ARTIKULO DIˈIB YAˈËXPËJKP 50
Jyobaa yëˈë të xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm
“Mä ënety ja jëmëjt kyaˈpxyën [...] jaˈa duˈun nëjkx may ja jäˈäy wyëˈëmdë ëwäätsëtuuy” (LEV. 25:10, MNM).
ËY 22 ¡Waˈan tminyë Anaˈam Kutujkën!
DIˈIB YAJNIMAYTYÄˈÄGÄÄMP *
1, 2. 1) ¿Ti jäˈäy myëjtuundëp mä näägë paˈis, ets ti yˈandijpy ko ijty ja israelitëty tmëjtundë ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë? (Ixë rekuäädrë). 2) ¿Ti Jesus myaytyak mä Lukʉs 4:16-18?
MÄ NÄÄGË paˈis myëjtuundëbë jäˈäy ko ja rey o ja reyna dyaˈˈabety 50 jëmëjt mä yˈaneˈemy. Tyäˈädë xëëw mbäät jyeky tuk xëëw, tuk sëmään o niˈigyë, per kuanë ko jyëjpkëxy, ets ta ja jäˈäy tjäˈäytyëgooynyëdë wiˈix të xyondäˈäktë.
2 Ja israelitëty nan tyukxondaktëp ijty ko yˈabety 50 jëmëjt. ¿Tiko? Yëˈko ja mä yˈawäˈätspëtsëmdë. Ëtsäjtëm nan nnijawëyäˈänëmë tyäˈädë, pes yëˈë xytyukjamyajtsëm ti Jyobaa të ttuny parë nbatëm ja awäˈätstumˈäjtën winë xëëw winë tiempë. Jesus nan nyimaytyakë tyäˈädë awäˈätstumˈäjtën (käjpxë Lukʉs 4:16-18).
Agujk jotkujk ijty nyayjyawëdë ja israelitëty ko ttukjäˈty ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë, ets ja diˈibë nety të yajtuumbëˈattë jyëmbittë mä ja nyax kyäjpn ets nyayˈix nyaybyäädëdë mëdë fyamilyë. (Ixë parrafo 3). *
3. Extëm jyënaˈanyë Levítico 25:10-12, ¿wiˈix ijtyë israelitëty ttukˈoyˈattë ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë?
3 Mbäät yajxon njaygyujkëm ti Jesus myaytyäˈägan ko nˈijxëm ti Jyobaa ojts ttukˈaneˈemy ja israelitëty ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë. Biiblyë jyënaˈany: “Mä ënety ja jëmëjt kyaˈpxyën wëxytyikxymyäjk, taabë jëmëjt wäˈäts nëjkx xytyijtë, ets jaˈa duˈun nëjkx may ja jäˈäy wyëˈëmdë ëwäätsëtuuy. Ja jäˈäyëtyë mëdiˈibë ënety juy të yˈittën, nëjkxëp jatëgok tpäätë ja jyëën tyëjkëty ets ja yˈuˈunktyoˈoxytyëjkëty ets ja nyax kyamëty. Mä wyëxytyikxymyajk yˈabetyën ja xëëw jëmëjt, jaa duˈun miitsëty mëbäät mneyyajˈëwäätspëtsëmëdë. Mä taabë jëmëjtën nipën mëbäät jaa kyaniˈipy kyakojy ets tkapuxy tkakäˈäty ja tsäjpmok mëdiˈibë këˈëm yoombën, ets käˈäp yajwimbux yajwingäˈätsëty ja ubëkepy ëgë tpiimuky ja ubëtëëm. Jaˈa ko taabë jëmëjt wäˈäts mëbäät nyaxy, ets jaa mëbäät ja jäˈäy may yˈëwäätsëpëtsëmdë. Yëˈë nëjkx xyjyëˈkxtë xypyëktë mëdiˈibë këˈëm yoombën jiˈtspën kamwinm tuˈuwinm” (Lev. 25:10-12, MNM; Lev. 25:8, 9). Mä ja tuˈukpë artikulo ojts nˈijxëm wiˈix ja israelitëty ttukˈoyˈäjttë ko ojts pyoˈkxtë sääbëdë xëëw. Per minë net nˈokˈijxëm wiˈix ttukˈoyˈäjttë ko tpaty ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë. Nˈokpëjtakëm ko nety tuˈugë israelitë të nyaynyinuˈkxëty ets ttooky ja nyax parë tkëbety ja nyuˈkxy, ko tpääty ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë, ta jatëgok yajmoˈoy ja nyax, duˈuntsoo kyaj ja yˈuˈunk yˈënäˈk tyëgoytyë ja kyumäˈäyën. O nˈokwinmäˈäyëm tuˈugë israelitë diˈib kyaj mbäät tnekykyëbety ja nyuˈkxy, ta ja yˈuˈunk ttooky extëmë tuumbë mosë o axtë nyaytyoogyëty yëˈë këˈëm, per ko tpääty ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë, ta “jatëgok tpäättë ja jyëën tyëjkëty”. Ja tuumbë mosë diˈib ijty juy ijttëp, yˈawijx jyëjpˈijxtëp parë näˈä yˈawäˈätspëtsëmdët. Extëm nˈijxëm, Jyobaa myëmääy myëdäj ja yˈuˈunk yˈënäˈk.
