1. ¿Tiko njënäˈänëm ko tyäˈädë tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm ni diˈibë mëët kyakijpxyë?

TYÄˈÄDË tiempë diˈib ndukjukyˈäjtëm ni diˈibë mëët kyakijpxyë. Duˈun extëm mä Biiblyë ojts yajnaskäjpxë, Jyobaa ta tyam dyajtuˈukmuky ja mayjyaˈay mäjatyë “maygyäjpn, mä wiinkpë may ayuk käjxpëty, es mä maynyaxwinyëdë”. Tyäˈädë mayjyaˈay, yëˈë “tuˈugë nasiongë kumëjääwbë”, naxy tuktujk miyongë jäˈäy diˈib agujk jotkujk myëduundëp “ja Dios xëëny koots” (Diˈibʉ Jat. 7:9, 15; Is. 60:22). Ninäˈänëm duˈunë jäˈäy kyanimayë diˈib tsyojktëbë Dios etsë myëguˈuktëjk.

2. ¿Diˈibë tsojkën yajnigëxëˈktëbë jäˈäy diˈib jagam yajpattëp mä Dios? (Ixë dibujë).

² Perë Biiblyë nan ojts tnaskäjpxë ko ja jäˈäyëty diˈib të tmëjagamgaˈaktë Dios, tëgatsy ja tsojkën dyajnigëxëˈëgäˈändë, këˈëm nyaytsyokäˈänëdë. Apostëlë Pablo tkujäˈäyë ko “mä ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp” mayë jäˈäy ak “jeˈeyë këˈëm nyaytsyokäˈänëdë, ttsokäˈändë meeny sentääbë” ets yëˈëyë tsyokandëp “ja xondakën” (2 Tim. 3:1-4, TNM). Ko jäˈäy këˈëm nyaytsyokëdë, kyaj tyuknaxëty mët ja Diosë tsyojkën. Pënaty këˈëm naymyëmääy naymyëdäjëdëp kyaj tpäättë jotkujkˈäjtën diˈib jyatsojktëp. Niˈigyë dyajmëjwindëkë parë këˈëm tijaty  nyaytyukmëtsokëdët ets nipën kyajotkujkˈaty.

3. ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo, ets tiko?

³ Pablo nyijäˈäwëbë nety ko jäˈäy këˈëm nyaymyëmayäˈän nyaymyëdäjäˈänëdë ets ko duˈumbë jäˈäyˈäjtën mbäät nyinaxëdë Dios mëduumbë. Pääty dyajkyë käjpxwijën parë nmëjagamgakëmë jäˈäy diˈib yaˈijxëdëbë tëgatsypyë tsojkën (2 Tim. 3:5). Per seguurë ko nnaybyäädäˈänëm mëdë duˈumbë jäˈäy. Pääty, ¿ti mbäät nduˈunëm parë njëjpkudijëmë duˈumbë jäˈäyˈäjtën ets parë nyajxondakëmë Jyobaa, ja Dios diˈib tsojkp? Min nˈokˈijxëm wiˈix tyëgatsyëty ja tsojkën diˈibë Dios yˈawijxypy nmëdäjtëm ets ja tsojkën diˈib yajmaytyakp mä 2 Timoteo 3:2-4. Tyäˈädë yëˈë xypyudëkëyäˈänëm parë këˈëm nayˈijx naytyuˈunëm ets nˈijxëm diˈibë tsojkën mbäät nmëdäjtëm parë nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk.

4. ¿Wiˈix nnijäˈäwëm ko kyaj wyiˈixëty ko këˈëm nnaytsyojkëm?

⁴ Extëm të nˈijxëm, Pablo jyënany ko jäˈäyëty “jeˈeyë këˈëm nyaytsyokäˈänëdë”. ¿Yëˈëdaa tyäˈädë yˈandijpy ko kyaj yˈoyëty ko jäˈäy këˈëm nyaytsyokyëty? Kyaj. Kyaj wyiˈixëty ko këˈëm nnaytsyojkëm, pes duˈunë Jyobaa të xyyajkojëm. Jesus jyënany: “Tsoktë ja mmëdëjkpäˈä extëm mij këˈëm mnaytsyekyëty” (Mar. 12:31). Pën kyaj këˈëm nnaytsyojkëm kyaj mbäät ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm. Biiblyë nanduˈun jyënaˈany: “Nidëgekyë yetyëjkëty ttsoktët ja yˈuˈunk nyëdoˈoxyëty extëm nyaytsyekyëty këˈëm. Diˈibë tsyejpy ja nyëdoˈoxy, naytsyojkëbë dëˈën këˈëm. Ninäˈänëm pën tkamëtsipˈaty ja kyëˈëm niniˈx, nik niˈigyë tmoˈoy ja jyeˈxypyeky es tkuentˈaty yajxon” (Éfes. 5:28, 29). Pääty kyaj wyiˈixëty ko këˈëm nnaytsyojkëm.

