukyˈäjttë mä primer siiglë nan kääy uktë, pëjk uktë, myëdäjttë fyamilyë etsë tyuunk yˈayoˈon (Markʉs 6:3; 1 Tesalónikʉ 2:9).

16. ¿Ti diˈib mas jëjpˈamë Pablo pyëjtak?

¹⁶ Per tukëˈëyë tyäˈädë, kyaj yëˈë jëjpˈam tpëjtaktë ja Dios mëduumbëty mä primer siiglë. Extëmë Pablo, nnijäˈäwëm ko yëˈë ijty yaˈoˈoyëbë wittëjk parë tpäätyë meeny sentääbë, per kyaj yëˈë jëjpˈam tpëjtaky ja tyuunk yˈayoˈon. Diˈib mas jëjpˈam pyëjtak, yëˈë ko tmëduunyë Dios. Jamë wyinmäˈäny tpëjtaky mä ojts yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy ets mä yaˈëxpëjky (käjpxë Apostʉlʉty 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35). Ja Dios mëduumbëty diˈib Roma, tsojkëbë nety tpanëjkxtët ja Pablo yˈijxpajtën ets ëtsäjtëm nanduˈun mbäät nduˈunëm (Romanʉs 15:15, 16).

17. ¿Wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm pën jamë winmäˈäny nbëjtakëm mä Jyobaa tyuunk?

¹⁷ ¿Wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm pën jamë winmäˈäny nbëjtakëm mä Jyobaa tyuunk? Romanʉs 8:6 jyënaˈany: “Diˈibaty nayäjkëdëp mä yëˈë Espiritë Santë, tyäˈädë jäˈäyëty patëdëp ja jotkujkˈäjtën es ja jikyˈäjtën winë xëë winë tiempë”. Ko duˈun jyënaˈany, yëˈë yˈandijpy ko nnaygyëyäjkëm etsë Jyobaa ttuˈumoˈoyët ja jot winmäˈäny mët yëˈëgyëjxmë myëjääw o yˈespiritë santë ets nduˈunëmë  mëjääw parë nwinmäˈäyëm extëm yëˈë wyinmay. Dios xytyukwandakëm ko xymyoˈoyäˈänëm tyamë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky ja jukyˈäjtën winë xëëwbë.

18. ¿Wiˈix nbatëmë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën ko nbëjtakëm ja winmäˈäny mä espiritë santë?

¹⁸ ¿Ti yˈandijpy ko nbäädäˈänëm “ja jotkujkˈäjtën” pën nbëjtakëm ja winmäˈäny mä espiritë santë? Niˈamukë njaˈitäˈänëm agujk jotkujk ets nitiixyëp ngamëmäˈäy ngamëdäjëm, per niwaanë jäˈäy diˈib pyattëbë duˈumbë jotkujkˈäjtën. Dyoskujuyëmë Jyobaa mbäät njäˈäwëm ja nikˈäjt xeemyˈäjtën mä jot winmäˈäny. Nan mbäät nyajpatëm tuˈugyë ets jotkujk mëdë familyë etsë mëdë wiinkpë Dios mëduumbëty. Per kom niˈamukë pokyjyaˈay nyajpatëm, näˈäty nmëdäjtëmë jotmay mët tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm, ko duˈun njäjtëm, oy ko nbanëjkxëmë tyäˈädë käjpxwijën diˈibë Jesus yäjk: “Nëjx jawyiin mnayyajtiˈigyëdë mëdë mmëguˈuk” (Matewʉ 5:24). Nˈokjamyajtsëm ko nmëguˈukˈäjtëm nan yëˈë myëduundëp “ja Dios diˈibë xymyoˈoyëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën” (Romanʉs 15:33; 16:20).

19. ¿Diˈibë jotkujkˈäjtën nbäädäˈänëm diˈib nimää kyayajpääty?

¹⁹ Pën nbëjtakëm ja winmäˈäny mä espiritë santë, ta nbäädäˈänëmë agujkˈäjt jotkujkˈäjtën diˈib nimää kyayajpääty: ko oy nˈijtëm mëdë Dios. Isaías ojts tkujayë ko Jyobaa kyuwäˈänaampy pënaty mëbëjkëp amumduˈukjot ets xëmë tmoˈoyaˈany ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën (Isaías 26:3; käjpxë Romanʉs 5:1).

20. ¿Ti kumäˈäyën nˈaxäjëyäˈänëm pën nbanëjkxëm ja käjpxwijën diˈib yajpatp mä Romanʉs kapitulo 8?

²⁰ Mbäät niˈamukë xypyudëjkëm ja käjpxwijën diˈib yajpatp mä Romanʉs kapitulo 8, oy njukyˈatäˈänëm yä Naxwiiny o jam tsäjpotm. Mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko Biiblyë xyˈanmäˈäyëm ets jamë jot winmäˈäny nbëjtakëm mä Jyobaa tyuunk, kyaj mä tijaty këˈëm ntsojkënyëˈäjtëm. Pën nbëjtakëm ja winmäˈäny mä espiritë santë, nëjkxëp nˈaxäjëm ja kumäˈäyën: “Ja jikyˈäjtënë winë xëë winë tiempë mët jaˈagyëjxm Nintsënˈäjtëm Jesukristë” (Romanʉs 6:23).