4, 5. ¿Tiko jyëjpˈamëty nnijäˈäwëm wiˈix ijty yˈawäˈätspëtsëmdë ja israelitëty?
4 ¿Wiˈix ijty ja tuk pëkyë israelitëty ttukˈoyˈattë ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë? Jyobaa jyënany: “Duˈunˈaamypy käˈäp nipën yˈëyowëty mä yëˈë mnax mgäjpnën, yëˈë Dios yëˈë nëjkx mgunuˈkxyë mëj këjaa mä ja it naxwiinyëdën mëdiˈibë moˈojanëbën” (Deut. 15:4, MNM). Tim tëgatsy extëm tyam tyuny jyatyëty mä ja mëkjäˈäy niˈigyë myëkjäˈäytyaˈaky ets ja ayoobë jäˈäy niˈigyë yˈayodëkë.
5 Dios mëduumbëty kyaj tyam tnekymyëmëdowdë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko kyaj nbanëjkxëm ja anaˈamën parë nyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm ja tuumbë mosë, parë kyaj nekykyëbajtëm ja juy nuˈkxy o nyajjëmbijtëm ja jäˈäyë nyax (Rom. 7:4; 10:4; Éfes. 2:15). Per tam tiko mbäät nnijäˈäwëm wiˈix ijty ja israelitëty tnixëëwdundë ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë. ¿Tiko? Yëˈko yëˈë xytyukjamyajtsëm wiˈix nanduˈun tyam nmëdäjtëm ja awäˈätstumˈäjtën.
JESUS KYÄJPXWÄˈKX JA AWÄˈÄTSTUMˈÄJTËN
6. ¿Mä tsyokyëtyë naxwinyëdë jäˈäy yˈawäˈätspëtsëmët?
6 Niˈamukë nˈawäˈätspëtsëmäˈänëm mët ko xytyuumbëˈäjtëmë poky kaytyey. Ets mët ko nbokyjyaˈayˈäjtëm, ta nmëjjäˈäyëm, nbäˈämbajtëm ets nˈoˈkëm. Ets mbäät nbëjkëmë kuentë ko tëyˈäjtën, extëm ko nnayˈijxëm mä tuˈugë ijxn, o ko nëjkxëm mä doktoor mët ko nbäˈämbajtëm. Nan mëk nmëmoˈon nmëdujkëm ko ti poky nduˈunëm. Apostëlë Pablo yˈëxkäjp ko ja poky kaytyey duˈunë nety myëdatyëty “extëmë tsimyjyaˈayën”, pääty yˈakjënany: “¡Përoobë ëj mët yëˈëgyëjxm tëgekyë tyäˈädë! ¿Pënëts xyajnitsoˈogëp mä tyäˈädë niniˈx diˈibë të yajtuknikäjxpety ja oˈkënë?” (Rom. 7:23, 24).
7. ¿Ti Isaías ojts tnaskäjpxë mä ja awäˈätstumˈäjtën?