5. ¿Wiˈix jyaˈayˈattë pënaty niˈigyë tim naytsyojkëdëp?

⁵ Tadë tsojkën diˈib yajmaytyakp mä 2 Timoteo 3:2 kyaj yˈoyëty. Yëˈë mä jäˈäy dyajnigëxëˈëktë ko këˈëm jeˈeyë nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë. Pënaty niˈigyë tim naytsyojkëdëp mëj këjxm nyayajnaxëdë (käjpxë Romanʉs 12:3). Niˈigyë këˈëm nyaymyëmääy nyaymyëdäjënë ets kyaj tmëmay tmëdäjy ja wiinkpë. Ets ko ti kyaˈoybyëtsëmy, yëˈë xëmë wiinkpë tyuknitijpy en lugäär tkupëkët ko nan të tyëgoy. Tuˈugë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmbyë Biiblyë, jyënany ko pënaty këˈëm naytsyojkëdëp, duˈun yëˈëjëty extëmë apynygyää, tuˈugë jëyujk “diˈib nayxyëgajtëp, yuˈtsypy ja nyiniˈkx diˈib yunkpënaanë ets yëˈëyë ja yˈapyny yajpëdëˈktaapy”. Duˈumbë jäˈäy kyaj yajpäättë agujk jotkujk.

6. ¿Wiˈix wyimbëtsëmy ko jäˈäy ttsokyë Dios?

⁶ Näägë jäˈäy diˈib yˈëxpëjkpëtsëëmdëbë Biiblyë jyënäˈändë ko Pablo tmaytyaky mä wiˈixë jäˈäy jyaˈayˈatäˈändë mä tiempë jëjpkëxanë, yëˈë tim jawyiin nyimaytyak ko këˈëm nyaytsyokäˈänëdë, mët ko yajnigëxëˈkypyë jäˈäyˈäjtën diˈib kyaj yˈoyëty diˈib ok yˈakmaytyak. Per pënaty tsyojktëbë Dios, tim tëgatsy jyaˈayˈatäˈändë. Biiblyë jyënaˈany ko pën ntsojkëmë Dios ta nmëdäjtëmë, xondakën, jotkujkˈäjtën, maˈkxtujkën, oyjyaˈayˈäjtën, ajiikyˈat amëguˈukˈat, mëbëjkën, yuunkˈat naxypyˈat ets nayjëjpkuwijtsëm këˈëm (Gál. 5:22, 23, TNM). Niduˈuk diˈib jyaayë Salmo, tkujäˈäyë: “¡Jotkujk ja käjpn diˈib Diosˈäjtypyë Jyobaa!” (Sal. 144:15). Jyobaa yëˈë tuˈugë Dios diˈib jotkujk ets pënaty mëduunëdëp yajnigëxëˈktëbë duˈumbë jäˈäyˈäjtën, jotkujk nyayjyawëdë mët ko tpudëkëdë wiink jäˈäy. Per pënaty këˈëm naymyëmääy naymyëdäjëdëp ets jeˈeyë tijaty ttsoktë kyaj yajpäättë jotkujk (Apos. 20:35).

7. ¿Tijaty mbäät nnayajtëˈëwëm parë nnijäˈäwëm pën njantsy tsyojkëmë Dios?

⁷ ¿Wiˈix mbäät nnijäˈäwëm ko niˈigyë këˈëm nnaytsyojkënë ets kyaj yˈokduˈunˈäjnë Dios? Ko nˈijxëm extëm jyënaˈanyë Filipʉs 2:3, 4: “Nitii xykyatundët diˈibë jeˈeyë këˈëm xytyukˈoyˈattët o mnaymyëjpëjtäˈägëdët mët ja wiingatypyë, naybyëjtäˈägëdë yuunk naxypy, es xyjawët ko myëjjëty ja wiingatypyë es këdiinëm miitsëty këˈëm. Waˈan niduˈuk niduˈuk miits tˈëxtäˈäytyë ja diˈibë tyukˈoyˈattëp ja wiinkpëty, kyaj jeˈeyë diˈibë këˈëm  mdukˈoyˈattëp”. Oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Nbaduumbyëtsë tyäˈädë käjpxwijën? ¿Nduumbyëtsë mëjääw parëts nduny diˈibë Dios tsyojkypy? ¿Nˈëxtaabyëtsë winmäˈäny parëts nbudëkë nmëguˈuktëjk diˈib mä tuˈukmujkën ets mäts ngäjpxwaˈkxy?”. Tsiptakp duˈun nduˈunëm. Pes näˈäty tsojkëp nmastutëm diˈib njatsojkënyëˈäjtëm. Per nitii duˈun xykyayajotkujkˈäjtëm ko xykyupëjkëm ja nReyˈäjtëm diˈib yajkutujkp abëtsemy nyaxwinyëdë.

8. ¿Ti näägë nmëguˈukˈäjtëm të ttundë mët ko ttsoktë Dios?

⁸ Ta näägë nmëguˈukˈäjtëm diˈib të tmastuˈuttë kyarreerë mä mbäät niˈigyë myeenybyäättë, mët ko ttsoktë Dios ets ko niˈigyë tmëdunäˈändë. Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm diˈib xyëwˈäjtypy Erika ets tyuny doktoora, kyaj niˈigyë tnekynyiˈëxpëkëyanyë tsooy. Tuundëjkë prekursoora regulaar ets kanäk jëmëjt duˈun të tyuny mëdë myëmëjjäˈäy kanäk paˈis. Yëˈë jyënaˈany: “Kanäk paˈisëts duˈun të ndundë mä tëgatsyatyë jäˈäy kyäjpxtë ets të nbäättëtsë nmëtnaymyaayëbë. Tyäˈädë yëˈë diˈibëts mëjwiin kajaa xyyajjotkujkˈäjttëp. Duˈunyëmëts nduny doktoora, per diˈibëts agujk jotkujk xyyajnayjyäˈäwëp, yëˈë ko kajaabëtsë nxëëw ndiempë etsëtsë njot nmëjääw nyajtunyëts parë jäˈäy tnijawëdë tëyˈäjtën etsëts nbudëkë nmëguˈukˈäjtëm diˈib mä tuˈukmujkën”.

9. ¿Tiko kyaj mbäät jyotkujkˈattë pënaty tsyojktëbë meeny?

⁹ Pablo nan myaytyak ko jäˈäy “ttsokäˈändë meeny sentääbë”. Tamë jëmëjt nyëjkxkojnë ko tuˈugë prekursoor diˈib Irlanda ttukmëtmaytyakyë Diosë yˈayuk tuˈugë yetyëjk. Ja jäˈäy ta tjuˈtyë meeny mä byiyeteerë ets jyënany amëj agëjxm: “Tyäˈädëts ndiosˈäjtypy”. Tsip nmëbëjkëm, per mayë jäˈäy duˈun wyinmaytyë extëmë tyäˈädë yetyëjk. Yëˈë niˈigyë tsyojktëbë meeny ets tijaty mbäät ttukjuytyë. Perë Biiblyë jyënaˈany: “Tuˈugë jäˈäy diˈib jyantsy tsyojkypyë platë, kyaj jyotkëdäˈägäˈäny mët ja platë, ets ni diˈib jyantsy tsyojkypyë mëkjäˈäyˈäjtën tkatukjotkëdäˈägäˈäny nuˈun dyajnipety” (Ecl. 5:10). Pënaty tsyojktëbë meeny, niˈigyë tˈaktimmëdatäˈändë ets yëˈë xëmë pyaˈoˈktëwandëp nuˈunë xyëëw jyukyˈäjtën. Per ko duˈun ttundë, “nëgoo nyayaˈˈayowëdë” (1 Tim. 6:9, 10).