7 Agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko Jyobaa ttuknibëjtakë wiˈix xyyaˈˈawäˈätspëtsëmäˈänëm mä ja poky kaytyey. Etsë Jesus yëˈë diˈibë nety mbäät xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm. Ja nety yˈaktëgoyˈaty naxy 700 jëmëjt parë myinët yä Naxwiiny, ko ja kugajpxy Isaías ojts tnaskäjpxë ko miimbë nety ja tiempë mä ja jäˈäyëty tpäädäˈändë ja mas kajaabë awäˈätstumˈäjtën ets kyaj dyuˈunëty diˈib yajmooytyë ja israelitëty. Isaías duˈun tkujäˈäyë: “Nmëdäjtypyëtsë Jyobaa myëjääw ja Wintsën diˈib Yajkutujkp, pesë Jyobaa yëˈëts të xywyinˈixy parëts nduknijawëdë oybyë ayuk ja jäˈäy diˈib yujy tudaˈaky. Yëˈëts të xykyexy parëts nbit nmotsët pënaty amäˈäts tukmäˈätsë kyorasoon ets parëts nigäjpxët ko awäˈätspëtsëmäämp ja tsumyjyaˈay” (Is. 61:1). Min nˈokˈijxëm pën diˈib yä yajmaytyakp.
8. ¿Pën yajmaytyakp mä ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë Isaías ojts tnaskäjpxë?
8 Ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë Isaías ojts tnaskäjpxë, ja yˈadëëwtsondaky ko Jesus tyëjkë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë yä Naxwiiny. Ko tyëjkë mä ja sinagoogë jam Nazaret, mä nety të yeeky të pyety, ta ojts ttukwingugäjpxë ja judiyëtëjk diˈibë netyë Isaías të tnaskäjpxë. Jesus këˈëm nyaynyimaytyakë ko jyënany: “Nmëdäjtypyëts ëj ja Diosë Jyäˈäjën o myëjääw, es tëts xymyoˈoy ja tuunk esëts ngäjxwäˈxët ja oybyë ayuk mä ja ayoobë jäˈäy. Es tëts xykyexy esëts nˈawanët es ja tsimyjyaˈay es ja poˈoduumbë yajnasmatsët, esëts nmoˈoyët yëˈë yˈijxën diˈibë wiints” (Luk. 4:16-19). ¿Wiˈixë Jesus dyaˈˈadëëy diˈibë nety të yajnaskäjpxë?
¿PËNATY TIM JAWYIIN AWÄˈÄTSPËTSËËMDË?
Jesus tmaytyaˈaky ja awäˈätstumˈäjtën mä ja sinagoogë jam Nazaret. (Ixë parrafo 8 etsë 9).
9. ¿Ti awäˈätstumˈäjtënë nety nimayë jäˈäy yˈawijx jyëjpˈijxtëp ja tiempë mä Jesus jyukyˈajty?
9 Ja tiempë mä jukyˈäjttë ja apostëlëtëjk, ja ogäˈänë jäˈäy ojts tpäättë ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë netyë Isaías të tnaskäjpxë ets diˈibë Jesus kyäjpx. Ets mbäät njënäˈänëm ko dyuˈunëty mët ko Jesus këˈëm duˈun jyënany: “Tyam yajkuytyunyë tyäˈädë Diosë jyaaybyajtën mä miitsëty” (Luk. 4:21). Nimay ja jäˈäy diˈib myëdoowˈijttë, waˈanë nety tˈawix tjëjpˈixtë parë tyëkët ja wiinkpë anaˈambë ets yˈawäˈätspëtsëmdët mä ja romanë jäˈäy yˈanaˈamdë. Ja Jesusë yˈëxpëjkpëty waˈan nanduˈun wyinmääytyë, pes ko tiempë nyajxy, ta nimajtsk jyënandë: “Ëëtsëty njënäˈändë ko yëˈë yajnitsoˈogëp ja israelitëty” (Luk. 24:13, 21). Per nnijäˈäwëm ko Jesus kyaj ttukjaygyukëyany ja yˈëxpëjkpëty parë kyujuundäˈäktët mä ja romanë jäˈäy tyëytyunëdë. Niˈigyë tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Mmoˈoytyë ja yajkutujkpë kopk ja diˈibë yëˈë jyaˈäjtypy” (Mat. 22:21). Pääty, ¿wiˈixënë Jesus dyajmiinyë awäˈätstumˈäjtën mä tadë tiempë?
10. ¿Mä Jesus dyaˈˈawäˈätspëtsëëmyë jäˈäy?