10. ¿Wiˈix jyënanyë Agur mä mëkjäˈäyˈäjtën ets ko jäˈäy yˈayoy?

¹⁰ Niˈamukë nyajtëgoyˈäjtëmë meeny sentääbë, pes näˈäty mbäät xykyuwäˈänëm (Ecl. 7:12). Per ¿mbäädëdaa tuˈugë jäˈäy jyotkujkˈaty pën jeˈeyë xyëëw tiempë tnayajnaxy? Tiko këdii (käjpxë Eclesiastés 5:12, TY). * Agur, ja myäängë Jaqué, tˈanmääyë Dios: “Këtiis nëkooyë xyajkumeenytyaˈakëty, ets këtiis nëkooyë xyajˈëyowëty. Jëtuˈunës winë xymyoˈojëty tääjës najeˈeyë ntukjuukyˈatëtyën”. Njaygyujkëm tiko jyënany ko kyaj yˈayowäˈäny. Yëˈë këˈëm tnimaytyaky ko kyaj myatsäˈäny, pes mbäädë nety tmëdëgoyë Dios. Per ¿tiko tˈanmääyë Dios parë kyaj myoˈoyëdët ja mëkjäˈäyˈäjtën? Yëˈë jyënany: “Jäˈä koos nëkooyë mëj këjää winë nmëëtˈatëty, tsojk mijts njaˈatyëkoyaˈanëty ets nˈënanëtyës ko kaˈap nˈixyˈäty” (Prov. 30:8, 9, TY). Waˈan nˈixyˈäjtëmë jäˈäy diˈib tyukˈijxpajttëbë mëkjäˈäyˈäjtën en lugäär ttukˈijxpattëdë Jyobaa.

11. ¿Wiˈixë Jesus tnimaytyakyë meeny?

¹¹ Pënaty tsyojktëbë meeny sentääbë kyaj mbäät tyukjotkëdäˈägëdë Dios. Jesus jyënaˈany: “Nipën mbäät tkamëduny majtskë wyintsën, jaˈa ko pën tuump yajxon mä ja jawyiimbë wyintsën, kyaj mbäät nyakytyuny yajxon mä ja myëmajtskpë. Es pën ja myëmajtskpë wyintsën tsyejpy niˈigë es tyuny yajxon mët yëˈë, kyaj mbäät ja jawyiimbë tnakymyëduny. Kyaj mbäät xymyëduny yëˈë Dios pën mbëjtakypy ja mwinmäˈäny es ja mmëjää mä ja meeny”. Perë Jesus të nety jyënaˈany: “Katë  mjikyˈaty xywyintsimy xywyinwëëny ja meeny yä naxwiiny, mä yëˈë jëyujk anyimal dyajwindëgoy oytyiity, mä tyowë ja meeny es mä ja maˈtspë tnidëkëdë. Nik oy pëjkëˈëktë ja mˈoyˈäjtën jam tsäjpotm, mä ni ti tkayajwindëgoyët es mä kyajpë maˈtspë” (Mat. 6:19, 20, 24).

12. ¿Tiko kyaj tsyiptaˈaky nmëduˈunëmë Dios ko adëyë njukyˈäjtëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

¹² Nimayë nmëguˈukˈäjtëm të tˈixtë ko jotkujkˈäjttëp ko adëyë jyukyˈattë, per nan myëdäjttëp masë tiempë parë tmëdundë Jyobaa. Jack diˈib tsënaapy Estados Unidos, tamë nety tuˈugë tyëjk diˈib jantsy mëj ets tmëdatyë nyegosyë, per ta ttoˈky ets tyuundëjkë prekursoor extëm ja kyudëjk. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany: “Ojtsëts xytsyiptakxëdë ndooktë ja tëjk diˈib jantsy tsuj ets ja nax diˈibëtsë nety nmëdäjttëp kamoty. Ets nuˈun ja tiempë nyajxy, kyajts njotkujkˈäjty, pes koogoots ijty njëmbity mätsë ndëjk kyajts jotkujk nnayjyawëty mët ko xëmëts nmëdäjtyë jotmay mätsë nduunk. Per ja ngudëjkëts diˈib tuump prekursoora, xëmëts ijty nˈixy jantsy jotkujk. Duˈunëts ijty xyˈanëëmë: Nipën duˈunë wyintsën tkamëdaty extëmtsë nwintsën. Ets kom tyam nan prekursoorëts nduny, tuˈugëts jeˈeyë wintsën nmëdundë, yëˈë Jyobaa”.

13. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm wiˈix nwinmäˈäyëm mä meeny sentääbë?

¹³ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm wiˈix nwinmäˈäyëm mä meeny sentääbë? Oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Nyajnigëxëˈkypyëts mätsë njukyˈäjtën ko nmëbëjkypyëts extëmë Biiblyë tmaytyaˈagyë meeny sentääbë? ¿Niˈigyë jyëjpˈamëty etsëts nbäädëdë meeny sentääbë? ¿Niˈigyëts nmëmay nmëdäjˈyë jukyˈäjt madakën ets kyaj dyuˈunëty kots oy nˈitët mëdë Jyobaa ets pënatyëts mëët nyajpääty? ¿Ijtpëts seguurë ko Jyobaa xymyoˈoyäämbëts tijatyëts nyajtëgoyˈajtypy?”. Mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa ninäˈä tkamastuˈudäˈäny pënaty amumduˈukjot tukˈijxpajtëp (Mat. 6:33).

14. ¿Wiˈix mbäät nˈijxëm ja xondakën?

¹⁴ Extëm ojts yajnaskäjpxë, tyam mayë jäˈäy yëˈëyë tsyojktëp “ja xondakën”. Kyaj wyiˈixëty ko kijpxënbyaaty nˈijxëmë meeny sentääbë, nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm ets ko ndukxondakëmë jukyˈäjtën. Ta näägë jäˈäy diˈib winmääytyëp ko nitii mbäät tkatukxondäˈäktë. Perë Jyobaa kyaj duˈun jyënaˈany. Biiblyë tˈanëëmë niˈamukë Dios mëduumbë: “Nëjkx, jëˈxë  mjeˈxy mbëky mëdë xondakën ets uugë mbinë xondaˈakyˈääw xondaˈaky jot” (Ecl. 9:7).

15. ¿Ti yˈandijpy pënaty “tsyokandëp ja xondakën”?

¹⁵ Ko mä 2 Timoteo 3:4 tmaytyaˈaky pënaty tsyojktëp ja xondakën, yëˈë myaytyakypy ja jäˈäyëty diˈib kyaj tˈokjamyajtsnëdë Dios. Tyäˈädë bersikulo kyaj jyënaˈany ko ja jäˈäyëty niˈigyë ttsokäˈändë ja xondakën ets kyaj dyuˈunëtyë Dios, pes duˈunxyëp yajjaygyukë ko tsyojktëp waanë Dios. Perë tyäˈädë tekstë jyënaˈany “tsyokandëp ja xondakën këdiinëm ja Dios”. Tuˈugë ëxpëkyjyaˈay jyënaˈany ko mä tyäˈädë bersikulo “kyaj yëˈë tˈandijy ko tsyojktëp waanë Dios. Yëˈë duˈun yˈandijpy ko ninuˈun tkatsoktë”. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko tsojkëp nnaygyuentˈäjtëp parë kyaj yëˈëyë ntsojkëm ja xondakën. Ko jyënaˈany “yëˈë tsyokandëp ja xondakën”, yëˈë myaytyäˈägaampy ko yëˈëyë pyaˈoˈktëëwdëp (Luk. 8:14).

16, 17. ¿Wiˈixë Jesus tˈijxyë xondakën?

¹⁶ Jesus xondak, per kyaj ojts dyaˈˈaniˈigyë. Ojts nyijkxy “mä ja jäˈäy pyeky” ets nan ojts mä “Leví ttuuny tuˈugë mëj xëë mä ja tyëjk” (Fwank 2:1-10; Luk. 5:29). Ko kyejxy ja binë mä ja pëjkpë, ta ttuuny tuˈugë miläägrë ko ja nëë dyajjëmbijty binë. Jatëgok ojts nyijkxy kääy ukpë ko ja jäˈäy yˈëbat kyäjpxpatë, ta tnimaytyaky ko kyaj yˈoyëty extëm wyinmaytyë (Luk. 7:33-36).