10 Ko Diosë yˈUˈunk myiiny yä Naxwiiny, pyudëjkë jäˈäy parë yˈawäˈätspëtsëmdët. Tuk pëky, yaˈˈawäˈätspëtsëëm mä ja tukniˈˈijxën diˈib axëktuunëdëp. Pes ja diˈib nyiwintsënˈäjttëbë relijyonk, tyukˈaguanëˈäjttë nimay ja judiyëtëjk parë tpanëjkxtët ja naxwinyëdë jäˈäyë kyostumbrë ets tijaty myëbëjktëp (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Ja diˈibë nety woowˈyoˈoy wijtsˈyoˈoyëdëp, kyaj nety tjantsy myëdundë Dios, pes duˈunë nety yajpäättë extëm tuˈugë jäˈäy diˈib wiints. Tyäˈädë jäˈäyëty yajpattë agootstum ets duˈunyëm tyuumbëˈäjt myosëˈäjtëdë ja poky kaytyey mët ko kyaj tkupëjktë ja Mesías ets ja tëyˈäjtën diˈib tukniˈˈijxë (Fwank 9:1, 14-16, 35-41). Per ko Jesus tyukniˈˈijxë ja tëyˈäjtën ets ko dyajky tuˈugë oybyë ijxpajtën, ta ttukˈijxy ja diˈib yujy tudaˈaky wiˈix mbäät yˈawäˈätspëtsëmdë (Mar. 1:22; 2:23–3:5).
11. ¿Mä ja tuk pëkyë Jesus ojts xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm?
11 Myëmajtsk pëky, Jesus yëˈë ojts dyaˈˈawäˈätspëtsëmyë naxwinyëdë jäˈäy mä poky kaytyey. Ets mët ko dyajkyë jyukyˈäjtën, mbäädë netë Dios tpokymyeˈkxy pënaty myëbëjktëp ko Jesus ojts jyuuybyëtsëmëdë ets dyajnigëxëˈëktë mä wiˈix jyukyˈattë (Eb. 10:12-18). Jesus duˈun jyënany: “Pën ja Diosë yˈUˈunk myajwëˈëmëdë awäˈätstuuy, tëyˈäjtën ko awäˈätstuuy myajwëˈëmëdë” (Fwank 8:36). Ko Jesus ojts xyyaˈˈawäˈätspëtsëˈëmëm, yëˈë diˈib mas oy ets kyaj dyuˈunëty ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë ja israelitëty. Extëm nˈokpëjtakëm, ja israelitëty mbäät ijty yˈokˈawäˈätspëtsëmdë, per mbäät jatëgok yajtuumbëˈat yajmosëˈattë, ets ko tiempë nyaxy, ta yˈoˈknëdë. Per ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë Jesus xymyoˈoyëm winë xëëw winë tiempë yˈitäˈäny.
12. ¿Pënaty tim jawyiin tyukˈoyˈäjttë ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë Jesus myaytyak?
12 Mä Pentekostes xëëw mä jëmëjt 33, ja Jyobaa ttuknigejxyë espiritë santë ja apostëlëty etsë wiinkpë Dios mëduumbëty, ets ja ojts tˈuˈunkniwäˈäny. Ko ja tiempë nyajxy, ta tsäjpotm jyukypyëjktë parë mëdë Kristë yˈanaˈamdët (Rom. 8:2, 15-17). Tyäˈädë Dios mëduumbëty, yëˈë tim jawyiin tyukˈoyˈäjttë ja awäˈätstumˈäjtën diˈibë Jesus myaytyak mä ja sinagoogë jam Nazaret. Të nety yˈawäˈätspëtsëmdë mä ja tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty ets mä ja kostumbrë diˈib kyaj myiny mä Diosë jyaaybyajtën. Dios nan awäˈätstum yajnäjxëdë mä ja poky kaytyey diˈib yajnëjkxp mä ja oˈk tëgoˈoyën. Ko ja apostëlëtëjk yajtuknigajxtë espiritë santë mä jëmëjt 33, duˈunxyëp extëm tsyondaky ja jëmëjt mä yˈawäˈätspëtsëmdë ets ja jyëjpkëxäˈäny ko nety yˈabajnë Tuk Mil Jëmëjt mä Jesus yˈAneˈemy. ¿Tijaty oyˈäjtënë nety të tyuny të jyatyëty?