¹⁷ Perë Jesus kyaj jamë xyëëw tiempë dyajtuuny mä xondakën. Yëˈë jëjpˈam pyëjtakë Jyobaa ets ttuunyë mëjääw parë tpudëjkë wiinkpë. Axtë yajnäjxë jäj jëmuˈumën ko yˈoˈky parë nimayë jäˈäy tpäättëdë nitsokën. Pënaty ojts pyanëjkxëdë duˈun tˈanmääy: “Kuniˈxy miitsëty ko ja jäˈäyëty mˈoojëdë es mnixiˈik mdukxiˈigëdë, es mˈëdëˈëts mgäjxtëˈëtsëdë miitsëty mët kots miits nmëduumbëˈattë. Xondäˈäktë es jotkujkˈattë, mët ko ja Dios mmëdäjtxëdëp pëjkeˈeky tsäjpotm mëj mayˈaty diˈibë mmoˈoyanëdëp, pes nandëˈën tpajëdijttë ja Diosë kyugäjxpëty diˈibë jikyˈäjttë määnëmë naty miits mgajaaˈˈattë” (Mat. 5:11, 12).

18. ¿Tijaty yajtëˈëwën mbäät xypyudëjkëm parë nnijäˈäwëm nuˈunën ntsojkëm ja xondakën?

¹⁸ ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë nnijäˈäwëm nuˈunën ntsojkëm ja xondakën? Nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Yëˈëts niˈigyë jëjpˈam nbëjtakypyë xondakën o ixy jawë ets kyaj dyuˈunëty kots nëjkxy reunyonk ets käjpxwäˈkxpë? ¿Nduumbyëtsë mëjääw parëts kyaj nduny diˈibëts njatsojkënyëˈajtypy mët kots nmëdunäˈänyë Jyobaa? Mäts ngawinˈixynyëm diˈibëts ndukxondäˈägaampy, ¿nnayajtëëwëbëts pën yˈoyˈixëbë Jyobaa?”. Pën njantsy tsyojkëmë Dios, ta nëjkx njëjpkudijëm diˈib nnijäˈäwëm ko kyaj ttukjotkëdaˈaky, per nanduˈun diˈib nˈijxëm ko kyaj jyawë yˈoyëty (käjpxë Matewʉ 22:37, 38).

19. ¿Pënaty ninäˈä mbäät tkapäättë jotkujkˈäjtën?

¹⁹ Tëdujk mil jëmëjt kujkë Satanásë dyaˈˈayoyë jäˈäy mët ko yëˈë yˈaneˈemy. Ets tyam yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp, të Naxwinyëdë tyuktuky mëdë jäˈäy diˈib këˈëm naytsyojkëdëp, ttsoktë meeny sentääbë etsë xondakën. Yëˈëyë myëmääy myëdäjtëp tijaty mbäät tˈokˈix tˈokpäättë, ets ninäˈä mbäät kyayajpäättë agujk jotkujk. Perë Biiblyë jyënaˈany: “Jotkujk diˈib myëdäjttëp extëmë pyudëjkëbë ja Diosë Jacob, diˈib yˈawijxy jyëjpˈijxypy mä Jyobaa diˈib Diosˈäjtypy” (Sal. 146:5).

20. ¿Wiˈix jotkujk myajnayjyawëty ko xytsyokyë Dios?

²⁰ Tuˈuk tuˈugë xëëw, niˈigyë ntsojkëmë Jyobaa. Ets tuˈuk tuˈugë jëmëjt nyaxy niˈigyë jäˈäy tˈixyˈattë Jyobaa ets ttsoktë. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko ja Diosë yˈAnaˈam Kyutujkën tam yˈaneˈemy ets ko tim tsojk dyajminäˈänyë kunuˈkxën extëm ninäˈä duˈun ngawinmäˈäyëm. Ko nduˈunëm diˈibë Jyobaa tsyojkypy ets ko nnijäˈäwëm ko xytyukjotkëdakëm, yëˈë diˈib mbäät xyyajnayjäˈäwëm agujk jotkujk, duˈun tyam ets duˈun mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Mä jatuˈukpë artikulo yëˈë nimaytyäˈägäˈänëm wiˈix ko këˈëm nnaytsyojkëm, ta axëëk njäˈäyˈäjtëm ets wiˈix ko nDiosmëduˈunëm, ta oy njäˈäyˈäjtëm.