YˈAKˈAWÄˈÄTSPËTSËMDË MIYONKˈAMË JÄˈÄY
13, 14. ¿Pënaty nanduˈun pyäädandëbë awäˈätstumˈäjtën?
13 Mä tyäˈädë tiempë, miyonkˈamë jäˈäy yajkumaytsyowëdë mä ja wiinkpë borreegë diˈibë Jesus myaytyak. Tyäˈädë jäˈäyëty oyë jyot kyorasoon ets tsyoondë oytyim määjëty (Fwank 10:16). Jyobaa kyaj të wyinˈixëdë parë mëdë Jesus yˈanaˈamdët jam tsäjpotm. Biiblyë jyënaˈany ko yä Naxwiiny jyukyˈatäˈändë winë xëëw winë tiempë. ¿Yëˈë tyäˈädë jukyˈäjtën diˈib ëtsäjtëm nˈawijx njëjpˈijxëm?
14 Ëtsäjtëm, ta tyam nbatëm ja kunuˈkxën diˈib yˈaxäjëdëp pënaty mëdë Jesus yˈanaˈamäˈändë jam tsäjpotm. Extëm nˈokpëjtakëm, mbäädë Jyobaa nˈamdoˈowëmë pokymyaˈkxën mët ko nmëbëjkëm ko Jesus ojts xykyuˈoˈkëm. Duˈuntsoo, mbäädë netë Dios xykyupëjkëm ets nmëdäjtëm wäˈäts ja jot winmäˈäny (Éfes. 1:7; Diˈibʉ Jat. 7:14, 15). Nˈokwinmäˈäyëm nanduˈun wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko të nˈawäˈätspëtsëˈëmëm mä ja tukniˈˈijxën diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty diˈib jeky të nmëbëjkënë. Jesus duˈun jyënany: “Mˈixyˈattëp ja tëyˈäjtën, es yëˈë tëyˈäjtën yëˈë myajwëˈëmëdëp awäˈätstuuy” (Fwank 8:32). Ko nmëdäjtëmë tyäˈädë awäˈätstumˈäjtën, agujk jotkujk xyyajnayjyäˈäwëm.
15. ¿Ti awäˈätstumˈäjtën nˈawijx njëjpˈijxëm, ets tijaty kunuˈkxën nˈaxäjëyäˈänëm?
15 Mä tiempë myiny kyëdaˈaky, mëjwiin kajaa nˈawäˈätspëtsëmäˈänëm. Tim tsojkë Jesus dyajkutëgoyaˈany tukëˈëyë relijyonk diˈib kyaj tyëyˈäjtënëty etsë gobiernëtëjk diˈib jaˈäjtp yä naxwiiny. Perë Dios kyuwäˈänaampy ja tëgoy myayjyaˈay diˈib mëduunëdëp ets tkunuˈkxäˈäny tkuwäˈänäˈäny mëjwiin kajaa mä ja it lugäärë tsujpë yä Naxwiiny (Diˈibʉ Jat. 7:9, 14). Nan yajjukypyëkaambyë mayjyaˈay, ets pënatyë nety wyinˈijxtëp tmëdunäˈändë Jyobaa, kyaj nyekypyäˈämbatäˈändë, nyekymyëjjäˈäyëyäˈändë ets nyekyˈoogäˈändë (Apos. 24:15).
16. ¿Wiˈix jyantsy oy jyantsy tsyujëty ja awäˈätstumˈäjtën diˈib pyäädandëbë naxwinyëdë jäˈäy?
16 Mä netyë Jesus yˈAneˈemy Tuk Mil Jëmëjt mët ja 144,000, pyudëkëyandëbë naxwinyëdë jäˈäy parë nyiwäˈätsëdët ja yuu päˈäm ets parë mas niˈigyë tmëwingondëdë Dios. Mä duˈun yˈoˈoyëtyaˈay ets yˈawäˈätspëtsëmdë, duˈunxyëp extëm ttukjäˈty ja jëmëjt mä ijty yˈawäˈätspëtsëmdë ja israelitëty. Mä tadë tiempë, niˈamukë pënatyë nety kyaj të tmastuˈuttë Jyobaa, jyëmbitäˈändë wäˈäts jäˈäy ets yˈawäˈätspëtsëmäˈändë mä ja poky kaytyey.
Mä ja tsujpë it lugäär, yëˈë ndunäˈänëmë tuunk diˈib xyyajnayjyawëyäˈänëm agujk jotkujk. (Ixë parrafo 17).
17. ¿Wiˈix yajnimaytyaˈaky jyukyˈatäˈändë Dios mëduumbëty mä Isaías 65:21-23? (Ixë dibujë diˈib miimp mä rebistë nyiˈak).
17 Mä Isaías 65:21-23 (käjpx) * jap yajnimaytyaˈaky wiˈix yˈixˈatäˈäny ja jukyˈäjtën yä Naxwiiny. Mä tadë tiempë, kyaj pën nyuuxtäˈägäˈäny plyojëtäˈägäˈäny. Pesë Biiblyë jyënaˈany ko tunäˈän mëdowäˈänëm ets ndukxondäˈägäˈänëm tijatyë nety nduˈunëm. Mbäät nˈijtëm seguurë ko nety jyëjpkëxy mä Jesus yˈAneˈemy Tuk Mil Jëmëjt, tˈaxäjëyäˈändë “ja mëjˈäjtën, ja awäˈätstuuyˈäjtën es ja kunuˈxën [...] ja Diosë yˈuˈungëty” (Rom. 8:21).
18. ¿Tiko mbäät nmëbëjkëm ko agujk jotkujk njukyˈatäˈänëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky?
18 Jyobaa yëˈë tyukniwijtsë parë ja israelitëty tmëdäjttë tiempë parë pyoˈkxtët ets parë tyundët, ets nanduˈun ttunäˈäny mët ja nyax kyäjpn ko nety ja Jesus yˈAneˈemy Tuk Mil Jëmëjt. Pääty, ijtëm seguurë ko mä ja jembyë jukyˈäjtën, nyajtunäˈänëm ja xëëw tiempë parë nduˈunëmë Diosë tyuunk, duˈun extëm tyam, pes net nˈitäˈänëm agujk jotkujk pën nmëduˈunëmë Jyobaa. Niˈamukë Dios mëduumbë, agujk jotkujk nëjkx njukyˈatäˈänëm mët ko nmëdatäˈänëm ja tuunk diˈib ndukxondäˈägäˈänëm, ets niˈamukë nmëdunäˈänëmë Dios.
ËY 142 Nˈokˈawijx nˈokjëjpˈijxëm ja kunuˈkxën
^ parr. 5 Mä ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, japë Jyobaa ojts tniˈanaˈamë parë ja israelitëty tmëjtundët ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë. Tyamë Dios mëduumbë kyaj yëˈë tnekymyëmëdowdë tyäˈädë Ley, per jëjpˈam nnijäˈäwëm wiˈix ijty tmëjtundë. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm ko diˈib ijty ja israelitëty myëjtuundëp, yëˈë xytyukjamyajtsëm ti Jyobaa të xytyukmëduˈunëm, ets nan nˈixäˈänëm wiˈix mbäät ndukˈoyˈäjtëm.
^ parr. 17 Isaías 65:21-23: “Tkojäˈändë jëën tëjk ets ttuktsëënëyäˈändë; tniˈibäˈän tkojäˈändë uubës ets tjëˈxäˈändë tyëëm. 22 Kyaj tyëjkojäˈändë parë wiinkpë ttuktsëënët, kyaj nyiˈibäˈän kyojäˈändë parë wiinkpë tjëˈxët. Yëˈko ja ngäjpnëts jyukyˈatäˈäny jeky extëmë tuˈugë kepy, ets pënatyëts të nwinˈixy ttukxondäˈägäˈändë mëjwiin kajaa diˈib të tniduunkˈattë. 23 Kyaj nanëgoobë tniduungëyäˈändë, ni tkayajminäˈändë uˈunk ënäˈk yä naxwiiny parë yˈayowdët, mët ko yëˈë ja tëëm ääts diˈibë Jyobaa të kyunuˈkxëdë, yëˈëjëty ets ja tyëëm yˈääts”.
^ parr. 62 YAJNIMAYTYAˈAGYË DIBUJË: Ja Jëmëjt mä yˈAwäˈätspëtsëmdë israelitëty, ja yetyëjkëty diˈibë nety të yajtuumbëˈattë jyëmbittë mä ja nyax kyäjpn ets nyayˈix nyaybyäädëdë mëdë fyamilyë.
